Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri

UÇANOK, Zehra; ULUDAĞLI PEKEL, Nilay

Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri

Nilay ULUDAĞLI PEKEL, (Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye)

Zehra UÇANOK (Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

Türk Psikoloji Dergisi

282 79

Yıl: 2005 Cilt: 20 Sayı: 56 Sayfa Aralığı: 77 - 95 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri

Öz:

Araştırmanın amacı zorba, kurban, zorba/kurban ve karışmayan olarak tanımlanan akran zorbalığı gruplarını belirlemek ve bu grupları akran reddi, akran kabulü, yalnızlık ve akademik başarı açısından karşılaştırmaktır. Araştırmanın diğer amacı da akran zorbalığı gruplarındaki çocukların sosyometrik konumlarını belirlemek ve bu gruplarda yer alan çocukların hem akran zorbalığına hedef olma hem de akran zorbalığı gösterme davranışının türleri açısından bir farklılık gösterip göstermediklerini incelemektir. Araştırmaya 5. ve 6. sınıfa devam eden 701 öğrenci katılmıştır. Çocuklara "Sosyal Doyum Ölçeği", "Sosyometrik Statü Ölçeği", "Akran Zorbalığı Kurbanlarını Belirleme Ölçeği" ve "Akran Zorbalarını Belirleme Ölçeği" uygulanmıştır. Akran zorbalığı grupları akran reddi, akran kabulü, yalnızlık ve akademik başarı açısından karşılaştırıldığında:, zorba/kurban çocukların karışmayan çocuklara göre akranları tarafından hem daha fazla reddedildikleri hem de akademik başarılarının daha düşük olduğu görülmüştür. Ayrıca kurban ve zorba/kurban çocukların zorba ve karışmayan çocuklara göre daha yalnız oldukları bulunmuştur. Araştırmaya katılan çocukların sosyometrik statü gruplarına dağılım oranlarına bakıldığında, kurban çocukların, ihmal edilmiş statüye göre daha fazla reddedilmiş statüde, zorba/kurban çocukların tüm diğer sosyometrik statü gruplarına göre reddedilmiş statüde, karışmayan çocukların ise diğer sosyometrik statü gruplarına göre daha fazla popüler ve ortalama statüde yer aldıkları bulunmuştur. Akran zorbalığına hedef olma ve akran zorbalığı gösterme davranışının türleri cinsiyet ve sosyometrik statü açısından değerlendirildiğinde ise reddedilmiş çocukların diğer sosyometrik statü gruplarına göre daha fazla korkutma/sindirme ve açık saldırıya maruz kaldıkları, popüler ve ortalama statüdeki çocuklara göre daha fazla ilişkisel saldırılara, yalnızca popüler çocuklara göre ise daha fazla kişisel eşyalarına saldırıya maruz kaldıkları bulunmuştur. Benzer şekilde reddedilmiş çocukların, tüm sosyometrik statü gruplarına göre daha fazla korkutma/sindirme türünden saldırılar uyguladıkları bulunmuştur. Ayrıca kızlar erkeklere göre daha fazla alaya ve ilişkisel saldırılara hedef olduklarını bildirirken, erkekler kızlara göre daha fazla korkutma/sindirme, alay, açık ve ilişkisel saldırı türünde davranışlar sergilediklerini bildirmişlerdir.

Anahtar Kelime: akran zorbalığı saldırgan davranış yalnızlık gelişim psikolojisi sosyometrik statü mağduriyet ilk öğretim öğrencileri akran reddi akademik başarı akran ilişkileri sosyal doyum ölçeği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Andreou, E. (2000). Bully/victim problems and their association with psychological constructs in 8-to 12 yearold, Greek schoolchildren. Aggressive Behavior, 26, 49-56.
Asher, S. R. & Dodge, K.A. (1986). Identifying children who are rejected by their peers. Developmental Psychology, 22,444-449. Asher, S. R., Parkhurst, J.T., Hymel, S. & Williams, G.A. (1990). Peer rejection and loneliness in childhood. In S. R. Asher ve J. D. Coie (Eds.), Peer rejection in childhood. New York: Cambridge University Press, 253-273.
Asher, S. R. & Wheeler, V.A. (1985). Children's loneliness: A comparison of rejected and neglected peer status. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 53, 500-505.
Austin, S. & Joseph, S. (1996). Assessment of bully/victim problems in 8 to 11 year olds. British Journal Of Educational Psychology, 66, 447-456.
Berger, K. S. ve Thompson, R.A. (1998). The developing person through the life span (4th ed.). New York: Worth Publishers.
Bjorkqvist K., Lagerspetz. K. M. J. & Kaukiainen, A. (1992). Do girls manipulate and boys fight? Developmental trends regarding direct and indirect aggression. Aggressive Behavior, 18, 117-127.
Boivin, M., Hymel, S. & Bukowski, W.M. (1995). The roles of social withdrawal, peer rejection, and victimization by peers in predicting loneliness and depressed mood in childhood. Development and Psychopathology, 7, 765-785.
Boulton, M. J. (1999). Concurrent and longitudinal relations between children's playground behavior and- social preference, victimization, and bullying. Child Development, 70, 944-954.
Boulton, M. J. & Smith, P.K. (1994). Bully/victim problems in middle-school children: Stability, self-perceived competence, peer perceptions and peer acceptance. British Journal of Developmental Psychology, 12,315-329.
Boulton, M. J. & Underwood, K. (1992). Bully/victim problems among middle school children. British Journal of Educational Psychology, 62, 73-87.
Bowers, L., Smith, P.K. & Binney, V. (1994). Perceived family relationships of bullies, victims and bully/victims in middle childhood. Journal of Social and Personal Relationships, II, 215-232.
Cairns, R. B., Cairns, B. D., Neckerman, H. J., Ferguson, L. L. & Gariepy, J. (1989). Growth and aggression: 1. Childhood to early adolescence. Developmental Psychology, 25, 320-330.
Cairns, R. B., Cairns, B.D., Neckerman, H.J., Gest, S.D. & Gariepy, J. (1988). Social networks and aggressive behavior: Peer support or peer rejection?. Developmental Psychology, 24, 815-823.
Crick, N. R. & Bigbee, M.A. (1998). Relational and overt forms of peer victimization: A multiinformant approach. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 66,337-347.
Crick, N. R. & Grotpeter, J.K. (1995). Relational aggression, gender, and social-psychological adjustment. Child Development, 66, 710-722.
Çınkır, Ş. & Karaman-Kepenekçi, Y. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34,236-253.
DeRosier, M. E., Kupersmidt, J. B. & Patterson, C. P. (1994). Children's academic and behavioral adjustment as a function of the chronicity and proximity of peer rejection. Child Development, 65, 1799-1813
DeRosier, M. E. & Thomas, J. M. (2003). Strengthening sociometric prediction: Scientific advances in the assesment of children's peer relations. Child Development, 75, 1379-1392.
Dölek, N. (2002). Öğrencilerde zorbaca davranışların araştırılması ve bir önleyici program modeli. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Graham, S. & Juvonen, J. (1998). Self-blame and peer victimization in middle school: An attributional analysis. Developmental Psychology, 34, 587-599.
Gültekin, Z & Sayıl, M. (2005). Akran zorbalığını belirleme ölçeği geliştirme çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 15, 47-61.
Heaven, P. C. L., Caputi, P., Trivellion, S.D. & Swinton, T. (2000). Personality and group influences on self-reported delinquent behavior. Personality and Individual Differences, 28, 1143-1158.
Hodges E. V. E. , Boivin, M., Vitaro, F. & Bukowski, W.M. (1999). The power of friendship: Protection against an escalating cycle of peer victimization. Developmental Psychology, 35, 94-101.
Hodges E. V. E. , Malone, M.J. & Perry, D.G. (1997). Individual risk and social risk as interacting determinants of victimization in the peer group. Developmental Psychology, 33, 1032-1039.
Hodges, E. V. E. & Perry, D.G. (1999). Personal and interpersonal antecedents and consequences of victimization by peers. Developmental Psychology, 76, 677-685.
Juvonen, J.; Nishina, A. & Graham, S. (2000). Peer harassment, psychological adjustment, and school functioning in early adplescence. Journal of Educational Psychology, 92, 349-359.
Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37, 1-13.
Karatzias, A. , Power, K.G. & Swanson, V. (2002). Bullying and victimisation in Scottish secondary schools: Same or separate entities? Aggressive Behavior, 28, 45-61.
Kochenderfer, B. J. & Ladd, G.W. (1996). Peer victimization: Cause or consequence of school maladjustment? Child Development, 67, 1305-1317.
Kochenderfer, B.J. & Ladd, G.W. (1997). Victimized children's responses to peers'aggression: Behavior associated with reduced versus continued victimization. Development and Psychopathology, 9, 59-73.
Kochenderfer-Ladd, B. & Skinner, K. (2002). Children's coping strategies: Moderators of the effects of peer victimization? Developmental Psychology, 38, 267-278.
Kochenderfer-Ladd, B & Wardrop, J.L. (2001). Chronicity and instability of children's peer victimization experiences as predictors of loneliness and social satisfaction trajectories. Child Development, 72, 134-151.
Ladd, G. W., Birch, S.H. & Buhs, E.S. (1999). Children's social and scholastic lives in kindergarten: Related spheres of influence? Child Development, 70, 1373-1400.
Ladd, G. W., Kochenderfer, B.J. & Coleman, C.C. (1997). Classroom peer acceptance, friendship, and victimization: Distinct relational systems that contribute uniquely to children's school adjustment? Child Development, 68, 1181-1197.
Lagerspetz, K. M. J., Bjorkqvist, K. & Peltonen, T. (1988). Is indirect aggression typical of females? Gender differences in aggressiveness in 11-to 12-year-old children. Aggressive Behavior, 14, 403-414
Mynard, H. & Joseph, S. (2000). Development of the multidimensional peer-victimization scale. Aggressive Behavior, 26, 169-178.
Olafsen, R. N. & Vıemerö, V. (2000). Bully/ Victim problems and coping with stress in school among 10 to 12 year- old pupils in Aland, Finland. -Aggressive Behavior, 26, 57-65.
Olweus, D. (1980). Familial and temperamental determinants of aggressive behavior in adolescent boys: A causal analysis. Developmental Psychology, 16, 644-660.
Olweus, D. (1994). Annotation: Bullying at school: Basic facts and effects of a school based intervention program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35, 1171-1190.
O'Moore, A. M. & Hillery, B. (1989). Bullying in Dublin Schools. The Irish Journal of Psychology, 10,426-441,
Parker, J. G. & Asher, S.R. (1987). Peer relations and later personal adjustment: Are low-accepted children at risk? Psychological Bulletin, 102. 357-389.
Pekel, N. (2004). Akran zorbalığı grupları arasında sosyometrik statü, yalnızlık ve akademik başarı durumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Pellegrini. A. D., Bartini, M. & Brooks, F. (1999). School bullies, victims, and aggressive victims: Factors relating to group affiliation and victimization in early adolescence. Journal of Educational Psychology, 91,216-224. Perry, D. C, Kusel, S.J. & Perry, L.C. (1988). Victims of peer aggression. Developmental Psychology, 24, 807-814.
Perry, D. G., Williard J.C. & Perry, L.C. (1990), Peers' perceptions of the consequences that victimized children provide aggressors. Child Development, 61, 1310-1325.
Pope, A. W. & Bierman, K.L. (1999). Predicting adolescent peer problems and antisocial activities: The relative roles of aggression and dysregulation. Developmental Psychology, 35, 335-346.
Rigby, K. (2002). Bullying in childhood. In P.K. Smith ve C.H. Hart (Eds.). Blackwell handbook of childhood social development. UK: Blackwell publishing, 549-568.
Ross, D. M. (1996). Childhood bullyind and teasing: What school personel, other professionals, and parents can do. United States: American Counseling Association.
Salmivalli, C, Kaukiainen, A. & Lagerspetz, K. (2000). Aggression and socimetric status among peers: Do gender and type of aggression matter? Scandinavian Journal of Psychology, 41, 17-24.
Schwartz, D. (2000). Subtypes of victims and aggressors in children's peer groups. Journal of Abnormal Child Psychology, 28, 181-192.
Schwartz, D., Chang, L. & Farver, J.M (2001). Correlates of victimization in Chinese children's peer groups. Developmental Psychology, 37. 520-532. Schwartz, D., Dodge, K.A. & Coie, J.D. (1993). The emergence of chronic peer victimization in boys' play groups. Child Development, 64, 1755-1772.
Schwartz, D., Mcfadyen-Ketchum, S., Dodge, K.A., Pettit, G.S. & Bates, J.E. (1999). Early behavior problems as a predictor of later peer group victimization: Moderators and mediators in the pathways of social risk. Journal of Abnormal Child Psychology, 27, 191-201.
Smith. P. K., Singer, M., Hoel, H. & Cooper, C.L. (2003). Victimization in the school and the workplace: Are there any links? British Journal of Psychology, 94, 175-188.
Sutton, J. & Smith, P.K. (1999). Bullying as a group process: An adaptation of the participant role approach. Aggressive Behavior, 25,97-111. Tarhan, N. (1996). The relationships of soeiometric status, sex, academic achievement, school type and grade level with loneliness levels of secondary school students. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Middle East Tecnical University.
Warden, D. & Mackinnon, S. (2003). Prosocial children, bullies and victims: An investigation of their sociometric status, empathy and social problem-solving strategies. British Journal of Developmental Psychology, 21, 367-385.
Wentzel, K.R. (1991). Relations between social competence and academic achievement in early adolescence. Child Development. 62. 1066-1078.
Whitney, I. & Smith, P.K. (1993). A survey of the nature and extent of bullying in junior/middle and secondary schools. Educational Research, 35, 3-25.
Wolke, D., Woods, S., Stanford, K. & Schulz, H. (2001). Bullying and victimization of primary school children in England and Germany: Prevalence and school factors. British Journal of Psychology, 92, 673-696.
Yıldırım S. (2001). The relationships of bullying, family environment and popularity. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Middle East Technical University.

APA	ULUDAĞLI PEKEL N, UÇANOK Z (2005). Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. , 77 - 95.
Chicago	ULUDAĞLI PEKEL Nilay,UÇANOK Zehra Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. (2005): 77 - 95.
MLA	ULUDAĞLI PEKEL Nilay,UÇANOK Zehra Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. , 2005, ss.77 - 95.
AMA	ULUDAĞLI PEKEL N,UÇANOK Z Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. . 2005; 77 - 95.
Vancouver	ULUDAĞLI PEKEL N,UÇANOK Z Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. . 2005; 77 - 95.
IEEE	ULUDAĞLI PEKEL N,UÇANOK Z "Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri." , ss.77 - 95, 2005.
ISNAD	ULUDAĞLI PEKEL, Nilay - UÇANOK, Zehra. "Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri". (2005), 77-95.

APA	ULUDAĞLI PEKEL N, UÇANOK Z (2005). Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 77 - 95.
Chicago	ULUDAĞLI PEKEL Nilay,UÇANOK Zehra Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. Türk Psikoloji Dergisi 20, no.56 (2005): 77 - 95.
MLA	ULUDAĞLI PEKEL Nilay,UÇANOK Zehra Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. Türk Psikoloji Dergisi, vol.20, no.56, 2005, ss.77 - 95.
AMA	ULUDAĞLI PEKEL N,UÇANOK Z Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. Türk Psikoloji Dergisi. 2005; 20(56): 77 - 95.
Vancouver	ULUDAĞLI PEKEL N,UÇANOK Z Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri. Türk Psikoloji Dergisi. 2005; 20(56): 77 - 95.
IEEE	ULUDAĞLI PEKEL N,UÇANOK Z "Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri." Türk Psikoloji Dergisi, 20, ss.77 - 95, 2005.
ISNAD	ULUDAĞLI PEKEL, Nilay - UÇANOK, Zehra. "Akran Zorbalığı Gruplarında Yalnızlık ve Akademik Başarı ile Sosyometrik Statüye Göre Zorba/Kurban Davranış Türleri". Türk Psikoloji Dergisi 20/56 (2005), 77-95.