TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ
Yıl: 2022 Cilt: 1 Sayı: 73 Sayfa Aralığı: 235 - 266 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.32925/tday.2022.82 İndeks Tarihi: 03-03-2023
TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ
Öz: Dil öğretiminde ilk hedefi oluşturan bireyin kendini eksiksiz ifade ederek hedef dili amacına uygun kullanabilmesi başarılı bir iletişim için oldukça önemlidir. Bu doğrultuda alıcının karşılaştığı sözceleri / tümceleri / dilsel - dil dışı göstergeleri üretiliş amacına uygun olarak yorumlaması ve verici aşamasına geçebilmek için bağlama göre oluşturduğu sözcelerle iletişim veya bilgilendirme eylemini başarıyla gerçekleştirebilmesi beklenmektedir. Ana dilini edinirken örtük yapılarla ilgili farkındalık geliştiren birey diğer dilleri de daha kolay ve verimli biçimde öğrenebilecektir. Dil paydaşlarının bilinçsiz biçimde uyguladığı bu kuralların Türkçe öğreticileri tarafından bilinçli olarak öğrenicilere aktarılması gereklidir. Çalışmada, edim bilimi uygulamalarının dil becerilerinin geliştirilmesindeki önemini somutlaştırmak amacıyla 5. sınıf (Anıttepe Yayıncılık), 6, 7 ve 8. sınıf (MEB Yayınları) Türkçe ders kitaplarındaki etkinlikler değerlendirilmiştir. Süreç temel nitel araştırma desenine göre yürütülmüş, doküman incelemesi tekniğiyle toplanan veriler betimsel analiz yaklaşımıyla J. L. Austin’in Söz Eylem Kuramındaki edim sözlerine ve J. R. Searle’ün sınıflandırmasına eklemeler yapılarak yorum- lanmıştır. İncelenen etkinliklerde 5. sınıf için 21, 6. sınıf için 10, 7. sınıf için 11, 8. sınıf için 16 edim söz değerine ulaşılmıştır. Etkinliklerde edim sözlerin buldurulmaması ve türlerinin yeterli olmaması nedeniyle farklı bağlamları içerecek biçimde genişletilmesi ve tekrarlı yapılarla pekiştirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Türkçe öğretmenliği ana bilim dallarında ve ortaokul Türkçe ders kitaplarını hazırlayan komisyonda dil bilimi uzmanlarının da yer almasının bu sorunun giderilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: THE REQUIREMENT OF PRAGMATIC AWARENESS IN TURKISH LESSONS
Öz: It is very important for successful communication that the individual who constitutes the first goal in language teaching can express her/ himself completely and use the target language in accordance with her/his purpose. In this direction, it is expected that the receiver can interpret the utterances, sentences / linguistic - non-linguistic signs in accordance with the purpose of production and successfully perform the communication or information action with the utterances s/he has formed according to the context in order to pass to the sender stage. The individual who develops awareness about implicit structures while acquiring his/her native language will be able to learn other languages more easily and efficiently. These rules, which are unconsciously applied by language sharers, need to be consciously conveyed to learners by Turkish teachers. In the study, the activities in the 5th grade (Anıttepe Publishing), 6th, 7th and 8th grade (MEB Publications) Turkish textbooks were evaluated in order to embody the importance of pragmatics practices in the development of language skills. The process was carried out according to the basic qualitative research design, and the data collected by the document analysis technique were interpreted with a descriptive analysis approach by making additions to the illocutionary category in J. L. Austin’s Speech Act Theory and J. R. Searle’s classification. In the activities examined, 21 illocutionary values for the 5th grade, 10 for the 6th grade, 11 for the 7th grade, and 16 for the 8th grade were reached. It was concluded that the activities should be expanded to include different contexts and reinforced with repetitive structures, since the performance words were not found and their types were not sufficient. It is thought that the participation of expert linguists in the Turkish teaching departments and in the commission that prepares the secondary school Turkish textbooks will contribute to the elimination of this problem.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akgül, A., Demirer, N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan, İ. ve Uysal, A. (2021). 7. sınıf Türkçe ders kitabı. (Ed. N. Demirer). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- Aksan, D. (2004). Dilbilim ve Türkçe yazıları. İstanbul: Multilingual.
- Akşehirli, S. (2011). Söz edimleri kuramı açısından kurgusal anlatı metinlerinde söz aktarımı. Turkish Studies, 6(2), 143 – 162.
- Alinezhad, A. (2015). The significance of pragmatics in English language teaching. ELT Voice – India, 5(1), 19 – 24.
- Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728 – 749.
- Alyılmaz, S. (2020). Türkçe öğretiminde hedef kitleyle ilgili yaşanan bazı sorun- lar ve çözüm önerileri. C. Alyılmaz, O. Er, İ. Çoban (Ed.), Türkçe eğitiminin güncel sorunları içinde (73 - 85). Ankara: Eğiten.
- Aslan, S. (2005). Türkiye Türkçesinde sezdirmeye dayalı rica stratejileri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 2(1), 114 – 126.
- Austin, J. L. (1962). How to do things with words. London: Oxford University. Baş, B. (2003). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarında metin türleri üzerine bir inceleme. TÜBAR, 13, 257 – 265.
- Bussmann, H. (1996). Dictionary of language and linguistics. London: Routledge.
- Boz, E. (2013a). İletişimde sen dili yerine ben dili. Türk Dili, 739, 65 – 68.
- Boz, E. (2013b). Necip Fazıl’ın “Yunus Emre” şiiri üzerinde söz eylem çözümlemesi. Türk Dili, 737, 111 – 116.
- Coulthard, M. (2014). An introduction to discourse analysis. London: Routledge.
- Crystal, D. (2008). A dictionary of linguistics and phonetics. USA: Blackwell.
- Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (2019). 5. Sınıf Türkçe ders kitabı. (Ed. K. Meydan). Ankara: Anıttepe.
- Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272 – 286.
- Çoban, İ. ve Polatcan, F. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki bulmaca etkinliklerinin eş anlamlı kelime öğretimi açısından değerlendirilmesi. TEKE Dergisi, 9(3), 1151 – 1166.
- Deniz, K., Tarakcı, R. ve Karagöl, E. (2019). Okuma kazanımları açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 688 – 708.
- Dilidüzgün, S. (2004). Okuma öğretimi hedefleri bağlamında Türkçe ders kitaplarındaki çocuk edebiyatı ürünleri. HAYEF Dergisi, 2, 43 – 55.
- Erkman Akerson, F. (2016). Türkçe örneklerle dile genel bir bakış. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Ertürk, N., Keleş, S. ve Külünk, D. (2021). 6. sınıf Türkçe ders kitabı. (Ed. N. Ertürk). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2019). 8. sınıf Türkçe ders kitabı. (Ed. A. Yücel). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- Farinde, R. O. ve Oyedokun - Alli, W. A. (2020). Pragmatics and language teaching. Journal of Language Teaching and Research, 11(5), 841 – 846.
- Gemalmaz, E. (2010). Türkçenin derin yapısı. Ankara: Belen.
- Gonzales, A. (2013). Development of politeness strategies in participatory online environments: A case study. (Eds. N. Taguchi and J. M. Sykes). Technology in interlanguage pragmatics research and teaching. (pp. 101 – 121). Amsterdam: John Benjamins Publishing.
- Gökmen, S. ve Çağlayan Dilber, N. (2011). Türkçe derslerinde söz edimlerin öğ- retimi üzerine bir değerlendirme. AÜ Dil Dergisi, 154, 44 – 60.
- Hirik, S. (2019). Dede Korkut Hikâyelerinde söz edimi yapıları. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 751 – 768.
- Huber, E. (2013). Dilbilime giriş. İstanbul: Multilingual.
- İşcan, A. ve Cımbız A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 250 – 272.
- İşeri, K. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitabının ilköğretim Türkçe programının amaçlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 17(136), 58 – 74.
- Karadağ, Ö. (2019). Türkçe ders kitaplarında yer alan özetleme etkinlikleri üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 469 – 485.
- Kerimoğlu, C. (2017). Genel dilbilime giriş. Ankara: Pegem.
- Kıran, Z. ve Eziler Kıran, A. (2018). Dilbilime giriş. (5. Baskı). Ankara: Seçkin.
- Matthews, P. H. (2000). The concise dictionary of linguistics. Oxford: Oxford University.
- MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- Merriam, S. B. (2009). Qualitative research. A guide to design and implementation. America: Jossey - Bass.
- Okur, A. (2013). Millî kültür ve folklorun Türkçe ders kitapları aracılığıyla aktarımı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 877 – 904.
- Onursal Ayırır, İ. (2016). Edimbilim ve dil öğretimi. Dil bilimleri ve dil öğretimi. (2. Baskı). Ankara: Seçkin.
- Otan, D. (2010). Türkçede ikna söylemi: Sözbilimsel soruların söylem-edimbilimsel işlevleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef – araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. TÜBAR, 13, 59 – 69.
- Paltridge, B. (2012). Discourse analysis. New York: Routledge.
- Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. London: Sage.
- Richards, J. C. ve Schmidt, R. (2010). Longman dictionary of language teaching and applied linguistics. Great Britain: Pearson Education.
- Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabında bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586 – 596.
- Searle, J. R. (1999). Expression and meaning. New York: Cambridge University.
- Shakki, F., Naeini, J., Mazandarani, O. ve Derakhshan, A. (2020). Instructed second language English pragmatics in the Iranian context. Journal of Teaching Language Skills, 39(1), 201 – 252.
- Taguchi, N. (2011). Teaching pragmatics: Trends and issues. Annual Review of Applied Linguistics, 31, 289 – 310.
- Tang, T. (2013). Discourse and pragmatics in language teaching. International Conference on Educational Research and Sports Education, 105 – 109.
- Temizkan, M. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türkçe dersi öğretim programındaki temel beceriler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 49 – 72.
- Toklu. M. O. (2015). Dilbilime giriş. (6. Baskı). Ankara: Akçağ.
- Ünveren Kapanadze, D. (2018). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Turkish Studies, 13(27), 1575 – 1592.
- Yaylagül, Ö. (2015). Göstergebilim ve dilbilim. Ankara: Hece.
- Yule, G. (1996). Pragmatics. New York: Oxford University. https://americanenglish.state.gov/resources/teachers-corner-simple-ways-in- corporate-pragmatics-efl-classroom (22.06.2021)
APA | KONU M (2022). TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. , 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
Chicago | KONU MELTEM MERVE TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. (2022): 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
MLA | KONU MELTEM MERVE TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. , 2022, ss.235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
AMA | KONU M TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. . 2022; 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
Vancouver | KONU M TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. . 2022; 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
IEEE | KONU M "TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ." , ss.235 - 266, 2022. 10.32925/tday.2022.82 |
ISNAD | KONU, MELTEM MERVE. "TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ". (2022), 235-266. https://doi.org/10.32925/tday.2022.82 |
APA | KONU M (2022). TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 1(73), 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
Chicago | KONU MELTEM MERVE TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten 1, no.73 (2022): 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
MLA | KONU MELTEM MERVE TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, vol.1, no.73, 2022, ss.235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
AMA | KONU M TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten. 2022; 1(73): 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
Vancouver | KONU M TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten. 2022; 1(73): 235 - 266. 10.32925/tday.2022.82 |
IEEE | KONU M "TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ." Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 1, ss.235 - 266, 2022. 10.32925/tday.2022.82 |
ISNAD | KONU, MELTEM MERVE. "TÜRKÇE DERSLERİNDE EDİM BİLİMSEL FARKINDALIĞIN GEREKLİLİĞİ". Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten 1/73 (2022), 235-266. https://doi.org/10.32925/tday.2022.82 |