TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ

Yıl: 2021 Cilt: 20 Sayı: 41 Sayfa Aralığı: 924 - 950 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.46928/iticusbe.980906 İndeks Tarihi: 20-05-2022

TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ

Öz:
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de kıyı alanları ile ilgili yürütülen hukuki süreçlerin gerekçeleri, kapsamı ve işleyişine yönelik bir araştırma yürütmektir. Yöntem: Türkiye’de kıyı alanlarında çevresel dinamikler, mülkiyet sorunu vb. konulara ilişkin gözlenen sorunlar ve yürütülen dava süreçleri, Anayasa Mahkemesi (AYM), Yargıtay Hukuk Daireleri, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (YHGK), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) başta olmak üzere ilgili mahkeme dosyaları ve Sayıştay raporları incelenerek tespit edilmiştir. Hukuki süreçler, neden-sonuç ilişkisi gözetilerek değerlendirilmiştir. Bulgular: Yaklaşık 8.000 km’lik kıyı şeridine sahip Türkiye’de ülke nüfusunun yaklaşık %60’ına yakını kıyı illerinde yaşamaktadır. Bu nedenle, kıyı alanları sahip olduğu doğal kaynak rezervlerinin yanı sıra, kültürel tabanlı farklı faaliyetler için de yoğun olarak tercih edilmektedir. Kıyı alanlarının etkin ve etkili kullanılmasına dair karar verme süreçleri büyük bir önem arz etmekte; bu süreçlerin altyapısını ise hukuk kuralları, planlama çalışmaları ve geleceğe yönelik dengeli ve uyumlu politikalar oluşturmaktadır. Nitelikli ve çok boyutlu bir çerçevede yönetilmesi gereken kıyı alanlarına ilişkin yaşanan sorunlara yönelik farklı çözüm yollarına başvurulmaktadır. Özel-tüzel kişiler, farklı kamu kurumları, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) vb. tarafından farklı gerekçeler ile hukuki süreçler başlatılmakta ve yasal çerçevede çözüm yolları aranmaktadır. Çalışmada, kıyı alanlarındaki uygulamalardan kaynaklanan hukuki sorunların başında mülkiyet hakkı ve çevre hukuku merkezli ihlaller olduğu, bu durumun ise gerek bireysel olarak tapu maliklerine gerekse kıyı alanında yaşayan kent sakinleri ve STK gibi menfaat gruplarına olumsuz olarak yansıdığı görülmüştür. Bunun yanı sıra, kıyı alanlarına yönelik yetkinin tek elde toplanmaması ve ortak kıyı mevzuatının bulunmaması da öne çıkmaktadır. Özgünlük: Türkiye’de kıyı alanlarında yaşanan sorunlar sosyoekonomik açıdan birçok vatandaşı olumsuz etkilemekte, ekolojik açıdan ise çevresel sürdürülebilirlik üzerinde tehdit oluşturmaktadır. Kıyı alanlarında ağırlıklı olarak yaşanan hukuki süreçlere yönelik bu çalışma; görülen davaların nedenlerini, davacıları, dava sonuçlarını ve yetkili mercileri aydınlatan bir perspektif sunmaktadır. İlgili çalışmalara yönelik literatür dayanağı sunan bu çalışmada, aynı zamanda ulusal ve uluslararası perspektifte (AYM, YHGK, AİHM) emsal nitelikteki kararlar ve öncelikli tespit edilen sorunların azaltılmasına yönelik geliştirilen çözüm önerileri yer almaktadır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 743 nolu Kanun (1926). Türk Kanunu Medenisinin Yürürlükten Kaldırılmış Hükümleri. <https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/5.3.743.pdf> (e.t. 05/06/2021) AİHM (2021). Case Law, Judgments and Desicions,
  • https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22 CHAMBER%22]} (Erişim Tarihi: 20/05/2021).
  • Akça, N. (2004). Kıyı Kenar Çizgisinin Tespiti ve Uygulama Sorunları. Türkiye Kıyı ve Deniz Alanları V. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 04 Bildiriler Kitabı, s.275-284.
  • Akdeniz, H. B. ve İnam, Ş. (2021). Türkiye’de Yaşanan Kıyı Kenar Çizgisi-Mülkiyet Sorunlarının Örnek Olaylarla Değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 9(1), sayfa 139 – 149.
  • Akyılmaz, B., Sezginer, M. ve Kaya, C. (2006). Türk İdare Hukuku. 7.Baskı, Ankara-İstanbul, Seçkin Yayınevi.
  • Avcı, S. (2017). Kıyı Alanlarının Kullanımında Beşerî Faktörler. İçinde Yasal ve Bilimsel Boyutları ile Kıyı, Jeomorfoloji Derneği Yayını, Sayfa:117-146, İstanbul.
  • AYM (2021). Anayasa Mahkemesi, Kararlar, Bireysel Başvuru,
  • https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20. 05. 2021).
  • Bağrıaçık, A. (2016). Danıştay Kararları Işığında İdari Yargıda Menfaat İhlali. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016.
  • Balık, İ. (2017). Kent Akademisi. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi, Cilt: 10 Sayı: 29/1, İlkbahar 2017.
  • Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963). Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Planlar ve Programlar, Birinci Kalkınma Planı.
  • Connor, E. O., Hynes, S. ve Chen, W (2020). Estimating the non-market benefit value of deep-sea ecosystem restoration: Evidence from a contingent valuation study of the Dohrn Canyon in the Bay of Naples. Journal of Environmental Management, Volume 275, 1 December 2020, 111180.
  • Çelik, K. (2015). Kıyı Alanlarının Planlanmasında Kıyı Kenar Çizgisinin Önemi. Küresel Mühendislik Çalışmaları Dergisi, 2 (1), 36–43.
  • Çelik, Ö. (2015). Kıyı Mevzuatı Uygulamasında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Gümrük ve Ticaret Dergisi, Sayı:6, sayfa:99-109.
  • Danıştay (2021). Danıştay Başkanlığı, Karar Arama, https://karararama.danistay.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 25.05.2021).
  • Derici, B. (2018). Bütünleşik kıyı Alanları Yönetiminin (BKAY) göl kıyılarında uygulanabilirliği: Eğirdir Gölü örneği. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2018.
  • Eke, F. (1995). Kıyı Mevzuatının Gelişimi ve Planlama. T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Yayın no:77, Ankara.
  • Ergürhan, E. (2008). Foça'da Kıyı Alanı Kullanımı ve Kıyı Kullanımı Bilincinin Değerlendirilmesi. T.C Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Coğrafya Öğretmenliği Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Türkiye.
  • Erinç, S. (1973). Türkiye'nin şekillenmesinde neotektoniğin rolü ve jeomorfoloji - jeodinamik ilişkileri: Jeomorfoloji Dergisi, 5, 15 - 25.
  • Erol, O. (1996). Türkiye’deki Kıyı Kullanım Sorunlarına Jeomorfolojik Yaklaşım. Ank. Üniv. Türk. Coğ. Araşt. ve Uyg. Merk., III. Coğrafya Sempozyumu Bildiri Özetleri, Ankara, 146-148.
  • Ertek, A. (1996). Karadeniz Kıyılarımızdaki Ayçöreği Şekilli Koylarda Jeomorfoloji-İnsan İlişkileri. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, III. Coğrafya Sempozyumu, Ankara.
  • Gary, A. ve Klee, A. (1999). The coastal environment: toward integrated coastal and marine sanctuary development. Prentice Hall, New Jersey.
  • Gökalp Alıca, S. S. (2018). Çevrenin Korunmasına İlişkin İptal Davalarında Kişisel Menfaat Kavramı. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Kasım-Aralık 2018, Sayı 139, ss. 165-220.
  • Hervann, P. Y. ve Gascuel, D. (2020). Exploring the impacts of fishing and environment on the Celtic Sea ecosystem since 1950. Fisheries Research, Volume 225, May 2020, 105472. IPCC (2018). Sea Level Change Supplementary Material. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/07/WGI_AR5.Chap_.13_SM.1.16.14.pdf (Erişim tarihi, 01.06.2021).
  • İdari Yargı Mevzuatı (2019). 36. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara.
  • İklimBU (2021). Deniz Seviyesinin Yükselmesi. http://climatechange.boun.edu.tr/deniz-seviyesininyukselmesi/ (Erişim tarihi:01.07.2021)
  • İyimaya, O. (2011). Türkiye’de Arazi Yönetimine İlişkin Sorunlar. Panel, Arazi Yönetimi Çalıştayı, 26-27 Mayıs 2011, İstanbul.
  • Keleş, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara, İmge Kitabevi.
  • Kırkık, K. P. (2010). Tarihi Süreç İçerisinde Kıyı Alanlarının Kamusal Kullanımına Kentsel Tasarım Yaklaşımları Haliç Örneği. T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Şehircilik Programı.
  • Kıyı Kanunu (1984) <https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3621.pdf > e.t. 13/06/2021. Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik (1992). 03.08.1990 Tarihli ve 20594 Sayılı Resmî Gazete.
  • Koçman, A. (1981). Yukarı Kura Nehri havzasının genel jeomorfolojik özellikleri ve evrimi : Jeomorfoloji Dergisi, 5.1 – 32.
  • Küçük, E. (2013). Roma Hukuku Davalar Sisteminde Actio Popularis. Adalet Yayınevi, Ankara.
  • Ramsar (2011). Kyı Çizgisinin Sabitlenmesi&Fırtınadan Korunma. Sulak Alan Ekosistem
  • Hizmetleri, https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/ramsar_3.pdf (e.t. 05.05.2021).
  • Sayıştay Başkanlığı (2006). Kıyıların Kullanımının Planlanması ve Denetimi. Performans denetim Raporu, https://www2.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/diger/K%C4%B1y%C4%B1lar%C 4%B1n%20Kullan%C4%B1m%C4%B1n%C4%B1n%20Planlanmas%C4%B1%20ve%20Denetimi %20Performans%20Denetimi%20Raporu.pdf> (e.t. 02/06/2021).
  • Semenderoğlu, A. (1996). Kıyı alanlarının ekolojik turizm ve rekreasyon planlamasında fiziki coğrafya ve jeomorfolojik yöntemlerin önemi. Ank. Üniv. Türk. Coğ. Araşt. ve Uyg. Merk., III. Coğrafya Sempozyumu Bildiri Özetleri, Ankara, 146-148.
  • Sesli, F. A. ve Akyol, N. (1999). Türkiye'de Kıyı Alanları Konusunda Geçmişten Günümüze Ulusal Mevzuat. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisliği Dergisi, 86, 101-111.
  • Solmaz, S. (2017). Geçmişten Günümüze Türkiye Kıyı Politikaları ve Türkiye Kıyılarında Yaşanan Mülkiyet Sorunları. T.C. Çevre vE Şehircilik Bakanlığı, Uzmanlık Tezi, Ankara. T.C. Anayasası (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf, (e.t. 25/04/2021).
  • Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (2020). Kadastro Dairesi Başkanlığı, Türkiye’nin Güncel
  • Kadatro Durumu, https://www.tkgm.gov.tr/index.php/teftis-kb/faaliyet-raporlari (e.t. 04.04.2021). TDK (2021). Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr (e.t.18/06/2021).
  • Tırıl, A. (2006). Sulak Alanlar. Oran Yayıncılık, İzmir.
  • Turoglu, H. (2019). Geomorphological Identification of Artificial Coasts: The Case of Diliskelesi (Kocaeli, Turkey). Journal of Geography-Cografya Dergisi, 11-27.
  • Turoğlu, H. (2010). Alçak Kıyılarda Kıyı Kenar Çizgisi Problemi. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu 2010, Afyon, Turkey, Bildiri Kitabı ss. 206-218.
  • TÜİK (2021). Güncel nüfus ve GSMH bilgileri. http://www.TÜİK.gov.tr (e.t. 28/04/2021).
  • Uçar, İ. (2016). İdare Hukukunda Kamu Gücü Ayrıcalığı Kavramı ve Bir Kamu Gücü Ayrıcalığı Olarak Hukuka Uygunluk Karinesi., Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XX, Y. 2016, Sa. 3
  • Uğurlu, Ö. (2020). Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi Ekosistem Hizmetlerinin Ankara Kenti İçin Öneminin Değerlendirilmesi. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2020; 8(1): 23-47 | DOI: 10.5505/jas.2020.46338. Uydur, H. A. (2012). İzmir-Foça Arasında Kıyı Gelişimi ve Kıyı Alanı Kullanımı. <https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp> (e.t. 13/06/2021). Uzun, B. ve Çelik, N. (2011). Kıyı Alanlarındaki Kamu Taşınmazlarının Yönetim Sorunları. 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, 21-23 Kasım 2011, Trabzon.
  • WWF (2011). Ramsar Sulak Alan Özetleri. Sulak Alan Ekosistem Hizmetleri Giriş.,
  • WWF (2018). Türkiye’deki Ramsar Alanları Değerlendirme Raporu. WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı). https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/wwf_turkiye_ramsar_alanlari_degerlendirme_raporu. pdf (e.t. 05.05.2021).
  • Yardımcı, M. C. (2017). Kentsel kıyı alanlarında kıyıya kamu erişimini sağlama ölçütleri "Bakırköy, Yeşilköy-Yeşilyurt Kentsel Kıyı Bölgesi Örneğinde. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Yargıtay (1997). Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 28/11/1997 tarih, E.1996/5, K.1997/3 https://www.hukuki.net/ictihat/Yargitay_Hukuk_Genel_Kurulu_IBK_1996_5.php>, e.t. 26/06/2021.
  • Yargıtay (2021). Yargıtay Başkanlığı, Karar Arama,
  • https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, (Erişim Tarihi: 22.05.2021). Yıldırım, T. (2010). İdari Yargı, 2. Baskı, Beta Yayını, 2010, s.387-393.
APA Yalçınkaya N (2021). TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. , 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
Chicago Yalçınkaya Nermin Merve TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. (2021): 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
MLA Yalçınkaya Nermin Merve TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. , 2021, ss.924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
AMA Yalçınkaya N TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. . 2021; 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
Vancouver Yalçınkaya N TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. . 2021; 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
IEEE Yalçınkaya N "TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ." , ss.924 - 950, 2021. 10.46928/iticusbe.980906
ISNAD Yalçınkaya, Nermin Merve. "TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ". (2021), 924-950. https://doi.org/10.46928/iticusbe.980906
APA Yalçınkaya N (2021). TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(41), 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
Chicago Yalçınkaya Nermin Merve TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20, no.41 (2021): 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
MLA Yalçınkaya Nermin Merve TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.20, no.41, 2021, ss.924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
AMA Yalçınkaya N TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 20(41): 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
Vancouver Yalçınkaya N TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 20(41): 924 - 950. 10.46928/iticusbe.980906
IEEE Yalçınkaya N "TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ." Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, ss.924 - 950, 2021. 10.46928/iticusbe.980906
ISNAD Yalçınkaya, Nermin Merve. "TÜRKİYE'DE KIYI ALANLARINDA YAŞANAN SORUNLAR ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ SÜREÇLERİN İNCELENMESİ". Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/41 (2021), 924-950. https://doi.org/10.46928/iticusbe.980906