Problem Durumu:Okul iklimi öğrenci ve okul çalışanlarının okul ortamı için besledikleri duygular olarak tanımlanmaktadır. Bu duygular rahatlık, güvenlik ve öğrenme ve öğretme ortamının destekleyiciliğine yönelik algılarla bağlantılıdır. Okul iklimi okul içindeki etkileşimin kalite ve tutarlığını yansıtmaktadır. Bu etkileşim okul elemanları, okul elemanları ve öğrenciler, öğrenciler ve öğrenciler, okul elemanları ve veliler arasında yaşanmaktadır. Bu bağlamda okul ikliminin zorbalık, çatışma, intihar ve devamsızlık gibi problemler için potansiyel çözümler üretebileceği kabul edilmektedir. Sonuçta bu olumlu etkiler okuldaki disiplin sorunlarının azalmasına ve öğrenci başarısının artmasına yardımcı olacaktır. Olumlu bir okul iklimi öğretmenlerin de okula bağlanmasını sağlayacaktır. Öğrencilerin okul iklimini olumlu yönde değiştirecek biçimde eğitilmesi okulda yaşanan şiddette de büyük bir azalmaya yol açacaktır. Eğitimin kalitesini geliştirmek okuldaki şiddet kontrol altına alınmadığı sürece olanaksızdır. Zorbalık ise okulda yaşanan şiddetin en yaygın şeklidir. Araştırmanın Amacı: Okulu zorbalıktan arındıracak tüm yaklaşımlar öğretmen, yönetici, öğrenci, aile ve okulla ilgili tüm kişilerin katılımını gerektirmektedir. Öğrenciler sadece fiziksel olarak değil duygusal ve toplumsal olarak da güvenlik içinde korunmalıdır. Zorbalık son yıllarda üzerinde durulan bir çalışma alanı olmasına karşın henüz cevaplanılacak pek çok soru bulunmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı ilköğretim okullarındaki öğretmen ve öğrencilerin okul iklimi algılarını güvenlik duyguları bağlamında incelemektir. Bu genel amaç doğrultusunda öğretmen ve öğrenciler açısından okulda yaşanan zorbalığın tipi ve sıklığı, zorbalığın yaşandığı yerler, güvende hissedilen yerler, zorbalığın anlatıldığı kişiler betimsel bir yaklaşımla ele alınmıştır. Araştırmanın Yöntemi:Bursa’da bir ilköğretim okulunun 4-8.sınıf öğrencileri arasından rastgele seçilen 688 öğrenci (349 kız 334 erkek) ve 58 öğretmen çalışmanın katılımcılarını oluşturmuşlardır. Çalışmada ölçüm aracı olarak zorbalık karşıtı bir program uygulaması için Colorado Okul İklimi Bilgi Toplama Formu kullanılmıştır. Araç okul ikliminin çeşitli yönlerini ölçmek için geliştirilmiş çeşitli alt ölçekler içermektedir: Yaşanan zorbalık, tanık olunan zorbalık, zorbalıkla başa çıkmak için kullanılan taktikler, okul iklimi algıları, zorbalığın kim/ler tarafından yapıldığı, nerede olduğu ve güvenli hissedilen yerler. Araç 3 seçenekli likert tipi sorulardan oluşmaktadır ve iç tutarlığı zorbalığın tipi ve sıklığı ile ilgili alt ölçekteki altı madde için α = .69, katılımcıların güvenlik algılarına yönelik beş madde için α = .59 ve okul iklimi algılarına yönelik 14 madde için α = .77 olarak hesaplanmıştır. Uygulama 2006–2007 eğitim-öğretim yılının bahar yarıyılında, öğrencilere sınıflarında araştırmacılar tarafından yapılmıştır. Öğrenciler, uygulamanın başında araştırma konusu hakkında bilgilendirilmiştir. Öğrencilerden okul adlarını, sınıf düzeylerini ve cinsiyetlerini yazmaları istenmiştir. Araştırmanın Bulguları:Bulguların birinci grubu öğrencilerin zorbalıkta yer alma oranları ile ilgilidir. Öğrencilerin %25.5’i son bir ay içinde hiçbir zorbalık vakasında yer almadığını bildirirken %34’ü haftada en az bir kere olmak üzere zorbalığa uğradığını bildirmiştir., Bu bulgu ilgili yazın göz önüne alındığında oldukça yüksek görünmektedir. Öğretmenlere göre tüm zorbalık tipleri öğrencilerin rapor ettiği oranlardan daha yüksek bulunmuştur. Genel olarak bu bulgunun karşıtını elde etmiş araştırma sonuçlarının varlığına karşın benzer çalışma sonuçları da mevcuttur. Öğretmenlerin tümüne göre fiziksel ve sözel zorbalık haftada en az bir kez gerçekleşmektedir. Ancak tüm öğretmenler fiziksel zorbalığı en sık yaşanan zorbalık olarak rapor ederken, öğrenciler sözel zorbalığı birinci sıraya koymaktadır (%70.4–46.3 arasında değişen oranlarda). Bu bulgular öğretmenlerin sözel zorbalığı algılamada güçlük çektiği biçiminde yorumlanmakta ve öğretmenlerin bu konuda eğitilmesi gerektiğine dikkat çekmektedir. Öte yandan öğrenciler zorbalık vakalarının en çok sınıfta, daha sonra bahçede gerçekleştiğini rapor etmişlerdir. Tuvaletler en son sırada yer almaktadır. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu ise zorbalığın en sık yaşandığı yerler olarak sırasıyla bahçe, koridor ve sınıfları saymaktadırlar. Tüm bu alanlar aslında öğretmenlerin gözetim ve denetiminde olması beklenen yerlerdir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Sonuçlar genel olarak benzer araştırma sonuçlarıyla tutarlı değildir. Okul bahçesi öğrenciler tarafından araştırmaların çoğunda zorbalığın en sık yaşandığı alan olarak tanımlanmaktadır. Öğrenciler buna neden olarak öğretmenlerin bahçede olmamalarını, olsalar da zorbalığı fark etmemelerini göstermişlerdir. Öğrencilerin sadece %6’sı zorbalığa uğradığını öğretmenlerine anlattığını söylerken öğretmenlerin %62.1’i öğrencilerin bu durumu ilk önce kendilerine anlattığını ifade etmiştir. Aradaki fark dikkat çekicidir ve okul ikliminin olumlu olduğu bir okulda öğrencilerin sorunlarını öncelikle okuldaki yetişkinlere anlatması beklenmektedir. Güvenlik algıları söz konusu olduğunda hem öğretmenler hem de öğrenciler sınıfı en güvenli yer olarak rapor etmiştir. Öğrencilerin yarısı, öğretmenlerin de 1/3’ü bahçeyi güvenli bir yer olarak tanımlamıştır. Bu bulgu daha sık zorbalık yaşansa da öğrencilerin sınıfta kendilerini daha güvenli hissettiklerini göstermektedir. Bir diğer önemli bulgu öğrencilerin yarıdan fazlasının (%57.7) ve öğretmenlerin 1/5’inin (%20.7) okul yolunu güvensiz olarak değerlendirmesidir. Son bulgu katılımcıların okul iklimi puanlarıyla ilgilidir. En yüksek okul iklimi puan ortalaması ne zorba ne de kurban olan gruba, en düşük puan ortalaması ise zorba/kurban olanlara aittir. Zorbalığın önlenememesine iki neden gösterilmektedir: Birincisi ne zorba ne de kurban olanların zorbalık durumunda müdahale etmeye çekinmeleri, ikincisi de okuldaki yetişkinlerin bu konuyu ciddiye almamalarıdır. Oysa zorbalık okullarda çok