CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP
Yıl: 2020 Cilt: 35 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 252 - 268 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-10-2020
CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP
Öz: İnsan cinsel kimliği geniş bir çeşitlilik sergiler. Kimlik gruplarının diğerlerinden daha ‘sağlıklı’, ‘doğal’, ‘üstün’, ‘normal’ kabul edilmesi gruplarınözelliklerinden bağımsız, toplumsal yapılarla ilişkilidir. Çeşitli cinsel kimlik gruplarına dâhil olan kişiler; lezbiyen, gey, biseksüel, trans veinterseksler (LGBTİ+) bu toplumsal yapılar zemininde damgalanmaya ve ayrımcılığa maruz kalmaktadır. Cinsel kimlikle ilgili ayrımcılık vedamgalanma, bu toplulukta gösterilen sağlıkta eşitsizliklerle doğrudan ilgilidir. Hekimlerin, ayrımcılıkla ilgili yapısal, kişiler arası ve bireyseldüzlemlerde geliştirecekleri söylem, tutum ve davranışlarının bu eşitsizlikler karşısında önemli etkileri olabilmektedir. Sağlık eğitimi vesağlık hizmetinin hekimleri bu müdahalelere yetkin hâle getirecek, LGBTİ+ kişilerin sağlığını geliştirip koruyacak şekilde gözden geçirilmesigereklidir. Bu girişimler hekim kimliğiyle ilgili temel bir gereklilik, toplum sağlığı konusunda da önemli bir çalışma alanıdır.
Anahtar Kelime: Sexual & Gender Identity and Health Inequities: Medicine beyond the Individual and the Clinic
Öz: Sexual and gender identities display a wide diversity in human beings. Considering some elements of this diversity more ‘healthy’, ‘normal’, ‘natural’, ‘superior’ than others is based on social structures rather than the features of the relevant identity group. People in specific sexual and gender minority groups; lesbian, gay, bisexual, trans, intersex (LGBTI+) are subjected to stigmatization and discrimination based on those social structures. Stigmatization and discrimination were shown to be related to the health inequity in this groups. Physicians’ discourses, attitudes, and behavior against discrimination in structural, interpersonal and personal grounds have sinificant impact on these inequities. Medical education should be revised in order to built competency in physicians for interventions against discrimination. Similarly provision of healthcare should be reorganized to improve and protest the health of LGBTİ+. These interventions represent essential elements of the physicians’ professional identity and should be considered as important domains for public health.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Akgül, S. (2019) Cinsiyet Hoşnutsuzluğu Olan Ergene Tıbbi Yaklaşım. Ergenlerde Cinsel Sağlık’da, Ed: Orhan Derman, Nuray Kanbur, Zehra Aycan, Sinem Akgül, Zeynep Tüzün, Melis Pehlivantürk Kızılkan. Ankara: Akademisyen Kitabevi, s.215-224.
- American Psychiatry Association (2013) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.), Washington, DC: American Psychiatric Association.
- Andersen, J.P., Zou, C., Blosnich, J. (2015) Multiple early victimization experiences as a pathway to explain physical health disparities among sexual minority and heterosexual individuals. Soc Sci Med 133:111-119.
- Bacak, V., Th urman, K., Eyer, K., ve ark. (2018) Incarceration as a health determinant for sexual orientation and gender minority persons. Am J Public Health 108(8):994-999.
- Bariola, E., Lyons, A., Leonard, W., ve ark. (2015) Demographic and psychosocial factors associated with psychological distress and resilience among transgender individuals. Am J Public Health 105(10):2108-2016.
- Başar, K. (2013) Eşcinsellik, Yaşam Devreleri ve Özel Sorunlar: Askerlik. Eşcinsellik (Bilgilendirme Dosyası-10)’da, Ed: Şahika Yüksel, Nesrin Yetkin. İstanbul: Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği, s.53-55.
- Başar, K. (2014) Farklı yönleri ile cinsel kimlik: bedensel cinsiyet, cinsiyet kimliği, cinsiyet rolü ve cinsel yönelim, Toplum ve Hekim, TTB Yayını, 29(4):245-251.
- Başar, K. (2015a) LGBT Olmak: Barışta ve Savaşta. Barış Kitabı: Bireyden Topluma Savaşın ve Barışın Ruh Hali’nde, Ed: Ayşe Devrim Başterzi, Tamer Aker. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, s. 247-261.
- Başar, K. (2015b) Bedensel cinsiyete tıbbi müdahalenin öncesi ve sonrası: Geçiş sürecinden beklenti ve aksamalar üzerine. Kaos GL Dergi 143: 40-43.
- Başar, K. (2019a) Cinsiyetin sayılara sığmayan çeşitliliği: Dayanışma içinde kendini var etmek. GazeteDuvar, Erişim Tarihi 2 Mayıs 2020, https://www.gazeteduvar.com.tr/ forum/2019/07/03/cinsiyetin-sayilara-sigmayan-cesitliligidayanisma-icinde-kendini-var-etmek/.
- Başar, K. (2019b) Psikiyatri ve Yapısal Yetkinlik: Hekimin Kliniğin Ötesinde Görevleri (Ön yazı). Turk Psikiyatri Derg 30(1):A1.
- Başar, K. (2019c) Cinsiyetinden Hoşnutsuzluğa Tıbbi Yaklaşımın Tarihsel Seyri, Gündem ve Gelişmeler. Ergenlerde Cinsel Sağlık’da, Ed: Orhan Derman, Nuray Kanbur, Zehra Aycan, Sinem Akgül, Zeynep Tüzün, Melis Pehlivantürk Kızılkan. Ankara: Akademisyen Kitabevi, s.201-208.
- Başar, K., Öz, G. (2016) Cinsiyetinden hoşnutsuzluğu olan bireylerde psikolojik dayanıklılık: Algılanan sosyal destek ve ayrımcılık ile ilişkisi. Turk Psikiyatri Derg 27(4):225-234.
- Başar, K., Öz, G., Karakaya, J. (2016) Perceived discrimination, social support, and quality of life in gender dysphoria. J Sex Med 13(7):1133-1141.
- Başar, K., Yüksel, Ş. (2014) Çocukluktan yetişkinliğe cinsiyet kimliği ile ilgili sorunlar: uygun değerlendirme ve izlem. Psikiyatride Güncel, 4(4):389-404.
- Başterzi, A.D. (2015) Sağlık hakkı, kimin hakkı? Kaos GL Dergi 143:26-27.
- Belek, İ. (1998) Sağlıkta eşitsizlik: Önlenebilir ve kabul edilemez bir politik ekonomi sorunu. Toplum ve Hekim, TTB Yayını, 13(2):96-104.
- Björkenstam, C., Björkenstam, E., Andersson, G., ve ark. (2017) Anxiety and depression among sexual minority women and men in Sweden: Is the risk equally spread within the sexual minority population? J Sex Med 14(3):396-403.
- Bockting, W.O., Miner, M.H., Romine, R.E.S. et al. (2013) Stigma, mental health, and resilience in an online sample of the US transgender population. Am J Public Health. 103(5): 943-951.
- Bostwick, W.B., Boyd, C.J., Hughes, T.L., ve ark. (2010) Dimensions of sexual orientation and the prevalence of mood and anxiety disorders in the United States. Am J Public Health 100(3):468-75.
- Branström, R. (2017) Minority stress factors as mediators of sexual orientation disparities in mental health treatment: a longitudinal population-based study. J Epidemiol Community Health 71(5):446-452.
- Brown, G.R., Jones, K.T. (2016) Mental health and medical health disparities in 5135 transgender veterans receiving healthcare in the veterans health administration: A case-control study. LGBT Health 3(2):122-131.
- Budge, S.L., Adelson, J.L., Howard, K.A.S. (2013a) Anxiety and depression in transgender individuals: Th e roles of transition status, loss, social support, and coping. J Counselt Clin Psychol 81(3): 545-557.
- Budge, S.L., Katz-Wise, S.L., Tebbe, E.N., ve ark. (2013b) Transgender emotional and coping processes: Facilitative and avoidant coping throughout gender transitioning. Th e Counselling Psychologist 41(4): 601-647.
- Burgess, D., Lee, R., Tran, A., ve ark. (2008) Eff ects of perceived discrimination on mental health and mental health services utilization among gay, lesbian, bisexual and transgender persons. J LGBT Health Res 3(4):1-14.
- Burton, C.M., Marshal, M.P., Chisolm, D.J., ve ark. (2013) Sexual minority-related victimization as a mediator of mental health disparities in sexual minority youth: A longitudinal analysis. J Youth Adolescence 42(3):394-402.
- Caputi, T.L., Shover, C.L., Watson, R.J. (2020) Physical and sexual violence among gay, lesbian, bisexual, and questioning adolescents. JAMA Pediatrics doi:10.1001/jamapediatrics.2019.6291.
- Caputi, T.L., Smith, D., Ayers, J.W. (2017) Suicide risk behaviors among sexual minority adolescents in the United States, 2015. JAMA 318(23):2349-2351.
- Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği Web Sitesi (2010) TPD ve CETAD Basın Açıklaması: Eşcinsellik Hastalık Değildir (10/03/2010) Erişim Tarihi 21 Mayıs 2020, https://www.cetad. org.tr/CetadData/userfiles/file/EscinsellikHastalikDegil_BASIN_ACIKLAMASI_Mart2010.pdf.
- Conron, K.J., Mimiaga, M.J., Landers, S.J. (2010) A population- based study of sexual orientation identity and gender diff erences in adult health. Am J Public Health 100(10):1953-1960.
- Çaman, Ö. (2015) Sağlık hizmetine erişimde “gizli” sorunlar. Kaos GL Dergi 143: 30-31.
- Dhejne, C., Lichtenstein, P., Boman, M., ve ark. (2011) Longterm follow-up of transsexual persons undergoing sex reassignment surgery: cohort study in Sweden. PLoS One 6(2):e16885.
- Dhejne, C., Van Vlerken, R., Heylens, G., Arcelus, J. (2016) Mental health and gender dysphoria: A review of the literatüre. Int Rev Psychiatry, 28(1):44-57.
- Di Giacomo, E., Krausz, M., Colmegna, F., ve ark. (2018) Estimating the risk of attempted suicide among sexual minority youths: A systematic review and meta-analysis. JAMA Pediatrics 172(12):1145-1152.
- Dimant, O.E., Cook, T.E., Greene, R.E., ve ark. (2019) Experiences of transgender and gender nonbinary medical students and physicians. Transgend Health 4(1):209-216.
- Donisi, V., Amaddeo, F., Zakrzewska, K., Farinella, F., ve ark., (2020) Training healthcare professionals in LGBTI cultural competencies: Exploratory findings from the Health4LGBTI pilot project. Patient Educ Couns 103(5):978-987.
- Drescher, J. (2015) Queer diagnoses revisited: Th e past and future of homosexuality and gender diagnoses in DSM and ICD. Int Rev Psychiatry 27(5): 386-95.
- Eliason, M.J., Dibble, S.L., Robertson, P.A. (2011) Lesbian, gay, bisexual, and transgender (LGBT) physicians’ experiences in the workplace. J Homosex 58(10):1355-1371.
- Friedman, M.S., Marshal, M.P., Guadamuz, T.E., ve ark. (2011) A meta-analysis of disparities in childhood sexual abuse, parental physical abuse, and peer victimization among sexual minority and sexual nonminority individuals. Am J Public Health 101(8):1481-1494.
- Gonzales, G., Ehrenfeld, J.M. (2018) Th e association between state policy environments and self-rated health disparities for sexual minorities in the United States. Int J Environ Res Public Health 15:1136-1147.
- Gonzales, G., Predworski, J., Henning-Smith, C. (2016) Comparison of health and health risk factors between lesbian, gay, and bisexual adults and heterosexual adults in the United States. JAMA Intern Med 176(9):1344-1351.
- Göregenli, M. (2012a) Temel Kayvarmlar: Önyargı, Kalıpyargı ve Ayrımcılık. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar’da, Ed: Kenan Çayır, Müge Ayan Ceyhan. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s.247-254.
- Göregenli, M. (2012b) Önyargı ve Ayrımcılığı Azaltmak. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar’da, Ed: Kenan Çayır, Müge Ayan Ceyhan. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s.247-254.
- Hansel, H., Braslow, J., Rohrbaugh, R.M. (2018) From cultural to structural competency- Training psychiatry residents to act on social determinants of health and institutional racism. JAMA Psychiatry 75:117-118
- Hatzenbuehler M.L. (2009) How does sexual minority stigma “get under the skin”? A psychological mediation framework. Psychol Bull 135(5):707-730.
- Hatzenbuehler, M.L., Bellatorre, A, Lee, Y., Finch, B.K., ve ark. (2014) Structural stigma and all-cause mortality in sexual minority populations. Soc Sci Med 103:33-41.
- Hatzenbuehler, M.L., Keyes, K.M., Hasin, D.S. (2009) Statelevel policies and psychiatric morbidity in lesbian, gay, and bisexual populations. Am J Public Health 99(12):2275-2281.
- Hatzenbuehler, M.L., McLaughlin, K.A., Slopen, N. (2013) Sexual orientation disparities in cardiovascular biomarkers among young adults. Am J Prev Med 44(6):612-621.
- Hatzenbuehler, M.L., McLaughlin, K.A., Keyes, K.M., ve ark. (2010) Th e impact of institutional discrimination on psychiatric disorders in lesbian, gay, and bisexual populations: A prospective study. Am J Public Health 100(3): 452-459.
- Hatzenbuehler, M.L., Pachankis, J.E. (2016) Stigma and minority stress as social determinants of health among lesbian, gay, bisexual, and transgender youth. Pediatr Clin North Am 63(9):985-997.
- Hatzenbuehler, M.L., Rutherford, C., McKetta, S., ve ark. (2020) Structural stigma and all-cause mortality among sexual minorities: Diff erences by sexual behavior? Soc Sci Med 244:112463.
- Hendricks, M.L., Testa, R.J. (2012) A conceptual framework for clinical work with transgender and gender nonconforming clients: An adaptation of the Minority Stress Model. Professional Psychology: Research and Practice 43(5):460–467.
- Herek, G.M. (1984) Beyond “homophobia”: A social psychological perspective on attitudes toward lesbians and gay men. J Homosex 10(1-2):1-21.
- Herz, M., Johansson, T. (2015) Th e normativity of the concept of heteronormativity. J Homosex 62(8):1009-1020.
- Heylens, G., Elaut, E., Kreukels, B.P.C., ve ark. (2014) Psychiatric characteristics in transsexual individuals: Multicentre study in four European countries. Br J Psychiatry 204(2):151–156.
- Hottes, T.S., Bogaert, L., Rhodes, A.E., ve ark. (2016) Lifetime prevalence of suicide attempts among sexual minority adults by study sampling strategies: A systematic review and meta-analysis. Am J Public Health 106(5): e1-12.
- Hsieh, N., Ruther, M. (2016) Sexual minority health and health risk factors: Interaction eff ects of gender, race, and sexual identity. Am J Prev Med 50(6):746-755.
- Institute of Medicine (2011) Th e Health of Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender People: Building a Foundation for Better Understanding. Washington, DC: Institute of Medicine.
- Jackson, S., Scott S. (2012) Cinselliği Kuramlaştırmak, İstanbul: Nota Bene Yayınları.
- Kaos GL (2019) 2018 Yılında Türkiye’de Gerçekleşen Homofobi ve Transfobi Temelli Nefret Suçları Raporu. Ankara: Kaos Gey ve Lezbiyen Kültürel Araştırmalar ve Dayanışma Derneği (Kaos GL).
- Kaos GL Web Sitesi (2019) “Ergenlerde hormon tedavisinin amacı olumsuz bir dönemi çalkantısız şekilde geçirmeyi sağlamak”: Dr. Koray Başar ile röportaj (31.03.2019). Erişim Tarihi 02 Mayıs 2020 ,https://www.kaosgl.org/haber/ergenlerde-hormon-tedavisinin-amaci-olumsuz-bir-donemi-calkantisiz-sekildegecirmeyi-saglamak.
- Kaptan, S. (2013a) LGBT Aileleri: Ailelerin Kabul Süreçleri. Eşcinsellik (Bilgilendirme Dosyası-10)’da, Ed: Şahika Yüksel, Nesrin Yetkin. İstanbul: Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği, s.91-93.
- Kaptan, S. (2013b) GLB Bireylerle Çalışırken Yapılması/ Yapılmaması Gereken Şeyler. Eşcinsellik (Bilgilendirme Dosyası-10)’da, Ed: Şahika Yüksel, Nesrin Yetkin. İstanbul: Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği, s.95-96.
- Kaya Yertutanol, F.D., Candansayar, S., Seydaoğlu, G. (2019) Homophobia in health professions in Ankara, Turkey: Developing a scale. Transcult Psychiatry 56(6):1191-1217.
- Keleş, Ş., Kavas, M.V., Yalım, N.Y. (2018) LGBT+ individuals’ perceptions of healthcare services in Turkey: A crosssectional qualitative study. J Bioeth Inq 15(4):497-509.
- Keleş, Ş., Yılmaz-Özpolat, A.G., Yalım, N.Y. (2020) Cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim hakkında psikiyatristlerin etik söylemleri: Nitel bir araştırma. Turk Psikiyatri Derg 31(1):31-40.
- King, M., Semlyen, J., Tai, S.S., ve ark. (2008) A systematic review of mental disorder, suicide, deliberate self harm in lesbian, gay and bisexual people. BMC Psychiatry 8:70-87.
- Kirmayer, L.J., Kronick, R., Rousseau, C. (2018) Advocacy as key to structural competency in psychiatry. JAMA Psychiatry 75:119-120.
- Kuper, L.E., Adams, N., Mustanski, B.S. (2018) Exploring cross-sectional predictors of suicide ideation, attempt, and risk in a large online sample of transgender and gender nonconforming youth and young adults. LGBT Health 5(7):391- 400.
- Lefevor, G.T., Boyd-Rogers, C.C., Sprague, B.M., ve ark. (2019) Health disparities between genderqueer, transgender, and cisgender individuals: An extension of minority stress theory. J Couns Psychol 66(4):385–395.
- Liu, R.T., Walsh, R.F.L., Sheehan, A.E., ve ark. (2020) Suicidal ideation and behavior among sexual minority and heterosexual youth: 1995-2017. Pediatrics 145(3): pii: e20192221.
- Marshall, E., Claes, L., Bouman, W.P., ve ark. (2016) Nonsuicidal self-injury and suicidality in trans people: A systematic review of the literature. Int Rev Psychiatry 28(1):58-69.
- McGarrity, L.A., Huebner, D.M. (2014) Is being out about sexual orientation uniformly healthy? The moderating role of socioeconomic status in a prospective study of gay and bisexual men. Ann Behav Med 47(1):28-38.
- McGlynn, N., Browne, K., Sherriff, N., ve ark. (2019) Healthcare professionals’ assumptions as barriers to LGBTI healthcare. Cult Health Sex 2019:doi: 10.1080/13691058.2019.1643499.
- Mereish, E.H., Peters, J.R., Yen, S. (2019) Minority stress and relational mechanisms of suicide among sexual minorities: Subgroup differences in the associations between heterosexist victimization, shame, rejection sensitivity, and suicide risk. Suicide Life Threat Behav 49(2):547-560.
- Metzl, J.M., Hansen, H. (2014) Structural competency: Theorizing a new medical engagement with stigma and inequality. Soc Sci Med 103:126-133.
- Meyer, I.H. (2003) Prejudice, social stress, and mental health in lesbian, gay, and bisexual populations: Conceptual issues and research evidence. Psychol Bull 129(5):674-697.
- Meyer, I.H. (2016) The elusive promise of LGBT Equality. Am J Public Health 106(8):1356-1358.
- Mollon, L. (2012) Th e forgotten minorities: Health disparities of the lesbian, gay, bisexual, and transgendered communities. J Health Care Poor Underserved 23(1):1-6.
- Morgan, E., D’Aquila, R., Carnethon, M.R., ve ark. (2019) Cardiovascular disease risk factors are elevated among a chort of young sexual and gender minorities in Chicago. J Behav Med 42(6):1073-1081.
- Morris, M., Cooper, R.L., Ramesh, A., ve ark. (2019) Training to reduce LGBTQ-related bias among medical, nursing, and dental students and providers: A systematic reviw. BMC Med Educ 19(1):325.
- Nuttbrock, L., Bockting, W., Rosenblum, A., ve ark. (2014a) Gender abuse and major depression among transgender women: a prospective study of vulnerability and resilience. Am J Public Health 104(11):2191-2198.
- Nuttbrock, L., Bockting, W., Rosenblum, A., ve ark. (2014b) Gender abuse, depressive symptoms, and substance use among transgender women: a 3-year prospective study. Am J Public Health 104(11):2199-2206.
- Puckett, J.A., Matsuno, E., Dyar, C., ve ark. (2019) Mental health and resilience in transgender individuals: What type of support makes a diff erence? J Fam Psychol 2019; 33(8): 954-964.
- Raifman, J., Charlton BM, Arrington-Sanders R, ve ark. (2020) Sexual orientation and suicide attempt disparities among US adolescents: 2009-2017. Pediatrics 145(3):e20191658. Reisner, S.L., White, J.M., Bradford, J.B., Mimiaga, M.J. (2014) Transgender health disparities: Comparing full cohort and nested matched-pair study design in a community health center. LGBT Health 1(3):177-184.
- Richards, C., Bouman, W.P., Seal, L., ve ark. (2016) Nonbinary or genderqueer genders. Int Rev Psychiatry 28(1): 95-102.
- Russell, S.T., Fish, J.N. (2016) Mental health in lesbian, gay, bisexual, and transgender (LGBT) youth. Ann Rev Clin Psychol 12(1):465-487.
- Seelman, K.L., Walker, M.B. (2018) Do anti-bullying laws reduce in-school victimization, fear-based absenteeism, and suicidality for lesbian, gay, bisexual, and questioning youth? J Youth Adolesc 47(11):2301-2319.
- Su, D., Irin, J.A., Fisher, C., ve ark. (2016) Mental health disparities within the LGBT population: A comparison between transgender and nontransgender individuals. Transgend Health 1(1):12-20.
- Testa, R.J., Habarth, J., Peta, J., ve ark. (2015). Development of the Gender Minority Stress and Resilience Measure. Psychol Sex Orientat Gend Divers 2(1):65–77.
- Th oma, B.C., Salk, R.H., Choukas-Bradley, S. ve ark. (2019) Suicidality disparities between transgender and cisgender adolescents. Pediatrics 144(5):e20191183.
- Timmins, L., Rimes, K.A., Rahman, Q. (2017) Minority stressors and psychological distress in transgender individuals. Psychol Sex Orientat Gend Divers 4(3):328-340.
- Toomey, R.B., Syvertsen, A.K., Shramko, M. (2018) Transgender adolescent suicide behavior. Pediatrics 142(4):e20174218.
- Tsypes, A., Lane, R., Paul, E., ve ark. (2016) Non-suicidal selfinjury and suicidal thoughts and behaviors in heterosexual and sexual minority young adults. Compr Psychiatry 65:32-43.
- Turan, Ş., Aksoy Poyraz, C., İnce, E., ve ark. (2015) Cinsiyet değiştirme ameliyatı için psikiyatri kliniğine başvuran transseksüel bireylerin sosyodemografik ve klinik özellikleri. Turk Psikiyatri Derg 26(3):153-160.
- Türk Tabipleri Birliği Etik Kurulu (2020) Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Kimliği, Cinsiyet İfadesi, Cinsel Yönelim Eşitliği ve Sağlık Hizmetleri. Türk Tabipleri Birliği Etik Bildirgeleri’nde. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları, s.80-84.
- Türkiye Psikiyatri Derneği Web Sitesi (2018) Avrupa Tıp Uzmanları Birliği Psikiyatri Bölümü: Bir psikiyatristin mesleki nitelikleri. Erişim Tarihi 02 Mayıs 2020, http://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/1422019161331-UEMS_PSIKIYATRIBLM_v1.pdf .
- Türkiye Psikiyatri Derneği Web Sitesi (2020) Ayrımcılık salgınla mücadeleye ve topluma zarar verir: Türk Tabipleri Birliği, TPD ve CETAD Açıklaması (27.04.2020) Erişim Tarihi 21 Mayıs 2020, https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/274202018734- AyrimcilikSalginAciklama.pdf.
- Tüzün, Z. (2019) Cinsiyetinden Hoşnutsuzluğu Olan Ergene Yaklaşım. Ergenlerde Cinsel Sağlık’da, Ed: Orhan Derman, Nuray Kanbur, Zehra Aycan, Sinem Akgül, Zeynep Tüzün, Melis Pehlivantürk Kızılkan. Ankara: Akademisyen Kitabevi, s.209-214.
- TvT Research Project (2016). Trans Murder Monitoring, “Transrespect versus Transphobia Worldwide” (TvT) project website. Erişim Tarihi 5 Haziran 2020, www.transrespect.org/ en/research/trans-murder-monitoring/.
- Valdiserri, R.O., Hotgrave, D.R., Poteat, T.C., ve ark. (2018) Unraveling health disparities among sexual and gender minorities: A commentary on the persistent impact of stigma. J Homosex 66(5):571-589.
- Winter, S., Ehrensaft , D., Telfer, M., ve ark. (2019) ICD-11 and gender incongruence of childhood: a rethink is needed. Lancet Child Adolesc Health 3(10): 671-673.
- Yılmaz, V., Göçmen, İ. (2016) Denied citizens of Turkey: Experiences of discrimination among LGBT individuals in employment, housing and health care. Gender, Work & Organization 23(5): 470-488. Yep, G.A. (2002) From homophobia and heterosexism to heteronormativity. J Lesb Studies 6(3-4):163-176.
- Yetkin, N. (2013) LGBT Aileleri: LGBT Bireylerin Aile Üyeleriyle Çalışmak, LİSTAG Deneyimi. Eşcinsellik (Bilgilendirme Dosyası-10)’da, Ed: Şahika Yüksel, Nesrin Yetkin. İstanbul: Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği, s.93-94.
- Yüksel, Ş. (2013) Eşcinsel Kişilerle Psikoterapi ve Kimliği Olumlayan Terapiler. Eşcinsellik (Bilgilendirme Dosyası-10)’da, Ed: Şahika Yüksel, Nesrin Yetkin. İstanbul: Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği, s.76-80.
- Yüksel, Ş., Aslantaş Ertekin, B., Öztürk, M., ve ark. (2017) A clinically neglected topic: Risk of suicide in transgender individuals. Noro Psikiyatr Ars 54(1):28-32.
- Yüksel, Ş., Kaptan, S. (2015) Çocuk ve ergenlerde trans geçiş süreci ve aile. Kaos GL Dergi 143: 47-49.
- Yüksel, Ş., Yetkin, N. (2013) LGBT Bireylerin Maruz Kaldığı Ayrımcılık. Eşcinsellik (Bilgilendirme Dosyası-10)’da, Ed: Şahika Yüksel, Nesrin Yetkin. İstanbul: Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği, s.66-68.
- Zeeman, L., Sherriff , N., Browne, K., ve ark. (2019) A review of lesbian, gay, bisexual, trans and intersex (LGBTI) health and health inequalities. Eur J Public Health 29(5):974-980.
| APA | Başar K (2020). CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. , 252 - 268. |
| Chicago | Başar Koray CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. (2020): 252 - 268. |
| MLA | Başar Koray CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. , 2020, ss.252 - 268. |
| AMA | Başar K CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. . 2020; 252 - 268. |
| Vancouver | Başar K CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. . 2020; 252 - 268. |
| IEEE | Başar K "CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP." , ss.252 - 268, 2020. |
| ISNAD | Başar, Koray. "CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP". (2020), 252-268. |
| APA | Başar K (2020). CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. Toplum ve Hekim, 35(4), 252 - 268. |
| Chicago | Başar Koray CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. Toplum ve Hekim 35, no.4 (2020): 252 - 268. |
| MLA | Başar Koray CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. Toplum ve Hekim, vol.35, no.4, 2020, ss.252 - 268. |
| AMA | Başar K CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. Toplum ve Hekim. 2020; 35(4): 252 - 268. |
| Vancouver | Başar K CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP. Toplum ve Hekim. 2020; 35(4): 252 - 268. |
| IEEE | Başar K "CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP." Toplum ve Hekim, 35, ss.252 - 268, 2020. |
| ISNAD | Başar, Koray. "CİNSEL KİMLİK VE SAĞLIKTA EŞİTSİZLİK: BİREYİN VE KLİNİĞİN ÖTESİNDE TIP". Toplum ve Hekim 35/4 (2020), 252-268. |
