Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi
Yıl: 2018 Cilt: 3 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 113 - 121 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/healthsci.2017-58835 İndeks Tarihi: 15-09-2020
Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi
Öz: Amaç: Kronik hastalığı olan 65 yaş ve üzeri bireylerin ilaçlar hakkındaki inançlarını ve ilaç tedavisine uyumunu değerlendirmektir. Gereç ve Yöntemler: Çalışma kesitsel saha araştırmasıdır. Çalışmanınevreni, Nisan 2016 tarihinde Ankara’da bir vakıf üniversitesi hastanesinin aile hekimliği polikliniklerinebaşvuran ve kronik hastalığı olan yaşlı bireyler olarak belirlenmiş ve rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen ve araştırmaya katılmayı kabul eden 270 yaşlı birey örnekleme dâhil edilmiştir. Araştırmada veritoplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Anket formu yaşlı bireylerin sosyodemografik özelliklerini,genel sağlık durumlarını ve ilaç kullanım durumlarını belirlemeye yönelik sorular ile İlaçlar Hakkındaİnançlar Anketi (BMQ-T) ve Morisky Green Levine Uyum Ölçeği (MGLS)’nden oluşmaktadır. Araştırmaverileri tanımlayıcı istatistikler, ki-kare testi, bağımsız iki örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi iledeğerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan 270 yaşlının %53,3’ü erkek olup, yaş ortalaması72,35±6,06 yıl’dır; %36,3’ünün eğitim düzeyi lise ve üzeridir. Katılımcıların ilaç inançları değerlendirildiğinde; yaş, meslek, polimorbidite, ilaç bilgisi, ilaç sayısı ve ilacı kendi kullanma durumu ile inancın farklıboyutları arasında ilişki olduğu bulunmuştur (p<0,05). Katılımcıların MGLS ölçeğine göre ilaç tedavisineuyumları incelendiğinde %72,6’sının ilaç tedavisine uyum sağlamadığı belirlenmiştir. En yüksek ilaçuyumsuzluğunun diyabetli hastalar arasında olduğu saptanmıştır (p<0,05). Medeni durum, meslek, sağlıkokuryazarlığı, kullandığı ilaçlar hakkında bilgi sahibi olma, ilacını kendi kullanma, reçetesiz ilaç kullanımı,ilaçların gerekli olduğu inancı ve ilaçların aşırı kullanıldığı inancı ilaç uyumunu etkileyen faktörler olarak belirlenmiştir (p<0,05). Sonuç: Çalışmada, kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı veilaç bilgisinin yanı sıra ilaçlar ile ilgili olumlu ve olumsuz inançların, ilaç tedavisine uyumun önemli belirleyicileri ve müdahale alanları olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: valuation of Beliefs About Medicines and Medication Adherence Among Elderly People with Chronic Diseases
Öz: Objective: The aim of the study is to evaluate the beliefs about medicines and the medication adherence of individuals 65 years and older with chronic diseases. Material and Methods: The study is a cross-sectional field survey. The sample was identified as 270 elderly individuals with chronic diseases who were admitted to a family medicine clinic of a foundation university hospital in Ankara in April 2016 selected by random sampling and agreed to participate in the survey. The questionnaire consists of questions about determining the socio-demographic characteristics, general health status and medication use status of elderly individuals, and the Beliefs about Medications Questionnaire and the Morisky Green Levine Medication Adherence Scale (MGLS). Data were analyzed by descriptive statistics, chi-square test, independent two-sample t-test, and one-way ANOVA. Results: In the study, 53.3% of the 270 elderly were male and the mean age was 72.35±6.06 years; education level of 36.3% is high school and above. It was found that age, occupation, polymorbidity, having drug information, number of medications, and self-medication are factors affecting the beliefs about medications (p<0.05). According to the MGLS, 72.6% did not comply with the drug treatment. The highest medication non-adherence was found among diabetic patients (p<0.05). It was identified marital status, occupation, health literacy, having drug information, self-medication, over the counter drugs, the belief that drugs are necessary and the belief that drugs are overused are factors affecting the medication adherence (p<0.05). Conclusion: In the study, it was reached that positive and negative beliefs about medications as well as health literacy and having drug information are important determinants and intervention areas of the medication adherence among elderly patients with chronic diseases.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Turkish Ministry of Family and Social Policies, General Directorate of Services for Persons with Disabilities and Elderly. Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı Uygulama Programı. Ankara: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü; 2013. p.23.
- 2. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. World Population Ageing 2013. ST/ESA/SER.A/348. United Nations, New York: 2013. p.95.
- 3. Turkish Statistical Institute (TUİK). Population Projections, 2013-2075. News Release No: 15844. TUİK; 2013.
- 4. World Health Organization (WHO). Ageing and health programme: Growing older staying well. WHO/HPR/AHE/98.2. Geneva: WHO; 1998. p.19.
- 5. Turhan O, Kibar E, Ekren E, Engin O, Ercan D, Erdal AI, et al. [Medication adherence in elderly: a university hospital-based and descriptive study]. Nobel Med 2014;10(2):31-8.
- 6. Akkus Y, Karatay G. [Knowledge and behaviovur about drug usage of people aged over 60 and live in Kars]. TUBAV Bilim 2011;4(3):214-20.
- 7. Akici A, Kalaca S, Ugurlu MU, Cali S, Oktay S. Evaluation of rational drug use of general practitioners’ in management of elderly patients. Turk J Geriatr 2001;4(3):100-5.
- 8. MacLaughlin EJ, Raehl CL, Treadway AK, Sterling TL, Zoller DP, Bond CA. Assessing medication adherence in the elderly: which tools to use in clinical practice? Drugs Aging 2005;22(3):231-55.
- 9. Zelko E, Klemenc-Ketis Z, Tusek-Bunc K. Medication adherence in elderly with polypharmacy living at home: a systematic review of existing studies. Mater Sociomed 2016;28(2):129-32.
- 10. Alhewiti A. Adherence to long-term therapies and beliefs about medications. Int J Family Med 2014;2014:479596.
- 11. Sabaté E. Adherence to long-term therapies: evidence for action. Switzerland: World Health Organization; 2003. p.151.
- 12. Hughes CM. Medication non-adherence in the elderly: how big is the problem? Drug Aging 2004; 21(12):793-811.
- 13. Osterberg L, Blaschke T. Adherence to medication. N Engl J Med 2005;353(5):487-97.
- 14. Simoni JM, Kurth AE, Pearson CR, Pantalone DW, Merrill JO, Frick PA. Self-report measures of antiretroviral therapy adherence: a review with recommendations for HIV research and clinical management. AIDS Behav 2006;10(3):227-45.
- 15. Kim MT, Hill MN, Bone LR, Levine DM. Development and testing of the Hill-Bone compliance to high blood pressure therapy scale. Prog Cardiovasc Nurs 2000;15(3):90-6.
- 16. Svarstad BL, Chewning BA, Sleath BL, Claesson C. The brief medication questionnaire: a tool for screening patient adherence and barriers to adherence. Patient Educ Couns 1999;37(2):113-24.
- 17. Morisky DE, Green LW, Levine DM. Concurrent and predictive validity of a self-reported measure of medication adherence. Med Care 1986;24(1):67- 74.
- 18. Morisky DE, Malotte CK, Choi P, Davidson P, Rigler S, Sugland B, et al. A patient education program to improve adherence rates with antituberculosis drug regimens. Health Educ Q 1990; 17(3):253-67.
- 19. Morisky DE, Ang A, Krousel-Wood M, Ward HJ. Predictive validity of a medication adherence measure in an outpatient setting. J Clin Hypertens (Greenwich) 2008;10(5):348-54.
- 20. DiMatteo MR. Variations in patients’ adherence to medical recommendations: a quantitative review of 50 years of research. Med Care 2004; 42(3):200-9.
- 21. Chia LR, Schlenk EA, Dunbar-Jacob J. Effect of personal and cultural beliefs on medication adherence in the elderly. Drugs Aging 2006;23(3):191- 202.
- 22. Wan BKF, Cheung WHK, Ball PA, Jackson DM, Maynard GJ. Beliefs about medicines among Hong Kong hospital outpatients. Int J Pharm Pract 2017;25(6):447-53.
- 23. Dias A, Pereira C, Monteiro MJ, Santos C. Patients’ beliefs about medicines and adherence to medication in ischemic heart disease. Aten Primaria 2014;46 Suppl 5:101-6.
- 24. Cicolini G, Comparcini D, Flacco ME, Capasso L, Masucci C, Simonetti V. Self-reported medication adherence and beliefs among elderly in multi-treatment: a cross-sectional study. Appl Nurs Res 2016;30:131-6.
- 25. Haynes RB, McDonald H, Garg AX, Montague P. Interventions for helping patients to follow prescriptions for medications. Cochrane Database Syst Rev 2002;(2):CD000011.
- 26. Schlenk EA, Dunbar-Jacob J, Engberg S. Medication non-adherence among older adults: a review of strategies and interventions for improvement. J Gerontol Nurs 2004;30(7):33-43.
- 27. Sirey JA, Greenfield A, Weinberger MI, Bruce ML. Medication beliefs and self-reported adherence among community-dwelling older adults. Clin Ther 2013;35(2):153-60.
- 28. Unni E, Shiyanbola OO, Farris KB. Change in medication adherence and beliefs in medicines over time in older adults. Glob J Health Sci 2016;8(5):39- 47.
- 29. DiMatteo MR. Enhancing patient adherence to medical recommendations. JAMA 1994;271(1):79- 83.
- 30. Yap AF, Thirumoorthy T, Kwan YH. Systematic review of the barriers affecting medication adherence in older adults. Geriatr Gerontol Int 2016;16(10): 1093-101.
- 31. Horne R, Chapman SC, Parham R, Freemantle N, Forbes A, Cooper V. Understanding patients’ adherence-related beliefs about medicines prescribed for long-term conditions: a meta-analytic review of the Necessity-Concerns Framework. PloS One 2013;8(12): e80633.
- 32. Horne R, Weinman J. Patients’ beliefs about prescribed medicines and their role in adherence to treatment in chronic physical illness. J Psychosom Res 1999;47(6):555-67.
- 33. Saks EK, Wiebe DJ, Cory LA, Sammel MD, Arya LA. Beliefs about medications as a predictor of treatment adherence in women with urinary incontinence. J Womens Health (Larchmt) 2012;21(4): 440-6.
- 34. Gumus R, Sahin A. Utilization of health services by the elderly in Turkey between 2008 and 2012: analysis of Turkstat Health Surveys. J DU Health Sci Inst 2016;6(2):74-8.
- 35. Güngen C, Ertan T, Eker E, Yaşar R, Engin F. [Reliability and validity of the standardized Mini Mental State Examination in the diagnosis of mild dementia in Turkish population]. Turk Psikiyatri Derg 2002;13(4):273-81.
- 36. Morris NS, MacLean CD, Chew LD, Littenberg B. The single item literacy screener: evaluation of a brief instrument to identify limited reading ability. BMC Fam Pract 2006;7(1):21.
- 37. Cinar M, Cinar FI, Acikel C, Yilmaz S, Çakar M, Horne R, et al. Reliability and validity of the Turkish translation of the beliefs about medicines questionnaire (BMQ-T) in patients with Behçet’s disease. Clin Exp Rheumatol 2016;34(6 Suppl 102):S46-S51.
- 38. Yilmaz S, Buzlu S. [Side effects of medications and adherence to medication in patients using antipsychotics]. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2012;20(2):93-103.
- 39. Beyhaghi H, Reeve BB, Rodgers JE, Stearns SC. Psychometric properties of the four-item Morisky Green Levine Medication Adherence Scale among Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) study participants. Value Health 2016;19(8):996-1001.
- 40. Yilmaz F, Yavuz Colak M. [Evaluation of inappropriate medication use and compliance in elderly people]. In: Kavuncubasi S, Yilmaz F, editörler. Ankara: 10. Health and Hospital Administration Congress; 2016. Abstract Papers; 1-3.
- 41. Sonmez Y, Asci H, Olgun Izmirli G, Gundogar D, Cankara FN, Yesilot S. Evaluation of potentially inappropriate drug use and medical non-adherence in a community-dwelling elderly population: a cross-sectional study. Turk J Geriatr 2014;17(2):125-33.
- 42. Soones TN, Lin JL, Wolf MS, O’Conor R, Martynenko M, Wisnivesky JP, et al. Pathways linking health literacy, health beliefs, and cognition to medication adherence in older adults with asthma. J Allergy Clin Immunol 2017;139(3):804-9.
- 43. Sweileh WM, Zyoud SH, Abu Nab’a RJ, Deleq MI, Enaia MI, Nassar SM, et al. Influence of patients’ disease knowledge and beliefs about medicines on medication adherence: findings from a crosssectional survey among patients with type 2 diabetes mellitus in palestine. BMC Public Health 2014;14(1):94.
- 44. Alsous M, Alhalaiqa F, Abu Farha R, Abdel Jalil M, McElnay J, Horne R. Reliability and validity of Arabic translation of Medication Adherence Report Scale (MARS) and Beliefs about Medication Questionnaire (BMQ)-specific for use in children and their parents. PLoS One 2017;12(2): e0171863.
| APA | Yilmaz F, yavuz çolak m (2018). Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. , 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| Chicago | Yilmaz Fikriye,yavuz çolak meriç Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. (2018): 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| MLA | Yilmaz Fikriye,yavuz çolak meriç Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. , 2018, ss.113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| AMA | Yilmaz F,yavuz çolak m Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. . 2018; 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| Vancouver | Yilmaz F,yavuz çolak m Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. . 2018; 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| IEEE | Yilmaz F,yavuz çolak m "Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi." , ss.113 - 121, 2018. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| ISNAD | Yilmaz, Fikriye - yavuz çolak, meriç. "Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi". (2018), 113-121. https://doi.org/10.5336/healthsci.2017-58835 |
| APA | Yilmaz F, yavuz çolak m (2018). Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| Chicago | Yilmaz Fikriye,yavuz çolak meriç Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 3, no.2 (2018): 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| MLA | Yilmaz Fikriye,yavuz çolak meriç Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.3, no.2, 2018, ss.113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| AMA | Yilmaz F,yavuz çolak m Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 3(2): 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| Vancouver | Yilmaz F,yavuz çolak m Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 3(2): 113 - 121. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| IEEE | Yilmaz F,yavuz çolak m "Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi." Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, ss.113 - 121, 2018. 10.5336/healthsci.2017-58835 |
| ISNAD | Yilmaz, Fikriye - yavuz çolak, meriç. "Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde İlaç İnancının ve Tedaviye Uyumun Değerlendirilmesi". Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 3/2 (2018), 113-121. https://doi.org/10.5336/healthsci.2017-58835 |
