Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı

Zehra DÖKMEN YAŞIN (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)
Türk Psikoloji Yazıları
53 9
Yıl: 2009 Cilt: 12 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 41 - 57 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı

Öz:
Orta yaşta gözlenen psikolojik belirtiler, biyomedikal görüşe göre menopozla ortaya çıkan hormonal değişikliklerden kaynaklanmaktadır. Öte yandan, sosyokültürel görüş ise bunların toplumdan ve kültürden kaynaklandığını ileri sürmektedir. Kadınlar genellikle erken dönemlerden beri olumsuz beden imgesine sahiptirler ve beden imgesi ile ruh sağlığı arasında ilişki bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı, menopoz öncesi, menopozun hemen öncesi (ön menopoz) ve menopoz sonrası dönemlerini yaşayan kadınların beden algısı ve ruh sağlığı bakımından karşılaştırılmasıdır. Bu karşılaştırmalarda, kadınların eğitim düzeyleri, ekonomik durumlarına ilişkin algıları ve çalışma durumları da dikkate alınmıştır. Ayrıca üç grup kadında beden algısı ve ruh sağlığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi de amaçlanmıştır. Bu amaçla, Vücut Algısı Ölçeği ve Kısa Semptom Envanteri, menopoz öncesi (n = 83), menopozun hemen öncesi (ön menopoz) (n = 73) ve menopoz sonrası (n = 89) dönemdeki 245 kadına uygulanmıştır. Katılımcılar, eğitim durumlarına göre ilk-orta, lise ve üniversite olmak üzere üç grup; ekonomik durumlarına göre orta-ortanın altı ve iyi-çok iyi olmak üzere iki grup ve çalışma durumlarına göre çalışmıyor ve çalışıyor-emekli olmak üzere iki grup olarak ele alınmıştır. Toplanan veriler üzerinde çoklu varyans analizi (MANOVA), korelasyon ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Kadınların ruh sağlıkları üzerinde farklı menopoz döneminde olmanın değil, farklı eğitim, çalışma durumu ve ekonomik durumda olmanın etkisi olduğu ve vücut algısının da ruh sağlığı için önemli bir yordayıcı olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar, sosyokültürel görüşü desteklemektedir.
Anahtar Kelime: vücut algısı ölçeği kadınlar ruh sağlığı menopoz sosyokültürel bağlam kısa semptom envanteri beden imgesi

Konular: Kadın Araştırmaları

Menopause, body image and mental health

Öz:
Biomedical theory attributes psychological symptoms in middle-aged women to hormonal changes related to menopause, whereas sociocultural theory posits that these symptoms emanate from social and cultural norms. Women generally have a negative self-body image early in life and there is a correlation between body image and mental health. The purpose of this study was to compare premenopausal, perimenopausal, and postmenopausal women with respect to their body image and psychological health; level of education, economic status, and occupational status were taken into consideration. Moreover, the relationship between body image and mental health was examined in the 3 groups of women. The study included 245 women: 83 premenopausal, 72 perimenopausal, and 89 postmenopausal. The participants were also divided into 3 groups according to level of education (primary/secondary, high school, and university graduates), 2 groups according to employment status (unemployed and employed/retired), and 2 groups according to economic status (below average/average and above average/high). The accumulated data underwent multivariate analysis of variance (MANOVA), and correlation and multi-regression analysis. It was observed that the mental health of the women was affected by level of education, and occupational and economic status rather than menopause. Moreover, body image was an important predictor for mental health. These results support sociocultural theory.
Anahtar Kelime: socio-cultural context brief symptom inventory body image body image scale women psychological health menopause

Konular: Kadın Araştırmaları
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aruguete, M., Yates, A. ve Edman, J. (2006). Gender differences in attitudes about fat. North American Journal of Psychology, 8(1), 183-192.
  • Bayraktar, R. ve Uçanok, Z. (1999). Orta yaş gelişimi çençevesinde menopozun değerlendirilmesi. Ü. Okyayuz, (Ed.), Sağlık psikolojisi içinde (189-199). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Bayraktar, R. ve Uçanok, Z. (2002). Menopoza ilişkin yaklaşımların ve kültürlerarası çalışmaların gözden geçirilmesi. Aile ve Toplum: Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 2(5), 5-12.
  • Bezircioğlu, İ., Gülseren, L., Öniz, A. ve Kındıroğlu, N. (2004). Menopoz öncesi ve sonrası dönemde depresyon, anksiyete ve yeti yitimi. Türk Psikiyatri Dergisi, 15(3), 199-207.
  • Bloch, A'. (2002). Self-awareness during the menopause. Maturitas, 41(1), 61-68.
  • Bradley, R. H. ve Corwyn, R. F. (2002). Socioeconomic status and child development. Annual Reviews Psychology, 53, 371-399.
  • Bromberger, J. T. ve Matthews, K. A. (1996a). A longitudinal study of the effects of pessimism, trait anxiety, and life stress on depressive symptoms in middle-aged women. Psychology and Aging, 11(2), 207-213.
  • Bromberger, J. T. ve Matthews, K. A. (1996b). 'Feminine" model of vulnerability to depressive symptoms: A longitudinal investigation of middle-aged women. Journal of Personality and Social Psychology, 70(3), 591-598.
  • Carr, D. (1997). The fullfilhnent of career dreams at midlife: Does it matter for women's mental health? Journal of Health and Social Behavior, 38 (December), 331-344
  • Cash, T. F., Morrow, J. A., Hrabosky, J. I. ve Perry, A. A. (2004). How has body image changed? A cross-sectional investigation of college women and men from 1983 to 2001. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 72(6), 1081-1089.
  • Choate, L. H. (2005). Toward a theoretical model of women's body image resilience. Journal of Counseling and Development, 83, 320-330.
  • Çayköylü, A., Yazıcı, G., Aslan, M. ve Yiğit, A. (2003). Menopozda psikiyatrik bozukluklar. Türk Fertilite Dergisi, 11(1), 9-15.
  • Çilli, A. S., Kaya, N., Bodur, S., Özkan, I. ve Kucur, R. (2004). Ev kadınlarında ve çalışan evli kadınlarda psikolojik belirtilerin karşılaştırılması. Genel Tıp Dergisi, 14(1), 1-16.
  • Deeks, A. A. (2003). Psychological aspects of menopause management. Best Practice and Research Clinical Endocrinology and Metabolism, 17(1), 17-31.
  • Degges-White, S. ve Myers, J. E. (2006). Transitions, wellness, and life satisfaction: Implications for counselling midlife women. Journal of Mental Health Counseling, 28(2), 133-150.
  • Dökmen, Z. Y. (1997). Çalışma, cinsiyet ve cinsiyet rolleri ile evişleri ve depresyon ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 12(39), 39-56.
  • Dökmen, Z. Y. (2003). Çalışma durumları farklı üç grup kadında ruh sağlığı, kontrol odağı inancı ve cinsiyet rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 111-127.
  • Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
  • Evlice, Y. E., Tamam, L. ve Karataş, G. (2002). Menopoz ve tedavi sürecinde ortaya çıkan sorunlar. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3, 108-112.
  • Feingold, A. ve Mazzella, R. (1998). Gender differences in body image are increasing. Psychological Sciences, 9(3), 190-195.
  • Forbes, G. B. ve Jung, J. (2008). Measures of sociocultural theory and feminist theory as predictors multidimensional measures of body dissatisfaction among Korean and US college women. Journal of Social and Clinical Psychology, 27(1), 70-103.
  • Frederick, D. A., Peplau, L. A. ve Lever, J. (2006). Brief research report. The swimsuit issue: Correlates of body image in a sample of 52677 heterosexuel adults. Body Image, 3, 413-419.
  • Freeman, M. P., Hill, R. ve Brumbach, H. (2006). Escitalogram for perimenopausal depression: An open-label pilot study. Journal of Women's Health, 15(7), 857-861.
  • Gezici, M. ve Güvenç, G. (2003). Çalışan kadınların ve ev kadınlarının benlik algısı ve benlik kurgusu açısından karşılaştırılması. Türk psikoloji Dergisi, 18(51), 1-14.
  • Grabe, S., ve Hyde, J. S. (2006).Ethnicity and body dissatisfaction among women in the United States: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 132(4), 622-640.
  • Gutierrez-Lobos, K, Wolfl, G., Scherer, M., Anderer, P. ve Schmidl-Mohl, B. (2000). The gender gap in depression reconsidered: The influence of marital and employment status on the female/male ratio of treated incidince rates. Social Psychiatry and Psychiatric Epitemiology, 35(5), 202-210.
  • Hanisch, L., Hantsoo, L., Freeman, E. W., Sullivan, G. M. ve Coyne, J. (2008). Hot flashes and panic attacks: A comparison of symptomatology, neurobiology, treatment, and a role for cognition. Psychological Bulletin, 134(2), 247-269.
  • Henrich ve Wolf, O. T. (2005). Investigating the effects of extradiol or estradiol/progesterone treatment on mood, depressive symptoms, menopausal symptoms and subjictive sleep quality in older healty hysterectemized women: A questionnarie study. Neuropsychobiology, 52, 17-23.
  • Hovardaoğlu, S. (1990). Üniversite öğrencilerinde depresyon düzeyinin kontrol inancı ve kendi vücudunu algılamayla ilişkisi. A.Ü. Dil ve Tarîh-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 34(1-2), 131-140.
  • Hovardaoğlu, S. (1993). Vücut Algısı Ölçeği. İ. Dağ, (Ed.), 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi Ek sayı, Türkiye 'de kullanılan psikolojik ölçekler, 1 (Ek sayı: 2), 26.
  • Huffman, S. B., Myers, J. E., Tingle, L. R. ve Bond, L. A. (2005).Menopause symptoms and attitudes of African American women: Closing the knowledge gap and expanding opportunities for counseling. Journal of Counseling and Development, 83, 48-56.
  • Hunter, M. S. ve O'Dea, . (1997). Menopause. J. M. Ussher, (Ed.), Body talk: The material and discursive regulation of sexsuality, madness and reproduction içinde (199-222). London: Routledge.
  • Hunter M. ve Rendall, M. (2007). Bio-psycho-socio-cultural perspectives on menopause. Best Practice and Research Clinical Obstetrics and Gynaecology, 21(2), 261-274.
  • Hyde, J. S. Mezulis, A. H. ve Abramson, L. Y. (2008). The ABCs of depression: Integrating affective, biological, and cognitive models to explain the emergence of the gender difference in depression. Psychological Review, 115(2), 291-313.
  • Jones, D. C. (2004). Body image among adolescent girls and boys: A longitudinal study. Developmental Psychology, 40(5), 823-835.
  • Khademi, S. (2003). Comparing the attitudes of urban and rural Iranian women toward menopause. Maturitas, 46(2), 113-121.
  • Kimlicka, T., Cross, H. ve Tarnai, J. (1983). A comparison of androgynous, feminine, masculine, and undifferentitated women on self-esteem, body satisfaction, and sexual satisfaction. Psychology of Women Quarterly, 7(3), 291-294.
  • Koch, P. B., Mansfield, P. K., Thurau, D. ve Carey, M. (2005). "Feeling frumpy": The relationships between body image and sexual response changes in midlife women. The Journal of Sex Research, 42(3), 215-223.
  • Koç, Z. ve Sağlam, Z. (2008). Klimakterium döneminde bulunan kadınların menopoza ilişkin yaşadıkları belirti ve tutumların belirlenmesi. A ile ve Toplum, 4(15), 100-112.
  • Krueger, D. W. (2002).Psychodynamic perspectives on body image. T. F. Cash, (Ed.), Body image: A handbook of theory, research, and clinical practice içinde (30-37), NewYork: Guilford Publications.
  • Lambley, P. (1999). Orta yaşın isyanı. Orta yaş meydan okumalarını kapsayan dinamik bir yaklaşım. (Çev., S. Eren). Ankara: HYB Yayıncılık.
  • Liechty, T., Freeman, P. A. ve Zabriskie, R. B. (2006). Body image and beliefs about appearance: Constraints on the leisure of college-age and middle-age women. Leisure Sciences, 28,311-330.
  • Mangweth-Matzek, B., Rupp, C. I., Hausman, A., Assmyr, K., Mariacher, E., Kemmler, G., Whitworth, A. B. ve Biebl, W. (2006). Never too old for eating disorders or body dissatisfaction. A community study of elderly women. International of Eating Disorders, 39(1), 583-586.
  • McCabe, M. P., Ricciardelli, L. A., Sitaram, G. ve Mikhail, K. (2006). Accuracy of body size estimation: Role of biopsychosocial variables. Body Image, 3, 163-171.
  • McCreary, D. R. ve Sadava, S. W. (2001). Gender differences in relationships among perceived attractiveness life satisfaction, and health in adults as a function of body mass index and perceived weight. Psychology of Men and Masculinity, 2(2), 108-116.
  • McKinley, N. M. (2006a). Longitudinal gender differences in objectified body consciousness and weight-related attitudes and behaviors: Cultural and develomental contexts in the transition from college. Sex Roles, 54(3/4), 159-173.
  • McKinley, N. M. (2006b). The developmental and cultural contexts of objectified body consciousness: A longitudinal analysis of two cohorts women. Developmental Psychology, 42(4), 679-687.
  • McLaren, L. ve Kuh, D. (2004). Body dissatisfaction in midlife women. Journal of Women and Aging, 16(1/2).
  • Melby, M. K., Lock, M. ve Kaufert, P. (2005). Culture and symptom reporting at menopause. Human Reproduction Update, 11(5), 495-512.
  • Mirowsky, J. ve Ross, C. (2000).Socioeconomic status and subjective life expectancy. Social Psychology Quarterly, 63(2), 133-151.
  • Murtagh, M. J. ve Hepworth, J. (2005). Narrative review of changing medical and feminist perspectives on menopause: From femininity and ageing to risk and choice. Psychology, Health and Medicine, 10(3), 276- 290.
  • Oggle, J. P. ve Damhorst, M. L. (2005). Critical reflections on the body and related sociocultural discourses at the midlifetransition: An interpretive study of women's experiences. Journal of Adult Development, 12(1), 1-18.
  • Önen, R., Kaptanoğlu, C. ve Seber, G. (1995). Kadınlarda depresyonun yaygınlığı ve risk faktörlerle ilişkisi. Kriz Dergisi, 3(1-2), 88-103.
  • Özkan, S., Alataş, E. S. ve Zencir, M. (2005). Women quality of life in the premenopausal and postmenopausal periods. Quality of Life Research, 14, 1795-1801.
  • Öztürk, S., Temel, A. B. ve Ergül, Ş. (2008).Kadmlann ve erkeklerin menopoza ilişkin görüşleri. Aile ve Toplum: Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 4(14), 61-72.
  • Powell, M. R. ve Hendricks, B. (1999). Body schema, gender, and other correlates in nonclinical populations. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 125(4), 333-412.
  • Rguibi, M. ve Belahsen, R. (2006). Body size preferences and sociocultural influences on attitudes towards obesity among Moroccan Sahraoui women. Body Image, 3, 395- 400.
  • Roberts, A.Cash, T. F., Feingold, A. ve Johnson, B. T. (2006). Are black-white differences in females' body dissatisfaction decreasing? A meta-analytic review. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(6), 1121-1131.
  • Robinson, G. (1996). Cross-cultural perspectives on menopause. The Journal of Nervous and Mental Disease, 184(8), 453- 458.
  • Ross, C.E., Mirowsky, J. ve Ulbrich, P. (1983). Distress and tradidional female role: A comparison of Mexicans and Anglos. American Journal of Sociology, 89(3), 670-682.
  • Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (Ed.) (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Shea, J. L. (2006). Cross-cultural comparison of women's midlife symptom-reporting: A China study. Culture, Medicine and Psychiatry, 30, 331-362.
  • Sinclair, S. L. (2006). Object lessons: A theoretical and empirical study of objectified body consciousness in women. Journal of Mental Health Counseling, 28(1), 48-68.
  • Sinton, M. M. ve Birch, L. L. (2006). Individual and sociocultural influences on pre-adolescent girls' appearence schemas and body dissatisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35(2), 165-175.
  • Stanton, A. L. Lobel, M., Sears, S. ve DeLuca, R. S. (2002). Psychosocial aspects of selected issues in women's reproductive health: Current status and future directions. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 70(3), 751-770.
  • Stokes, R. ve Frederick-Recascino, C. (2003). Women's perceived body image: Relation with personal happiness. Journal of Women and Aging, 75(1).
  • Striegel,-Moore, R. H. ve Franko, D. L. (2002). Body image issues among girl and women. T. F. Cash, (Ed.), Body image: A handbook oftheor, research, and clinical practice içinde (183-191), NewYork: Guilford Publications.
  • Şahin, N. H. ve Durak, A. (1994). Kısa Samptom Envanteri (Brief Symptom Inventory-BSI): Türk gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, P(31), 44-56.
  • Tiggemann, M. ve Lynch, J. E. (2001). Body image across the life span in adult women: The role of self-objectification. Developmental Psychology, 37(2), 243-253.
  • Tot, Ş. (2004). Menopozun psikiyatrik yönleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5, 114-119.
  • Thurston, R. C, Blumenthal, J. A., Babyak, M. A. ve Sherwood, A. (2006). Association between hot flashes, sleep complaints, and psychological functioning among healthy menopausal women. International Journal of Behavioral Medicine, 13(2), 163-172.
  • Uçanok, Z. ve Bayraktar, R. (1996). Farklı yaş gruplarındaki kadınlarda menopoza ilişkin belirtilerin, tutumların ve yaşama bakış açısının incelenmesi. 3P Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 4(1), 11-20.
  • Uçman, P. (1990). Ülkemizde çalışan kadınlarda stresle başa çıkma ve psikolojik rahatsızlıklar. Psikoloji Dergisi, 7(24), 58-75.
  • Varma, G. S., Karadağ, F., Oğuzhanoğlu, N. K., Özdel, O. ve Kökten, S. (2006). Menopoz: Klimakterik belirtiler ve cinsel doyum arasındaki ilişki. Yeni Symposium, 44(4), 182-188.
  • Wardle, J., Haase, A. M. ve Steptoe, A. (2006). Body image and weight control in young adults: International comparisons in university students from 22 countries. International Journal of Obesity, 30(4), 644-651.
  • Wharton, C. M., Adams, T. ve Hample, J. S. (2008). Weight loss practices and body weight perceptions among US college students. Journal of American College Health, 56(5), 579-584.
  • Wilk, C. A. ve Kirk, M. A. (1995). Menopause: A developmental stage, not a deficiency disease. Psychotherapy, 32(2), 233-241.
APA DÖKMEN YAŞIN Z (2009). Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. , 41 - 57.
Chicago DÖKMEN YAŞIN Zehra Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. (2009): 41 - 57.
MLA DÖKMEN YAŞIN Zehra Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. , 2009, ss.41 - 57.
AMA DÖKMEN YAŞIN Z Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. . 2009; 41 - 57.
Vancouver DÖKMEN YAŞIN Z Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. . 2009; 41 - 57.
IEEE DÖKMEN YAŞIN Z "Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı." , ss.41 - 57, 2009.
ISNAD DÖKMEN YAŞIN, Zehra. "Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı". (2009), 41-57.
APA DÖKMEN YAŞIN Z (2009). Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 41 - 57.
Chicago DÖKMEN YAŞIN Zehra Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. Türk Psikoloji Yazıları 12, no.24 (2009): 41 - 57.
MLA DÖKMEN YAŞIN Zehra Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. Türk Psikoloji Yazıları, vol.12, no.24, 2009, ss.41 - 57.
AMA DÖKMEN YAŞIN Z Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. Türk Psikoloji Yazıları. 2009; 12(24): 41 - 57.
Vancouver DÖKMEN YAŞIN Z Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı. Türk Psikoloji Yazıları. 2009; 12(24): 41 - 57.
IEEE DÖKMEN YAŞIN Z "Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı." Türk Psikoloji Yazıları, 12, ss.41 - 57, 2009.
ISNAD DÖKMEN YAŞIN, Zehra. "Menopoz, beden imgesi ve ruh sağlığı". Türk Psikoloji Yazıları 12/24 (2009), 41-57.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 14:54

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları