TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ
Yıl: 2022 Cilt: 18 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1069 - 1088 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17130/ijmeb.1030258 İndeks Tarihi: 10-01-2023
TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ
Öz: İnsani kalkınma, ekonomik kalkınmaya farklı bir bakış açısı getirerek merkezine insanı alan, insanın refah seviyesi ve yaşam standardını artırmayı hedefleyen bir kalkınma politikasıdır. İnsani kalkınmayla bireylerin sağlıklı bir yaşam sürmesi, nitelikli bir eğitim alması, kaliteli bir yaşam için gerekli kaynaklara erişebilmesi ve bunları kullanabilmesi amaçlanmaktadır. İnsani kalkınmanın ölçümünde ekonomik büyümenin yeterli olmaması nedeniyle refah seviyesini ölçmek için farklı bir araca ihtiyaç duyulmuş ve İnsani Kalkınma Endeksi, insani kalkınmanın ölçümünde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ülkelerin İnsani Kalkınma Endeksi’ne etki eden faktörleri tespit etmesi insani kalkınma hedeflerine ulaşmak için doğru politika ve araçları belirlemelerinde yol gösterici olmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de insani kalkınma üzerinde etkili olan faktörlerin tespit edilmesi amacıyla 2000- 2019 dönemi baz alınarak kamu eğitim harcamaları, kamu sağlık harcamaları ve gelir eşitsizliğinin İnsani Kalkınma Endeksi üzerindeki etkisi Toda-Yamamoto nedensellik testi ve ARDL analizi ile incelenmiştir. Nedensellik testinden elde edilen bulgular, Türkiye’de ele alınan dönemde sadece kamu sağlık harcamalarından İnsani Kalkınma Endeksi’ne doğru bir nedensellik ilişkisi olduğunu göstermektedir. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin tespiti için yapılan ARDL analizi sonucunda, kamu sağlık harcamalarının İnsani Kalkınma Endeksi üzerindeki etkisinin negatif olduğu saptanmıştır. Kamu eğitim harcamaları ile gelir eşitsizliğinin ise uzun dönemde İnsani Kalkınma Endeksi üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: THE EFFECT OF PUBLIC EDUCATION AND HEALTH EXPENDITURES AND INCOME INEQUALITY ON HUMAN DEVELOPMENT IN TURKEY
Öz: Human development is a development policy that brings a different perspective to economic development, puts people at its center, and aims to increase people’s welfare and living standards. With human development, it is aimed for individuals to lead a healthy life, receive a qualified education, access, and use the necessary resources to live a quality life. The Human Development Index has started to be widely used in the measurement of human development, as economic growth is not sufficient in the measurement of human development and a different tool is needed to measure the level of welfare. Identifying the factors affecting the Human Development Index guide countries in detecting appropriate policies and tools to achieve the human development goal. In this study, in order to determine the factors affecting human development in Turkey, in the period of 2000-2019, the effects of public education expenditures, public health expenditures and income inequality on the Human Development Index were examined with the Toda-Yamamoto causality test and ARDL analysis. The findings obtained from the causality test show that, in Turkey during the period under review, there is a causality relationship from only public health expenditures to the Human Development Index. As a result of the ARDL analysis performed to determine the long-term relationship between the variables, it was determined that the effect of public health expenditures on the Human Development Index was negative. It has been detected that in the long-term public education expenditures and income inequality do not have a significant effect on the Human Development Index.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acemoğlu, D. & Robinson, J. A. (2002). The political economy of the Kuznet Curve. Review of Development Economics, 6(2), 183-203.
- Akbar, M., Hussain, A., Akbar, A. & Ullah, I. (2021). The dynamic association between healthcare spending, CO2 emissions, and Human Development Index in OECD countries: Evidence from panel VAR model. Environment, Development and Sustainability, 10470-10489.
- Akçacı, T. (2013). Eğitim harcamalarının iktisadi büyümeye etkisi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(5), 65-79.
- Akpolat, A. G. & Altıntaş, N. (2013). Enerji tüketimi ile reel GSYİH arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi: 1961-2010 dönemi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(2), 115-127.
- Ali, S. A., Raza, H. & Yousuf, M. U. (2012). The role of fiscal policy in human development: The Pakistan’s perspective. The Pakistan Development Review, 51(4), 381-396.
- Alin, O. & Marieta, M. D. (2011). Correlation analysis between the health system and human development level within the European Union. International Journal of Trade, Economics and Finance, 2(2), 99-102.
- Altun, Y., İşleyen, Ş. & Görür, Ç. (2018). Türkiye’de eğitim ve sağlık harcamalarının ekonomik büyümeye etkisi: 1999-2017. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 223-244.
- Annabi, N., Harvey, S. & Lan, Y. (2007). Public expenditures on education, human capital and growth in Canada: An OLG model analysis. Journal of Policy Modeling, 33(6), 852-865.
- Arslan, G. (2013). Ekonomik büyüme, kalkınma ve gelir dağılımı. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 45-52.
- Arslan, İ., Eren, M. V. & Kaynak, S. (2016). Sağlık ile kalkınma arasındaki ilişkinin asimetrik nedensellik analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 287-310.
- Ayrangöl, Z. & Tekdere, M. (2014). Türkiye ve OECD ülkelerinde yapılan eğitim harcamalarının karşılaştırmalı analizi. Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 1-30.
- Barouni, M., Harati Khalilabad, T. & Harati, J. (2015). The effect of health expenditure on Human Development Index in selected countries with high, middle and low income levels: 2000-2010. Journal of Healthcare Management (Journal of Health System), 6(2), 81-91.
- Beauty, F. N. (2016). The analysis of government expenditure for education and health sector on Human Development Index (HDI) in Indonesia year 2008-2013. Malang: Brawijaya University, Economics and Business Faculty, International Program in Economics.
- Bhowmik, D. (2020). Determinants of India’s health expenditure: An econometric analysis. International Journal on Recent Trends in Business and Tourism, 4(1), 13-23.
- Bloom, D. E., Canning, D., & Sevilla, J. (2001). The effect of health on economic growth: Theory and evidence. NBER Working Paper, 1-26.
- Boachie, M. K. (2017). Health and economic growth in Ghana: An empirical investigation. Fudan Journal of the Humanities and Social Sciences, 10(2), 253-265.
- Çağlar, A. (2018). İnsani kalkınma ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çalışkan, A. & Eğmir, R. T. (2020). The relationship between public expenditure and human development: The case of European countries (2009-2018). Sosyal Güvenlik Dergisi, 10(2), 217-226.
- Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye’de beşeri sermaye harcamaları ve insani gelişmişlik. “İŞ, GÜÇ” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12(1), 7-28.
- Çalışkan, Ş., Karabacak, M. & Meçik, O. (2017). Türkiye ekonomisinde eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Bootstrap Toda-Yamamoto nedensellik testi yaklaşımı. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 45-56.
- Çütcü, İ., Atay, G. & Akkurt, A. (2020). Kalkınma-gelir dağılımı ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine yapısal kırılmalı ekonometrik analiz. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(22), 448-466.
- Dickey, D. & Fuller, W. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 427-431.
- Dişbudak, C. & Süslü, B. (2009). Kalkınma ve bireysel gelir dağılımı: Kuznets Hipotezi Türkiye için geçerli mi? Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 146-166.
- Granger, C. W. (1969). Investigating causal relation by econometric and cross-sectional method. Econometrica, 424-438.
- Gupta, S., Clements, B. & Tiongson, E. (1998). Public spending on human development. Finance & Development, 35(3), 1-9.
- Gupta, S., Verhoeven, M. & Tiongson, E. R. (2002). The effectiveness of government spending on education and health care in developing and transition economies. European Journal of Political Economy, 717-737.
- Gül, E. & Yavuz, H. (2011). Türkiye’de kamu harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi:1963-2008 dönemi. Maliye Dergisi, (160), 72-85.
- Günsoy, G. (2005). İnsani gelişme kavramı ve sağlıklı yaşam hakkı. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 35-52.
- Hacker, R. S. & Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: Theory and application. Applied Economics, 1489-1500.
- Han, E. & Kaya, A. A. (1999). Kalkınma ekonomisi teori ve politika. Eskişehir: Birlik Ofset.
- Iskandar, I. (2017). Effect of Human Development Index fund on economic growth through a special autonomy. Jurnal Ekonomi Pembangunan: Kajian Masalah Ekonomi dan Pembangunan, 18(1), 40-49.
- Javaid, A., Akbar, A. & Nawaz, S. (2018). A review on Human Development Index. Pakistan Journal of Humanities and Social Sciences, 357-369.
- Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economics Dynamic and Control, 12, 231-254.
- Keskin, A. (2011). Ekonomik kalkınmada beşeri sermayenin rolü ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 125-153.
- Kim, T. K. & Lane, S. R. (2013). Government health expenditure and public health outcomes: A comparative study among 17 countries and implications for US health care reform. American International Journal of Contemporary Research, 9-13.
- Kutluay Şahin, D. (2020). Eğitimin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: AB ülkeleri için panel veri analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 657- 672.
- Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. The American Economic Association, 45(1), 1-28.
- Maharda, J. B. & Aulia, B. Z. (2020). Government expenditure and human development in Indonesia. Jambura Equilibrium Journal, 2(2), 81-94.
- Mirahsani, Z. (2016). The relationship between health expenditures and Human Development Index. Journal of Research & Health Social Development & Health Promotion Research Center, 6(3).
- Özsoy, C. (2007). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin iktisadi kalkınmadaki yeri ve önemi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Öztürk, A., Kalaycı, S. & Korkmaz, N. (2017). Türkiye’de eğitim harcamalarının iktisadi büyümeye etkisi: Ekonometrik bir analiz. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(7), 17-29.
- Öztürk, E. & Oktar, S. (2017). Kalkınma gelir eşitsizliği ilişkisi: Türkiye örneği. Akademik Hassasiyetler, 101-123.
- Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
- Phillips, P. & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335- 346.
- Rahmawati, F., Ananda, F. P. & Narmaditya, B. S. (2020). Socio-economic indicators and income inequality: Lesson from West Java in Indonesia. Scientific Papers of the University of Pardubice, 28(3), 1-7.
- Razmi, M. J., Abbasian, E. & Mohammadi, S. (2012). Investigating the effect of government health expenditure on HDI in Iran. Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology, 2(5), 1-8.
- Ruzima, M. & Veerachamy, P. (2021). The impact of public spending in education and health on human development in India. Journal of the Asia Pacific Economy, 1-14.
- Schultz, T. Z. (1961). Investment in human capital. The American Economic Reviews, 1-17.
- Selim, S., Uysal, D. & Eryiğit, P. (2014). Türkiye’de sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin ekonometrik analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 13-24.
- Shah, S. (2016). Determinants of Human Development Index: A cross-country empirical analysis. International Journal of Economics and Management Studies, 3(5), 43-46.
- Suescún, R. (2007). The role of fiscal policy in human development and growth. LAC Regional, 1-53.
- Susetyo, D., Zunaidah, Z., Rohima, S., Adam, M., Yulianita, A. & Velirian, D. (2017). Expenditure analysis of local government and regional economic development district/city of ten province in Sumatra Island Indonesia. International Journal of Applied Business and Economic Research, 15(3), 17-20.
- Şaşmaz, M. Ü., Odabaş, H. & Yayla, Y. E. (2019). OECD ülkelerinde sağlık harcamaları ile kalkınma arasındaki ilişki: Panel veri analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 851-866.
- Taş, U. & Yenilmez, F. (2008). Türkiye’de eğitimin kalkınma üzerindeki rolü ve eğitim yatırımlarının geri dönüş oranı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 155-186.
- Tıraş, H. H. & Ağır, H. (2018). OECD ülkelerinde sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel nedensellik analizleri. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(4), 13-29.
- Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 225-250.
- Tunalı, H. & Yılmaz, A. (2016). Büyüme, beşeri sermaye ve kalkınma ilişkisi: OECD ülkelerinin ekonometrik bir incelemesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 295-318.
- Tüylüoğlu, Ş. & Karalı, B. (2006). İnsani Kalkınma Endeksi ve Türkiye için değerlendirilmesi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 53-88.
- UNDP. (2004). Human Development Report 2004: Cultural liberty in today’s diverse world. New York: UNDP.
- UNDP. (2020). Human Development Report 2020, The next frontier, Human development and the Anthropocene. New York: UN Plaza.
- Yalçın, A. Z. & Çakmak, F. (2016). Türkiye’de kamu sağlık harcamalarının insani gelişim üzerindeki etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30, 705-723.
- Yumuşak, İ. G. & Bilen, M. (2000). Gelir dağılımı - beşeri sermaye ilişkisi ve Türkiye üzerine bir değerlendirme. K. Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 77-96.
| APA | AVCI B (2022). TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. , 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| Chicago | AVCI Bağdat Sıla TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. (2022): 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| MLA | AVCI Bağdat Sıla TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. , 2022, ss.1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| AMA | AVCI B TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. . 2022; 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| Vancouver | AVCI B TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. . 2022; 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| IEEE | AVCI B "TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ." , ss.1069 - 1088, 2022. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| ISNAD | AVCI, Bağdat Sıla. "TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ". (2022), 1069-1088. https://doi.org/10.17130/ijmeb.1030258 |
| APA | AVCI B (2022). TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 18(4), 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| Chicago | AVCI Bağdat Sıla TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 18, no.4 (2022): 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| MLA | AVCI Bağdat Sıla TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, vol.18, no.4, 2022, ss.1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| AMA | AVCI B TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 2022; 18(4): 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| Vancouver | AVCI B TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 2022; 18(4): 1069 - 1088. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| IEEE | AVCI B "TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ." Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 18, ss.1069 - 1088, 2022. 10.17130/ijmeb.1030258 |
| ISNAD | AVCI, Bağdat Sıla. "TÜRKİYE’DE KAMU EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI İLE GELİR EŞİTSİZLİĞİNİN İNSANİ KALKINMA ÜZERİNE ETKİSİ". Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 18/4 (2022), 1069-1088. https://doi.org/10.17130/ijmeb.1030258 |
