COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ
Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 408 - 438 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17218/hititsosbil.810202 İndeks Tarihi: 25-11-2021
COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ
Öz: Bu çalışmanın amacı, Covid-19’un etkilerini, BIST 100 şirketlerinin mali tabloları üzerinden oran yöntemi ile analiz etmektir. Çalışmada kullanılan veriler, Kamuyu Aydınlatma Platformu’ndan (KAP) elde edilmiş olup, elde edilen veriler karşılaştırmaya ve analize uygun hale getirildikten sonra, Microsoft (MS) Excel bilgisayar programı yardımı ile analiz edilmiştir. Bu çalışma literatür incelemesi sonucunda ulaşılabildiği kadarıyla BIST 100’de Covid-19’un mali tablolar üzerindeki etkisini oran yöntemiyle analiz eden ilk çalışma olup, oran analizi konusunda yapılmış çalışmalara göre şirket ve sektör sayısı itibariyle en geniş kapsamlı çalışmalardan birisidir. Analiz sonucunda, enerji, imalat, toptan ve perakende sektörlerinde likidite oranlarında iyileşme olurken, diğer sektörlerde bozulma olduğu tespit edilmiştir. Mali yapı oranları açısından, imalat, teknoloji, ulaştırma ve haberleşme sektörlerindeki oranların geçen yıla göre daha iyi olduğu görülmüştür. Varlık kullanım oranları toptan ve perakende sektörü hariç diğer sektörlerde bozulmuştur. Enerji, teknoloji, toptan ve perakende sektörü hariç diğer sektörlerde, dönem karlarının düştüğü, teknoloji sektörü dışında tüm sektörlerde ticari borç ödeme süreleri ile alacak tahsil sürelerinin kriz dönemlerine uygun olarak Covid-19 etkisi ile uzadığı tespit edilmiştir. Özetle, Covid-19’un BIST 100’de yer alan şirketlerin mali tablo oranlarını etkilediği ve bu bulguların yapılan diğer çalışmalarla uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: Analysis of the Impact of Covid-19 on the Financial Statements of Companies in BIST 100 by Ratio Method
Öz: The purpose of this study is to analyze the effects of Covid-19 on the financial statements of BIST 100 companies with the ratio method. The data used in the study was obtained from the Public Disclosure Platform (KAP), and after the obtained data was made suitable for comparison and analysis, it was analyzed with the help of Microsoft (MS) Excel computer program. This study is the first study to analyze the effect of Covid-19 on financial statements in BIST 100 as far as it can be reached as a result of the literature review, and it is one of the most comprehensive studies in terms of the number of companies and sectors according to the studies on rate analysis. As a result of the analysis, it was determined that while there was an improvement in the liquidity ratios in the energy, manufacturing, wholesale and retail sectors, there was a deterioration in other sectors. In terms of financial structure rates, it has been observed that the rates in the manufacturing, technology, transportation and communication sectors are better than last year. Asset utilization rates deteriorated in other sectors except wholesale and retail sectors. It has been determined that in other sectors except energy, technology, wholesale and retail sector, period profits have decreased, and commercial debt payment periods and receivables collection periods have been extended with the effect of Covid-19 in accordance with crisis periods in all sectors except the technology sector. In summary, it has been concluded that Covid-19 affects the financial statement rates of companies included in BIST 100 and these findings are consistent with other studies.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdioğlu, H., Büyükşalvarcı, A. ve Dinç, E. (2018). Şirketlerin mali yapıları üzerinde ekonomik krizlerin etkileri: 2001 ve 2008 ekonomik krizleri üzerine bir araştırma, Akademik Fener, 27-57, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/203463
- Akgüç, Ö. (2011). Mali tablolar analizi. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
- Akyüz, F., ve Yeşil, T. (2017). BIST sürdürülebilirlik endeksine kayıtlı üretim sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin finansal performanslarının incelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(16), 61-78.
- Allıanz Araştırma (2020a). Fırtına öncesi sessizlik: Covid-19 ve zaman bombası gibi bekleyen şirket iflasları. Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing /ehndbx/eulerhermes_com/tr_TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/ehinsolvencies-report.pdf
- Allıanz Araştırmalar (2020b) Her taşın altına bakmak: Covid-19’un sektör bazında olumsuz etkileri. Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ ehndbx/eulerhermes_com/tr_TR/documents/allianz-rapor-dizgi.pdf
- Aslan, T. (2018). Futbol kulüplerinin finansal performansının oran yöntemiyle analizi: BIST’de işlem gören futbol kulüpleri üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(3), 349-362.
- Ataman, Ü., ve Hacırüstemoğlu, R. (1999). Yöneticiler için muhasebe ve finans bilgileri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
- Baur, Dirk G. ve Trench, A. (2020). Covid-19 infection of Australian companies Erişim adresi: https://ssrn.com/abstract=3609110 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3609110
- Berk, N. (2015). Finansal yönetim. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
- Coibion, O., Gorodnichenko, Y., ve Weber, M. (2020). The cost of the covid-19 crisis: lockdowns, macroeconomic expectations, and consumer spending. Working Paper. Erişim adresi: https://www.nber.org/papers/w27141.pdf
- Çabuk, A., ve Lazol, İ. (1998). Mali tablolar analizi. Bursa: Vipaş A.Ş.
- Çanakçıoğlu, M. (2016). Oran analizi rasyo analizi, finansal tablolar analizi. İstanbul: İSMMMO Yayını, s.165-241.
- D‘Orazio, P., ve Dirks, M.W. (2020). Covid-19 and financial markets: assessing the impact of the coronavirus on the eurozone. Ruhr Economic Papers, No. 859. Erişim adresi: https://www.econstor.eu/bitstream/10419/222551/1/1725503395.pdf
- Elsayed, A. ve Abdelrhim, M. (2020). The Effect Of COVID-19 Spread On Egyptian stock market sectors. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3608734
- Emir, M., Arslantürk, D. ve Sevim, U. (2011). 2008 ekonomik krizinin gıda ve tekstil firmaları üzerine etkilerinin finansal oranlar yardımıyla analizi: İMKB’de bir uygulama, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13(3), 1-24.
- Euler Hermes (2020a). Küresel iflas raporu. Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com /content/dam/onemarketing/ehndbx/eulerhermes_com/tr_TR/documents/economikyay%C4%B1nlar/euler_hermes_kuresel_iflas_raporu.pdf,
- Euler Hermes (2020b). Covid-19 Türkiye ekonomik sonuçları. Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/tr_TR/ekonomik-arastirmalar/ekonomik-gorunumraporlari/covid-19-turkiye-ekonomik-sonuclari.html
- Euler Hermes (2020c). Makro ekonomik görünüm raporu Haziran 2020. Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/eulerhermes_com/t r_TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/Euler-Hermes-Makro-Ekonomik-GorunumRaporu-Haziran-2020.pdf,
- Fernandes, N. (2020). Economic effects of coronavirus outbreak (Covid-19) on the world economy. Erişim adresi: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3557504,
- Gönültaş, B. (2020). OECD: Kovid-19 nedeniyle ekonomide belirsizlik yüksek kalmaya devam ediyor, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/oecd-kovid-19-nedeniyle-ekonomidebelirsizlik-yuksek-kalmaya-devam-ediyor-/1975179
- Gümüş, F.B., Aydemir, L. (2014). 2008 küresel finans krizinin sektörel bazda şirket mali tablolarına etkilerinin analizi. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1) 37-64.
- Gümüş, U , Bolel, N . (2017). Rasyo analizleri ile finansal performansın ölçülmesi: borsa istanbul’da faaliyet gösteren havayolu şirketleri’nde bir uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 87-96. doi: 10.30803/adusobed.337231
- Hamim, Md T. (2020). Covid-19 and the Capital Market Chaos. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3600853,
- İskenderoğlu, Ö., ve Karakozak Ö. (2013). 2008 küresel finansal krizinin finansal oranlar üzerine etkisi: BIST’de işlem gören imalat sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 99-129.
- Kandil Göker, İ , Eren, B., ve Karaca, S . (2020). The ımpact of the covid-19 (coronavirus) on the Borsa İstanbul sector index returns: an event study. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19 (Covid-19 Special Issue), 14-41. doi: 10.21547/jss.731980
- Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP), Erişim adresi: https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler
- Karaca, S.S., Ağcadağ, D., Sağlam, M., ve Baysa, E. (2014). 2008 küresel ekonomik krizinin türkiye imalat sanayi sektörünün performansı üzerine etkisi: Borsa İstanbul firmalarında bir uygulama. Selahattin Sarı, Alp H. Gencer, İlyas Sözen (Editör), International Conference On Eurasıan Economies 2014 Skopje - Macedonia içinde (s.550-554). Erişim adresi: https://www.avekon.org/proceedings/avekon05.pdf
- Karaca, S.S., ve Çiğdem, R. (2013). Türkiye ekonomisi’nde yaşanan 1994- 2001 ekonomik krizlerinin ve 2008 küresel ekonomik krizinin imalat sanayi sektörüne etkilerinin finansal oranlar ile incelenmesi. Business and Economics Research Journal, 4(3), 41-54
- Karamat, K., Huawei Z., Han Z., Huilin Y. , Muhammad H. S. ve Atif J. (2020). The impact of covıd-19 pandemic on stock markets: an empirical analysis of world major stock indices. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 7(7), 463 – 474. Erişim adresi: https://www.koreascience.or.kr/article/JAKO202020952022559.pdf,
- Keleş, E. (2020). Covid-19 ve BİST-30 endeksi üzerine kısa dönemli etkileri. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 42(1), 91-105.
- Kızıl, C., ve Aslan, T. (2019). Finansal performansın rasyo yöntemiyle analizi: Borsa İstanbul’da (BIST’de) işlem gören havayolu şirketleri üzerine bir uygulama. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1778-1799.
- Lemerle, M. (2020). Küresel iflaslar: Büyük çaplı şirket iflaslarında rekor seviye. Allianz Ekonomik Araştırmalar, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ ehndbx/common/tr_TR/documents/buyuk_capli_sirket_iflaslarinde_rekor_seviye.pdf,
- Liu, H., Wang, Y., He, D. ve Wang, C. (2020). Short term response of Chinese stock markets to the outbreak of Covid-19, Applied Economics, doi: 10.1080/00036846.2020.1776837
- Livinec, M., ve Ayme-Dolla, J. (2017). Alacak vadeleri: görünmez kasa kim?. Economic Görünüm No. 1235-1236 Yaz 2017 dünya çapında iflaslar. Erişim adresi:https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/common/tr_ TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/EH_high_stakes2017.pdf
- Mazura, M., Dangb, M., ve Vegaa, M.(2020). Covid-19 and the march 2020 stock market crash. Evidence from S&P1500, Finance Research Letters. doi: 10.1016/j.frl.2020.101690
- Mesbahi, L., ve Lemerle, M. (2017). Bilançolarda nakit bahislerinizi yapın. Economic Görünüm No. 1235-1236, Yaz 2017, Dünya Çapında İflaslar. Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/common/tr_TR/doc uments/economik-yay%C4%B1nlar/EH_high_stakes2017.pdf
- Mutlu, B.Y. (2020), Borsadaki şirketlerden ilk yarıda 35 milyar liralık net kar, 26.08.2020, Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/borsadaki-sirketlerden-ilk-yarida-35-milyarliralik-net-kar-/1953586#
- Mutlu, B.Y. (2020). Kovid-19, trilyonluk tahvil piyasasına 'likidite' korkusu saldı, Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/kovid-19-trilyonluk-tahvil-piyasasina-likiditekorkusu-saldi/1839088
- Örs, T., Takıl, D., ve Altın, M. (2015). Borsa İstanbul teknoloji endeksinde faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının değerlendirilmesi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies 1(1), 62-81. Erişim adresi: https://jafas.org/articles/2015-1- 1/4_Borsa_Istanbul_Teknoloji_Endeksi_FULL_TEXT.pdf
- Özer, M. (1997). Vergi kanunları ve tekdüzen muhasebe sistemi kapsamında mali tablolar ve finansal analiz, Cilt:2, 2. Baskı, Ankara: Özkan Matbaacılık- Gazetecilik Sanayi Ticaret Limited Şirketi.
- Özdemir, Ö. (2020). Türkiye'de hangi sektörler koronavirüs dönemini en az hasarla atlatabilir?, Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-52410078
- Papadamou, S. Ve Fassas, A. And Kenourgios, D.ve Dimitriou, D. (2020). Direct and Indirect Effects of COVID-19 Pandemic on Implied Stock Market Volatility: Evidence from Panel Data Analysis. Erişim adresi: https://mpra.ub.unimuenchen.de/100020/1/MPRA_paper_100020.pdf
- Peker, Y., ve Demirhan, E. (2020). Covid-19 küresel salgınının Borsa İstanbul’daki sektörel etkileri. TEPAV Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı. Erişim adresi: https://www.tepav.org.tr/upload/files/1586752188- 0.COVID_19_Kuresel_Salgininin_Borsa_Istanbuldaki_Sektorel_Etkileri.pdf
- Salins V. (2020), OECD Global Economic Outlook, 88th Session of the Steel Committee, 24 September 2020, https://www.oecd.org/industry/ind/Item_3a_Eco-Dept_24-Sept-20.pdf
- Şenol, Z. (2020). Covid-19 krizi ve finansal piyasalar. Toğuç, N.( Editör), Para ve finans içinde (s.75-124). Ankara: İksad Publishing House. Şenol, Z., ve Zeren, F. (2020). Coronavirus (Covid-19) and stock markets: the effects of the pandemic on the global economy, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), S 1-16. Erişim adresi: http://www.dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/54055/721871
- Tayar, T , Gümüştekin, E , Dayan, K. ve Mandi, E . (2020). Covid-19 krizinin Türkiye’deki sektörler üzerinde etkileri: Borsa İstanbul sektör endeksleri araştırması . Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 293-320. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/yyusbed/issue/56115/772087
- TCMB Finansal İstikrar Raporu (2020). TCMB Finansal İstikrar Raporu Sayı:30, Erişim adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/c8e5e6c1-307f-4c37-87c2- a76e89dc66c5/Tam+Metin.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACEc8e5e6c1-307f-4c37-87c2-a76e89dc66c5-n9vlEZv
- TCMB Ağustos Ayı Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri (2020), https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/f99456a9-7116-4391-a6c1- 48e0367e5133/degerlendirmenotu.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACEf99456a9-7116-4391-a6c1-48e0367e5133-nmdTLAn
- Uyar, A., ve Okumuş, E. (2010). finansal oranlar aracılığıyla küresel ekonomik krizin üretim sirketlerine etkilerinin analizi: IMKB'de bir uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 46, 146-156.
- Vakıf Yatırım (2020). Kovid-19 salgının ekonomiye ve piyasalara etkileri. Erişim adresi: http://www.vkyanaliz.com/Files/docs/kovid-19-salginin-ekonomiye-ve-piyasalaraetkileri-1586510231.pdf
- Yetgin, M.A. (2020). Koronavirüsün Borsa İstanbul’a etkisi üzerine bir araştırma ve stratejik pandemi yönetimi, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), S.324-35.
| APA | demir z (2020). COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. , 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| Chicago | demir zekeriya COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. (2020): 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| MLA | demir zekeriya COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. , 2020, ss.408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| AMA | demir z COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. . 2020; 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| Vancouver | demir z COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. . 2020; 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| IEEE | demir z "COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ." , ss.408 - 438, 2020. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| ISNAD | demir, zekeriya. "COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ". (2020), 408-438. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.810202 |
| APA | demir z (2020). COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| Chicago | demir zekeriya COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13, no.2 (2020): 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| MLA | demir zekeriya COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.13, no.2, 2020, ss.408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| AMA | demir z COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 13(2): 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| Vancouver | demir z COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020; 13(2): 408 - 438. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| IEEE | demir z "COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ." Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, ss.408 - 438, 2020. 10.17218/hititsosbil.810202 |
| ISNAD | demir, zekeriya. "COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ". Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/2 (2020), 408-438. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.810202 |
