Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri

KARAMAN, Dursun; TÜRKBAY, Tümer; GÖKÇE, Fatoş Sinem

Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri

Dursun KARAMAN, (Beytepe Askeri Hastanesi, Çocuk Psikiyatrisi Kliniği, Ankara, Türkiye)

Tümer TÜRKBAY, (GATA Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Fatoş Sinem GÖKÇE (GATA Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi

60 6

Yıl: 2006 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 60 - 68 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri

Öz:

Amaç: Özgül öğrenme bozukluğu (ÖÖB) okul çağı çocuklarında yaygındır. ÖÖB ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) binişikliği sık gözlenmektedir. Bu araştırmada klinik örneklemde ÖÖB'nda DEHB binişikliğinde bilişsel profilin nasıl etkilediğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma örneklemini bir çocuk psikiyatrisi bölümüne okul başarısızlığı nedeniyle ardışık olarak başvuran, psikiyatrik muayene ve psikometrik incelemeler yapıldıktan sonra ÖÖB tanısı konan, ilköğretime devam eden, 7-11 yaş grubu, 51'i erkek, 19'u kız olmak üzere 70 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada olguların bilişsel profilini değerlendirmek amacıyla Öğrenme Bozukluğu Belirti Ölçeği, Çocuk ve Ergenlerde Davranış Bozuklukları için DSM-IV'e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği, Bender-Gestalt Görsel Motor Algılama Çizim Testi, Görsel işitsel Sayı Dizileri Testi-Form A, Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği, Okuma-Yazmanın Değerlendirilmesi ve Edinburg Lateralizasyon Testi kullanılmıştır. Sonuçlar: ÖÖB'nda DEHB binişikliği 43 (%61.4) olguda saptandı. ÖÖB+DEHB olan grubun yanlış okuma oranları tek başına ÖÖB olanlara oranla daha fazla bulundu. ÖÖB+DEHB olan grubun G‹SD-A bellek testi puanları, tek başına ÖÖB grubuna oranla daha düşüktü. ÖÖB+DEHB grubunda inatlaşma bozukluğu belirtileri daha yüksekti. Tartışma: Araştırmanın sonuçları ÖÖB'nda DEHB binişikliğinin olması bilişsel performansı kötüleştirmektedir. ÖÖB'nda DEHB binişikliğinin saptanması ile uygun tedavinin yapılması, akademik ve sosyal işlevselliği olumlu etkileyecektir.

Anahtar Kelime: Hiperaktiviteyle beraber dikkat eksikliği bozukluğu Nörodavranışsal belirtiler Öğrenme bozuklukları Eş tanı

Konular: Pediatri Psikoloji Farmakoloji ve Eczacılık Psikiyatri

Cognitive profiles in special learning disorder comorbid with attention deficit hyperactivity disorder

Öz:

Objective: Specific learning disorders (SLD) are common common psychiatric disorders among schoolage children. The co-occurrence of SLD and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) is a frequent finding. The purpose of our study was to investigate the frequency of comorbidity of ADHD and SLD and influences of this comorbidity on cognitive profiles. Method: The study sample was 70 children (51 boys, 19 girls), ages between 7-11 years, who were consecutively referred to a child and adolescent psychiatry department because of school failure and met DSM-IV criteria for specific learning disorders. Cognitive profiles of the subjects were examined with the Learning Disorders Checklist, the DSM-IV Based Behavior Disorders Screening and Rating Scale, the Bender-Gestalt for Young Children, the Visual-Aural Digit Span Test-Form A, the Wechsler Intelligence Scale for Children, the Reading-Writing Assessment Form, and the Edinburg Lateralization Test. Results: Of the SLD cases, 43 (61.4%) also had a diagnosis of ADHD. The SLD+ADHD group showed more reading errors when compared with patients with SLD alone. The SLD+ADHD group had lower scores on the Visual-Aural Digit Span Test -Form A than the only SLD group. Oppositional defiant symptoms of the SLD+ADHD group were more than the SLD group. Conclusion: The findings of this study point out that SLD cases with comorbid ADHD have poorer cognitive functions. Determining co-occurence of SLD and ADHD, and finding suitable treatments to these problems will provide academic and social improvements in these cases.

Anahtar Kelime: Comorbidity Attention Deficit Disorder with Hyperactivity Neurobehavioral Manifestations Learning Disorders

Konular: Pediatri Psikoloji Farmakoloji ve Eczacılık Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alkaş L (1996) Öğrenme Bozukluğu Olgularında Aşırı Hareketlilik-İmpulsivitenin Eşlik Ettiği Dikkat Eksikliği/Aşırı Hareketlilik Bozukluğunun Sıklığı ve Nöropsikolojik Özellikleri. Uzmanlık Tezi. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Edirne.
Amerikan Psikiyatri Birliği (2001) DSM-IV-TR Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı. Yeniden Gözden Geçirilmiş Baskı. Amerikan Psikiyatri Birliği, Washington DC, 2000'den çeviren E Köroğlu, Hekimler Yayın Birliği, Ankara.
August GJ, Garfinkel BD (1990) Comorbidity of ADHD and reading disability among clinic-referred children. J Abnorm Child Psychol 18:29-45.
Beitchman JH, Young AR (1997) Learning disorders with a special emphasis on reading disorders: A review of the past 10 years. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 36:1020-1032.
Cowan N, Elliott EM, Scott SJ ve ark. (2005) On the capacity of attention: Its estimation and its role in working memory and cognitive aptitudes. Cognit Psychol 51:42-100.
Douglas V (1994) Attentional and Cognitive Problems. In: Rutter, M. (Ed.), Developmental Neuropsychiatry, Churchill Livingstone, London.
Engeler A (2004) M.I.N.I. Araçları Türkçe Uyarlama 5.0.0., GSK, İstanbul.
Ercan ES, Amado S, Somer O ve ark. (2001) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Yıkıcı Davranım Bozuklukları İçin Bir Test Bataryası Geliştirme Çabası. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 8:132-144.
Erden G, Kurdoğlu F, Uslu R (2002) Ilköğretim okullarına devam eden Türk çocuklarının sınıf düzeylerine göre okuma hızı ve yazım hataları normlarının geliştirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi 13:5-13.
Erman Ö (1997) Öğrenme Bozukluğu ve Dikkat Eksikliği Aşırı Hareketlilik Olgularının Nöropsikolojik ve Nörofizyolojik Yöntemlerle İncelenmesi. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara.
Erol N, Kılıç C, Ulusoy M ve ark. (2001) Türkiye Ruh Sağlığı Profili Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
Faraone SV, Biederman J, Lehman BK ve ark. (1993) Intellectual performance and school failure in children with attention deficit hyperactivity disorder and in their siblings. J Abnorm Psychol 102:616-623.
Flannery KA, Liederman J, Daly L ve ark. (2000) Male prevalence for reading disability is found in a large sample of black and white children free from ascertainment bias. J Int Neuropsychol Soc 6:433-442.
Gilger JW, Pennington BF, DeFries JC (1992) A twin study of the etiology of comorbidity: attention-deficit hyperactivity disorder and dyslexia. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 31:343-348.
Korkmazlar Ü (1992) Özel Öğrenme Bozukluğu 6-11 Yaş İlkokul Çocuklarında Özel Öğrenme Bozukluğu ve Tanı Yöntemleri. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, Uzmanlık Tezi, İstanbul.
Mayes SD, Calhoun SL, Crowell EW (2000) Learning disabilities and ADHD; overlapping spectrum disorders. J Learn Disabil 33:417-424.
Oldfield RC (1971) The assessment and analysis of handedness: the Edinburgh inventory. Neuropsychologia 9:97-113.
Pennington BF, Groisser D, Welsh MC (1993) Contrasting cognitive deficits in attention deficit hyperactivity disorder versus reading disability. Dev Psychol 29:511-523.
Pisecco S, Baker DB, Silva PA ve ark. (2001) Boys with reading disabilities and/or ADHD: Distinctions in early childhood. J Learn Disabil 34:98-106.
Purvis KL, Tannock R (2000) Phonological processing, not inhibitory control, differentiates ADHD and reading disability. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 39: 485-494.
Rucklidge JJ, Tannock R (2002) Neuropsychological profiles of adolescents with ADHD: effects of reading difficulties and gender. J Child Psychol Psychiatry 43:988-1003.
Rutter M, Caspi A, Fergusson D ve ark. (2004) Sex differences in developmental reading disability: new findings from 4 epidemiological studies. JAMA 291:2007-2012.
Savaşır I, Şahin N (1994) Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC-R). Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara.
Semrud-Clikeman M, Biederman J, Sprich-Buckminster S ve ark. (1992) Comorbidity between ADHD and learning disability: A review and report in a clinically referred sample. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 31:439-448.
Shapiro BK, Gallico RP (1993) Learning disabilities. Pediatr Clin North Am 40:491-505.
Shaywitz BA, Fletcher JM, Shaywitz SE (1995) Defining and classifying learning disabilities and attentiondeficit/ hyperactivity disorder. J Child Neurol 10 (Suppl1):50-57.
Somer O (1988) Çocuklar için Gelişimsel Bender-Gestalt Görsel Motor Algılama Testi üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Psikoloji Bölümü, İzmir.
Turgay A (1995) Çocuk ve Ergenlerde Davranım Bozuklukları İçin DSM-IV'e Dayalı Tarama ve Değerlendirme Ölçeği (yayınlanmamış ölçek) Integrative Therapy Institute Toronto, Kanada.
Van der SS, Van der LA, De Jong PF (2005) Working memory in Dutch children with reading- and arithmeticrelated LD. J Learn Disabil 38:207-221.
Willcutt EG, Pennington BF (2000) Comorbidity of reading disability and attention-deficit/hyperactivity disorder: differences by gender and subtype. J Learn Disabil 33: 179-191.
Willcutt EG, Pennington BF, Olson RK ve ark. (2005) Neuropsychological analyses of comorbidity between reading disability and attention deficit hyperactivity disorder: in search of the common deficit. Dev Neuropsychol 27:35-78.
Yalın A (1980) Epileptik Çocukların Tanısında Bender-Gestalt Testinin Kullanımı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Ankara.
Yalın A, Karakaş S (1994) Görsel İşitsel Sayı Dizisi Testi A formunun bir Türk örnekleminde güvenirlik, geçerlik ve standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 9:6-14.

APA	KARAMAN D, TÜRKBAY T, GÖKÇE F (2006). Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. , 60 - 68.
Chicago	KARAMAN Dursun,TÜRKBAY Tümer,GÖKÇE Fatoş Sinem Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. (2006): 60 - 68.
MLA	KARAMAN Dursun,TÜRKBAY Tümer,GÖKÇE Fatoş Sinem Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. , 2006, ss.60 - 68.
AMA	KARAMAN D,TÜRKBAY T,GÖKÇE F Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. . 2006; 60 - 68.
Vancouver	KARAMAN D,TÜRKBAY T,GÖKÇE F Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. . 2006; 60 - 68.
IEEE	KARAMAN D,TÜRKBAY T,GÖKÇE F "Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri." , ss.60 - 68, 2006.
ISNAD	KARAMAN, Dursun vd. "Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri". (2006), 60-68.

APA	KARAMAN D, TÜRKBAY T, GÖKÇE F (2006). Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 13(2), 60 - 68.
Chicago	KARAMAN Dursun,TÜRKBAY Tümer,GÖKÇE Fatoş Sinem Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 13, no.2 (2006): 60 - 68.
MLA	KARAMAN Dursun,TÜRKBAY Tümer,GÖKÇE Fatoş Sinem Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, vol.13, no.2, 2006, ss.60 - 68.
AMA	KARAMAN D,TÜRKBAY T,GÖKÇE F Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2006; 13(2): 60 - 68.
Vancouver	KARAMAN D,TÜRKBAY T,GÖKÇE F Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2006; 13(2): 60 - 68.
IEEE	KARAMAN D,TÜRKBAY T,GÖKÇE F "Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri." Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 13, ss.60 - 68, 2006.
ISNAD	KARAMAN, Dursun vd. "Özgül öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu binişikliğinin bilişsel özellikleri". Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 13/2 (2006), 60-68.