Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma
Yıl: 2021 Cilt: 13 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 605 - 615 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/nurses.2020-78838 İndeks Tarihi: 17-02-2022
Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma
Öz: Amaç: Araştırma, Uyku İnancı Ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmek amacıyla metodolojik olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, Ocak-Mart 2020 tarihleri arasında araştırmacı tarafından Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi dahili ve cerrahi birimleriyle yoğun bakım ve acil, dahiliye ve cerrahi polikliniklerinde çalışan hemşirelerin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini 487 hemşire, örneklemini ise ölçeğin madde sayısının 10 katı alınarak 200 hemşire oluşturmuştur. Araştırmada veriler demografik özellikleri ve Uyku İnanç Ölçeği’ni içeren anket formu ile yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Veri toplama formlarının doldurulma süresi ortalama 20 dk sürmüştür. Verilerin değerlendirilmesinde IBM SPSS AMOS V20 paket program kullanılmıştır. Bulgular: Ölçeğin dil geçerliği çeviri-geri çeviri yöntemi kullanarak sağlanmıştır. Kapsam geçerliği için 10 uzmandan görüş alınmış ve Kapsam Geçerlik İndeksi 0,99 olarak bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliğinin tespitinde, Açımlayıcı Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizi yöntemi kullanılmıştır. Faktör analizi sonucunda Türkçe uyarlamada elde edilen ölçek 20 maddeden ve 3 alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin alt boyutları orijinal ölçekten farklı yapılanma göstermiştir. Elde edilen ölçeğe ilişkin alt boyutlar: “Uyku Döngüsü Davranışı”, “Uyku İle İlgili Tutum”, “Uyku ile Uyumsuz Alışkanlıklar” şeklinde adlandırılmıştır. Ölçeğin güvenirliği iç tutarlılık (madde istatistikleri ve testi yarılama) ve değişmezlik (test-tekrar test) ile incelenmiştir. Ölçeğin iç tutarlılık Cronbach alfa katsayısı 0,798 olarak hesaplanmıştır. Uyku İnanç Ölçeği maddeleri arasında önemli bir korelasyon (ilişki) olduğu saptanmıştır (p<0,05). Araştırmada Uyku İnanç Ölçeği’nin test-tekrar test ölçek toplam puan korelasyonu 0,858 olarak bulunmuştur. Sonuç: Uyku İnanç Ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışması sonucunda elde edilen ölçek, geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Ölçek, bireylerin uyku inancının belirlenmesi amacıyla kullanılabilir.
Anahtar Kelime: Turkish Validity and Reliability of the Sleep Belief Scale: Methodological Study
Öz: Objective: The study was conducted methodologically in order to evaluate the Turkish adaptation, validity and reliability of Sleep Belief Scale. Material and Methods: The research was carried out by the researcher between January and March 2020 with the participation of nurses working in the internal and surgical units of Muğla Sıtkı Koçman University Training and Research Hospital, intensive care and emergency, internal medicine and surgery outpatient clinics. The universe of the study consisted of 487 nurses, the number of items in the scale was 20, and 200 nurses formed the sample of the study, taking 10 times the number of items. In the study, the data were collected by face-to-face interview technique with a questionnaire including demographic characteristics and sleep belief scale. It took an average of 20 minutes to fill in the data collection forms. IBM SPSS AMOS V20 package program was used to evaluate the data. Results: Language validity of the scale was provided by using translation-back translation method. Ten experts were consulted for the content validity and the Content Validity Index was found to be 0.99. Exploratory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis method was used to determine the construct validity of the scale. The scale obtained in the Turkish adaptation as a result of factor analysis consists of 20 items and 3 sub-dimensions. The sub-dimensions of the scale showed a different structuring than the original scale. The sub-dimensions related to the scale obtained were named as “Sleep Cycle Behavior”, “Attitude Related to Sleep”, “Habits Incompatible with Sleep”. The reliability of the scale was examined by internal consistency (item statistics and test halving) and invariance (test-retest). The internal consistency Cronbach Alpha coefficient of the scale was calculated as 0.798. It was determined that there is a significant correlation between sleep belief scale items (p<0.05). Test-retest scale total score correlation of Sleep Belief Scale was found 0.858 in the study. Conclusion: The scale obtained as a result of the adaptation study of Sleep Belief Scale into Turkish is a valid and reliable measurement tool. The scale can be used to determine the sleep belief of individuals.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Baysan Arabacı L. Uyku. Kara Kaşıkçı M, Akın palandöken E, editörler. Temel Hemşirelik Esaslar, Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri: 2021. p.421-31. [Link]
- 2. Sarı ÖY, üner S, Büyükakkuş B, Bostancı EÖ, Çeliköz AH, Budak M. Bir üniversitenin yurtta kalan öğrencilerinde uyku kalitesi ve etkileyen faktörler [Sleep quality and some factors affecting sleep quality in the students living in the residence hall of a university]. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2015;14(2):93-100. [Crossref]
- 3. Doğan SD, Arslan S, Aydıngülü N, Koparan H, Gülşen M. Vardiya sistemiyle çalışan hemşirelerin uyku kalitesi [Sleep quality of nurses working with shift system]. Cukurova Med J. 2019;44(4):1196-202. [Crossref]
- 4. Karakaş SA, Gönültaş N, Okanlı A. Vardiyalı çalışan hemşirelerde uyku kalitesi [The quality of sleep of nurses who works shift workers]. ERü Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2017;4(1):17- 26. [Link]
- 5. Han Y, Yuan Y, Zhang L, Fu Y. Sleep disorder status of nurses in general hospitals and its influencing factors. psychiatr Danub. 2016; 28(2):176-83. [pubMed]
- 6. park E, Lee HY, park CS. Association between sleep quality and nurse productivity among Korean clinical nurses. J Nurs Manag. 2018;26(8):1051-8. [Crossref] [pubMed]
- 7. Takahashi M, Iwakiri K, Sotoyama M, Higuchi S, Kiguchi M, Hirata M, et al. Work schedule differences in sleep problems of nursing home caregivers. Appl Ergon. 2008;39(5):597-604. [Crossref] [pubMed]
- 8. Suzuki K, Ohida T, Kaneita Y, Yokoyama E, Uchiyama M. Daytime sleepiness, sleep habits and occupational accidents among hospital nurses. J Adv Nurs. 2005;52(4):445-53. [Crossref] [pubMed]
- 9. Yeşilçiçek Çalık K, Aktaş S, Kobya Bulut H, Özdaş Anahar E. Vardiyalı ve nöbet sistemi şeklindeki çalışma düzeninin hemşireler üzerine etkisi [The effect of shift working and rotating shifts on nurses]. HSp. 2015;1(1):33-45. [Crossref]
- 10. Dobing S, Frolova N, McAlister F, Ringrose J. Sleep quality and factors influencing self-reported sleep duration and quality in the general internal medicine inpatient population. pLoS One. 2016;9;11(6): e015 6735. [Crossref] [pubMed] [pMC]
- 11. Wesselius HM, van den Ende ES, Alsma J, Ter Maaten JC, Schuit SCE, Stassen pM, et al; "Onderzoeks Consortium Acute Geneeskunde" Acute Medicine Research Consortium. Quality and quantity of sleep and factors associated with sleep disturbance in hospitalized patients. JAMA Intern Med. 2018; 1;178(9):1201-8. [Crossref] [pubMed] [pMC]
- 12. Delaney LJ, Currie MJ, Huang HC, Lopez V, Van Haren F. "They can rest at home": an observational study of patients' quality of sleep in an Australian hospital. BMC Health Serv Res. 2018;5;18(1):524. [Crossref] [pubMed] [pMC]
- 13. Batmaz İ, Sarıyıldız MA, Dilek B, Bez Y, Karakoç M, Çevik R. Sleep quality and associated factors in ankylosing spondylitis: relationship with disease parameters, psycho logical status and quality of life. Rheumatol Int. 2013;33(4):1039- 45. [Crossref] [pubMed]
- 14. İsmailoğlu EG, Özdemir H. Factors affecting sleep hygiene training of nursing students. Journal of Turkish Sleep Medicine. 2020; 3:195-200. [Crossref]
- 15. Kaur G, Singh A. Excessive daytime sleepiness and its pattern among Indian college students. Sleep Med. 2017;29:23-8. [Crossref] [pubMed]
- 16. Güneş Z. Uyku sağlığının korunmasında uyku hijyenin rolü ve stratejileri [Role and strategies of sleep hygiene in promoting sleep health]. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2018;27(2):188-98. [Crossref]
- 17. Wong MM, puttler LI, Nigg JT, Zucker RA. Sleep and behavioral control in earlier life predicted resilience in young adulthood: a prospective study of children of alcoholics and controls. Addict Behav. 2018;82:65-71. [Crossref] [pubMed] [pMC]
- 18. Cervena K, Dauvilliers Y, Espa F, Touchon J, Matousek M, Billiard M, et al. Effect of cognitive behavioural therapy for insomnia on sleep architecture and sleep EEG power spectra in psychophysiological insomnia. J Sleep Res. 2004;13(4):385-93. [Crossref] [pubMed]
- 19. Jefferson CD, Drake CL, Scofield HM, Myers E, McClure T, Roehrs T, et al. Sleep hygiene practices in a population-based sample of insomniacs. Sleep. 2005;28(5):611-5. [Crossref] [pubMed]
- 20. LeBourgeois MK, Giannotti F, Cortesi F, Wolfson A, Harsh J. Sleep hygiene and sleep quality in Italian and American adolescents. Ann N Y Acad Sci. 2004;1021:352- 4. [Crossref] [pubMed] [pMC]
- 21. Stepanski EJ, Wyatt JK. Use of sleep hygiene in the treatment of insomnia. Sleep Med Rev. 2003;7(3):215-25. [Crossref] [pubMed]
- 22. Brown FC, Buboltz WC Jr, Soper B. Relationship of sleep hygiene awareness, sleep hygiene practices, and sleep quality in university students. Behav Med. 2002;28(1):33- 8. [Crossref] [pubMed]
- 23. Morin CM, Blais F, Savard J. Are changes in beliefs and attitudes about sleep related to sleep improvements in the treatment of insomnia? Behav Res Ther. 2002;40(7):741-52. [Crossref] [pubMed]
- 24. Ree MJ, Harvey AG. Investigating safety behaviours in insomnia: the development of the sleep-related behaviours questionnaire (SRBQ). Behav Change. 2004;21(1):26-36. [Crossref]
- 25. Esin MN. Veri toplama yöntem ve araçları & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. Erdoğan S, Nahçivan N, editörler. Hemşirelikte Araştırma: Süreç, Uygulama ve Kritik. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2014. p.193- 234.
- 26. Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SpSS ve Lisrel uygulamaları. 1. Baskı. Ankara: pegem Akademi Yayıncılık; 2012. (Baskı sayısı eklenmelidir.) [Link]
- 27. Heale R, Twycross A. Validity and reliability in quantitative studies. Evid Based Nurs. 2015; 18(3):66-7. [Crossref] [pubMed]
- 28. Adan A, Fabbri M, Natale V, prat G. Sleep beliefs scale (SBS) and circadian typology. J Sleep Res. 2006;15(2):125-32. [Crossref] [pubMed]
- 29. Büyüköztürk Ş. Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı [Factor analysis: basic concepts and using to development scale]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2002;32:470-83. [Link]
- 30. Costello AB, Osborne JW. Best practices inexploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your anal ysis. practical Assessment. 2005;10(7):1-9. [Link]
- 31. Yeşilyurt S, Çapraz C. Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası [A road map for the content validity used in scale development studies]. Erzincan üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;20(1):251-64. [Crossref]
- 32. Şencan H. Güvenilirlik ve korelasyon analizleri. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlilik ve Geçerlilik. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınları; 2005. p.253-812. [Link]
- 33. Cheek RE, Shaver JL, Lentz MJ. Variations in sleep hygiene practices of women with and without insomnia. Res Nurs Health. 2004; 27(4):225-36. [Crossref] [pubMed]
| APA | yapar ü, birgili f (2021). Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. , 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| Chicago | yapar ülkü,birgili fatma Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. (2021): 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| MLA | yapar ülkü,birgili fatma Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. , 2021, ss.605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| AMA | yapar ü,birgili f Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. . 2021; 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| Vancouver | yapar ü,birgili f Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. . 2021; 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| IEEE | yapar ü,birgili f "Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma." , ss.605 - 615, 2021. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| ISNAD | yapar, ülkü - birgili, fatma. "Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma". (2021), 605-615. https://doi.org/10.5336/nurses.2020-78838 |
| APA | yapar ü, birgili f (2021). Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 13(3), 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| Chicago | yapar ülkü,birgili fatma Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi 13, no.3 (2021): 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| MLA | yapar ülkü,birgili fatma Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, vol.13, no.3, 2021, ss.605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| AMA | yapar ü,birgili f Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2021; 13(3): 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| Vancouver | yapar ü,birgili f Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2021; 13(3): 605 - 615. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| IEEE | yapar ü,birgili f "Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma." Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 13, ss.605 - 615, 2021. 10.5336/nurses.2020-78838 |
| ISNAD | yapar, ülkü - birgili, fatma. "Uyku İnancı Ölçeği Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Metodolojik Çalışma". Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi 13/3 (2021), 605-615. https://doi.org/10.5336/nurses.2020-78838 |
