YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK
Yıl: 2020 Cilt: Sayı: 147 Sayfa Aralığı: 251 - 312 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-10-2020
YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK
Öz: Yapay zekâ teknolojisi günümüzde sıklıkla kullanılan birteknoloji haline gelmiştir. Ancak yapay zekânın kullanımı bir takımriskleri de ihtiva etmektedir. Yapay zekânın kullanımı nedeniyleüçüncü kişiler zarar görebilir. Bu durumda yapay zekânın sebep ol-duğu zararların nasıl tazmin edileceğinin değerlendirilmesi gerekir.Öncellikle yapay zekâ hukuka göre bir kişi olmadığı için bizzat so-rumluluğuna başvurulamayacaktır. Ancak akit bağlamında sorum-luluk veya akit dışı sorumluluk bağlamında kullanıcısına, üreticisineyapay zekânın sebep olduğu zararların tazmini için başvurulabilir. Bizde çalışmamızda yapay zekânın sebep olduğu zararlara ilişkin han-gi hükümlere başvurulacağını değerlendirdik. Özellikle de haksız fiilsorumluluğu bağlamında konuyu ele aldık. Yapay zekânın sebep ol-duğu zararlardan sorumluluğu kusur sorumluluğu ve kusura dayan-mayan sorumluluk olmak üzere iki boyutta inceledik. Sonuç olarakTürk Hukuku’nda yapay zekânın sebep olduğu zararlardan ötürüsorumluluğunu düzenleyen özel bir kanun hükmü düzenlemesi bu-lunmadığı için genel hükümlere başvurulması gerekmektedir. Yapayzekânın, TBK. m.71 bağlamında önemli ölçüde tehlike arz eden birişletmenin faaliyetlerinden dolayı zarara sebebiyet vermesi halinde,zarar görenler TBK. m.71 bağlamında uğramış oldukları zararların gi-derimini talep edebilecektir. Diğer hallerdeyse zarar gören, tüketiciolsun olmasın, TBK. m.49 ve devamında düzenlenen kusura dayananhaksız fiil hükümlerine dayanarak yapay zekânın sebep olduğu zarar-ların tazmini talep edebilecektir.
Anahtar Kelime: LIABILITY ARISING FROM DAMAGES CAUSED BY ARTIFICIAL INTELLIGENCE
Öz: Artificial intelligence technology has become a fre- quently used technology today. However, the use of artificial intel- ligence also involves a number of risks. Third parties may be dama- ged by the use of artificial intelligence. In this case, it is necessary to evaluate how the damages caused by artificial intelligence will be compensated. First of all, since artificial intelligence is not a person according to law, its own liability cannot be applied here. However, in the context of contractual liability or in the context of non-contractual liability, the user and the producer can be applied for the compensation of damages caused by artificial intelligence. In our study, we evaluated the provisions which shall be applied to for the damages caused by artificial intelligence. We have discussed the issue in particular in the context of tort liability. We examined the liability for damages caused by artificial intelligence in two dimen- sions: liability for negligence and strict liability. As a consequence, since there is no special provision in Turkish Law regulating the liabi- lity for damages caused by artificial intelligence, general provisions shall be applied. In case artificial intelligence causes damages arising from the operation of an entity posing significant danger in the con- text of Article 71 of the Turkish Code of Obligations, the damaged persons may request the compensation of their incurred damages under Article 71 of the Turkish Code of Obligations. In other cases, the damaged person, either is a consumer or not, is entitled to requ- est the compensation for damages caused by artificial intelligence on the ground of Article 49 of the Turkish Code of Obligations and its subsequent provisions where tort based on negligence is regu- lated.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun Gerekçesi, Kaynak: http://www.mevzuat.gov.tr/, E.T.:26.10.2018.
- AI Colloquium, “The AIPLA/AIPPI/FICPI AI Colloquium Primer”, American Intellectual Property Law Association, USA, 2019, s.1 – 29.
- Akçura Karaman Tuba, Üreticinin Ayıplı Ürünün Sebep Olduğu Zararlar Nedeniyle Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluğu, Vedat Kitapçılık, 1.Baskı, İstanbul, 2008.
- Akıntürk Turgut/Ateş Karaman Derya, Borçlar Hukuku, Beta Yayınevi, 23.Baskı, İstanbul, 2014.
- Akkurt Sinan Sami, “Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk”, Sayıştay Dergisi, Ankara, 2019, Yıl.7, Sayı:13, s.39 – 55.
- Aslan İ. Yılmaz, Tüketici Hukuku, Ekin Yayınevi, 5.Baskı, Bursa, 2014.
- Atay Feryal, 6502 sayılı Kanun’un Uygulanmasında Ayıplı Mal Ayıplı Hizmet, Yetkin Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 2019.
- Aydos Oğuz Sadık, Ürün Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 2009.
- Barfild Woodrow, “Liability for autonomous and artifiially intelligent robots”, Paladyn, Journal of Behavioral Robotics, Germany, 2018, v.9.1, s.193-203.
- Bayamlıoğlu Emre, “Akıllı Yazılımlar ve Hukuki Statüsü Yapay Zekâ ve Kişilik Üzerine Bir Deneme”, Uğur Alacakaptan’a Armağan, Cilt:2, İstanbul, 2008, s. 131- 140.
- Çekin Mustafa Serdar, Tehlike Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, 1.Baskı, İstanbul, 2016. (Tehlike).
- Çekin Mustafa Serdar, “Tehlike Sorumluluğu ve Denkleştirme m. 71”, (Serozan Rona, Öz Turgut, Acar Faruk, Gökyayla Emre, Develioğlu Murat Ed.) İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, C.1, Vedat Kitapçılık, 2.Baskı, İstanbul, 2018, s.497 – 530. (İstanbul Şerhi).
- Čerka Paulius/Jurgita Grigienė/Gintarė Sirbikytė. “Liability for damages caused by artifiial intelligence” Computer Law & Security Review, U.K., 2015, V. 31. S.3, s.376- 389.
- Dalcı Nurcihan, “TBK md.71 Bağlamında İlaç Üreticisinin Tehlike Sorumluluğu”, TBB Dergisi 2014/114, Ankara, s.49 – 78.
- Dıgıtaleurope Recommendations on AI Policys, 7.11.2018, Brussels, s.14, Kay- nak: https://www.digitaleurope.org/wp/wp-content/uploads/2018/11/ Dıgıtaleurope-Recommendations-on-AI-Policy-November-2018-fial.pdf , E.T. 25.06.2019.
- Doshi-Velez Finale/Mason Kortz, “Accountability of AI Under the Law: The Role of Explanation. Berkman Klein Center Working Group on Explanation and the Law”, Berkman Klein Center for Internet & Society Working Paper, Harvard University Cambridge, 2017.
- Dural Mustafa, Sarı Suat, Türk Özel Hukuku – Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri –,Filiz Kitapevi, İstanbul, 2010.
- Eidenmueller Horst G. M., “The Rise of Robots and the Law of Humans” Oxford Legal Studies Research Paper No. 27/2017, Oxford, 2017, s.1 – 15.
- Erel N. Şafak, Türk Fikir ve Sanat Hukuku, Yetkin Yayınları, 3. Baskı, Ankara, 2008,
- Eren Fikret, Borçlar Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 15.Baskı, Ankara, 2013.
- European Commission - Press release, Artifiial intelligence: Commission outlines a European approach to boost investment and set ethical guidelines, 25.04.2018,
- Brussels, Kaynak: https://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-3362_en.htm, E.T.:10.05.2019.
- European Parliament resolution of 16 February 2017 with recommendations to the Commission on Civil Law Rules on Robotics (2015/2103(INL)), s.2, Kaynak: http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2017-0051_EN.html (Erişim Tarihi: 01.08.2019).
- Ferreira Nuno, Fundamental Rights and Private Law in Europe: The Case of Tort Law and Children, Routlegde, 1.Bası, Oxon, 2011.
- Gerstner E. Maruerite, “Comment, Liability Issues with Artifiial Intelligence Software”, Santa Clara Law Rev., California, 1993, V.33, s. 239 – 269.
- Gözübüyük Şeref/Tan Turgut, İdare Hukuku C:1, Turhan Kitapevi, 5.Baskı, Ankara, 2007.
- Hatemi Hüseyin/Gökyayla Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Vedat Kitapçılık, 3.Baskı, İstanbul, 2015.
- Havutçu Ayşe, Türk Hukukunda Örtülü Bir Boşluk Üreticinin Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, 1.Baskı, Ankara, 2005.
- Helvacı Serap, Erlüle Fulya, Medeni Hukuk, Legal Yayınevi, 5.Baskı, İstanbul, 2018
- Herron Michaela, Artifiial Intelligence Update: Liability Arising from the Use of AI in Healthcare, 21.05.2019, Kaynak: https://www.mhc.ie/latest/insights/artifiialintelligence-update-liability-arising-from-the-use-of-ai-in-healthcare#_ftn4, E.T. 25.06.2019.
- İkizler Metin, “Avrupa Haksız Fiil Hukuku İlkelerinde Tehlike Sorumluluğu ve Türk Hukuku İle Kısaca Karşılaştırılması”, DEÜHFD, İzmir, 2014, Cilt: 16, Özel Sayı (Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan), s.3241-3260.
- İnal Tamer, Tüketici Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 3.Baskı, Ankara, 2014.
- Kahveci Nalan, “Sorumluluğun ve Giderim Borcunun Kapsamı”, (Serozan Rona, Öz Turgut, Acar Faruk, Gökyayla Emre, Develioğlu Murat Ed.) İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, C.1, İstanbul, 2018, s.905 – 925.
- Kara İlhan, Tüketici Hukuku, Engin Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 2015.
- Karahasan M. Reşit, Sorumluluk Hukuku, Beta Yayınevi, 6.Baskı, İstanbul, 2003.
- Kaneti Selim, Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru, Kazancı Kitap Ticaret A.Ş., 1.Baskı, İstanbul, 2007.
- Kaplan İbrahim, “İmalatçının Sorumluluğu Üzerine Düşünceler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Ankara, 1985, Cilt: 13, Sayı: 1, Haziran, s.137-140
- Kılıçoğlu M. Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, 20. Baskı, Ankara, 2016. (Borçlar Genel)
- Kılıçoğlu M. Ahmet, Sınai Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar, Turhan Kitabevi, 2. Baskı, Ankara, 2013 (Sınai Haklar).
- Kırca Çiğdem, Franchise Sözleşmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1.Baskı, Ankara, 1997. (Franchise).
- Kırca Çiğdem, Ürün Sorumluluğu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1.Baskı, Ankara, 2007 (Ürün).
- Kingston John KC. “Artifiial intelligence and legal liability”, International Conference on Innovative Techniques and Applications of Artifiial Intelligence. Springer, Cham, 2016. s. 269-279.
- Kurtulan Gökçe, “Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, İstanbul, 2017, v.23/1, s.465-504.
- Lehman - Wilzig, N. Sam, “Frankenstein unbound: towards a legal defiition of artifi cial intelligence”, Futures, 1981, UK, V. 13.6, s.442-457.
- Maule R. Michael, “Applying Strict Products Liability to Computer Software” Tulsa Law Journal, Oklahoma, 1991, v. 27, s.735 – 756.
- McCarthy John, What is Artifiial Intelligence?, Kaynak: http://jmc.stanford.edu/articles/whatisai.html, (E. T.: 01.08.2019).
- Nomer N. Haluk, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınevi, 13. Baskı, İstanbul, 2013.
- Odman Ayşe, Fikri Mülkiyet Hukuku İle Rekabet Hukukunun Teknolojik Yeniliklerdeki Rolü, 1.Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2002
- Oğuzman M. Kemal/Öz Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C:2, Vedat Kitap- çılık, 11.Baskı, İstanbul, 2014
- Oğuzman Kemal/Öz Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.2, Vedat Kitapçılık, 12. Baskı, İstanbul, 2016.
- Öz Turgut, “Üreticinin Sorumluluğu”, İKÜHFD, İstanbul, 2007, Cilt: 6, Sayı: 2, s.7-18, (Üretici).
- Özcan Büyüktanır G. Burcu, “Tüketicinin ve Üçüncü Kişilerin Ayıplı Satılanın Kullanılması Nedeniyle Ortaya Çıkan Bedensel Bütünlük İhlali Halinde Manevi Zararlarının Tazmini”, AÜHFD, Ankara, 2018, S.67 (3), s. 495 – 534.
- Özel Çağlar, “Sözleşme Dışı Sorumlulukta Yansıma Zarar ve Giderimine İlişkin Bazı Düşünceler”, AÜHFD, Ankara, 2011, S.50.4, s.81 – 106.
- Puget Jean Francois, What Is Machine Learning?, IBM Community, 18.05.2016, https://www.ibm.com/developerworks/community/blogs/jfp/entry/What_ Is_Machine_Learning?lang=en, (E.T. 05.06.2019).
- Reisoğlu Sefa, Türk Borçlar Kanunu Genel Hükümler, Beta Yayınevi, 23.Baskı, İstanbul, 2012.
- Rissland, L. Edwina, “Artifiial intelligence and law: Stepping stones to a model of legal reasoning”, The Yale Law Journal, New Haven, 1990, V.99.8, s.1957-1981.
- Robot fails to fid a place in the sun, Martin Wainwright, The Guardian, 20.06.2002, https://www.theguardian.com/uk/2002/jun/20/engineering.highereducation, E.T. 10.07.2019.
- Santosuosso Amedeo/Boscarato Chlara/Caroleo Floro Ernesto/Labruto Lynette Rene/Leroux Christophe, Robots, Market and Civil Liability: A European Perspective In 2012 September, IEEE RO-MAN: The 21st IEEE International Symposium on Robot and Human Interactive Communication, s.1051-1058.
- Saraç Senem, Tehlike Sorumluluğu, On iki Levha Yayıncılık, 1.Baskı, İstanbul, 2013.
- Şenocak Zarife, “6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Ayıplı Mal Teslimi Halinde Tüketicinin Hakları”, Terazi Hukuk Dergisi, İstanbul, 2014, Cilt: 9, Özel Sayı, s.30 – 37.
- Tandoğan Haluk, Kusura Dayanmayan Sorumluluk, Turhan Kitabevi, 1.Baskı, Ankara, 1981 (Kusur).
- Tandoğan Haluk, Türk Mesuliyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 2. Baskı, İstanbul, 2010 (Mesuliyet).
- Tanör Bülent/Yüzbaşıoğlu Necmi, Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, 17. Baskı, İstanbul, 2018.
- Tekinalp Ünal, Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 5.Baskı, İstanbul, 2012.
- Tekinay Selahattin Sulhi/Akman Sermet/Burcuoğlu Haluk/Altop Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitapevi, 6.Baskı, İstanbul, 1988.
- Turner Jacob, Robot Rules: Regulating Artifiial Intelligence, Palgrave Macmillan, 1st. Ed., London, 2018.
- Türk Dil Kurumu İnternet Sözlüğü, Kaynak: https://tdk.gov.tr, E.T.: 14.05.2019.
- Ueffig Martin, “Directive 85/374–European Victory or a Defective Product Itself?.”, MaRBLe 4, 2013, s.373 – 424.
- Ulusan İlhan, “Tehlike Sorumluluğu Üstüne”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, İstanbul, V.4, s.23-57, (Tehlike).
- Ulusan İlhan, “Türk Borçlar Kanunu’nda Yer Alan Genel Tehlike Sorumluluğu Kuralına İlişkin Birkaç Tespit ve Hukuk Düzeni Tarafından Faaliyetine İzin Verilmiş Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden İşletmelerin Yol Açtığı Zararların Uygun Bir Bedelle Denkleştirilmesi Sorunu”, Journal of Yaşar University, İzmir, 2014, Sayı: 14/01 Özel Sayı, Cilt: 8, s. 2897-2905, (TBK Genel Tehlike Sorumluluğu Kuralı).
- Uygur Turgut, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, Cilt:1, Seçkin Yayıncılık, 1.Baskı, Ankara, 2012.
- Ünal Mehmet, “Manevî Tazminat ve Bu Tazminat Çeşidinde Kusurun Rolü”, AÜHFD, Ankara, 1978, S.35.1, s.397-437.
- Üreticinin Sorumluluğuna İlişkin TÜSİAD Görüşü, http://www.tusiad.org/__rsc/ shared/fie/Tuketicinin-Korunmasi-Hakkinda-Kanun-Tasarisi-Taslagina-Dair-TUSIAD-Gorusu.pdf (Erişim Tarihi: 20.11.2013).
- Wang Pei, “What Do You Mean by AI ?”, Frontiers in Artifiial Intelligence and Applications, Amsterdam, 2008, V.171/1, s.362 – 373.
- West M. Darrell, “Moving forward: Self-driving Vehicles in China, Europe, Japan, Korea, and The United States” Center for Technology Innovation at Brookings, Washington, 2016, Np 12.
- Von Tuhr Andreas, Çeviren Edege Cevat, Borçlar Hukuku, Yargıtay Yayınları No:15, Olgaç Matbaası, 2.Baskı, Ankara, 1983.
- Yavuz Cevdet, “Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’na Göre Kusursuz Sorumluluk Halleri ve İlkeleri”, MÜHF-HAD, İstanbul, 2008, Cilt: 14, Sayı: 4, s.29-61.
- Yavuz Cevdet/Acar Faruk/Özen Burak, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Beta Yayınevi, 9.Baskı, İstanbul, 2013.
- Yavuz Nihat, Ayıplı İfa, Seçkin Yayıncılık, 4.Baskı, Ankara, 2014.
- Yayla Yıldızhan, İdare Hukuku, Filiz Kitapevi, 1.Baskı, İstanbul, 1990.
- Yılmaz Süleyman, “Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nda Sebep Sorumluluklarına İlişkin Yeni Hükümler”, AUHFD, Ankara, 2010, v.59/3, s.551 – 578.
- Zevkliler Aydın/Özel Çağlar, Tüketicinin Korunması Hukuku, Seçkin Yayınevi, 1.Baskı, Ankara, 2016.
| APA | sarı o (2020). YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. , 251 - 312. |
| Chicago | sarı onur YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. (2020): 251 - 312. |
| MLA | sarı onur YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. , 2020, ss.251 - 312. |
| AMA | sarı o YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. . 2020; 251 - 312. |
| Vancouver | sarı o YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. . 2020; 251 - 312. |
| IEEE | sarı o "YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK." , ss.251 - 312, 2020. |
| ISNAD | sarı, onur. "YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK". (2020), 251-312. |
| APA | sarı o (2020). YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (147), 251 - 312. |
| Chicago | sarı onur YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. Türkiye Barolar Birliği Dergisi , no.147 (2020): 251 - 312. |
| MLA | sarı onur YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, vol., no.147, 2020, ss.251 - 312. |
| AMA | sarı o YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2020; (147): 251 - 312. |
| Vancouver | sarı o YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2020; (147): 251 - 312. |
| IEEE | sarı o "YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK." Türkiye Barolar Birliği Dergisi, , ss.251 - 312, 2020. |
| ISNAD | sarı, onur. "YAPAY ZEKÂNIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK". Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147 (2020), 251-312. |
