Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz

Amaç: Diabetes mellitus (DM) ciddi bir halk sağlığı sorunudur.Türkiye’de DM prevalansını bildiren çeşitli epidemiyolojik çalışmalar olmasına rağmen, bu çalışmaları bir bütün olarak inceleyen veDM prevalansındaki geçici değişiklikleri değerlendiren bir metaanaliz veya sistematik derleme mevcut değildir. Bu meta-analizde,son 15 yılda yapılmış olan ve ülkemizde DM prevalansı hakkındabilgi veren çalışmalar incelenmiştir.Yöntemler: Son 15 yılda Türkiye’de erişkin popülasyonda yapılan,Türkiye’yi örnekleyen veya örnekleme potansiyeli olan ve kardiyovasküler risk faktörlerini araştıran çalışmalar, Ovid Medline, Webof Science Core Collection ve ULAKBİM veri tabanlarında tarandı.Ek olarak Sağlık Bakanlığı ve ilgili meslek örgütlerinin web siteleriek çalışmalar açısından incelendi. Bu çalışmalar yanlılık (bias) riskiaçısından yüksek ve düşük riskli olarak kategorize edildi. Düşükriskli çalışmaların meta-analizinde rastgele etkiler modeli (randomeffects model) kullanıldı. DM prevalansındaki zamansal değişimideğerlendirmek üzere meta-regresyon yapıldı.Bulgular: DM prevalansı ile ilgili bilgi veren 8 çalışma (n=84656)bulundu. Bu çalışmaların dördü (n=56853) yanlılık riski düşük, dördü ise (n=27803) yanlılık riski yüksek olarak değerlendirildi. Yanlılık riski düşük çalışmalarla kıyaslandığında, yanlılık riski yüksekçalışmaların çok geniş bir aralıkta (%4 ile %15 arasında) prevalans dağılımı gösterdiği saptandı. Yanlılık riski düşük çalışmalarınmeta-analizinde DM kaba prevalansı tüm grupta %13.5 (%95 GA:%11.6-15.5), kadınlarda %14.2 (%95 GA: %12.3-16.2), erkeklerdeise %12.6 (%95 GA: %10.5-14.9) olarak hesaplandı. Yanlılık riskidüşük çalışmaların meta-regresyon analizinde, çalışmalar arasındaki yaş ortalamaları farklılığının ve çalışmanın yapıldığı zamanınçalışmalar arası heterojeniteyi kısmen açıkladığı anlaşıldı (R2 değerleri sırasıyla %52 ve %78).Sonuç: Bu meta-analizin sonuçları, DM’nin ülkemizde oldukça yaygın bir halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir. Yakın tarihliçalışmaları geçmiş çalışmalarla kıyaslayarak DM sıklığının arttığını bildiren araştırmaların aksine, mevcut analizde-kısıtlılıklarınarağmen-DM sıklığında zaman içindeki artışın en azından sınırlandığı yönünde bulgular elde edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Temporal changes in the epidemiology of diabetes mellitus in Turkey: A systematic review and meta-analysis

Öz:

Objective: Diabetes mellitus (DM) is a serious public health problem. Despite various epidemiological studies reporting prevalence of DM in Turkey, there is no meta-analysis or systematic review evaluating these studies as a whole and assessing temporal changes in the prevalence of DM. In this meta-analysis, the studies that have been conducted in the last 15 years and which provide information on the prevalence of DM in our country are examined. Methods: Epidemiological studies on cardiovascular risk factors in adult Turkish population that had been conducted within the last 15 years and having the capacity of either representating or potentially representing the country, were searched through Ovid, Medline and Web of Science Core Collection the Turkish Academic Network and Information Center (ULAKBIM) databases. Additionally, websites of Ministry of Health and related societies were investigated for additional studies. Random effects model was used in meta-analysis of low bias risk studies. Meta-regression was performed to evaluate the temporal change in DM prevalence. Results: There were 8 studies which provided information with regard to DM prevalence (n=84656). Four of these studies (n=56853) had low bias risk and four had high bias risk (n=27803). When compared with low bias risk studies, those with high bias risk had very large variation of DM prevalence (between 4% to 15%). Meta-analysis of the low bias risk group yielded a crude DM prevalence of 13.5% (95% CI: 11.6-15.5%) in the whole group, 14.2% (95% CI: 12.3-16.2%) in females, 12.6% (95% CI: 10.5-14.9%) in males. In meta-regression analysis of low bias risk group, mean age difference among the studies and the time period in which the study was undertaken were partially able to explain the inter-study heterogeneity (R2 values were 52% and 78%). Conclusion: This meta-analysis shows that DM is a highly prevalent public health problem in our country. Contrary to studies, which compare the recent studies with previous ones and report an increasing prevalence of DM, the present meta-analysis–despite its limitations-provides findings that the temporal increase of DM prevalence is at least paused over time. This situation underlines the need for new studies.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Zheng Y, Ley SH, Hu FB. Global aetiology and epidemiology of type 2 diabetes mellitus and its complications. Nat Rev Endocrinol 2018;14:88–98. [CrossRef]
2. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, et al; TURDEP-II Study Group. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol 2013;28:169–80. [CrossRef]
3. Onat A, Sari I, Hergenç G, Yazici M, Uyarel H, Can G, et al. Predictors of abdominal obesity and high susceptibility of cardiometabolic risk to its increments among Turkish women: a prospective population-based study. Metabolism 2007;56:348–56. [CrossRef]
4. Satman I, Yilmaz T, Sengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, et al. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey: results of the turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diabetes Care 2002;25:1551–6. [CrossRef]
5. Kılıçkap M, Barçın C, Göksülük H, Karaaslan D, Özer N, Kayıkçıoğlu M, et al. Data on prevalence of hypertension and blood pressure in Turkey: Systematic review, meta-analysis, and meta-regression of epidemiological studies on cardiovascular risk factors. [Article in Turkish] Turk Kardiyol Dern Ars 2018;46:525-45.
6. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG; PRISMA Group. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Ann Intern Med 2009;151:264–9. [CrossRef]
7. Stroup DF, Berlin JA, Morton SC, Olkin I, Williamson GD, Rennie D, et al. Meta-analysis of observational studies in epidemiology: a proposal for reporting. Meta-analysis Of Observational Studies in Epidemiology (MOOSE) group. JAMA 2000;283:2008–12. [CrossRef]
8. Landis JR, Koch GG. The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics 1977;33:159–74.
9. Gundogan K, Bayram F, Gedik V, Kaya A, Karaman A, Demir O, et al. Metabolic syndrome prevalence according to ATP III and IDF criteria and related factors in Turkish adults. Arch Med Sci 2013;9:243–53. [CrossRef]
10. Sengul S, Akpolat T, Erdem Y, Derici U, Arici M, Sindel S, et al; Turkish Society of Hypertension and Renal Diseases. Changes in hypertension prevalence, awareness, treatment, and control rates in Turkey from 2003 to 2012. J Hypertens 2016;34:1208–17. [CrossRef]
11. Suleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B, Altiparmak MR, et al. A population-based survey of Chronic REnal Disease In Turkey-the CREDIT study. Nephrol Dial Transplant 2011;26:1862–71. [CrossRef]
12. American Diabetes Association. 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes-2018. Diabetes Care 2018;41:S13–27. [CrossRef]
13. Arredondo A, Zúñiga A. Economic consequences of epidemiological changes in diabetes in middle-income countries: the Mexican case. Diabetes Care 2004;27:104–9. [CrossRef]

APA	YILMAZ M, KILIÇKAP M, ABACI A, BARÇIN C, bayram f, KARAASLAN D, Göksülük H, Kayikcioglu M, Özer N, Suleymanlar G, ŞAHİN M, TOKGOZOGLU L, Satman I (2018). Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. , 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
Chicago	YILMAZ MEHMET BIRHAN,KILIÇKAP Mustafa,ABACI ADNAN,BARÇIN Cem,bayram fahri,KARAASLAN Doruk,Göksülük Hüseyin,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,Suleymanlar Gultekin,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale,Satman Ilhan Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. (2018): 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
MLA	YILMAZ MEHMET BIRHAN,KILIÇKAP Mustafa,ABACI ADNAN,BARÇIN Cem,bayram fahri,KARAASLAN Doruk,Göksülük Hüseyin,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,Suleymanlar Gultekin,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale,Satman Ilhan Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. , 2018, ss.546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
AMA	YILMAZ M,KILIÇKAP M,ABACI A,BARÇIN C,bayram f,KARAASLAN D,Göksülük H,Kayikcioglu M,Özer N,Suleymanlar G,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L,Satman I Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. . 2018; 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
Vancouver	YILMAZ M,KILIÇKAP M,ABACI A,BARÇIN C,bayram f,KARAASLAN D,Göksülük H,Kayikcioglu M,Özer N,Suleymanlar G,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L,Satman I Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. . 2018; 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
IEEE	YILMAZ M,KILIÇKAP M,ABACI A,BARÇIN C,bayram f,KARAASLAN D,Göksülük H,Kayikcioglu M,Özer N,Suleymanlar G,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L,Satman I "Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz." , ss.546 - 555, 2018. 10.5543/tkda.2018.88225
ISNAD	YILMAZ, MEHMET BIRHAN vd. "Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz". (2018), 546-555. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.88225

APA	YILMAZ M, KILIÇKAP M, ABACI A, BARÇIN C, bayram f, KARAASLAN D, Göksülük H, Kayikcioglu M, Özer N, Suleymanlar G, ŞAHİN M, TOKGOZOGLU L, Satman I (2018). Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46(7), 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
Chicago	YILMAZ MEHMET BIRHAN,KILIÇKAP Mustafa,ABACI ADNAN,BARÇIN Cem,bayram fahri,KARAASLAN Doruk,Göksülük Hüseyin,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,Suleymanlar Gultekin,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale,Satman Ilhan Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46, no.7 (2018): 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
MLA	YILMAZ MEHMET BIRHAN,KILIÇKAP Mustafa,ABACI ADNAN,BARÇIN Cem,bayram fahri,KARAASLAN Doruk,Göksülük Hüseyin,Kayikcioglu Meral,Özer Necla,Suleymanlar Gultekin,ŞAHİN Mahmut,TOKGOZOGLU Lale,Satman Ilhan Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, vol.46, no.7, 2018, ss.546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
AMA	YILMAZ M,KILIÇKAP M,ABACI A,BARÇIN C,bayram f,KARAASLAN D,Göksülük H,Kayikcioglu M,Özer N,Suleymanlar G,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L,Satman I Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
Vancouver	YILMAZ M,KILIÇKAP M,ABACI A,BARÇIN C,bayram f,KARAASLAN D,Göksülük H,Kayikcioglu M,Özer N,Suleymanlar G,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L,Satman I Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018; 46(7): 546 - 555. 10.5543/tkda.2018.88225
IEEE	YILMAZ M,KILIÇKAP M,ABACI A,BARÇIN C,bayram f,KARAASLAN D,Göksülük H,Kayikcioglu M,Özer N,Suleymanlar G,ŞAHİN M,TOKGOZOGLU L,Satman I "Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz." Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46, ss.546 - 555, 2018. 10.5543/tkda.2018.88225
ISNAD	YILMAZ, MEHMET BIRHAN vd. "Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz". Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 46/7 (2018), 546-555. https://doi.org/10.5543/tkda.2018.88225