İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI

Baş, Metin; BALCI, MAZLUM BARIŞ; HANTAL, Tuğba

İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI

Metin BAŞ, (Dumlupınar Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri Bölümü, İstatistik Ana Bilim Dalı, Kütahya, Türkiye)

Tuğba HANTAL, (Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Ana Bilim Dalı, Kütahya, Türkiye)

M. Barış BALCI (Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Ana Bilim Dalı, Kütahya, Türkiye)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ

9 0

Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 81 Sayfa Aralığı: 265 - 292 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-10-2020

İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI

Öz:

Ülkelerin gelişmişlik düzeyini belirleyen faktörler eskiden birden fazla iken günümüzdebu kavram yerini nerede ise teknolojiye bırakmaya başlamıştır. Teknolojiye bu kadarçok önem verilmesi bir ülkedeki teknoloji işletmelerinin genel yapısının bilinmesinin yanındafinansal olarak da hangi seviyede bulunduklarının bilinmesini gerekli kılmıştır. Bubağlamda çalışmanın amacı, Borsa İstanbul (BİST)’da yatırımcıların piyasada oluşanhareketleri takip edebilmeleri amacıyla oluşturulan BİST Teknoloji Endeksinde işlemgören işletmelerin 2016 yılı, 2017 yılı ve 2018 yılındaki finansal yapılarında meydanagelen değişimin finansal performanslarındaki etkilerini belirlemektir. Bu amaçla finansalperformansların değerlendirilmesinde bilanço ve gelir tablosundan elde edilen finansaloranlar değerlendirme kriteri olarak alınmıştır. Bu kriterlere ait ağırlıkları belirlemekiçin Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden SWARA (Step-wise Weight AssessmentRatio Analysis) Kademeli Ağırlık Değerlendirme Oran Analizi tekniği kullanılmıştır.İşletmelerin finansal performanslarının derecelerini belirleyerek sıralamak içindeARAS (Additive Ratio ASsessment) Eklemeli Nispi Değerlendirme ve TOPSIS (Techniquefor Order Preference by Similarity to Ideal Solution) İdeal Noktalarla Çok Boyutlu Ağırlıklandırmateknikleri kullanılmıştır. Her iki teknikle bulunan işletmelere ait dereceler, eniyi performanstan en kötü performansa doğru sıralanmış ve bu sıralamalar karşılaştırılarakyorumlanmıştır. 2016 yılında her iki teknikte de ASELS-ALCTL ilk sırada yer alırken, yine her iki teknik sıralamasında 2017 yılında PKART-NETAS sonuncu sırada ve 2018yılında da işletmeler farklı sıralarda yer almışlardır.

Anahtar Kelime:

Comparison of Financial Performance of Companıes With Swara, Aras and Topsis Techniques: BIST Technology Index Application

Öz:

While the factors determining the level of development of the countries were more than one in the past, this concept has almost started to be replaced by technology. Giving so much importance to technology makes it necessary to know the general structure of technology enterprises in a country as well as their financial level. In this context, the aim of this study is to determine the effects of the changes in the financial performance of the companies that traded in BIST Technology Index in Borsa Istanbul (BIST) in 2016, 2017 and 2018 in order to keep track of the movements in the market. For this purpose, financial ratios obtained from balance sheet and income statement are taken as evaluation criteria in the assesment of financial performances. In order to determine the weights of these criteria, SWARA, which is one of the MCDM methods, is used to determine the rankings of the enterprises by using ARAS and TOPSIS techniques were used. Both techniques were interpreted by comparing rankings from best performance to worst performance. While ASELS-ALCTL took the first place in both techniques in 2016, PKART-NETAS was in last place in 2017 and in 2018, businesses were ranked in different positions.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akçakaya, O., ve Akçakaya E.,D.,U., (2019). Türkiye’deki büyükşehirlerin çevresel performanslarının entropi temelli COPRAS ve ARAS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 11(18), 1437-1473.
Bakır, M., ve Atalık, Ö.(2018). Entropi ve Aras yöntemleriyle havayolu işletmelerinde hizmet kalitesinin değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 10(1), 617- 638.
Baş, M,. (2019). Gri ilişkisel analiz ile finansal performans: BİST uygulaması. Journal of Social and Humanities Sciences Research. 6(42), 2780-2789.
Başkaya, Z., ve Öztürk, B.,(2011). Bulanık TOPSIS ile satış elemanı adaylarının değerlemesi. Business and Economics Research Journal. 2(2), 77-100.
Çakır, E., Gökhan, A.K.E.L., ve Doğaner, M. (2018). Türkiye’de faaliyet gösteren özel alışveriş sitelerinin bütünleşik Swara-Waspas yöntemi ile değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 599-616.
Dutta, B., Singha, T., Goh, M., Lamata M.T., Vergeday J.L., (2019). Post factum analysis in TOPSIS based decision making method. Expert Systems with Applications. 138, 1-12.
Eghbali-Zarch, M., Tavakkoli-Moghaddam, R., Esfahanian, F., Sepehri, M.M., ve Azaron, A. (2018). Pharmacological therapy selection of type 2 diabetes based on the SWARA and modified MULTIMOORA methods under a fuzzy environment. Artificial intelligence in medicine. 87, 20-33.
Elmas, B,. (2019). Finansal tablolar analizi. (5. Baskı), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Gök Kısa, A, AYÇİN, E,. (2019). OECD ülkelerinin lojistik performanslarının SWARA tabanlı EDAS yöntemi ile değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1),301-325.
Gümüş, U.T., Öziç, H.T., Evlimoğlu, U., Sezer, D., (2018). Ulaşım sektöründeki firmaların AHP ve TOPSİS yöntemi ile değerlendirme sonuçlarının borsa getirilerine analizi, İstanbul: İKSAD Yayınevi.
Heidary D., J., Beheshti J., A., E., Vanaki, A.S., ve Firoozfar, H.R. (2018). Competencybased IT personnel selection using a hybrid SWARA and ARAS-G methodology. Human Factors and Ergonomics in Manufacturing & Service Industries. 28(1), 5-16.
İpekçi A.(2019). Türkiye’de yapılması planlanan sualtı akıntı enerji tesisi kurulumu için Swara ve Waspas yöntemleri ile yer seçimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Kenger, M.D., ve Organ, A., (2017). Banka personel seçiminin çok kriterli karar verme yöntemlerinden ENTROPİ temelli ARAS yöntemi ile değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4(4), 152-170.
Kısa, A.C.G., ve Ayçin, E. (2019). OECD ülkelerinin lojistik performanslarının SWARA tabanlı EDAS yöntemi ile değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi. 9(1), 301-325.
Mahmood, M.S., Zaidan, B.B., Zaidan, A.A., Ahmed, A.M., (2019). Survey on fuzzy TOPSIS state-of-the-art between 2007 and 2017. Computers & Operations Research. 104, 207-227.
Mardani, A., Nilashi, M., Zakuan, N., Loganathan, N., Soheilirad, S., Saman, M. Z. M., ve İbrahim, O., (2017). A systematic review and meta-Analysis of SWARA and WASPAS methods: Theory and applications with recent fuzzy developments. Applied Soft Computing. 57, 265-292.
Özçalıcı, M., (2018). Matlab ile çok kriterli karar verme teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Özdemir, M. (2015). Operasyonel, yönetsel ve stratejik problemlerin çözümünde çok kriterli karar verme yöntemleri. Yıldırım, B. F. ve Önder, E. (Ed.), Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım.
Yıldırım, B.F. (2015). Çok kriterli karar verme problemlerinde ARAS yöntemi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6(9), 285-296.
Zhu, X., Wang, F., Wang, H., Liang, C., Tang, R., Sun, X., Li, J., (2014). TOPSIS method for quality credit evaluation: A case of air-conditioning marketin China. Journal of Computational Science. 5(2), 99-105.

APA	Baş M, HANTAL T, BALCI M (2020). İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. , 265 - 292.
Chicago	Baş Metin,HANTAL Tuğba,BALCI MAZLUM BARIŞ İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. (2020): 265 - 292.
MLA	Baş Metin,HANTAL Tuğba,BALCI MAZLUM BARIŞ İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. , 2020, ss.265 - 292.
AMA	Baş M,HANTAL T,BALCI M İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. . 2020; 265 - 292.
Vancouver	Baş M,HANTAL T,BALCI M İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. . 2020; 265 - 292.
IEEE	Baş M,HANTAL T,BALCI M "İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI." , ss.265 - 292, 2020.
ISNAD	Baş, Metin vd. "İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI". (2020), 265-292.

APA	Baş M, HANTAL T, BALCI M (2020). İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. EKEV AKADEMİ DERGİSİ, 0(81), 265 - 292.
Chicago	Baş Metin,HANTAL Tuğba,BALCI MAZLUM BARIŞ İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. EKEV AKADEMİ DERGİSİ 0, no.81 (2020): 265 - 292.
MLA	Baş Metin,HANTAL Tuğba,BALCI MAZLUM BARIŞ İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. EKEV AKADEMİ DERGİSİ, vol.0, no.81, 2020, ss.265 - 292.
AMA	Baş M,HANTAL T,BALCI M İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 2020; 0(81): 265 - 292.
Vancouver	Baş M,HANTAL T,BALCI M İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI. EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 2020; 0(81): 265 - 292.
IEEE	Baş M,HANTAL T,BALCI M "İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI." EKEV AKADEMİ DERGİSİ, 0, ss.265 - 292, 2020.
ISNAD	Baş, Metin vd. "İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ SWARA, ARAS VE TOPSIS TEKNİĞİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: BİST TEKNOLOJİ ENDEKSİ UYGULAMASI". EKEV AKADEMİ DERGİSİ 81 (2020), 265-292.