Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 308 - 331 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30703/cije.678379 İndeks Tarihi: 18-11-2020

Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi

Öz:
Araştırmanın amacı, Ses Bilgisi Farkındalık Programının, ilkokul birincisınıf öğrencilerinin sesbilgisel farkındalık becerilerinin (1-kelimefarkındalığı, 2- hece farkındalığı, 3-uyak farkındalığı, 4-ilk-son sesfarkındalığı ve 5-sesbirim farkındalığı becerilerinin) gelişimine olanetkisini belirlemektir. Araştırma ön test-son test kontrol gruplu yarıdeneysel desende planlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Sivas ilmerkezinde orta sosyo-ekonomik düzeydeki bir devlet ilkokulunun ikişubesinde öğrenim gören toplam 47 normal gelişim gösteren birinci sınıföğrencisi oluşturmaktadır. Deney grubunda 24; kontrol grubunda 23öğrenci yer almaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “SesBilgisi Farkındalık Ölçeği” ve “Fonolojik Farkındalık Ölçeği”kullanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarına ön test uygulandıktan sonra,deney grubundaki çocuklara araştırmacı tarafından Ses BilgisiFarkındalık Programında yer alan etkinlikler 40 oturumda, sekiz haftaboyunca ve haftada beş gün 15-30 dakikalık oturumlar şeklindeuygulanmıştır. Deney ve kontrol grubunun gelişim düzeyinin (ön test-öntest) anlamlı olup olmadığının incelenmesinde, bağımlı örneklem t-testive Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi yapılmıştır. Yapılan gruplar arasıkarşılaştırmalarda deneysel işlem sonrası (son test) deney ve kontrolgrubu arasındaki farkın anlamlılığının incelenmesinde, bağımsızörneklem t-testi ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Araştırmasonucunda deney grubunun kontrol grubuna göre uyak farkındalığı,kelime farkındalığı, hece farkındalığı, ilk-son ses farkındalığı ve sesbirimfarkındalığı alt testlerinde anlamlı düzeyde farklılık olduğugörülmüştür. Bu bulgu, Ses Bilgisi Farkındalık Programının, normalgelişim gösteren ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin, kelime farkındalığı,hece farkındalığı, uyak farkındalığı, ilk-son ses farkındalığı ve sesbirimfarkındalığı becerilerinin gelişiminde etkili olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelime:

Effects of Phonological Awareness Program on Phonological Awareness Skills of First-Grade Elementary School Students

Öz:
Objectives of the present research was set as to determine the effects of Phonological Awareness Program (PAP) on phonological awareness skills (1-word, 2-syllable, 3- rhyme, 4-inital-final and 5-phonemic awareness) of the first grade elementary school students. Research was designed in pretest-posttest quasi experimental design with a control group. The study group included 47 normally progressed first-grade students studying at two classrooms of a state elementary school with a medium socio-economic status in Sivas city center. There were 24 students in experimental group and 23 students in the control group. “Phonemic Awareness Scale” and “Phonological Awareness Scale” were used as data gathering tools. Initially, pre-test was applied to experimental and control groups, then the activities of Phonological Awareness Program was applied to experimental group by the researcher in 40 sessions for eight week, five days a week in 30-minute sessions. Paired student t-test and Wilcoxon Singed Rank Test were applied to assess the significance of development levels (pretest-posttest) of the experimental and the control groups. In intergroup comparisons, unpaired t-test and Mann-Whitney U-test were used to assess the significance the posttest differences between the experimental group and the control group. Significant differences were observed in rhyme, word, syllable, initial-final sound and phonemic awareness sub-tests of the experimental group. Present findings revealed that Phonological Awareness Program was effective in development of word, syllable, rhyme, initial-final sound and phonemic awareness skills of normally progressed elementary school first-grade students.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adams, M. J., Foorman, B. R., Lundberg, I., ve Beeler, T. (2002). Phonemic awareness in young children: A classroom curriculum. Baltimore: Paul H. Brookes.
  • Aidinis, A. ve Nunes, T. (2001). The role of different levels of phonological awareness in the development of reading and spelling in Greek. Reading and Writing, 14(1-2), 145-177. https://doi.org/10.1023/A:1008107312006
  • Akdal, D. (2018) Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik sesfar müdahale programının etkililiğinin incelenmesi (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3459
  • Akoğlu, G., ve Turan, F. (2012). Phonologıcal awareness as an educatıonal ınterventıon approach: effects on readıng skılls wıth mentally retarded chıldren. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (42), 11-22.
  • Al Otaiba, S., Puranik, C., Zilkowski, R. ve Curran, T. (2009). Effectiveness of early phonological awareness ınterventions for students with speech or language ımpairments. J Spec Educ, 43(2), 107-128. https://doi.org/10.1177/0022466908314869
  • Allaın, S. M.(2001). Effectıveness of a phonemıc awareness ınterventıon wıth four- and fıve-year-olds. Doctoral Dissertation, The Texas Woman's Unıversıty, USA.
  • Allor, J. H. (2002). The relationships of phonemic awareness and rapid naming to reading development. Learning Disability Quarterly, 25(1), 47-57. https://doi.org/10.2307/1511190
  • Aron, A., Aron. E. ve Elliot, C. (2014). Statistics for psychology (6. baskı). London: Pearson.
  • Badian, N. A. (1993). Phonemic awareness, naming, visual symbol processing, and reading. Reading and Writing, 5(1), 87-100. https://doi.org/10.1007/BF01026920
  • Bayraktar, V. (2013). Okuma-yazmaya hazırlık eğitim programının anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma-yazma becerilerine etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Bentin, S. (1992). Phonological awareness, reading, and reading acquisition: A survey and appraisal of current knowledge. In Advances in psychology, 94, 193-210. North-Holland. https://doi.org/10.1016/S0166-4115(08)62796-X
  • Biwer, D. L. (2002). Effects of three phonological awareness programs on kindergarten students ıdentified as at risk for reading failure (Doctoral dissertation). Loyola University Chıcago, USA.
  • Bjarnadóttir, G. (2003). The effects of phonological awareness instruction on phonological awareness and reading skills (Doctoral dissertation). Pennsylvania State University, USA.
  • Blachman, B. A. (2000). Phonological awareness. M. Kamil, Pr Mosenthal, D. Pearson, R. Barr (Ed.), Handbook of Reading Research Volume III (483-503). London: Lawrence Erbaum Associates.
  • Boyer, N. E. (2010). Phonemic awareness instruction: effects of letter USA manipulation and articulation training on learning to read and spell (Doctoral dissertation). City University of New York, USA.
  • Bradley, L. ve Bryant, P. (1991). Phonological skills before and after learning to read. In S.A. Brady ve D.P. Shankweiler (Ed.), Phonological processes in literacy. (s. 37–45). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Brady, S., Fowler, A., Stone, B., ve Winbury, N. (1994). Training phonological awareness: A study with inner-city kindergarten children. Annals of Dyslexia,44(1), 26-59. https://doi.org/10.1007/BF02648154
  • Buckstein, E. (2010). The effect of explicit rhyming instruction on the phonological awareness skills and early reading abilities of kindergarten-age children (Doctoral dissertation). The Wıllıam Paterson Unıversıty Of New Jersey, USA.
  • Büyüköztürk, Ş.(2007). Deneysel desenler: ön test-son test kontrol grubu desen ve veri analizi (2. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Castiglioni-Spalten, M. L., ve Ehri, L. C. (2003). Phonemic awareness instruction: Contribution of articulatory segmentation to novice beginners' reading and spelling. Scientific Studies of Reading, 7(1), 25-52. https://doi.org/10.1207/S1532799XSSR0701_03
  • Cohen, L.; Manion, L. and Morrison, K. (2000). Research methods in education. (5thedition). London: Routledge Falmer. https://doi.org/10.4324/9780203224342_chapter_1
  • Connolly, P. (2007). Quantitative data analysis in education: a critical ıntroduction using spss. Routledge, USA.
  • Cresswell, J. W. (2003). Research design. Qualitative, quantitative and mixed methods approaches (6th edition). London: SAGE.
  • Cunningham, A. E. (1990). Explicit versus implicit instruction in phonemic awareness. Journal of experimental child psychology, 50(3), 429-444. https://doi.org/10.1016/0022-0965(90)90079-N
  • Dinler, H. (2018). Şi̇i̇r odaklı destekleyi̇ci̇eği̇ti̇m programının okul öncesi̇ dönemi̇ çocuklarının fonolojk farkındalıklarına etki̇si̇(Yüksek lisans tezi). Pamaukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
  • Dunst, C., Meter, D., ve Hamby, D. W. (2011). Relationship between young children’s nursery rhyme experiences and knowledge and phonological and print-related abilities. Center for Early Literacy Learning, 4(1), 1-12.
  • Erdoğan, Ö. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin fonolojik farkındalık becerileri ile okuma ve yazma becerileri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Erkan Süel, E. (2011). İlköğretim 1. sınıf üstün ve normal zekâ düzeyindeki öğrencilerin fonolojik farkındalık düzeylerinin okuma başarıları üzerine etkisinin karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Evans, M. C. (1975). Children's ability to segment sentences into individual words. Reviews; Reading Improvement; Reading Instraction; Reading Itterests; Reading Materials; Reading, 177-180.
  • Fazio B. (1997). Learning a new poem: memory for connected speech and phonological awareness in low income children with and without specific language impairment. Journal of Speech, Language, and Hearing Research;40, 1285–1297. https://doi.org/10.1044/jslhr.4006.1285
  • Fraenkel J. R. and Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate researce in education. (Sixth edition). New York: McGraw-Hill Companies.
  • Geudens, A., ve Sandra, D. (2003). Beyond implicit phonological knowledge: No support for an onset–rime structure in children’s explicit phonological awareness. Journal of Memory and Language, 49(2), 157-182. https://doi.org/10.1016/S0749-596X(03)00036-6
  • Gillon, G. T., (2007). Phonological Awareness from Research to Practice. New York, NY: Guilford.
  • Goswami, U., ve Bryant, P. (1990). Phonological skills and learning to read. East Sussex, UK: Lawrence Erlbaum Associates, Ltd.
  • Gough, P. B., Ehri, L. C., and Treiman, R. (1992). Reading Acquisition. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Gökkuş, (2016). Erken okuryazarlık becerilerinin gelişiminde sesbilgisel farkındalık programının etkisi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Gunning, T. G. (2000). Phonological awareness and primary phonics. USA: Allyn ve Bacon.
  • Gül, G. (2006). Hafif derecede zihinsel engelli çocukların okuma becerilerine ses bilgisel farkındalık becerileri eğitiminin etkisinin incelenemesi (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Hempenstall, K. (2003). Phonemic awareness: What does it mean. Education Oasis, 201. İnternet adresinden https://pact.tarleton.edu/TCERT/Content/Documents/Phonemic% 20Awareness.pdf alınmıştır.
  • Holliman, A. J., Wood, C., ve Sheehy, K. (2010). The contribution of sensitivity to speech and non-speech rhythm to early reading development. Educational Psychology, 30, 247–267. https://doi.org/10.1080/01443410903560922
  • Kamhi, A. G., Lee, R. F., ve Nelson, L. K. (1985). Word, syllable, and sound awareness in language-disordered children. Journal of Speech and Hearing Disorders, 50(2), 207-212. https://doi.org/10.1044/jshd.5002.207
  • Karakellle, S. (1998). Okuma becerisinin kazılmasını etkileyen bilişsel faktörler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Kozminsky, L., ve Kozminsky, E. (1995). The effects of early phonological awareness training on reading success. Learning and Instruction, 5(3), 187- 201. https://doi.org/10.1016/0959-4752(95)00004-M
  • Lane, H. B., Pullen, P. C., Eisele, M. R., ve Jordan, L. (2002). Preventing reading failure: phonological awareness assessment and instruction. Preventing School Failure, 46(3), 101-110. https://doi.org/10.1080/10459880209603354
  • Majsterek, D. J., Shorr, D. N., ve Erion, V. L. (2000). Promoting early literacy through rhyme detection activities during Head Start circle-time. Child Study Journal, 30, 143–151.
  • Maslanka, P., ve Joseph, L. M. (2002). A comparison of two phonological awareness techniques between samples of preschool children. Reading Psychology, 23(4), 271-288. https://doi.org/10.1080/713775284
  • McBride-Chang, C. (1995). What is phonological awareness?. Journal of Educational Psychology, 87(2), 179-192. https://doi.org/10.1037/0022-0663.87.2.179
  • McNinch, G. (1974). Awareness of aural and visual word boundary within a sample of first graders. Perceptual and Motor Skills, 38(3c), 1127-1134. https://doi.org/10.2466/pms.1974.38.3c.1127
  • Nancollis, A., Lawrie, B. A., ve Dodd, B. (2005). Phonological awareness intervention and the acquisition of literacy skills in children from deprived social backgrounds. Language, speech, and hearing services in schools, 36(4), 325. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2005/032)
  • Nation, K. ve Hulme, C. (1997). Phonemic segmentation, not onset rime segmentation, predicts early reading and spelling skills. Reading Research Quarterly, 32(2), 154-167. https://doi.org/10.1598/RRQ.32.2.2
  • Özcan, A. O., ve Özcan, A. F. (2014). Türk çocuklarının ses gelişim özellikleri ve ilk okuma yazma öğrenme. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 67-86. https://doi.org/10.17336/igusbd.99559
  • Pallant, J. (2007). SPSS survival manual. New York, NY: Mc Graw Hill.
  • Parpucu, N. (2016). Seslerin Renkli Dünyası Programının okul öncesi çocukların fonolojik farkındalık becerileri üzerindeki etkisi (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
  • Phelps, S. (2003). Phonological awareness training in a preschool classroom of typically developing children. The Faculty of the Depertment of Communicative Disorders East tennessee State University, 18(24), 40-42.
  • Pullen, P. C., ve Justice, L. M. (2003). Enhancing phonological awareness, print awareness, and oral language skills in preschool children. Intervention in school and clinic, 39(2), 87-98. https://doi.org/10.1177/10534512030390020401
  • Reynolds, M., Callihan, K., ve Browning, E. (2003). Effect of instruction on the development of rhyming skills in young children. Contemporary Issues in Communication Science and Disorders, 30, 41-46. https://doi.org/10.1044/cicsd_30_S_41
  • Rief, S. ve Stern, J. (2010). The dyslexia checklist: a practical referance for parents and teachers. Jossey- Bass a Wiley İmprint San Francisco.
  • Stahl, S. A., ve Murray, B.A. (1994). Defining phonological awareness and its relationship to early reading. Journal of Educational Psychology, 86(2), 221- 234. https://doi.org/10.1037/0022-0663.86.2.221
  • Şimşek, Ö. (2011). 60-72 aylık çocukların yazı farkındalığı ve yazmaya hazırlık becerilerinin gelişiminde okuma yazmaya hazırlık programının etkisinin incelenmesi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Thomas, A. M. (2000). The effects of phonemic awareness instruction on reading achievement of kindergarten students: A meta-analysis. İnternet adresinden https://www.bakeru.edu/images/pdf/SOE/EdD_Theses/Briedwell_Jasm ine.pdf alınmıştır.
  • Tunmer, W. E., Bowey, J. A., ve Grieve, R. (1983). The development of young children's awareness of the word as a unit of spoken language. Journal of Psycholinguistic Research, 12(6), 567-594.
  • Turan, F., ve Akoğlu, G. (2011). Okul öncesi dönemde sesbilgisel farkındalık eğitimi. Eğitim ve Bilim, 36(161).
  • Ukrainetz, T. A., Cooney, M. H., Dyer, S. K., Kysar, A. J., ve Harris, T. J. (2000). An investigation into teaching phonemic awareness through shared reading and writing. Early Childhood Research Quarterly, 15(3), 331-355. https://doi.org/10.1016/S0885-2006(00)00070-3
  • Ukrainetz, T. A., Nuspl, J. J., Wilkerson, K. ve Beddes, S. R. (2011). The effects of syllable instruction on phonemic awareness in preschoolers. Early Childhood Research Quarterly, 26, 50-60. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.04.006
  • Warrick N, Rubin H. ve Rowe-Walsh S. (1993) Phoneme Awareness in languagedelayed children: Comparative studies and intervention. Annals of Dyslexia, 43, 153–173. https://doi.org/10.1007/BF02928179
  • Wilkowski, T. (2012). An evaluation of a pilot early intervention phonemic awareness program. Doctoral Dissertation, St. John's Unıversıty, School Of Educatıon And Human Servıces.
  • Wood, C., ve Terrell, C. (1998). Poor readers’ ability to detect speech rhythm and perceive rapid speech. British Journal of Developmental Psychology, 16, 397– 413. https://doi.org/10.1111/j.2044-835X.1998.tb00760.x
  • Yeh, S. S., ve Connell, D. B. (2008). Effects of rhyming, vocabulary and phonemic awareness instruction on phoneme awareness. Journal of Research in Reading, 31(2), 243-256. https://doi.org/10.1111/j.1467-9817.2007.00353.x
  • Yopp. H. K. (1992). Developing phonemic awareness in young children. The Reading Teacher, 45, 696-703.
  • Yücel, D. (2009). Sesbilgisel farkındalık (Fonolojik farkındalık) eğitiminin okuma sorunu olan çocuklar üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
APA GÖKKUŞ İ, Akyol H (2020). Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. , 308 - 331. 10.30703/cije.678379
Chicago GÖKKUŞ İclal,Akyol Hayati Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. (2020): 308 - 331. 10.30703/cije.678379
MLA GÖKKUŞ İclal,Akyol Hayati Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. , 2020, ss.308 - 331. 10.30703/cije.678379
AMA GÖKKUŞ İ,Akyol H Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. . 2020; 308 - 331. 10.30703/cije.678379
Vancouver GÖKKUŞ İ,Akyol H Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. . 2020; 308 - 331. 10.30703/cije.678379
IEEE GÖKKUŞ İ,Akyol H "Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi." , ss.308 - 331, 2020. 10.30703/cije.678379
ISNAD GÖKKUŞ, İclal - Akyol, Hayati. "Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi". (2020), 308-331. https://doi.org/10.30703/cije.678379
APA GÖKKUŞ İ, Akyol H (2020). Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 308 - 331. 10.30703/cije.678379
Chicago GÖKKUŞ İclal,Akyol Hayati Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 9, no.1 (2020): 308 - 331. 10.30703/cije.678379
MLA GÖKKUŞ İclal,Akyol Hayati Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, vol.9, no.1, 2020, ss.308 - 331. 10.30703/cije.678379
AMA GÖKKUŞ İ,Akyol H Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 2020; 9(1): 308 - 331. 10.30703/cije.678379
Vancouver GÖKKUŞ İ,Akyol H Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 2020; 9(1): 308 - 331. 10.30703/cije.678379
IEEE GÖKKUŞ İ,Akyol H "Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi." Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9, ss.308 - 331, 2020. 10.30703/cije.678379
ISNAD GÖKKUŞ, İclal - Akyol, Hayati. "Ses Bilgisi Farkındalık Programının Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin Gelişimine Etkisi". Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 9/1 (2020), 308-331. https://doi.org/10.30703/cije.678379