TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ
Yıl: 2021 Cilt: 18 Sayı: 71 Sayfa Aralığı: 671 - 688 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-02-2022
TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ
Öz: Zorunlu göç kategorisinde yer alan ve devlet siyaseti şeklinde kişileri bireysel olarak veya topluluk hâlindeyaşadıkları yerlerden alıp başka bir bölgeye yerleştirme biçiminde tanımlayabileceğimiz sürgüne verilebilecekörnekler arasında II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği yönetimince günümüzün vatansız bırakılmışhalkları arasında yer alan Ahıska Türklerinin Orta Asya’ya sürgün edilmesi bulunmaktadır. Sürgünün yarattığıtoplumsal ve psikolojik etkiler ve toplumsal bellekte yer alışını vatansız bırakılmış Ahıska Türkleri örneği ileanlamayı amaçlayan bu makale, 2010-2013 yılları arasında gerçekleştirilmiş 1989 göçmenleri ile AhıskaTürklerinin Türkiye’ye göç ve sonrasında uyum süreçlerini karşılaştıran nitel bir araştırmaya dayanmaktadır. Bunitel araştırma kapsamında Tekirdağ, Kocaeli, İstanbul ve Bursa’da yaşayan 1989 Bulgaristan göçmenleri veAhıska Türkleri ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Fakat bu makalede Kocaeli, Bursa ve İstanbul’dayaşayan Ahıska Türklerinin anlatılarına yer verilmektedir. Türkiye’de yaşayan Ahıska Türklerinin bir kısmının1944 sürgünü ve Özbekistan’daki sürgün yaşantılarını anlattıkları bu makalede, sürgün hatıraları ve yarattığıacıların toplumsal bellek sayesinde kuşaktan kuşağa aktarılmış olduğu ve yalnızlık, yabancılık, boşluk, özlemduygularına yol açarken, köksüz ve aşağılanmış hissetmedikleri, bazı görüşmecilerin de vurguladıkları gibi, butravmanın onların Türk kimliğini korumaları ve güçlendirmelerinde rol oynadığı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime: EXILE IN COLLECTIVE MEMORY: THE CASE OF THE AHISKA TURKS
Öz: Exile, which is included in the category of forced migration, can be defined as taking individuals from the placesindividually or as a group, and relocating them to another region as part of a state policy. An example that can begiven to exile is from the Soviet Union during the World War II. As one of today’s peoples who are left withouthomeland, the Ahıska Turks were sent to exile to Central Asia. This article, which aims to understand the socio psychological effects of the exile and its place in collective memory with the example of the Ahıska Turks whowere left without their homeland, is based on a qualitative study carried out between 2010 and 2013 whichcompares the migration and integration processes of 1989 Turkish immigrants from Bulgaria and Ahıska Turksin Turkey. Within the scope of this qualitative research, in-depth interviews were conducted with 1989 Turkishimmigrants and Ahıska Turks living in Tekirdağ, Kocaeli, Istanbul and Bursa. Yet the present article includes thenarratives of Ahıska Turks living in Kocaeli, Bursa and Istanbul. In the article in which some of the Ahıska Turksliving in Turkey told us about the exile in 1944 and the life in exile in Uzbekistan, it is concluded that while thememories of exile and its grief were transmitted from generation to generation and caused feelings of loneliness,emptiness, longing, skepticism and anger, they did not feel rootless and humiliated and as some of theinterviewees emphasised, this traumatic experience played a role in preserving and strengthening their Turkishidentity.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKSOY, E. (2018). Benim Adım 1864: Çerkes Hikayeleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- ALTIN, H. (2017). “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ne Yapılan Çerkes Göçleri (Çerkes Sürgünü)”. Belgi. II/14: 580-591.
- ATİK, A. - Ş. BİLGİNER ERDOĞAN (2014). “Toplumsal Bellek ve Medya”. Atatürk İletişim Dergisi. 6: 1-16.
- AVŞAR, B. Z. - Z. TUNÇALP (1994). Sürgünde 50. Yıl – Ahıska Türkleri. TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları. No: 7.
- AYDEMİR, M. (2018). Ahıskalı Türklerin Sürgününün Son Tanıkları. Sakarya: Orhun Yayınevi.
- AYDINGÜN, A. (2002). “Ahıska (Meskhetian) Turks: Source of Conflict in the Caucasus?”. The International Journal of Human Rights. 6: 49-64.
- AYDINGÜN, A. - İ. AYDINGÜN (2004). “The Role of Language in The Formation of Turkısh National Identity and Turkishness”. Nationalism and Ethnic Politics. X/3: 415-432
- AYDINGÜN, A. vd. (2006). Meskethian Turks: An Introduction to their History, Culture and Resettlement Experiences. (ed. D. A. Ranard). Washington DC: Center for Applied Linguistics.
- AYDINGÜN, A. - İ. AYDINGÜN (2014). Ahıska Türkleri Ulusötesi Bir Topluluk-Ulusötesi Aileler. Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi.
- AYDINGÜN, İ. (2014). “Sürgün, Vatana Dönüş ve Kültürel Canlanma: Kırım Tatarlarında Kültürel Melezlik”. Karadeniz Araştırmaları. 42: 53-67.
- BAŞARAN İNCE, G. (2010). “Medya ve Toplumsal Hafıza”. Kültür ve İletişim. XIII/1: 9-29.
- BAUMANN, M. (2010). “Exile”. Diasporas: Concepts, Intersections, Identities. (ed. Kim KnottSeán McLoughlin). London&New York: Zed Books: 19-23.
- CORNELL, S. (2005). Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. London&New York: Routledge Curzon.
- DEVRISHEVA, K. (2019). “Ahıska Türklerinin Bitmeyen Göçü”. SUTAD. 45: 333-352.
- ELLMAN, M. (2002). “Soviet Repression Statistics: Some Comments”. Europe-Asia Studies. LIV/7: 1151–1172.
- ERKAN, S. (2006). “Çarlık Rusyası ve Sovyetler Birliği Dönemlerinde Etnik Sürgünler”. Uluslararası Suçlar ve Tarih. 1: 155-173.
- GARZA GUERRERO, C. (1974). “Culture Shock: Its Mourning and Vicissitudes of Identity”. Journal of the American Psychoanalytic Association. II/22: 408-429.
- HACIOĞLU, S. (2014). “Devlet-Toplum İlişkisi Yaklaşımıyla Bulgaristan’dan 1989 Zorunlu Göçü”. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi. III/1: 25-36.
- HALBWACHS, M. (1992). On Collective Memory. (ed. Lewis A. Coser). USA: The University of Chicago Press.
- HASANOĞLU, İ. (2015). “Sovyetler Birliği’nde 1944 Sürgünleri ve İnsan Kayıpları”. Bizim Ahıska. 40: 6-10.
- HOWELL, A. W. (1999). “The Poisoning of Nostalgia: Commentary”. Journal of Applied Psychoanalytic Studies. I/2: 163-167. "Punished Peoples of the Soviet Union: The Continuing Legacy of Stalin's Deportations" (1991). Human Rights Watch. New York: Human Rights Watch.
- KESKİN, S. - H. E. GÜRSOY (2017). “Sovyet ve Sovyet Sonrası Dönemde Ahıska Türklerinin Karşılaştıkları İnsan Hakları İhlalleri ve Ayrımcılıklar”. Uluslararası Suçlar ve Tarih. 18: 13-46.
- KIZILOĞLU, S. (2012). “İsrail Devleti’nin Kuruluşuna Kadar Geçen Süreçte Yahudiler ve Siyonizm’in Gelişimi”. Sosyal Bilimler. II/1: 35-64.
- KİREÇCİ, M. A. - S. TEZCAN (2015). Kırım’ın Kısa Tarihi. (çev. Can E. Çekiç). Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi.
- KOLUKIRIK, S. (2011). “Sürgün, Toplumsal Hafıza ve Kültürel Göç: ABD’deki Ahıska Türkleri Üzerine Bir Araştırma”. Bilig. 59: 167-190.
- KREINDLER, I. (1986). “The Soviet Deported Nationalities: A Summary and an Update”. Soviet Studies. XXXVIII/3: 387-405.
- KURT, A. O. (2006). “Yahudilik’te Sürgün Teolojisi: Tanrısal Bir Ceza Olarak Sürgün”. Dini Araştırmalar. IX/ 25: 61-78.
- LIJTMAER, R. M. (2001), “Splitting and Nostalgia in Recent Immigrants: Psychodynamic Considerations”. Journal of the American Academy of Psychoanalysis and Dynamic Psychiatry. 29: 427-438.
- NEKRICH, A. M. (1978). The Punished Peoples: The Deportation and Fate of Soviet Minorities at the End of the Second World War. New York: W.W. Norton.
- NEYZİ, L. (2014). Nasıl Hatırlıyoruz? - Türkiye'de Bellek Çalışmaları. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- POLIAN, P. (2004). Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR. Budapest&New York: Central European University Press.
- PEPLAU, L. A. - D. PERLMAN (1982). “Perspectives on Loneliness”. Loneliness: A Sourcebook Of Current Theory, Research and Therapy. (ed. L. A. Peplau-D. Perlman). USA: Wiley-Interscience Publication: 1-18.
- RANARD, D. (2006). Meskethian Turks: An Introduction to their History, Culture and Resettlement Experiences. Washington D.C.: Centre for Applied Linguistics.
- RODRIGUEZ, J. - T. FORTIER (2007). Cultural Memory: Resistance, Faith, and Identity. USA: The University of Texas Press.
- SAĞIR, A. (2012). Zorunlu Göçler, Sürgünler ve Yol Hikayeleri: Ulupamir Kırgızları Örneği. Ankara: Nobel Yayınları.
- SALITAN, L. P. (1992). Politics and Nationality in Contemporary Soviet-Jewish Emigration, 1968-89. The USA: Palgrave Macmillan.
- SANFORD, G. (2007). Katyn and the Soviet Massacre of 1940: Truth, Justice and Memory. London&New York: Routledge.
- SEFEROV, R. - A. AKIŞ (2008). “Sovyet Döneminden Günümüze Ahıska Türklerinin Yaşadıkları Coğrafyaya Göçlerle Birlikte Genel Bir Bakış”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 24: 393-411.
- SEZGİN, M. N. - K. AĞACAN (2003). Dünden Bugüne Ahıska Türkleri Sorunu, Ankara Çalışmaları. Ankara: ASAM.
- SWERDLOW, S. (2006).“Understanding Post-Soviet Ethnic Discrimination and the Effective Use of U.S. Refugee Resettlement: The Case of the Meskhetian Turks of Krasnodar Krai”. California Law Review. XCIV/6: 1827-1878.
- ŞAHİN, C. (2001). “Yurt Dışı Göçün Bireyin Psikolojik Sağlığı Üzerindeki Etkisine İlişkin Kuramsal Bir İnceleme”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. XXI/2: 57-67.
- ŞİRİN ÖNER, N. A. (2013). “Vatansız Bir Halkın Sürgün Deneyimi: Ahıska Türkleri Örneği”. VII. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı II (2-5 Ekim 2013). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi: 35-45.
- TEKELİ, İ. (2008). Göç ve Ötesi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- TURAN, M. (2011). “SSCB’de Toprak Mülkiyeti”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. LXVI/3: 307-332.
- Göç Terimleri Sözlüğü (IOM) (2009). Uluslararası Göç Hukuku No. 18, İsviçre: Uluslararası Göç Örgütü.
- ÜREN, M. (2016a). “Çıkar ve Güç Dengesi Kıskacındaki Ahıska Türkleri Sorunu”. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. II/2: 1-39.
- ÜREN, M. (2016b). Kimlik, Çıkar ve Jeopolitik Ekseninde Ahıska Türkleri Sorunu. İstanbul: Nobel Bilimsel Eserler.
- WERTSCH, J. V. (2002). Voices of Collective Remembering. New York: Cambridge University Press.
- WILLIAMS, B. G. (2016). The Crimean Tatars: From Soviet Genocide to Putin’s Conquest. The USA: Oxford University Press.
- WIMBUSH, S. E. - R. WIXMAN (1975). “The Meskhetian Turks: A New Voice in Soviet Central Asia”. Canadian Slavonic Papers. XVII/2-3: 320-340.
- YILMAZ, A. (2014). “Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri”. Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. IX/2: 1685-1704.
- ZEYREK, Y. (1995). Dünden Bugüne Ahıska Türklüğü. Frankfurt: Türk Federasyon Yayınları. No. 2.
- ZEYREK, Y. (2001). Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
- ABBOTT, G. (2014.09.25). "Exile and Banishment". Encyclopedia Britannica. Erişim Tarihi: 04.07.2021. https://www.britannica.com/topic/exile-law
- “Exile” (2021). New World Encyclopedia. Erişim Tarihi: 19.07.2021. https://www.newworldencylopedia.org/entry/Exile
| APA | ŞİRİN ÖNER N (2021). TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. , 671 - 688. |
| Chicago | ŞİRİN ÖNER N. ASLI TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. (2021): 671 - 688. |
| MLA | ŞİRİN ÖNER N. ASLI TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. , 2021, ss.671 - 688. |
| AMA | ŞİRİN ÖNER N TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. . 2021; 671 - 688. |
| Vancouver | ŞİRİN ÖNER N TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. . 2021; 671 - 688. |
| IEEE | ŞİRİN ÖNER N "TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ." , ss.671 - 688, 2021. |
| ISNAD | ŞİRİN ÖNER, N. ASLI. "TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ". (2021), 671-688. |
| APA | ŞİRİN ÖNER N (2021). TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. Karadeniz Araştırmaları, 18(71), 671 - 688. |
| Chicago | ŞİRİN ÖNER N. ASLI TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. Karadeniz Araştırmaları 18, no.71 (2021): 671 - 688. |
| MLA | ŞİRİN ÖNER N. ASLI TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. Karadeniz Araştırmaları, vol.18, no.71, 2021, ss.671 - 688. |
| AMA | ŞİRİN ÖNER N TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. Karadeniz Araştırmaları. 2021; 18(71): 671 - 688. |
| Vancouver | ŞİRİN ÖNER N TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ. Karadeniz Araştırmaları. 2021; 18(71): 671 - 688. |
| IEEE | ŞİRİN ÖNER N "TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ." Karadeniz Araştırmaları, 18, ss.671 - 688, 2021. |
| ISNAD | ŞİRİN ÖNER, N. ASLI. "TOPLUMSAL BELLEKTE SÜRGÜN: AHISKA TÜRKLERİ ÖRNEĞİ". Karadeniz Araştırmaları 18/71 (2021), 671-688. |
