Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 624 - 636 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12981/mahder.580407 İndeks Tarihi: 25-03-2021

SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ

Öz:
Başlangıçta Araplar tarafından sadece kaynatılarak içilen kahve, Türk damak tadı gereğikavrularak, öğütülerek, “ağır ateşte yavaş” pişirilmesiyle dünyada da bugünkü anlamda “SlowFood”un ilk kahve pişirme tekniği olduğu söylenebilir. Kahve, dünyaya Türkler üzerinden yayılmış ve o kadar Türklükle özdeşleşmiştir ki Türk kültürünün yaygınlaşmasının önüne geçmek için pek çok ülkede, özellikle dini ve ulusal kimlik kodları üzerinden önlemler alınmayaçalışılmıştır. Geçen zaman içinde dünyada kahve geleneğinde değişmeler görülmüştür. Bukültürel değişimlerden Türk kahvesi de nasibini almış; özellikle “ele alınıp götürülebilen (takeaway) kahve” formatının eklenmesi söz konusu olmuştur. Bu durum Türk kahvesinin hemhazır kahveye (instant) dönüşmesinin hem de melezleşmeye başlamasının göstergesi olarakkabul edilebilir. Türk kahvesi bu şekilde bir taraftan melezleşme eğilimi gösterirken diğer taraftan karakteristik standartlarını belirleme ve koruma çalışmalarına konu olmuştur. Özellikle İtalya’da Fast Food’a tepki olarak ortaya çıkan Slow Food Hareketinin, ülkelere, yörelereözgü yemekleri korumak ve tarım alanlarındaki biyolojik çeşitliliğe sahip çıkma akımı açısından Türk kahvesi oldukça karakteristik özellikler taşımaktadır. Osmanlı Saray mutfağının beşyüz yıllık tarihi kahve serüveninden bugüne aktarılan bir içecek olması, kısık ateşte yavaş pişirme metodunun uygulanması ve sohbet aracı olması bu özelliklerinden birkaçıdır. Türkkahvesi, Slow Food hareketinin “iyi, temiz ve adil” felsefesine uygun bir içecek olarak tanımlanabilir. Bu bağlamda Eko Gastronomi turizmi aracılığıyla sempozyumların, kongrelerin,workshopların düzenlenmesi, kahvenin hazırlanma, pişirilme ve ikram şekillerinin görselolarak yapılması sağlanmalıdır. Ayrıca bu esnada Türk kahvesiyle ilgili somut olmayan kültürel miras kapsamına giren bütün ritüeller oluşturulmalıdır.
Anahtar Kelime:

A DRINK BEFITTING THE SLOW FOOD MOVEMENT: TURKISH COFFEE

Öz:
Originally just boiled before consumption by Arabic people, Turkish coffee - roasted, ground and brewed slowly on low heat - can be considered the first slow coffee in the contemporary sense. Coffee spread to the world via the Turks and it is so thoroughly identified with Turkishness that many nations tried to implement measures, especially through religious and national identity codes, to prevent the dissemination of Turkish culture. In time, Turkish coffee was gradually influenced by the growing coffee culture across the globe, particularly with the emergence of take away coffee, which can be regarded as an indication of both the transformation of Turkish coffee into instant coffee and the incipience of its hybridization. Alongside this hybridization tendency, Turkish coffee has also been the subject of efforts to designate and preserve its characteristic standards. Turkish coffee characteristics are very suitable for the Slow Food Movement, which was founded in Italy as a reaction to fast food, particularly with regard to preserving regional and national cuisines and protecting agricultural biodiversity. Both the method of slow brewing on low heat and the tradition of slow drinking - due to its hotness and function as an instrument of conversation - of Turkish coffee must be observed and sustained as a 500-year historical heritage as a part of the Ottoman palace cuisine. Turkish coffee can be characterized as a beverage that befits the philosophy of “good, clean and fair food” of the Slow Food Movement. Concordantly, symposiums, conferences and workshops must be organized in the scope of eco-gastronomic tourism to provide visual presentation of Turkish coffee preparation, brewing and service, meanwhile performing each ritual as part of the intangible cultural heritage of Turkish coffee.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ABALI, Yüksel ve diğerleri(2009). Türk Kahvesi Telvesinden Biyodizel Üretimi. Diyarbakır: V. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu.
  • AKARÇAY, Erhan (2012). “Kah Kahvehane Kah Cafe: Küreselleşen Eskişehir’de Kahve Tüketimi Üzerine Kurumsal Bir Giriş”. Aynalı Labirent Küreselleşen Kentte Tüketim İçinde (Ed.: Ali Ergur), Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 2, 181-202.
  • AKGÜN, Nalan ve diğerleri (2013). “Kahve Telvesi İle Atık Sulardan Bakır Giderimi”. Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma, 31, s. 42-52.
  • AKŞİT AŞIK, Nuran (2017). “Değişen Kahve Tüketim Alışkanlıkları ve Türk Kahvesi Üzerine Bir Araştırma”. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5 (4), s. 310-325
  • ALYAKUT, Ömür - KÜÇÜKKÖMÜRLER, Saime (2018). “Türk Mutfak Kültüründe Kafein”. 17. Geleneksel Turizm Sempozyumu. Düzce Üniversitesi Yayınları 3(2): 254-264.
  • AYSELİ, Mehmet Turan (2015). Türk Kahvesinin Aroma ve Aroma-Aktif Bileşikleri Üzerine İki Farklı Kavurma İşleminin Etkisi. Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • BOZKURT, Belgin (2012). Kahve Telvesiyle Atık Sulardan Ağır Metal Absorpsiyonu. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • BULDUK, Sıdıka - SÜREN, Tufan (2007). “Türk Mutfak Kültüründe Kahve”. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, s. 299-309.
  • ÇAKIR, Ali ve diğerleri (2015). Bilinçli Mutfak. Ankara: Beta Basım Yayın
  • ÇEPNİ, Salih (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. 5. b., Trabzon.
  • DEMİRKOL, Neslihan (2013). “Bir Masa Etrafında Toplanmak: Kültürler Arasılığın Hayata Geçirilme Alanı Olarak Sofra ve Mutfak”. Aynı Tadı Paylaşmak: TürkiyeRomanya Geleneksel Ortak Mutfağı Çalıştay Bildirileri, s. 23-30, Ankara: Unesco Yayınları.
  • GIDDENS, Anthony (2004). Sosyoloji. (Çev.: Cemal Güzel), Ankara: Ayraç Yayınevi.
  • GÜRSOY NASKALİ, Emine (2011). (Ed.) Türk Kahvesi Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • GÜVEN, Erdem (2011). “Yavaş Güzeldir: Yavaş Yemek’ten Yavaş Medya’ya Hızlı Tüketime Dair Bir Çözüm Önerisi”. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7 (1), s. 113-121.
  • Habertürk (2017). http://www.haberturk.com/haber/haber/1353805-etiyopyada-kahve-iscilerinin-emek-mucadelesi/7 (Erişim: 28.03.2018).
  • HANNERZ, Ulf (1998). “Çevre Kültür Senaryoları”. Kültür Küreselleşme ve Dünya-Sistemi: Kimlik Temsilinin Çağdaş Koşulları. (Der.: Anthony D. King, Çev.: Gülcan
  • Seçkin ve Ümit Hüsrev Yolsal), s. 139-163, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
  • HATTOX, Ralph S. (1996). Kahve ve Kahvehaneler. (Çev.: Nurettin Elhüseyni), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • HOŞTUT, Begüm ve diğerleri (2011). Atık Kahve Telvesinden Aktif Karbon Üretimi.
  • TÜBİTAK-BİDEB Kimyagerlik, Kimya Öğretmenliği ve Kimya Mühendisliği Kimya Lisans Öğrencileri Araştırma Projesi Eğitimi Çalıştayı.
  • IŞIKHAN, Serap Savaş (2014). “Türk Kahvesi Geleneği ve Kahve Fincanları”. Türk Kahvesi Kitabı, (Ed.: Emine Gürsoy Naskali), s. 407-420, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • KARALAR, Rıdvan - KİRACI, Hakan (2011). “Çevresel Sorunlara Karşı Bir Çözüm Önerisi Olarak Sürdürülebilir Tüketim Düşüncesi”. Sosyal Bilimler Dergisi, S. 30, s. 63-76.
  • KARASAR, Niyazi (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınlar.
  • KESKİN, Enes Battal (2012). “Sürdürülebilir Kent Kavramına Farklı Bir Bakış: Yavaş Şehirler (Cittaslow)”. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 8 (1), s. 84-99.
  • KOZ, Gül Fatma ve diğerleri (2011). Tüm Zamanların Hatırına Sarayda Bir Fincan Kahve. İstanbul: TBMM Saraylar.
  • KUZUCU, Kemallettin ve KOZ, Sabri (2015). Türk Kahvesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • KÜÇÜK, Berna - KAHYAOĞLU, İrem (2013). “Yerellik Öğeleri İçinde Küreselleşen Yönetmen: Ferzan Özpetek”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, S. 2, s. 57-66.
  • MERRIAM, Sheran B. (2015). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Ankara: Nobel Yayınları.
  • ÖZGÜR, Naci (2012). Türk Kahvesi Standartları ve Pişirme Ekipmanları Teknik Analizi. Türk Kahvesi Kültürü ve Araştırmaları Derneği.
  • SAĞIR, Gülhan (2017). “Küreselleşmeden Geleneksele Dönüşte Slow Food ve Cittaslow Hareketi”. The Journal of Social Science, 1 (2), s. 50-59.
  • SALTAN, Fatma Zerrin - KAYA, Helin (2018). “Kahve: Bir Farmakognozik Derleme”. FABAD Journal of Pharmaceutical Sciences, 43 (3), s. 279-289.
  • SHERIDAN, Clare (2004). Sade Türk Kahvesi. (Çev.: Zeynep Güden), İstanbul: Arion Yayınevi.
  • TOROS, Taha (1998). Kahvenin Öyküsü. İstanbul: İletişim Yayınları
  • ULUSOY, Kadir (2011). “Türk Toplum Hayatında Yaşatılan Kahve ve Kahvehane Kültürü”. Millî Folklor, S. 89, s. 159-169.
  • WILD, Antony (2004). Kahve: Bir Acı Tarih. (Çev.: Ezgi Ulusoy). İstanbul: MB Yayınevi.
  • YILDIRIM, Ali - ŞİMŞEK, Hasan (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • URL-1: http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR-202374/turk-kahvesi-kulturu-vegelenegi.html. (Erişim tarihi: 27.05.2019).
  • URL-2: http://turkkahvesidernegi.org/# (Erişim Tarihi: 27.05.2019).
  • URL-3: http://www.mehmetefendi.com/mehmetefendi/tr/pages/kkme3.html Erişim: (28.03.2018).
APA Ozgen L, Ergun P, KAYMAZ E (2019). SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. , 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
Chicago Ozgen Leyla,Ergun Pervin,KAYMAZ ELIF SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. (2019): 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
MLA Ozgen Leyla,Ergun Pervin,KAYMAZ ELIF SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. , 2019, ss.624 - 636. 10.12981/mahder.580407
AMA Ozgen L,Ergun P,KAYMAZ E SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. . 2019; 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
Vancouver Ozgen L,Ergun P,KAYMAZ E SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. . 2019; 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
IEEE Ozgen L,Ergun P,KAYMAZ E "SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ." , ss.624 - 636, 2019. 10.12981/mahder.580407
ISNAD Ozgen, Leyla vd. "SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ". (2019), 624-636. https://doi.org/10.12981/mahder.580407
APA Ozgen L, Ergun P, KAYMAZ E (2019). SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(27), 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
Chicago Ozgen Leyla,Ergun Pervin,KAYMAZ ELIF SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 12, no.27 (2019): 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
MLA Ozgen Leyla,Ergun Pervin,KAYMAZ ELIF SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, vol.12, no.27, 2019, ss.624 - 636. 10.12981/mahder.580407
AMA Ozgen L,Ergun P,KAYMAZ E SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2019; 12(27): 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
Vancouver Ozgen L,Ergun P,KAYMAZ E SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. 2019; 12(27): 624 - 636. 10.12981/mahder.580407
IEEE Ozgen L,Ergun P,KAYMAZ E "SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ." Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12, ss.624 - 636, 2019. 10.12981/mahder.580407
ISNAD Ozgen, Leyla vd. "SLOW FOOD HAREKETİNE UYGUN BİR İÇECEK: TÜRK KAHVESİ". Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 12/27 (2019), 624-636. https://doi.org/10.12981/mahder.580407