Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri

VURAL, Akar Ruken; ÖZTÜRK, Adil Adnan; BAYSAN, Sultan; HANAYLI, Gülşah

Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri

Gülşah HANAYLI, (Milli Eğitim Bakanlığı, Bursa, Türkiye)

Adil Adnan ÖZTÜRK, (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye)

Sultan BAYSAN, (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye)

Akar Ruken VURAL (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye)

Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD)

28 4

Yıl: 2020 Cilt: 11 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 210 - 238 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-10-2020

Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri

Öz:

Sosyal bilgiler eğitimcilerinin Sosyal Bilgilere ilişkin algısı, alan yazında yeterince yer bulamamıştır. Buaraştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler dersi öğretmenlerinin konu alanının ne olduğuna/neliğine, sosyal bilgileröğretim programlarının anlamı ve işlevine, içeriğine ve nasıl öğretildiğine ilişkin algılarını incelemektir. Buçalışma, nitel araştırma türlerinden “iç içe geçmiş tekli durum çalışması” ile desenlenmiştir. Araştırmanınçalışma grubunu Bursa iline bağlı Mustafakemalpaşa ve Karacabey ilçelerinde farklı sosyo-ekonomik statülerdentoplam 20 kamu ve özel ortaokulda görev yapan 30 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerinintoplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz vetümevarımsal içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler ışığında Sosyal Bilgileröğretmenlerinin; “Sosyal Bilgiler” dersini nasıl tanımladıkları, dersin içeriği, öğrenme-öğretme süreçleri veölçme değerlendirme sürecine ilişkin algıları belirlenmiştir. Sonuç olarak, Tarih ve Coğrafya lisans mezunuöğretmenler, Sosyal Bilgiler dersine kendi alanları yönünden yaklaşırken; Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisansmezunu öğretmenler sosyal bilgilere daha disiplinlerarası bir perspektiften bakmaktadır. Ancak uygulamadasosyal bilgileri oluşturan tüm disiplinlerin bir arada kullanılmadığı bunların arasından birkaç disiplinin öne çıktığıgörülmüştür. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin üzerinde hem fikir oldukları nokta konuların soyut kalmasıdır.Öğrencilerin demokrasi, insan hakları, özgürlük ve coğrafi kavramlar konularında net bir algı oluşturamadığıdüşünülmektedir. Konuların yoğun, zamanın kısıtlı olması, az bütçe olanakları ve sınav kaygısı yüzünden dersidaha fazla etkin kılan saha araştırmaları, müze gezileri, toplumsal kurum ve kuruluşlar ile işbirliği gibiçalışmaların beklenen düzeyin altında olduğu şeklinde algılanmaktadır.

Anahtar Kelime:

A Case Study on the Nature, Meaning and Methods Taught in Social Studies: Teacher Perspectives

Öz:

The aspect from the social studies teachers about the nature of social studies has not been investigated much. The aim of this study is to examine the perceptions of the social studies teachers about the subject area, the meaning and function of the social studies curriculum, the content and the methods taught.This study is designed with the “embedded units of analysis”, one of the case studies types. The study group consisted of 30 teachers working in 20 public and private secondary schools of different socio-economic status in Mustafakemalpaşa and Karacabey districts of Bursa province. A semi-structured interview was used to collect the data. Descriptive and inductive content analysis techniques were used for the analysis. It was determined how the participants define “social studies”, how they perceive the content of the course, learningteaching and assessment and evaluation processes. As a result, while the graduates from History and Geography areas approach Social Studies course in terms of their own fields; the graduates of Social Studies view social studies from a more interdisciplinary perspective. However, in practice, it was observed that not all disciplines that compose social studies were used together, and several disciplines came to the fore among them. In addition, Social Studies teachers agree that the issues in the area remain abstract. It is thought that students do not generally have a clear perception of democracy, human rights, freedom and geographical concepts. Moreover, it is reported that field studies, museum visits, cooperation with the social institutions and organizations which potentially make the course more effective, are not at the expected level due to numerous subjects, limited time, scarce budget and students’ general exam anxiety.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Barr, R., Barth, J.L. ve Shermis, S.S. (2013). Sosyal Bilgilerin Doğası. Çev. Ed. C. Dönmez, Ankara: Pegem Akademi.
Barth, J.L. (1991). Elementary and junior high/middle school social studies curriculum, activities and materials. Lanham: University Press of America, Inc.
Brubaker, D.L., Simon, L.H. ve Williams, J.W. (1977). A conceptual framework for Social Studies curriculum and instruction. Social Education, 41: 201-205.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç E., Akgün, Ö.E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Chapin, J. ve Messick, R. (1999). Elementary Social Studies: A Practical Guide, 4th Ed. New York: Longman.
Çalışkan, H. ve Kaşıkçı Y. (2010). The application of traditional and alternative assessment and evaluation tools by teachers in social studies. Procedia Social and Behavioral Sciences 2: 4152–4156.
Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kullandıkları Yöntem ve Teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi XXII(2):741-758.
Çetin, T. (2010). Sınıf ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Gezi-Gözlem Yöntemine İlişkin Görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2: 158-180.
Demir, B.F. ve Haçat, O.S. (2018). Sosyal Bilim Disiplinlerine Göre 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Kazanımların Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(2): 27-56.
Doğanay, A. (2002). Sosyal Bilgiler ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Cemil Öztürk ve Dursun Dilek (Editörler). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. 15-46. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Duckworth, E. (2009). Helping students get to where ideas can find them. The New Educator, 5(3): 185-188.
Erden, M. (2000). Sosyal Bilgiler Öğretimi. İstanbul: Alkım Yayıncılık.
Ersoy, A.F. (2014). Social Studies Teacher Candidates’ Experiences of Active Citizenship: The Case of NonGovernmental Organizations, Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences,47(2): 65-88.
Gönenç, S. ve Açıkalın, M. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Öğretiminde Karşılaştıkları Sorunlar ve Bunlara Getirdikleri Çözüm Önerileri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1): 26-41.
Günden, S. (1995). Sosyal Bilgiler Öğretimine Genel Bir Bakış. Meral Çileli (Yay. Hazırlayan). İlköğretim Kurumlarında Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Sorunları. 22- 33. Ankara: Türk Eğitim Derneği 13. Eğitim Toplantısı.
Hatch, J.A. (2002) Doing Qualitative Research in Education Settings, State University of New York Press.
Hunt, M.P. ve Metcalf, I.E. (1968). Teaching High School Social Studies. (2nd Ed). New York: Harper and Row.
Hunt, M.P. ve Metcalf, L.E. (1955). Teaching high school social studies: Problems in reflective thinking and social understanding. New York: Harper and Row.
Jensen, N. (1994). Children’s perceptions of their museum experiences: A contextual perspective. Children’s Environments, 11(4): 300-324.
Keskin, S.C. ve Kaplan, E. (2012). Sosyal Bilgiler ve Tarih Eğitiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamı Olarak Oyuncak Müzeleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(41): 095-115. f
Keskin, Y. Keskin, S.C. ve Söylemez, H. (2014). Phenomenological study of social studies teachers and values education in Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116: 4526 – 4531.
Kopp, K.N. (2017). Teaching social studies today. Erişim adresi (13 Mayıs 2020): https://ebookcentral.proquest.com.
Krashen, S. (1982). Principles and practice in second language acquisation. New York: Pergamon Press.
Lankford, M.D. (1992). Successful field trips. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO.
Martorella, P.H. (1998). Social Studies for Elementary School Children: Developing Young Citizens. (Second Edition). USA: Prentice Hall.
Martorella, P.H., Beal, C.M. ve Bolick, C. M. (2005). Teaching Social Studies in Middle and Secondary Schools. U.S.A. New Jersey: Pearson Education Inc., Upper Saddle River.
MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
MEB (2018). TC Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4,5,6 ve 7. Sınıflar. Ankara: MEB.
Naylor, D.T. ve Diem, R.A. (1987). Elementary and middle school social studies. New York: Random House.
NCSS (1994). Expectations of Excellence: Curriculum Standards for Social Studies, Washington, DC: NCSS.
Nelson, J.U. ve Michaelis, J. (1980). Secondary Social Studies. Englewood Cliffs, NJ.: Prentice Hall.
Nitko, A.J. ve Brookhart, S.M. (2016). Educational Assessment of Students, Çeviri Editörleri Bıçak Bayram, Özel Serkan, Bahar Mustafa, (Sixth Edition), İstanbul: Nobel Yayınları.
Özçelik, D.A. (1981). Okullarda Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme; Ankara: ÖSYM Yayınları.
Öztürk T. ve Keçe, M. (2015). 7. Sınıf Öğrencilerinin Bakış Açısıyla Sosyal Bilgiler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Ekim: 298-310. Erişim adresi (10 Mayıs 2020): http://earsiv.odu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11489/348/1/2000494007_298- 310%20talip%20%C3%B6zt%C3%BCrk21.pdf,.
Öztürk, C. (2011). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. (Ed. Cemil Öztürk), Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi. (2-28). Ankara: Pegem Akademi.
Öztürk, C. ve Deveci, H. (2011). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programlarının değerlendirilmesi, İçinde Farklı Ülkelerin Sosyal Bilgiler Öğretim Programları, Ed. C. Öztürk, Ankara: Pegem Akademi.
Park, S.Y. (2007). Citizenship education through NGOs. Erişim adresi (20 Mayıs 2020): https://pdfs.semanticscholar.org/d9dc/ca2b6190adf44ee8f25c1b460626838c2d5b.pdf?_ga=2.2464629 78.705259432.1589977379-636336145.1589977379.
Parker, W.C. (1991). Renewing the Social Studies Curriculum, Association for Supervision and Curriculum Development, Alexendria, Va.
Passe, J. (2006). New challenges in elementary social studies, The Social Studies, 97(5): 189-192.
Ribeiro, A.B., Rodrigues, M., Caetano, A., Pais , S. ve Menezes, I. (2012). Promoting “Active Citizens”? The Critical Vision of NGOs over Citizenship. Education as an Educational Priority across Europe, International Journal of Progressive Education, 8(3): 32-47.
Rogers, C. ve Freiburg, J. (1994). Freedom to learn (3rd Ed.). Upper Saddle River, N.J.: Merril Publishing.
Ross, E.W. (2018, Şubat). The Challenges of Teaching Social Studies: What Teachers? What Citizenship? What Future? A Tribute to Joan Pagès Blanch.Keynote address at XV International Conference of Research in Didactics of Social Sciences, Autonomous University of Barcelona.
Russell, I.P.W.B. (Ed.). (2014).Contemporary social studies: An essential reader. Erişim adresi (15 Mayıs 2020): https://ebookcentral.proquest.com
Safran, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. (Eds. Bayram Tay ve Adem Öcal), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. (2-18). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Savage T.V. ve Amstrong, D.G. (1996). Effective Teaching in Elementary Social Studies. Third Edition. New Jersey: Prentice Hall Inc.
Sönmez, V. (1997). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen KıIavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
Topçu, E. (2017). Öğretmenlerin İfadesiyle Sosyal Bilgiler Dersi. Journal of Education and e-Learning Research. 4(4): 139-153.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.

APA	HANAYLI G, ÖZTÜRK A, BAYSAN S, VURAL A (2020). Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. , 210 - 238.
Chicago	HANAYLI Gülşah,ÖZTÜRK Adil Adnan,BAYSAN Sultan,VURAL Akar Ruken Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. (2020): 210 - 238.
MLA	HANAYLI Gülşah,ÖZTÜRK Adil Adnan,BAYSAN Sultan,VURAL Akar Ruken Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. , 2020, ss.210 - 238.
AMA	HANAYLI G,ÖZTÜRK A,BAYSAN S,VURAL A Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. . 2020; 210 - 238.
Vancouver	HANAYLI G,ÖZTÜRK A,BAYSAN S,VURAL A Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. . 2020; 210 - 238.
IEEE	HANAYLI G,ÖZTÜRK A,BAYSAN S,VURAL A "Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri." , ss.210 - 238, 2020.
ISNAD	HANAYLI, Gülşah vd. "Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri". (2020), 210-238.

APA	HANAYLI G, ÖZTÜRK A, BAYSAN S, VURAL A (2020). Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), 11(1), 210 - 238.
Chicago	HANAYLI Gülşah,ÖZTÜRK Adil Adnan,BAYSAN Sultan,VURAL Akar Ruken Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD) 11, no.1 (2020): 210 - 238.
MLA	HANAYLI Gülşah,ÖZTÜRK Adil Adnan,BAYSAN Sultan,VURAL Akar Ruken Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), vol.11, no.1, 2020, ss.210 - 238.
AMA	HANAYLI G,ÖZTÜRK A,BAYSAN S,VURAL A Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD). 2020; 11(1): 210 - 238.
Vancouver	HANAYLI G,ÖZTÜRK A,BAYSAN S,VURAL A Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD). 2020; 11(1): 210 - 238.
IEEE	HANAYLI G,ÖZTÜRK A,BAYSAN S,VURAL A "Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri." Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), 11, ss.210 - 238, 2020.
ISNAD	HANAYLI, Gülşah vd. "Sosyal Bilgilerin Doğası, Anlamı ve Nasıl Öğretildiği Üzerine Bir Durum Çalışması: Öğretmen Görüşleri". Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD) 11/1 (2020), 210-238.