Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi
Yıl: 2021 Cilt: 23 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 316 - 334 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17556/erziefd.738444 İndeks Tarihi: 18-06-2022
Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi
Öz: Bu araştırmada 2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılında ortaokullarda fen bilimleri dersinde kullanılan
ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada 5-8.
sınıf fen bilimleri ders kitapları, ölçme değerlendirme teknikleri ile yenilenmiş Bloom
taksonomisinin bilgi birikimi ve bilişsel süreç boyutları kapsamında analiz edilmiştir. Nitel
araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yönteminin kullanıldığı araştırmada Milli Eğitim
Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu tarafından onaylanmış okullarda temel kaynak olarak kullanılan
dokuz fen bilimleri dersi kitabı araştırma kapsamında incelenmiştir. Ders kitaplarında yer alan
ünite sonu değerlendirme soruları ile ünite konu içeriklerinde yer alan sorular, ölçme
değerlendirme teknikleri ve yenilenmiş Bloom taksonomisinin bilişsel süreç ve bilgi birikimi
boyutları açısından analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre fen bilimleri ders
kitaplarında geleneksel ölçme değerlendirme tekniklerine daha fazla yer verildiği görülmüştür.
Fen bilimleri ders kitaplarında yer alan sorular yenilenmiş Bloom taksonomisi bilişsel süreç
boyutuna göre daha yüksek oranda hatırlama ve anlama düzeylerinde olduğu, bilgi birikimi
boyutunda ise soruların daha çok olgusal ve kavramsal bilgi türünde olduğu tespit edilmiştir.
Alternatif ölçme değerlendirme teknikleri fen bilimleri ders kitaplarında daha az oranda ve sınırlı
çeşitte yer almıştır. Sınıf düzeyi arttıkça kitaplarda yer alan çoktan seçmeli türündeki soru
sayılarının artış gösterdiği belirlenmiştir. Araştırmada fen bilimleri ders kitaplarında yer alan
ölçme ve değerlendirme teknikleri ve Bloom taksonomisine göre soru niteliklerinin fen bilimleri
öğretim programının benimsediği ölçme ve değerlendirme anlayışıyla uyumlu olmadığı sonucuna
ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: Analysis of Secondary School Science Textbooks in terms of Measurement and Evaluation
Öz: This study, it is aimed to examine the textbooks used in science lessons in secondary schools in
the 2018-2019 academic year in terms of measurement and evaluation. In the research, 5th- 8th
grade science textbooks were examined within the scope of knowledge and cognitive process
dimensions of the revised Bloom's taxonomy with measurement and evaluation techniques.
Document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. The nine science
textbooks examined are the ones used in schools approved by the Ministry of National Education.
In the analysis of the documents, the end-of-unit evaluation questions in the textbooks and the
questions in the unit were classified in terms of measurement and evaluation techniques and the
renewed Bloom taxonomy. According to the findings obtained in the research, traditional
measurement and evaluation techniques are given more place in science textbooks. The questions
in the science textbooks are at higher remembering and understanding levels than the revised
Bloom taxonomy cognitive process dimension. In the knowledge dimension, the questions are
mostly factual and conceptual knowledge types. Alternative assessment and evaluation
techniques have been included in science textbooks to a lesser extent and in a limited variety. It
was determined that the number of multiple-choice questions in the books increased as the grade
level increased. In the study, it was determined that the measurement and evaluation techniques
in the science textbooks and the question representations according to Bloom's taxonomy were
not compatible with the measurement and evaluation approach adopted by the science
curriculum.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: a revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. Longman.
- Akçay, B., Akçay, H., & Kahramanoğlu, E. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 521- 549.
- Arslan, S. ve Özpınar, İ. (2009). İlköğretim 6.Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Öğretrmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 97-113.
- Aslan, O., Zor, T. Ş., & Zor, E. (2019). Analyzing of 5th Grade Science Textbooks in Terms of Measurement and Assessment Techniques. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48(1), 737-756.
- Ataş, A. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 8. Ankara: Öğün Yayınları.
- Avcı, F., Aslangiray, H. ve Özyalçın, B. (2021). 2018 fen bilimleri öğretim programı kazanımlarının konu alanları ve sınıf düzeyi açısından yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 643-660
- Aytaç, A., Türker, S., Bozkaya, T. ve Üçüncü, Z. (2018). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 8. Ankara: Tutku Yayıncılık.
- Ayvacı, H., & Şahin, Ç. (2009). Fen bilgisi öğretmenlerinin ders sürecinde ve yazılı sınavlarda sordukları soruların bilişsel seviyelerinin karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 441-455.
- Ayvaci, H. Ş., & Türkdoğan, A. (2010). Analysing “science and technology course exam questions” according to revised Bloom taxonomy. Journal of Turkish Science Education, 7(1), 13-25.
- Aydemir, Y., & Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. V,(II),103-115
- Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S., & Bıçak, B. (2010). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
- Bakır, E. (2018). Fen bilimleri ders kitapları ünite sonu değerlendirme çalışmalarının yapısal ve bilişsel özellikleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Baki, A. (2009). Kuramdan uygulamaya matematik eğitimi (Mathematics education from theory into practice). Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(1), 87- 89.
- Başkan Takaoğlu, Z. (2018). Comparing physics textbooks in terms of assessment and evaluation tools. International Journal of Assessment Tools in Education, 5(1), 58-72.
- Bell, B. ve Bronwen, C. (2001). Formative assessment and science education. Dordrecht: Kluwer Academic
- Bilgili, M. (2011). Coğrafya 9. ve 10. Sınıf ders kitaplarındaki etkinlikler, ölçme ve değerlendirme çalışmaları ve etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 201-217.
- Bloom, B. (1956). Taxonomy of Educational Objectives: Cognitive and Affective Domains. New York: David McKay.
- Bümen, N. T. (2007). Effects of the original versus revised Bloom Taxonomy on lesson planning skills: A Turkish study among pre-service teachers. International Review of Education,53(4), 439-455.
- Büyükalan-Filiz, S., & Kaya, V. H. (2013). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı ile fen bilgisi öğretmenliği lisans ve lisansüstü öğretim programının felsefe, amaç ve içerik ilişkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 185-208.
- Brookhart, S. M. (2001). Successful students formative and summative uses of assessment information. Assessment in Education: Principles, Policy and Practice, 8(2), 153-169.
- Brooks J. G.and Brooks, M.G. (1993). The case for constructivist classrooms Virginia: ASCD Alexandria.
- Brualdi, A. (1998). Implementing Performance Assessment in the Classroom. ERIC/AE Digest.
- Çakır, M., & Çetin, S. (2013). 2007 Biyoloji Öğretim Programındaki Ölçme ve Değerlendirme Anlayışının Ortaöğretim Ders Kitaplarına Yansımasının Değerlendirilmesi, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 104-113
- Creswell, J. W. (1999). Mixed-method research: Introduction and application. In Handbook of educational policy (pp. 455-472). Academic Press.
- Çepni, S., Ayvacı, H. Ş., & Keleş, E. (2001). Okullarda ve lise giriş sınavlarında sorulan fen bilgisi sorularının Bloom Taksonomisine göre karşılaştırılması. Yeni Binyılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Maltepe Üniversitesi, İstanbul, 144- 150.
- Çepni, S., & Çoruhlu, T. Ş. (2010). Alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik hazırlanan hizmet içi eğitim kursundan öğretime yansımalar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 117-128.
- Çetin, S., & Çakır, M. (2013). 2007 Biyoloji Öğretim Programındaki Ölçme ve Değerlendirme Anlayışının Ortaöğretim Ders Kitaplarına Yansımasının Değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2).
- Çiğdem, C., Minoğlu-Balçık, G. ve Karaca, Ö. (2018). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 6. Ankara: Sevgi Yayınları.
- Darling-Hammond, L. (2005). Professional development schools: Schools for developing a profession. Teachers College Press, 1234 Amsterdam Ave., New York, NY 10027.
- Deboer, G. E. (2002). Student-centered teaching in a standards-based world: Finding a sensible balance. Science and Education, 11(4), 405-417.
- Demirel, Ö. (2000). Planlamadan uygulamaya öğretme sanatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Demirbaş, M. (2008). İlköğretim 6. Sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarının belirli değişkenler bakımından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 53- 68.
- Demirçalı, S. ve Alkan, B. (2019). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 6. Ankara: Milli Eğtim Bakanlığı Yayınları.
- Demirkazan, Y. K., Kalik, G., & Öcal, K. (2018). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 7. Ankara: Milli Eğtim Bakanlığı Yayınları.
- Efe, H., & Yücel, S. (2012). Ortaöğretim biyoloji ders kitaplarında yer alan etkinliklerin bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1-20.
- Gezer, İ. (2018). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 7. Ankara: Aydın Yayıncılık.
- Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 197-210.
- Gökçe, N., & Işık, N. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 6. Ankara: Tuna Yayıncılık.
- Halis, İ. (2002). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.
- Kelly, A. V. (2009). The curriculum: Theory and practice. Sage.Publications.
- Kılıç, A., & Seven, S. (2002). Konu alanı ders kitabı incelenmesi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Koç, H., Sönmez, Ö. F., & Çiftçi, T. (2013). ÖSS, YGS ve LYS sınavlarındaki coğrafya sorularının Bloom toksonomisi bilişsel alan düzeyi açısından analizi. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 36,257-275.
- Martin, E. (1998). Anthropology and the cultural study of science. Science, technology and human values, 23(1), 24-44.
- Maskan, A., Maskan, M. H., & Atabay, K. (2007). İlköğretim 4. Sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarının değerlendirme ölçütleri yönünden incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 21-32.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd Edition). Thousands Oaks, CA: Sage
- Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- McMillan, J. H. (1997). Classroom Assessment. Principles and Practices for Effective Instruction. Allyn Bacon,Erişim Adresi: www. abacon. com.
- Özbaş, S. (2011). Biyoloji ders kitaplarının içerik, yöntem ve didaktik açıdan değerlendirilmesi, Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Özdemir, S. M., Altıok, A.G.S., & Baki, N. (2015). Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sosyal bilgiler öğretim programı kazanımlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 363-375.
- Özkan, İ., & Mısırlıoğlu, Z. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri Ders Kitabı 5. Ankara: Ada Yayıncılık.
- Tuncel, E. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 7. Ankara: Mevsim Yayıncılık.
- Üner, S. (2010). 9. ve 10. Sınıf kimya ders kitaplarındaki kimya sorularının Bloom Taksonomisi’ne göre analizi ve öğrencilerin bilişsel düzeyleriyle ilişkisinin tespit edilmesi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Wiggins, G. P. (1999). Assessing student performance: Exploring the purpose and limits of testing. Jossey-Bass.
| APA | KÖSE M (2021). Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. , 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| Chicago | KÖSE MÜCAHİT Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. (2021): 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| MLA | KÖSE MÜCAHİT Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. , 2021, ss.316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| AMA | KÖSE M Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. . 2021; 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| Vancouver | KÖSE M Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. . 2021; 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| IEEE | KÖSE M "Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi." , ss.316 - 334, 2021. 10.17556/erziefd.738444 |
| ISNAD | KÖSE, MÜCAHİT. "Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi". (2021), 316-334. https://doi.org/10.17556/erziefd.738444 |
| APA | KÖSE M (2021). Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| Chicago | KÖSE MÜCAHİT Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 23, no.2 (2021): 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| MLA | KÖSE MÜCAHİT Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.23, no.2, 2021, ss.316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| AMA | KÖSE M Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 23(2): 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| Vancouver | KÖSE M Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 23(2): 316 - 334. 10.17556/erziefd.738444 |
| IEEE | KÖSE M "Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi." Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, ss.316 - 334, 2021. 10.17556/erziefd.738444 |
| ISNAD | KÖSE, MÜCAHİT. "Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi". Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 23/2 (2021), 316-334. https://doi.org/10.17556/erziefd.738444 |
