Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği

Nurcihan KİRİŞ, (Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Nörolojisi Bilim Dalı, Adana, Türkiye)
Sirel KARAKAŞ (Hacettepe Üniversitesi, Deneysel Psikoloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye)
Klinik Psikiyatri Dergisi
30 6
Yıl: 2004 Cilt: 7 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 139 - 152 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği

Öz:
Amaç: Raven Standart Progresif Matrisler (RSPM) Testi, genel yeteneğin yanında görsel- mekansal algılama, yargılama, zihinsel esneklik, soyut düşünme ve analitik düşünmeyi gibi özellikleri, yani akıcı zekayı ölçmektedir. Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formu (WISC-R) ise büyük ölçüde akademik başarıyı yansıtmaktadır. Bu çalışmada WISC-R'ın dışında RSPM'in de Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu'nda (DEHB) kullanımı araştırılmıştır. Çalışmada, ayrıca, DEHB'nin derecelendirilmesinde kullanılan Conners Ana-baba Derecelendirme Ölçeği (CADÖ) ve Conners Öğretmen Derecelendirme Ölçeği (CÖDÖ) ile görsel algıyı değerlendiren Bender Gestalt (BG) testi kullanılmıştır. Testler topluluğunun hangi özellikleri ölçtüğü, faktör analiziyle incelenmiş; RSPM ile diğer test puanları arasındaki korelasyonlar araştırılmış; DEHB için sıklıkla kullanılan nöropsikolojik test puanlarından CADÖ ile CÖDÖ'nün yordanabilirliği incelenmiştir. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemi daha önce ilaç tedavisi almamış, 6-11 yaş aralığında 45 erkek katılımcıdan oluşmuştur. Bulgular: Pearson Korelasyon analizinde RSPM ve WISC-R arasında; CÖDÖ ile WISC-R alt testleri arasında; RSPM ile BG ve WISC-R arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Çoklu Regresyon Analizinde, CÖDÖ'nün WISC-R'ın Benzerlikler alt testi ve BG puanından %20 varyans ile yordanabildiği görülmüştür. Yordayıcı değişkenlere RSPM'nin de katılmasıyla açıklanan varyans %40'a çıkmıştır. Sonuç: Bu çalışma DEHB'yi yordamada, dolayısıyla DEHB tanısı koymada RSPM'nin önemli katkısı olabileceğini göstermektedir. Bu doğrultuda DEHB'nin tanısal değerlendirilmesinde kullanılan testler arasına RSPM'nin de eklenmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: Nöropsikoloji Hiperaktiviteyle beraber dikkat eksikliği bozukluğu Zeka testleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Amerikan Psikiyatri Birliği (1994) Mental Bozuklukların Tanısal ve Istatistiksel Elkitabı, 4. Baskı (DSM IV), (Çev. Ertuğrul Köroğlu), Ankara, Hekimler Birliği.
  • Anderson JC, McGee R, Silva PA (1987) DSM-III Disorders in preadolescent children. Arch Gen Psychiatry, 44: 69-76.
  • Aysev AS (2001) Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, 3: 417-425.
  • Barkley RA (1990) Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment, NewYork, Guilford, s. 62.
  • Bird HR, Canin GO, Rubıo-Stipec M ve ark. (1988) Estimates of the prevalence of childhood maladjustment in a community survey in Puerto Rico. Arch Gen Psychiatry, 45: 1120-1126.
  • Bowers M, Risser G, Suchanec JF ve ark. (1992) A develop mental index using the Wechsler Intelligence Scale for Children: Implications for the Diagnosis and Nature of ADHD. J Learn Disabil, 25:179-185.
  • Burke HR (1985) Raven's Progressive Matrices (1938) More on norms reliability and validity. J Clin Psychol, 41:231-233.
  • Cohen NJ, Vallance DD, Barwick M ve ark. (1991) Parent and Teacher Ratings Of ADHD Symptoms: Psychometric Properties in a Community Based Sample. J Clin Child Psychol, 20: 245- 253.
  • Conners CK (1969) A Teacher Rating Scale For Use in Drug Studies With Children. Am J Psychiatry, 126: 884-888.
  • Conners CK (1973) Rating Scales For Use in Drug Studies With Children. Psychopharmacol Bull (Special Issue- Pharmacotherapy with Children), 24-84.
  • Dereboy C, Şener Ş, Dereboy IF ve ark. (1997) Conners Öğret men Derecelendirme Ölçeği Türkçe Uyarlaması. 2. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 4:10-18.
  • Dereboy Ç (1998) Ankara Conners Ölçekleri Öğretmenlere Nasıl Uygulanmalı: Iki Farklı Uygulama Biçiminin Karşılaştırılması. Psikoloji, Psikiyatri, Psikofarmakoloji Dergisi, 6: 99-106.
  • Dereboy Ç, Şenol Ş, Şener Ş ve ark. (1998) Conners Anababa Derecelendirme Ölçeği Uyarlama Çalışması. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara.
  • Faraone SV, Biederman J, Lehman BK ve ark. (1991) Intellectual Performance and School Failure in Children with Attention Deficit Hyperactivitiy Disorder and in Their Siblings. J Abnorm Psychol, 102: 616-623.
  • Goyette CH, Conners CK, Ulrich RF (1978) Normative Data on Revised Conners Parent and Teacher Rating Scales. J Abnorm Child Psychol, 6: 221-236.
  • Hallahan DP, Cottone EA (1997) Attention deficit hyperactivity disorder. Advances in Learning and Behavioral Disabilities, 11: 27-67.
  • Karakaş S (2000) Zeka Ülkemizdeki Durum, Işlevsel ve Yapısal Unsurlar. Türkiye Zeka Vakfı Yaratıcı Zeka ve Eğitim Sempozyumu Bildirileri (s. 22-30), Ankara, M.E.B Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
  • Karakaş S (2004) BILNOT Bataryası El Kitabı: Nöropsikolojik Testler için Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları, Ankara, Dizayn Ofset.
  • Karakaş S, Eski R, Başar E. (1996) Türk Kültürü Için Standardizasyonu Yapılmış Nöropsikolojik Testler Topluluğu: BİLNOT Bataryası. 32. Ulusal Nöroloji Kongresi Kitabı (s. 43- 70), İstanbul, Ufuk Mat.
  • Kaufman AS (1979) Intelligence Testing with The WISC-R, New York, John Wiley and Sons, s. 12.
  • Khalek AM (1988) Egyptian Results on the Standart Progressive Matrices For Hispanik and Nonhispanik Seventh- Grade Studendts. Personal Individual Differences, 9: 193-195.
  • Koppitz A (1964) The Bender Gestalt Test For Young Children, New York, Grune and Stratton, s. 20.
  • Kurt M, Karakaş S (2000) Sağ Serebral Hemisferin Bilişsel İşlevlerine Duyarlı Üç Nöropsikolojik Testin Özellikleri ve Aralarındaki Ilişkiler. Psikoloji, Psikiyatri, Psikofarmakoloji Dergisi, 8: 20.
  • Kütükçü Y (1993) El Baskınlığının Yönü ve Deneyiminin Araştırılması. Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi (Nöroloji), Ankara, GATA.
  • Lawson JS, Inglis J (1988) Factorial Verbal and Performance IQs Derived from The WISC-R: Their Psychometric Properties. J Clin Psychol, 44:150-160.
  • Lazar JW, Frank Y (1998) Frontal Systems Dysfunction in Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder and Learning Disabilities. J Neuropsychiatry Clin Neurosci, 10: 160- 167.
  • Lezak MD (1995) Neuropsychological Assesment, New York, Oxford University Pr. s. 386.
  • Lufi D, Cohen A (1985a) Using the WISC-R to Identify Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Psychology in The Schools, 22: 58.
  • Lufi D, Cohen A (1985b) Attentional Deficit Disorder and Short Term Visual Memory. J Clin Psychol, 41: 87-95.
  • Merrel C, Tymms PB (2001) Inattention, Hyperactivity and Impulsiveness: Their Impact on Academic Achievement and Progress. Br J Educational Psychol, 71: 43-56.
  • Morgan MA (1998) Pediatric Clinics of North America: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, 5. Baskı, Philadelphia, W.B. Saunders Company, s. 70-90.
  • Mostofsky SH, Lasker AG, Cutting LE ve ark. (2001) Oculomotor abnormalities in attention deficit hyperactivity dis order. Neurology, 57: 423-430.
  • Murphy KR, Davidshofer CO (1994) Tests and Measurement, New York, John Wiley and Sons, s. 220-230.
  • Njiokiktjien CH, Verschoor CA (1997) Attention Deficits in Children With Low Performance IQ: Arguments for Right Hemisphere Dysfunction. Fiziol Chelo Veka, 16-22.
  • Oldfield RC (1971) The assessment and analysis of handedness: the Edinburg inventory. Neuropsychologia, 9: 97-113.
  • Öktem F (1995) Dikkat Eksikliği Bozukluğu, İstanbul, Remzi Kitabevi, s. 20-35.
  • Öktem F, Sonuvar B (1993) Dikkat Eksikliği Tanısı Alan Çocuk ların Özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 4: 267-272.
  • Palmer JO (1983) The Psychological Assesment of Children, New York, John Wiley and Sons Inc, s. 200.
  • Raven J (2000) The Raven's Progressive Matrices: Change And Stability Over Culture and Time. Cogn Psychol, 41: 1-48.
  • Raven JC (1989) The Raven Progressive Matrices: A Review of National Norming Studies and Socioeconomic Variation Within The United States. Journal of Educational Measurement, 26: 1- 16.
  • Raven JC, Court JH, Raven J (1993) Manual for Raven's Progressive Matrices and Vocabulary Scales, Oxford, Information Press, s. 22
  • Risser MG, Bowers TG (1993) Cognitive and Neuropsychological Characterictics of Attention Deficit Hyperactivity Disorder Children Receiving Stimulant Medications. Percept Mot Skills, 77: 1023-1031.
  • Savaşır İ, Şahin N (1995) Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC-R), Ankara, Türk Psikologlar Derneği.
  • Seidel WT, Joschko M (1990) Evidence of Difficulties in Sustained Attention in Children with ADHD. J Abnorm Child Psychol, 18: 217-229.
  • Seidman LJ, Biederman J, Faraone SV ve ark. (1997) A Pilot Study of Neuropsychological Function in Girls with ADHD. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 36, 3: 366-373.
  • Somer O (1988) Çocuklar için Gelişimsel Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Testi Üzerine Bir Çalışma (Izmir Şehir Örnek leminde Norm, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Izmir, Ege Üniversitesi.
  • Soysal AŞ, Koçkar IA, Erdoğan E ve ark. (2001) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda WISC-R Profillerinin Incelenmesi. Psikoloji, Psikiyatri, Psikofarmakoloji Dergisi, 9: 205-212.
  • Sparrow S, Stephanie MD (2000) Recent Advences in the Assesment of Intelligence and Cognition. J Child Psychol, Psychiatry, 41: 117-131.
  • Şahin N, Düzen E (1993) Turkish Standardization of The Raven's SPM (6-15 Ages). 23rd International Congress of Applied Psychology, Madrid, Spain.
  • Şener Ş, Dereboy Ç, Dereboy IF ve ark. (1995) Conners Öğret men Derecelendirme Ölçeği Türkçe Uyarlaması. I. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2: 131-141.
  • Şener Ş, Uluergüven Ç, Sertcan Y (1992) Türk Örnekleminde Conners Ölçeklerinin Normatif ve Faktör Yapısı. II. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Günleri, Kuşadası.
  • Şenol S (1997) Dikkat Eksikliği Yıkıcı Davranış Bozukluklarının Klinik Özellikleri, Aynı Grup ve Diğer DSM IV Tanılarıyla Birliktelikleri, Risklerin ve Tedavi Eğiliminin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi (Çocuk Psikiyatrisi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Wechsler D (1949) Manual for the Wechsler Intelligence Scale For Children, New York, Psychological Corporation.
  • Wechsler D (1974) Manual For The Wechsler Intelligence Scale For Children Revised, Psychological Corporation, New York.
  • Willcutt EG, Pennington BF, Boada R ve ark. (2001) A Comparison of the Cognitive Deficit in Reading Disability and Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. J Abnorm Psychol, 110: 157-172.
  • Yalın A, Sonuvar B (1987) Beş Farklı Organik Grupta Bender Gestalt Testinin Uygulanması. Psikoloji Dergisi, 21: 83-85.
  • Yazgan Y (1999) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Öğrenme Güçlüğü. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, 3: 417-425.
APA KİRİŞ N, KARAKAŞ S (2004). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. , 139 - 152.
Chicago KİRİŞ Nurcihan,KARAKAŞ Sirel Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. (2004): 139 - 152.
MLA KİRİŞ Nurcihan,KARAKAŞ Sirel Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. , 2004, ss.139 - 152.
AMA KİRİŞ N,KARAKAŞ S Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. . 2004; 139 - 152.
Vancouver KİRİŞ N,KARAKAŞ S Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. . 2004; 139 - 152.
IEEE KİRİŞ N,KARAKAŞ S "Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği." , ss.139 - 152, 2004.
ISNAD KİRİŞ, Nurcihan - KARAKAŞ, Sirel. "Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği". (2004), 139-152.
APA KİRİŞ N, KARAKAŞ S (2004). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi, 7(3), 139 - 152.
Chicago KİRİŞ Nurcihan,KARAKAŞ Sirel Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi 7, no.3 (2004): 139 - 152.
MLA KİRİŞ Nurcihan,KARAKAŞ Sirel Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi, vol.7, no.3, 2004, ss.139 - 152.
AMA KİRİŞ N,KARAKAŞ S Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2004; 7(3): 139 - 152.
Vancouver KİRİŞ N,KARAKAŞ S Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2004; 7(3): 139 - 152.
IEEE KİRİŞ N,KARAKAŞ S "Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği." Klinik Psikiyatri Dergisi, 7, ss.139 - 152, 2004.
ISNAD KİRİŞ, Nurcihan - KARAKAŞ, Sirel. "Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği". Klinik Psikiyatri Dergisi 7/3 (2004), 139-152.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 11:45

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları