Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki

KOCATAŞ, Semra; TEKTAŞ SOY, İLAYDA

Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki

İlayda TEKTAŞ SOY, (Balıkesir Atatürk Şehir Hastanesi, Toplum Ruh Sağlığı Merkezi, Balıkesir, Türkiye)

Semra KOCATAŞ (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Sivas, Türkiye)

Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi

29 11

Yıl: 2020 Cilt: 36 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 73 - 86 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki

Öz:

Amaç: Bu çalışmanın amacı, madde bağımlılığı tanısı almış bireylerde benlik saygısı ve sosyal dışlanma algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Yöntem: Araştırmaya bir hastanede yatarak tedavi gören 207 hasta katılmıştır. Veri toplama aracı olarak “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Benlik Saygısı Değerlendirme Ölçeği-Kısa Formu” ve “Sosyal Dışlanma Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 10 Temmuz-10 Ekim 2018 tarihleri arasında, araştırmacının hastaların tedavi gördükleri Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezi servisine giderek uygun saatlerde birebir görüşerek anket formlarını uygulaması şeklinde toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 25.0 paket programında, frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, Spearman korelasyon testi, Mann Whitney U, Kruskal-Wallis H testleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Katılımcıların %83.1’i erkek, %35.7’si 26-35 yaş aralığında, %71.5’i bekar, %40.3’ü ortaokul mezunu olup %60.9’u herhangi bir işte çalışmamaktadır. Araştırmada madde kullanımı nedeniyle sosyal olarak dışlandığını düşünenlerin oranı %84.5 olarak bulunmuştur. Katılımcıların benlik saygıları ile sosyal dışlanmışlık algıları arasındaki ilişki incelendiğinde; madde bağımlısı bireylerin olumlu benlik saygıları ile maddi yoksunluk (r=-.20, p<.05), sosyal haklardan yoksunluk (r=-.42, p<.01) ve sosyal katılımcılık (r=-.29, p<.01) arasında negatif yönde zayıf anlamlı ilişki saptanmıştır. Katılımcıların olumsuz benlik algıları ile sosyal katılımcılık (r=.21, p<.05) ve kültürel entegrasyon (r=.14, p<.05) arasında pozitif yönde zayıf anlamlı ilişki bulunmuştur. Madde bağımlısı bireylerin sosyal dışlanmışlık algılarının benlik saygısından etkilendiği ortaya çıkmıştır. Sonuç: Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezinde tedavi gören madde bağımlılığı tanısı almış bireylerin olumsuz benlik saygıları ile sosyal dışlanmışlık algıları arasında pozitif yönde zayıf anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelime: madde bağımlılığı Benlik saygısı hemşirelik

Relationship Between Self-Esteem and Social Exclusion Perceptions in Individuals Diagnosed With Substance Addiction

Öz:

Objective: Aim of this study was to determine relationship between self-esteem and social exclusion in individuals diagnosed with substance abuse. Methods: The study included 207 patients who were hospitalized in a hospital.“Descriptive Information Form”, “Self-Esteem Assessment Scale-Short Form”, “Social Exclusion Scale” were used as data collection tools. The data of the research were collected between 10 July and 10 October 2018 by going to the Alcohol and Drug Addicts Treatment and Research Center service where the patients were treated, and applying the questionnaires at appropriate times. Data were analyzed by using SPSS 25.0 software, frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, Spearman correlation, Mann Whitney U, Kruskal-Wallis H tests. Results: Participants of 83.1% were male, 35.7% were in the 26-35 age range, 71.5% were single, 40.3% were secondary school graduates and 60.9% were not employed in any job. In study, the rate of those who think that they were socially excluded due to substance use was found to be 84.5%. When the relationship between participants’ self-esteem and their social exclusion perception is examined; Material deprivation (r= -.20, p<.05), social rights deprivation (r=-.42, p<.01) and social participation (r=-.29, p<.01), a weak significant relationship was detected. There was a weakly positive correlation between the negative self-perception of the participants and social participation (r=.21, p<.05) and cultural integration (r=.14, p<.05). It has been revealed that the perceptions of substance addiction individuals’ social exclusion are affected by their self-esteem. Conclusion: It has been revealed that there is a positive and weak relationship between the negative self-esteem and social exclusion perception of individuals diagnosed with substance addiction treated at the Alcohol and Drug Addicts Treatment and Research Center.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Albayrak, S., Balcı, S. (2014). Gençlerde madde bağımlılığı ve önlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 11, 30-37.
Altuner, D., Engin, N., Gürer, C., Akyay, İ., Akgül, A. (2009). Madde kullanımı ve suç ilişkisi: kesitsel bir araştırma. Tıp Araştırmaları Dergisi,7, 87-94.
Asan, Ö., Tıkır, B., Okay, İ.T., Göka, E. (2015). Bir AMATEM birimine başvuran alkol ve madde kullanım bozukluğu olan hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri. Bağımlılık Dergisi, 16(1), 1-8.
Asi Karakaş, S., Ersöğütçü, F. (2016). Madde bağımlılığı ve hemşirelik. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(2), 133-139.
Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi Türkiye Ulusal Raporu. (2011).
Avrupa Uyuşturucu Raporu. (2015). Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi. Lüksemburg: Avrupa Toplulukları Resmi Yayınlar Bürosu.
Avşar, G., Koç, F., Aslan, G. (2016). Madde bağımlısı hastalarda sosyal destek ve benlik saygısı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1, 44-49.
Aydin, Y., Evrensel, A., Ceylan, M.E. (2018). Body image, self-esteem and social anxiety levels in individuals with alcohol and substance abuse.Medicine Science, 7(2), 260-264.
Bahar, A. (2018). Uyuşturucu madde kullanımının nedenleri ve bağımlılık oluşum sürecinde iletişimsel yaklaşımların rolü ve önemi: polis kayıtları üzerinden olgusal bir inceleme. Istanbul University Journal of Communication Sciences, 55, 1-36.
Bayram, N., Sam, N., Aytaç, S., Aytaç, M. Bilgel, N. (2011). Measuring social exclusion: a study from Turkey. Mediterranean Journal of Social Sciences, 2(3), 285-298.
Bilici, R., Karakaş Uğurlu, G., Tufan, E., Güven, T., Uğurlu, M. (2012). Bir bağımlılık merkezinde yatarak tedavi gören hastaların sosyo demografik özellikleri. Fırat Tıp Dergisi, 17, 223-227.
Derin, M., Demirbilek, M. (2017). Madde bağımlısı bireylerin sosyal dışlanma algıları. (Turkish Edition) LAP LAMBERT Academic Publishing.
Devlet Denetleme Kurulu Araştırma ve İnceleme Raporu. (2014). Madde ve Diğer Bağımlılıklar ile Mücadele Kapasitesinin ve Bu Bağlamda Türkiye Yeşilay Cemiyetinin Değerlendirilmesi.
Engin, E., Gültekin, K., Coşkunol, H., Horozoğlu, N. (2006). Alkol ve madde bağımlılarında öfke ifadesi ve kişilerarası ilişki tarzı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 22(1), 211-223.
Erbay, E., Oğuz, N., Yıldırım, B., Fırat, E. (2016). Alkol ve madde bağımlılığı olan bireylerin başa çıkma tutumları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 597-609.
Eriş, Y., İkiz, F.E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 179-193.
Ersogutcu, F., Asi Karakas, S. (2016). Social functioning and self-esteem of substance abuse patients. Archives of Psychiatric Nursing, 30(2016),587-592.
EMCDDA (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction). (2014). European Drug Report. Luxembourg: Publications Office of The European Union.
Faller, S., Peuker, A.C., Sordi, A., Stolf, A., Souza-Formigoni, M.L., Santos Cruz, M… Kessler, F. (2014). Who seeks public treatment for substance abuse in Brazil? results of a multicenter study involving four Brazilian state capitals. Trends Psychiatry Psychother, 36(4), 193-202.
Gökler, R., Koçak, R. (2008). Uyuşturucu ve madde bağımlılığı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(1), 89-104.
Gulec Oyekcin, D., Sahin, E.M., Aldemir, E. (2017). Mental health, suicidality and hopelessness among university students in Turkey. Asian J Psychiatr, 27(29), 185-189.
Haddad, L., Shotar, A., Umlauf, M., Zyoud, S.A. (2010). Knowledge of substance abuse among high school students in Jordan. Journal of Transcultural Nursing, 21(2), 143-150.
Jehoel, G., Vrooman, J.C. (2007). Explaining social exclusion; A theoretical model tested in the Netherlands. The Netherlands Institute for Social Research/scp, The Hague.
Kaya, Y., Şahin, N. (2013). Kadınlarda madde kullanımı ve hemşirenin rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 10, 3-7.
Kaya, Z. (2016). Madde kullanan ve kullanmayan ergenlerin kişilik özellikleri ve benlik saygısı düzeylerinin sosyodemografik değişkenlere göre incelenmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 4100-4116.
Keyes, K.M., Hatzenbuehler, M.L., Mclaughlin, K.A., Link, B., Olfson, M., Grant, B.F., Hasin, D. (2010). Stigma and treatment for alcohol disorders in the United States. Amerikan Journal of Epidemiology, 172(12), 1364-1372.
Lecomte, T., Corbiere, M., Laisne, F. (2006). Investigating self-esteem in individuals with schizophrenia: Relevance of the self-esteem rating scale-short form. University of British Columbia.
Meclis Araştırması Komisyonu Raporu Özeti. (2009). Türkiye Büyük Millet Meclisi Uyuşturucu Başta Olmak Üzere Madde Bağımlılığı ve Kaçakçılığı Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu. Madde Kullanımı ve Bağımlılığı ile Kaçakçılığının Önlenmesi Alanlarında Tespit Edilen Sorunlar ve Çözüm Önerileri.
Merrill, J.E., Monti, P.M. (2015). Influencers of the stigma complex toward substance use and substance use disorders. Brown University: Center for Alcohol and Addiction Studies.
Nasiry, F., Bakhshipour Rodsari, A., Nasiry, S. (2014). The prediction of tendency to substance abuse on the basis of self-esteem and components of emotional intelligence. Research on Addiction Quarterly Journal of Drug Abuse, 8(31), 103-111.
Nehir Türkmen S., Kumaşoğlu, Ç., Akyol, T. (2015). Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi ve Eğitim Merkezi (AMATEM) biriminde yatan bireylerde içselleştirilmiş damgalanma ve yaşam kalitesi. Bağımlılık Dergisi, 18(4), 182-191.
Onyencho, V.C., Pindar, S.K., Ibrahim, A.W., Umeh, C., Mshelia, A.A., Jidda, M.S. … Mshelia, I.A.. (2018). Demographic characteristics as predictors of psychoactive substance use disorders. Addiction & Drug Abuse Open Access Journal, 1(1), 000104.
Orum, M.H., Kustepe, A., Kara, M.Z., Dumlupinar, E., Egilmez, O.B., Ozen, M.E., Kalenderoglu, A. (2018). Addiction profiles of patients with substance dependency living in Adiyaman province. Medicine Science, 7(2), 369-372.
Ögel, K. (2014). Sigara Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Programı (SAMBA)-Uygulayıcılar İçin Kaynak Kitapçık. (2. Baskı) İstanbul: Yeniden Yayınları.
Pescosolido, B.A., Martin, J.K., Long, J.S, Medina, T.R., Phelan, J.C., Link, B.G. (2010). “A diasease like any other”? A decade of change in public reactions to schizophrenia, depression and alcohol dependence. American Journal of Psychiatry, 167(11), 1321-1330.
Publications Office of The European Union. (2014). The European Commission’s political leadership.
Rather, Y.H., Bashir, W., Sheikh, A.A., Amin, M., Zahgeer, Y.A. (2013). Socio-demographic and clinical profile of substance abusers attending a regional drug de-addiction centre in chronic conflict area: Kashmir, India. Malays J Med Sci, 20(3), 31-38.
Ritchie, H., Roser, M. (2019). Substance use. Erişim adresi: https://ourworldindata.org/substance-use.
Sevin, Ç., Erbay, E. (2008). Madde bağımlılarının tedavi sonrası sosyal yaşama uyumları ve sosyal hizmet uygulamaları. Bağımlılık Dergisi, 9(1).
Shaw, M., Dorling, D., Smith, G.D. (2009). Yoksulluk toplumsal dışlanma ve azınlıklar. M. Michael Marmot, R.G. Wilkinson (Ed.), İ. Kayı, Y. Yasin (Çev. Ed.), Sağlığın sosyal belirleyicileri kitabı içinde (s. 239). İstanbul: İnsev Yayınları.
Stansfeld, S.A. (2009). Toplumsal destek ve toplumsal birlik. M. Michael Marmot, R.G. Wilkinson (Ed.), İ. Kayı, Y. Yasin (Çev. Ed.), Sağlığın sosyal belirleyicileri kitabı içinde (s. 173-200) İstanbul: İnsev Yayınları.
Şimşek, N. (2010). Madde kullanım bozukluğu olan birey ve ailesinin hemşirelik bakımı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1, 96-99.
Toker, T., Tiryaki, A., Özçürümez, G., İskender, B. (2011). Madde kullananlarda çocukluk örselenme yaşantılarının, madde kullanma eğilimi, benlik saygısı ve başa çıkma tutumları ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 22, 83-92.
Tukuş, L. (2010). Benlik Saygısı Değerlendirme Ölçeği-Kısa Formu Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. (Uzmanlık Tezi). Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Kocaeli.
Türkiye Uyuşturucu Raporu. (2014). Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı.
Uyuşturucu ile Mücadele Yüksek Kurulu Faaliyet Raporu (Temmuz 2014-Temmuz 2015). (2015). Erişim adresi: http://www.necdetunuvar.com.tr/ FileUpload/bs445985/File/umk_faaliyet_raporu.pdf
World Drug Report. (2019). UNODC Erişim adresi: https://www.unodc.org/unodc/en/frontpage/2019/June/world-drug-report-2019_-35-millionpeople-worldwide-suffer-from-drug-use-disorders-while-only-1-in-7-people-receive-treatment.html.
Yaman, Ö.M. (2014). Uyuşturucu madde bağımlısı gençlerin aile içi ilişkilere yönelik görüşleri: Esenler-Bağcılar örneği. Addicta, The Turkish Journal on Addictions, 1(1), 99-132.
Yıldız, M., Çapar, B. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinde benlik saygısı ile dindarlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10, 103‐131.
Yılmaz, M., Cüceler, S. (2019). Alkol bağımlılığı ve damgalanma. Bağımlılık Dergisi, 20(3), 167-174.

APA	TEKTAŞ SOY İ, KOCATAŞ S (2020). Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. , 73 - 86.
Chicago	TEKTAŞ SOY İLAYDA,KOCATAŞ Semra Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. (2020): 73 - 86.
MLA	TEKTAŞ SOY İLAYDA,KOCATAŞ Semra Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. , 2020, ss.73 - 86.
AMA	TEKTAŞ SOY İ,KOCATAŞ S Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. . 2020; 73 - 86.
Vancouver	TEKTAŞ SOY İ,KOCATAŞ S Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. . 2020; 73 - 86.
IEEE	TEKTAŞ SOY İ,KOCATAŞ S "Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki." , ss.73 - 86, 2020.
ISNAD	TEKTAŞ SOY, İLAYDA - KOCATAŞ, Semra. "Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki". (2020), 73-86.

APA	TEKTAŞ SOY İ, KOCATAŞ S (2020). Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 36(2), 73 - 86.
Chicago	TEKTAŞ SOY İLAYDA,KOCATAŞ Semra Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 36, no.2 (2020): 73 - 86.
MLA	TEKTAŞ SOY İLAYDA,KOCATAŞ Semra Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, vol.36, no.2, 2020, ss.73 - 86.
AMA	TEKTAŞ SOY İ,KOCATAŞ S Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2020; 36(2): 73 - 86.
Vancouver	TEKTAŞ SOY İ,KOCATAŞ S Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2020; 36(2): 73 - 86.
IEEE	TEKTAŞ SOY İ,KOCATAŞ S "Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki." Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 36, ss.73 - 86, 2020.
ISNAD	TEKTAŞ SOY, İLAYDA - KOCATAŞ, Semra. "Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki". Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 36/2 (2020), 73-86.