DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ
Yıl: 2020 Cilt: 22 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 977 - 993 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.16953/deusosbil.528570 İndeks Tarihi: 29-07-2022
DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ
Öz: Türkiye deprem olasılığının yüksek olduğu bir coğrafi konumda yer almaktadır. Bu nedenle depreme önlem alma davranışının depremin yarattığı can ve mal kayıplarının en aza indirilmesi adına önemi büyüktür. Bu çalışmanın amacı da depreme önlem alma davranışını farklı değişkenlerle ele alarak bu davranışın arkasında yatan dinamikleri incelemektir. Yapılan araştırmada bireylerin betimleyici özellikleri, algılanan sosyal destek düzeyleri, baş etme stratejileri (iyimserlik, kadercilik, problem odaklı olma), çözüm odaklı olma düzeyleri, A tipi kişilik ölçeği puanları, depreme önlem almanın algılanan zorluğu ve yararlılığı, depreme ilişkin algılanan tehdit, depreme önlem almada algılanan sorumluluk, trafik kurallarına uymak veya sigara kullanmamak gibi diğer alanlarda önlem almayla depreme önlem alma ilişkisi, depreme önlem hazırlığı yapma ve yapmama nedenleri incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Aydın Adnan Menderes Üniversitesinde öğrenim gören 85 öğrenci ile Aydın ilinde yaşayan 66 yetişkin olmak üzere toplamda 151 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları Demografik bilgi formu, Mulilis-Lippa Depreme Hazırlık Ölçeği, Baş Etme Yolları Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Çözüm Odaklı Envanter, A Tipi Kişilik Ölçeğinden oluşmaktadır. Araştırma sonuçları, çözüm odaklı olma, diğer alanlarda önlem alma ve önlem almanın bireyler tarafından algılanan zorluğu değişkenleri ile depreme önlem alma davranışı arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Katılımcılar depreme önlem alma nedenlerinde kendilerini ve ailelerini korumayı amaçladıklarını bildirmişleridir. Katılımcıların depreme önlem almama nedenlerinin de sırasıyla ihmalkârlık, kiracı olmak, ekonomik yetersizlik, kadercilik ve depreme önlem almayla ilgili bilgi eksikliği olduğu görülmüştür. Araştırma bulguları ilgili literatürdeki araştırma sonuçlarıyla karşılaştırılarak tartışılmıştır.
Anahtar Kelime: INVESTIGATION OF SOME VARIABLES PREDICTING THE EARTHQUAKE PREPAREDNESS BEHAVIOR: AYDIN SAMPLE
Öz: Turkey is located in a geographic location that is likely to happen eartquake. Therefore, the earthquake prevention behavior is important for minimizing the loss of life and property caused by the earthquake. The aim of this study is to examine the dynamics underlying this behavior by considering the behavior of earthquake prevention with different variables. In this research, descriptive characteristics of individuals, perceived social support levels, coping strategies (optimism, fatalism, problem-oriented), solution-oriented levels, type A personality scale scores, perceived difficulty of taking measures, usefulness, perceived threat, perceived responsibility, In this study, the relationship between taking measures in other areas and taking measures to prevent earthquakes, preparing earthquake precautions and not preparing earthquake precautions were investigated. The sample of the study consisted of 151 participants, of which 85 students studying at Aydın Adnan Menderes University and 66 married or divorced parents living in Aydın. Data collection tools used in the study consisted of Demographic Information Form, Mulilis-Lippa Earthquake Preparedness Scale, The Ways of Coping Questionnaire, Multidimensional Scale of Perceived Social Support, Solution Focused Inventory, Type A-Behaviors Inventory. The results of the study showed that there was a significant relationship between the solution focused, taking measures in other areas, perceived difficulty of taking measures and earthquake prevention behavior. The most widely chose reasons for preparedness was “to provide safety for my family and myself” and for non preparedness were "neglectfulness", "being a tenant", "economic difficulties", "fatalistic thinking" and "lack of knowledge". The research findings are discussed with the results of the research in the literature.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (2019). Yıllara göre deprem sayısı. https://deprem.afad.gov.tr/genelistatistikler, (Erişim Tarihi: 20.12.2019).
- Balcı, L. (2016). Deprem travmasının kuşaklar arası aktarımının ortaokul öğrencileri üzerinden incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Başoğlu, M., Şalcıoğlu, E., & Livanou, M. (2002). Traumatic stress responses in earthquake survivors in Turkey. Journal of Traumatic Stress, 269-276.
- Batıgün A.D., Şahin N.H. (2006) İş stresi ve sağlık psikolojisi araştırmaları için iki ölçek: A-tipi kişilik ve iş doyumu. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(1), 32-45.
- Berkay, F., Çelen, N., & Kuşdil, M. E. (2003) 1999 Marmara depreminin Mudanya halkı üzerindeki psiko-sosyal etkileri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(4), 1-24.
- Çoban, M., Sözbilir, M., & Göktaş, Y. (2017). Deprem deneyimini yaşamış kişilerin deprem öncesi hazırlık algılarının belirlenmesi: Bir durum çalışması. Eastern Geographical Review, 22(37).
- Eker, D., Arkar, H., & Yaldız, H. (2001). Generality of support sources and psychometric properties of a scale of perceived social support in Turkey. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 35(5), 228-233.
- Ergünay, O. (1996). Afet yönetimi nedir? Nasıl olmalıdır? Erzincan ve Dinar deneyimleri ışığında Türkiye'nin deprem sorunlarına çözüm arayışları. Tübitak Deprem Sempozyumu.
- Erkal, T., & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye'de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi(22), 147-164.
- Erkuş, A. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (4. baskı). İstanbul: Seçkin Yayınları.
- Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1988). Manual for the ways of coping questionnaire. Consulting Psychologists Press.
- Grant, A. M. , Cavanagh, M. J. , Kleitman, S. , Spence, G. , Lakota, M. , Yu, N. (2012). Development and validation of the solution-focused inventory. The Journal of Positive Psychology. Vol. 7, No. 4, July 2012, 334-348.
- Işık, G. (2004). Deprem: Suçlu kim?. Pivolka, 3(13), 7-11.
- İzbırak, R. (1991). Yerbilimi bilgileri. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
- Karahan, F.Ş. & Hamarta, E. (2015). The solution focused inventory: reliability and validity study. Elementary Education Online, 14(2), 757-769.
- Karancı, A. N., Akşit, B. & Sucuoğlu, H. (1996). Dinar’da afet yönetiminin psiko-sosyal boyutları. Ankara: Erzincan ve Dinar Depremleri Işığında Türkiye’nin Deprem Sorunlarına Çözüm Yolları Arayışları (TÜBİTAK Deprem sempozyumu) Bildiriler Kitabı.(Der. Tuğrul TANKUT), 273-283.
- Karancı, N. A., Alkan, N., Aksit, B., Sucuoğlu, H. & Balta, E. (1999). Gender differences in psychological distress, coping, social support and related variables following the 1995 Dinar (Turkey) earthquake. North American Journal of Psychology, 1(2), 189.
- Kasapoğlu, A. & Ecevit, M. (2001). Depremin sosyolojik araştırması. Sosyoloji Derneği Yayınları, (8), 91.
- Kula, N. (2002). Deprem ve dini başa çıkma. Gazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1(1), 234-255.
- Mcdonald, R. (2003). Introduction to natural and man-made disasters and their effects on buildings. Oxford, Elsevier.
- Mızrak, S. (2018). Eğitim, afet eğitimi ve afete dirençli toplum. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 56-67.
- Mulilis, J. P. & Duval, T. S. (1997). The PrE model of coping and tornado preparedness: Moderating effects of responsibility. Journal of Applied Social Psychology, 27(19), 1750-1766.
- Özmen, B. & Özden, T. (2013). Türkiye’nin afet yönetim sistemine ilişkin eleştirel bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1-28.
- Rohrmann, B. (2000). A socio-psychological model for analyzing risk communication processes. The Australasian Journal of Disaster and Trauma Studies.
- Sür, Ö. (1993). Türkiye’nin deprem bölgeleri. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2, 53-65.
- Şahinsoy, K. (2017). Kriz yönetimi açısından geleneksel ve sosyal medya. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 9(4), 1-19.
- Şakiroğlu, M. (2005). Variable related to earthquakep preparedness behavior. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Şakiroğlu, M. (2011). Positive outcomesa among the 1999 Düzce earthquake survivors. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Turan, M., Doğan, G., Bulut, Y., Öztürk, G. & Şahinöz, S. (2018). Yükseköğretim kurumlarında afet ve acil durumlara hazırlık çalışmaları ve etkinlikleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-11.
- Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. & Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41.
| APA | Akalın S, sakiroglu m, Tunç B, eren s (2020). DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. , 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| Chicago | Akalın Seda,sakiroglu mehmet,Tunç Büşra,eren seda DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. (2020): 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| MLA | Akalın Seda,sakiroglu mehmet,Tunç Büşra,eren seda DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. , 2020, ss.977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| AMA | Akalın S,sakiroglu m,Tunç B,eren s DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. . 2020; 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| Vancouver | Akalın S,sakiroglu m,Tunç B,eren s DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. . 2020; 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| IEEE | Akalın S,sakiroglu m,Tunç B,eren s "DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ." , ss.977 - 993, 2020. 10.16953/deusosbil.528570 |
| ISNAD | Akalın, Seda vd. "DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ". (2020), 977-993. https://doi.org/10.16953/deusosbil.528570 |
| APA | Akalın S, sakiroglu m, Tunç B, eren s (2020). DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| Chicago | Akalın Seda,sakiroglu mehmet,Tunç Büşra,eren seda DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22, no.3 (2020): 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| MLA | Akalın Seda,sakiroglu mehmet,Tunç Büşra,eren seda DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.22, no.3, 2020, ss.977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| AMA | Akalın S,sakiroglu m,Tunç B,eren s DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 22(3): 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| Vancouver | Akalın S,sakiroglu m,Tunç B,eren s DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 22(3): 977 - 993. 10.16953/deusosbil.528570 |
| IEEE | Akalın S,sakiroglu m,Tunç B,eren s "DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ." Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, ss.977 - 993, 2020. 10.16953/deusosbil.528570 |
| ISNAD | Akalın, Seda vd. "DEPREME ÖNLEM ALMA DAVRANIŞINI YORDAYAN BAZI DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: AYDIN İLİ ÖRNEĞİ". Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22/3 (2020), 977-993. https://doi.org/10.16953/deusosbil.528570 |
