Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği
Yıl: 2022 Cilt: Sayı: 49 Sayfa Aralığı: 48 - 65 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.52642/susbed.1111484 İndeks Tarihi: 30-12-2022
Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği
Öz: Günümüzde ne kadar dijital teknolojiler etkin olsa da televizyon hala etkili iletişim araçlardan biri olarak gücünü sürdürmektedir. Televizyonda yayınlanan çizgi filmler dünyanın her yerinde birçok çocuğun hayatında her zaman önemli olmuştur. Çizgi filmler, çocukların cinsiyet rollerinin ve toplumsal gelişimlerinin belirlenmesinde çok etkili olmaları nedeniyle önemli medya ürünü olarak değerlendirilmektedir. Çalışmada, çocuklar için çizgi filmlerdeki kadın/erkek karakterlerin temsili ve herhangi bir kalıp yargının olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca Bandura'nın ’Sosyal Öğrenme Kuramı’ ve Gerbner’ın ‘Yetiştirme Kuramı’ndan yararlanarak, TRT çocuk kanalında yayınlanan çizgi filmlerde hangi cinsiyet ve karakterin öne çıkarıldığı ve bu karakterin ana karakter olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular çerçevesinde, TRT Çocukta yayınlanan çizgi film karakterlerindeki cinsiyet rolü temsillerine odaklanılmıştır. Amaç doğrultusunda çizgi filmlerdeki karakterler cinsiyet rolleri ayrımı üzerinden içerik analizi yöntemi kullanılarak kategorize edilmiştir. Tespit edilen 225 karakterin 139’u erkek, 86’sı ise kadın karakterlerden oluşmaktadır. Çizgi filmlerde bu karakterler, zeki, güçlü, maceracı, özgüvenli, duygusal, merhametli ve yardımsever özellikte olarak sunulmaktadır. Özellikle yayınlanan çizgi filmlerde kadın karakterlerin zeki/güçlü/maceracı/özgüvenli kategorisinde yer aldığı durumlarda hikâyenin ana karakteri oldukları da görülmektedir. Araştırma sonucunda TRT Çocuk kanalında yayınlanan çizgi filmlerde kadın ve erkek karakterler arasında belirgin bir cinsiyet vurgusu, cinsiyet özelliklerinin öne çıkarıldığı görülmüştür. Yayınlanan 25 çizgi filmden, 8’inde ana karakterin kadın, 13’ünde ana karakterin erkek, 4’ünde ise ana karakterlerin hem kadın hem de erkek olduğu görülmektedir. Ayrıca yayın içeriklerinde Türk gelenek ve göreneklerine uygun konular işlendiği ve çocukların topluma uyumu aşamasında edinecekleri bilgileri bu çizgi filmler aracılığıyla edinmeleri sağlanmaya çalışılmakladır.
Anahtar Kelime: An Analysis on Gender Roles, Mold Jurisdictions, and the Fiction Distribution of Characters in Cartoons: The Example of TRT Children's Channel
Öz: Although digital technologies are effective today, television still maintains its power as one of the effective communication tools. TV cartoons have always been important in the lives of many children all over the world. Cartoons are considered as important media products because they are very effective in determining the gender roles and social development of children. In the study, the representation of male/female characters in cartoons for children and whether there are any stereotypes were investigated. In addition, by using Bandura's 'Social Learning Theory' and Gerbner's 'Cultivation Theory', it has been tried to determine which gender and character is featured in the cartoons broadcast on TRT children's channel and whether this character is the main character. Within the framework of the findings, the focus was on the gender role representations in the cartoon characters broadcast on TRT Child. For the purpose, the characters in the cartoons were categorized using the content analysis method on the basis of gender roles. Of the 225 identified characters, 139 are male and 86 are female. In cartoons, these characters are presented as intelligent, strong, adventurous, self-confident, emotional, compassionate and helpful. Especially in published cartoons, when female characters are in the category of intelligent/strong/adventurous/confident, it is also seen that they are the main characters of the story. As a result of the research, it has been seen that there is a distinct gender emphasis and gender characteristics between male and female characters in the cartoons broadcast on TRT Child channel. It is seen that the main character is female in 8 of the 25 cartoons, the main character is male in 13, and the main characters are both female and male in 4 of them. In addition, it is tried to ensure that the content of the broadcast covers topics suitable for Turkish traditions and customs, and that children acquire the information they will acquire during their adaptation to society through these cartoons.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed, S., & Wahab, J. A. (2014). Animation and Socialization Process: Gender Role Portrayal on Cartoon Network. Asian Social Science, 44-53. doi:10.5539/ass.v10n3p44
- Akıncı, A. G. (2014). Okul Öncesi Döneme Yönelik Çizgi Filmlerde Yer Alan Değerlere Ait Sözel İfadelerin Sunumu: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 16, ss: (429-445).
- Akkuş, S., Yılmazer, Y., Şahinöz, A., & Sucaklı, İ. (2015). 3-60 Ay Arası Çocukların televizyon İzleme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal. https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbfd/issue/7893/103899 adresinden alındı
- Bandura, A. (2006). Autobiography. MG Lindzey & WM Runyan (Eds.), A history of psychology in autobiography (Vol. 9). Washington DC: American Psychological Association.
- Bayrakcı, M. (2013). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(14), 198-210. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue/11210/133874 adresinden alındı
- Blackstone, A. (2003). Gender Roles and Society. Human Ecology: An Encyclopedia of Children, Families, (s. 335-338). içinde Santa Barbara: ABC-CLIO.
- Butler, J. (2005). Undoing Gender. New York: Routledge.
- Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi | Istanbul University Faculty of Communication Journal, 0(28), 31-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22861/244105 adresinden alındı
- Davie, G. (2010). Cultivation Theory. Mass Communication Theory: https://masscommtheory.com/theory-overviews/cultivation-theory/ adresinden alındı
- Dökmen, Z. (2009). Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Ellemers, N. (2017). Gender Stereotypes. Annual Review ofPsychology, 275-298. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-122216011719 adresinden alındı
- Evra, J. V. (2004). Television and Child Development. New York: Routledge.
- Gerbner, G. M. (1996). Cultural indicators: A research project on trends in television content and viewer conceptions of reality Philadelphia, PA: Cultural Indicators.
- Görgün Baran, A. (2021, Ocak 13). Feminizmin Gelişim Serüveni: Dalga Yerine Kuşak Diyelim mi? Ağustos 19, 2021 tarihinde KOÇ-KAM: https://kockam.ku.edu.tr/feminizmin-gelisim-seruveni-dalga-yerine-kusak-diyelim-mi-aylin-gorgun-baran/ adresinden alındı
- Güder, S. Y., Ay, A., Saray, F., & Kılıç, İ. (2017). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının İzledikleri Çizgi Filmlerin Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargıları Açısından İncelenmesi: Niloya Örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 96-111.
- Gündüz Kalan, Ö. (2010). Reklamda Çocuğun Toplumsal Cinsiyet Teorisi Bağlamında Konumlandırılışı: 'Kinder' Reklam Filmleri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi | Istanbul University Faculty of Communication Journal, 1(38), 75-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22852/244011#article_cite adresinden alındı
- Güvenç, B. (1994). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Kalaycı, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından bir çizgi film çözümlemesi: Pepee., 40(177). Eğitim ve Bilim, 243-270.
- Keller, E. F. (1987). The Gender/Science System: Or, Is Sex to Gender as Nature Is to Science. Hypatia, 37-49. Ağustos 18, 2021 tarihinde https://www.jstor.org/stable/3810121 adresinden alındı
- McLeod, S. (2016). Albert Bandura's Social Learning Theory. Ağustos 19, 2021 tarihinde SimplyPsychology: https://www.simplypsychology.org/bandura.html adresinden alındı
- Muratoğlu Pehlivan, B. (2019). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türk Çizgi Filmlerinde Anne ve Baba Temsili Üzerine Bir Çalışma. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1(2), 15-27. Ağustos 19, 2021 tarihinde https://dergipark.org.tr/en/pub/mekcad/issue/45570/614778 adresinden alındı
- Muratoğlu Pehlivan, B. (2019). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türk Çizgi Fİlmlerinde Anne ve Baba temsili Üzerine Bir Çalışma. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1(2), 15-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mekcad/issue/45570/614778 adresinden alındı
- Oakley, A. (1989). Sex Gender and Society. England: The Camelot Press.
- Oakley, A. (2015). Sex, Gender and Society. New York: Routledge.
- Özer, Ö. (2017). Medyada Şiddet Kullanımı: Şiddet Ekonomisi, Medyanın İdeolojik Şiddeti ve Yetiştirme Kuramı Açısından Bir Değerlendirme. (27), 1-9.
- Özkan, S. (2017). Gerbner’in kültürel göstergeler kuramı bağlamında televizyon haber. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 2(4), 129-141. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akader/issue/31877/350402 adresinden alındı
- Planned Parenthood. (tarih yok). What are gender roles and stereotypes? Ağustos 18, 2021 tarihinde Planned Parenthood: https://www.plannedparenthood.org/learn/gender-identity/sex-gender-identity/what-are-gender-roles-and-stereotypes adresinden alındı
- Potter, W. J. (2014). A Critical Analysis of Cultivation Theory. Journal of Communication, 1015-1036. doi:https://doi.org/10.1111/jcom.12128
- Radyo Televizyon Üst Kurulu. (2013). Türkiye'de Çocukların Medya Kullanma Alışkanlıkları Araştırması. Ankara.
- Renkmen, M. (2015). Evlilik programlarında hegemonik erkekliğin inşası, temsili ve ataerkil söylem. Ş. Yavuz (Dü.) içinde, Toplumsal Cinsiyet ve Medya (s. 247-286). Heyamola Yayınları.
- Saygılıgil, F. (2016). Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Semiz Türkoğlu, H. (2017). Çocukların Televizyon İzleme Davranışlarında Medya Okuryazarlığı Dersinin Etkisi Üzerine Bir Alan Araştırması. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 2(1), 27-46.
- Şenol, D., Erdem, S., Uzun, Z., & Erdem, E. (2016). Toplumsal Cinsiyetin Bir Aktarım Aracı Olarak Çizgi Filmler: Sindirella ve Pamuk Prenses Örneği. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 2(2). doi:10.21798/kadem.2017225030
- Şentürk, M., & Turgut, M. (2011). Televizyon Programları, Reklamlar ve Çocuklar. Aile ve Toplum, 7(27), 63-88. Ağustos 19, 2021 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/21121/227503 adresinden alındı
- Tahaoğlu, Ç. (2014, Mart 27). Medyanın Künyesi: Kaç Kadın, Kaç Erkek? Ağustos 20, 2021 tarihinde Bianet: https://m.bianet.org/bianet/medya/154466-medyanin-kunyesi-kac-kadin-kac-erkek#:~:text=Gazete%20k%C3%BCnyelerinin%20y%C3%BCzde%2019%27u,%2C5%27i%20erkeklerden%20olu%C5%9Fuyor. adresinden alındı
- Tahaoğlu, Ç., & Akgül, E. (2018). Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Elkitabı. İstanbul: IPS İletişim Vakfı.
- Tong, R. (2012). Gender Roles. Encyclopedia of Applied Ethics (Second Edition),, 399-406. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-373932-2.00307-0 adresinden alındı
- Yaşın, C., & Cengiz, C. (2020, Nisan 21). George Gerbner’in Yetiştirme Kuramı. İletişim Ansiklopedisi: http://yenimedya.info/2020/04/24/cultivation/ adresinden alındı
| APA | Turkoglu H, Türkoğlu S (2022). Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. , 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| Chicago | Turkoglu Hulya Semiz,Türkoğlu Süleyman Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. (2022): 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| MLA | Turkoglu Hulya Semiz,Türkoğlu Süleyman Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. , 2022, ss.48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| AMA | Turkoglu H,Türkoğlu S Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. . 2022; 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| Vancouver | Turkoglu H,Türkoğlu S Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. . 2022; 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| IEEE | Turkoglu H,Türkoğlu S "Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği." , ss.48 - 65, 2022. 10.52642/susbed.1111484 |
| ISNAD | Turkoglu, Hulya Semiz - Türkoğlu, Süleyman. "Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği". (2022), 48-65. https://doi.org/10.52642/susbed.1111484 |
| APA | Turkoglu H, Türkoğlu S (2022). Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (49), 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| Chicago | Turkoglu Hulya Semiz,Türkoğlu Süleyman Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , no.49 (2022): 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| MLA | Turkoglu Hulya Semiz,Türkoğlu Süleyman Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol., no.49, 2022, ss.48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| AMA | Turkoglu H,Türkoğlu S Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2022; (49): 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| Vancouver | Turkoglu H,Türkoğlu S Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2022; (49): 48 - 65. 10.52642/susbed.1111484 |
| IEEE | Turkoglu H,Türkoğlu S "Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği." Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , ss.48 - 65, 2022. 10.52642/susbed.1111484 |
| ISNAD | Turkoglu, Hulya Semiz - Türkoğlu, Süleyman. "Çizgi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Kalıp Yargılar ve Karakterlerin Kurgu Dağılımı Üzerine Bir Analiz: TRT Çocuk Kanalı Örneği". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 49 (2022), 48-65. https://doi.org/10.52642/susbed.1111484 |
