Yıl: 2023 Cilt: 18 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 181 - 202 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.66768 İndeks Tarihi: 01-06-2023

Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları

Öz:
Türkiye’de çalgı yapım geleneği ve ustalığına ilişkin bilginin korunması, bilimsel yönden araştırılması, güncel yöntemlerle ele alınıp yeniden kurgulanarak gelecek kuşaklara aktarılması için lisans düzeyinde eğitim veren, beş farklı bölüm bulunmaktadır. Bununla birlikte Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri ile Güzel Sanatlar Liselerinde, alanla ilgili derslerin takibi ve atölye uygulamaları yapılmaktadır. Örgün eğitimin yanı sıra özel çalgı yapım atölyeleriyle ilişkilenen gençler ise yaygın eğitim koşullarının imkânlarından faydalanmaktadır. Söz konusu geleneğin Geleneksel Çalgı Yapımcılığı ve İcracılığı başlığı ile Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanteri Listesi’ne eklendiği, listede yer alan 35 farklı grup sayısı içerisinde en fazla unsur barındıran 4. grup olduğu ve 17 farklı unsur içererek 297 adet genel toplam unsur sayısı içerisinde önemli bir yer teşkil ettiği görülmektedir. Bununla birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülmüş bulunan çalışmalar ile somut olmayan kültürel miras taşıyıcılarının tespiti ve kayıt altına alınması sayesinde kültür hayatına katkı sağlayacak önemli sonuçların elde edildiği, söz konusu unsurların korunması için ulusal koruma eylem planlarının ortaya konduğu bilinmektedir. Ne var ki söz konusu plan dahilinde, çalgılar için yurtdışında oldukça yaygınlık kazanmış bir uygulama olduğu gözlemlenen, yapım yarışmaları fikrinin henüz yer almadığı görülmektedir. At, ok atma, cirit, mızrak, kayık yarışları ya da âşık atışmaları gibi sayıları epey çoğaltılabilecek nice değerli örnek nedeniyle Türk kültüründe yarışma olgusunun önemli bir yer teşkil etmekte olduğu söylenebilir. Bu noktadan hareketle bu makalede, çalgı yapım geleneğine ait somut olmayan kültürel miras niteliğindeki bilginin korunması ve aktarımı ile birlikte eserlerin ustaca üretimi, restorasyonu ile yeni fikirlerin önünü açmaya yönelik bir platform olarak yapım yarışmalarının alana sağlayacağı muhtemel katkı tartışılmıştır. Bununla birlikte yurtdışındaki güncel yarışma örnekleri incelenmiş ve bu yarışmaların düzenlendiği ülkelerin, somut olmayan kültürel miras ulusal envanter listelerinde bulunan çalgı yapım alanı ile ilgili unsur sayıları açısından konumu, Türkiye ile karşılaştırmalı biçimde sorgulanmıştır. Bu sorgulama kapsamında, yarışma etkinliği düzenlenen ülkeler arasında, SOKÜM ulusal envanter listesinde kayıtlı bulunan unsur sayısı üzerinden bir karşılaştırma yapıldığında, zengin bir kültürel birikim ve çeşitliliğe sahip olan Türkiye’nin, ulusal envanter listesinde bulunan unsur sayısının yüksekliğine rağmen, bu ülkelerden ayrı bir konumda olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Başta ulusal envanter listesinde yer alan bağlama, çam düdüğü/sipsi, kaval, davul, kabak kemane, tulum, kemençe, rebap, cura, garmon, nağara ve zurna ile abdallık geleneği çalgı yapım ve icracılığı ya da delbekçilik geleneği ile ilgili olmak üzere yarışma organizasyonlarının, bütünüyle rekabet teması üzerine kurgulanmış olmak yerine, tüm katılımcıların kendini kazançlı sayacağı, yaratıcı yönü teşvik edecek ve bilimsel yöntemin önemine işaret edecek biçimde Türkiye’de de planlanması, SOKÜM sözleşmesinin temel amaçları ile de örtüşen önemli kazanımların elde edilmesi açısından yararlı olacaktır.
Anahtar Kelime:

Instrument Making Competitions within the Context of Intangible Cultural Heritage

Öz:
In Turkey, there are five different departments providing education at the undergraduate level in order to preserve the knowledge about the tradition and mastery of instrument making, to research it scientifically, to deal with it using current methods and to transfer it to the future generations by reconstructing it. In addition, in Vocational and Technical Anatolian High Schools and Fine Arts High Schools, courses related to the field and workshop practices are carried out. Next to formal education, young people who are involved in private instrument making workshops benefit from the opportunities of non-formal education. The tradition in question was added to the Intangible Cultural Heritage Turkey National Inventory List with the title of Traditional Instrument Making and Performance, it is the fourth group with the highest number of 35 different groups in the list and it contains 17 different elements and is important among the overall total number of 297 elements. It is known that important results that will contribute to cultural life have been obtained thanks to the studies carried out by the Ministry of Culture and Tourism and the identification and registration of intangible cultural heritage carriers and that national protection action plans have been put forward for the protection of these elements. However, within the said plan, it seen that the idea of organizing competitions, which is a very common practice abroad for musical instruments, has not yet taken place. It can be said that the phenomenon of competition has an important place in Turkish culture due to many valuable examples such as horse, arrow throwing, javelin, spear, boat races or minstrel battels of words. From this point of view, in this article, the possible contribution of the musical instrument making competitions as a platform to open the way for new ideas through skilful production and restoration of the works together with the preservation and transfer of the intangible cultural heritage of instrument making tradition is discussed. In addition, the current competition examples abroad were examined and the position of the countries where these competitions are held in terms of the number of elements related to the field of musical instrument making in the national inventory lists of intangible cultural heritage was questioned in comparison with Turkey. With scope of this inquiry, when the number of items registered in the ICH national inventory list is compared among the countries where the competition event is held, it is concluded that Turkey, which has a rich cultural background and diversity, is in a different position from these countries despite the high number of items in the national inventory list emerges. Competition organizations, primarily related to the bağlama, sipsi, kaval, drum, kabak kemane, tulum, kemençe, rebap, cura, garmon, nağara- zurna and abdal tradition instrument making/performing or delbek tradition, the instruments which are included in the national inventory list, instead of being entirely based on the theme of competition, it would be beneficial to plant it in Turkey in a way that all participants would consider themselves profitable, encourage the creative aspect and out the importance of the scientific method, in terms of achieving important gains that also overlap with the main objectives of the ICH Convention.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Corillon (t.y.). International violin making competitions: Ente Triennale Cremona, Etienne Vatelot, VSA Competition, Mittenwald violin making competition. Erişim tarihi: 16.09.2022,https://www.corilon.com/us/library/towns-and-regions/international-violinmaking- competitions-ente-triennale-cremona-concours-etienne-vatelot-vsa-competitionmittenwald- violin-making-competition
  • Çokbankir, N. (2010). Yazıtlar Işığında Roma İmparatorluk Çağı Küçük Asya Agonları ve Sporcuları, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Düzgün, Ü. K. (2012). Türk destanlarında merkezi kahraman tipinin tipolojisi. Folklor Edebiyat, 18, (69), 9-46.
  • Eğinli, A. T. (2009). Çalışanlarda iş doyumu: Kamu ve özel sektör çalışanlarının iş doyumuna yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 35-52.
  • Ertürk, E. & Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39- 52.
  • Groot,W., Van Den Brink, H. M. (1999). Job satisfaction of older workers. International Journal of Manpower, 20(6), 344.
  • Güneş, B. (2010). Yarışma esasinda üretilen söz sanatlari ve nazim türlerinin adlandirilmasi, kültür tarihimizde yarış. Acta Turcica, 2(1), 186-193.
  • Gürses, İ. (2010). Dindarlık ve kişilik. Emin Yayınları.
  • Koustelios, A. D. (2001) Personal Characteristics and Job Satisfaction of Greek Teachers. The International Journal of Educational Management, 15(7), 354.
  • Küçükebe, M. (2012). Geçmişin yeniden inşası: Günümüz cremona keman yapımcılığında otantisite ve mesleki örgütlenme, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Locke, Edwin A. (1976). The Nature and Causes of Job Satisfaction. Marvin D. Dunette (Ed) The Handbook of Industrial and Organisational Psychology, Chicago: Rand-McNally, 1297- 1349.
  • Maslow, A. H. (1969). The farther reaches of human nature. The Journal of Transpersonal Psychology, 1(1), 1-9.
  • Mcclelland, D. C., & Koestner, R. (1992). The Achievement Motive. Motivation and Personality: Handbook of Thematic Content Analysis, New York: Cambridge University Press, 143-152.
  • Metelkacompetition (2017). International Violin Making Competition Prague. Erişim tarihi: 05.09.2022,https://www.metelkacompetition.cz/results.php.
  • Onaran, O. (1981). Çalışma yaşamında güdülenme kuramları. Ankara Üniversitesi Siyasi Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 470.
  • Pleket, H. W. (2022). 7 Games, Prizes, Athletes and Ideology: Some Aspects of the History of Sport in the Greco-Roman World. Greek Athletics, Edinburgh: Edinburgh University Press, 145- 174. https://doi.org/10.1515/9781474469920-017
  • Rogers, C. (1961). On becoming a person: A Therapist’s View of Psychotherapy, Boston: Houghton Mifflin.
  • Semerci, Ali S. (2005). İş Motivasyonu ve Sonuçları: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda Bir Uygulama, [Uzman Yeterlilik Tezi]. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü.
  • Steers, Richard m., Mowday, Richard t. & Shapıro, Debra L. (2004). The future of work motivation theory. Academy of Management Review, 29(3), 379-387.
  • Şakar, Ö. S. (2010). Dil kültür bağlamında bazı yarışlar ve ödülleri. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2(1), “Kültür Tarihimizde Yarış”, 164-185.
  • Şengül, N. Ç. (2013). Antikçağda Küçük Asya’daki Sporcular: Sosyal Durumları, Profesyonellik ve Kentler, Cedrus, s. 151-162. https://doi.org/10.13113/cedrus/20131683
  • Tietjen, M.A., Myers, R.M. (1998) Motivation and Job Satisfaction. Management Decision, 36(4), 226-231.
  • Unesco (t.y.). Intangible Cultural Heritage, Browse the lists of Intengible Cultural Heritage and the register of good sfaeguarding practices, Erişim tarihi: 07.10.2022, https://ich.unesco.org/en/lists?text=&country[]=00217&multinational=3&display1=inscript ionID#tabs
  • Tablo1: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (t.y.). Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanter Listesi-Çalgı Yapımcılığı ve İcracılığı Unsur Grubu. Erişim tarihi: 05.09.2022,https://aregem.ktb.gov.tr/TR-279417/somut-olm-kult-miras-turkiye-ulusalenvanteri. html
  • Resim 1: Comune di Cremona (t.y.). XVI Concorso Triennale Internazionale di Liuteria A. Stradivari – Esposizione degli strumenti partecipanti. Erişim tarihi: 05.09.2022, https://www.comune.cremona.it/node/503377
  • Resim 2: Geigenbauwettbewerd (t.y.). 9. Internationaler Geigenbauwettbewerb Mittenwald. Erişim tarihi: 05.09.2022, https://geigenbauwettbewerb-mittenwald.de/
  • Resim 3: Metelkacompetition (2017). Competition Rules. Erişim tarihi: 18.09.2022, https://www.metelkacompetition.cz/rules.php
  • Resim 4: Wieniawski (t.y.). 16. International Henryk Wieniawski Violin Competition - Henryk Wieniawski Music Society in Poznan. Erişim tarihi: 05.09.2022, https://www.wieniawski.com/ivc.html
  • Resim 5: Civp (t.y.). Concours Etienne Vatelot Lutherie et Archeterie. Erişim tarihi: 05.09.2022, https://civp.com/lutherie/alutherie.html
  • Resim 6: Anlailiuteria (t.y.). 13. International Luthery Competition anlai di Pisogne. Erişim tarihi: 05.09.2022, https://www.anlailiuteria.it/173885674
  • Resim 7: Chinaculture (2016). 3rd China International Violin Making and Bow Making Competition, 2016. Erişim tarihi: 05.09.2022,https://en.chinaculture.org/2016- 05/13/content_784011.htm
  • Resim 8: Soulandshape (t.y.). The 3rd International Violinmakers Competition Moscow. Erişim tarihi: 05.09.2022,https://www.violin.soulandshape.ru/about?lang=en
  • Resim 9: VSA (t.y.). 24th International Violin Making Competition Registration Form. Erişim tarihi: 13.09.2022,https://www.vsaweb.org/competition-registration
  • Resim 10: Guthman (t.y.). Georgia Tech, Guthman Musical Instrument Competition. Erişim tarihi: 13.09.2022,https://guthman.gatech.edu/
  • Resim 11: A Design (t.y.). A Design Award & Competition. Erişim tarihi: 13.09.2022,
  • Resim 12: ISM (t.y.). Incorporated Society of Musicians, The One-Handed Musical Instruments Trust, Erişim Tarihi: 19.09.2022,https://www.ism.org/features/the-ohmi-trust-the-onehanded- musical-instrument-trust
  • Resim 13: Violinbridges (t.y.). The International Violin Bridges Competition, Erişim Tarihi: 20.09.2022,https://violinbridges.co.uk/
  • Resim 14: Talentsetvioloncelles (t.y.). International Violin Making Competition, Erişim tarihi: 06. 10. 2022,https://talentsetvioloncelles.com/index.php/concours-de-lutherie/#top
APA Küçükebe M (2023). Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. , 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
Chicago Küçükebe Murat Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. (2023): 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
MLA Küçükebe Murat Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. , 2023, ss.181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
AMA Küçükebe M Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. . 2023; 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
Vancouver Küçükebe M Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. . 2023; 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
IEEE Küçükebe M "Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları." , ss.181 - 202, 2023. 10.7827/TurkishStudies.66768
ISNAD Küçükebe, Murat. "Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları". (2023), 181-202. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.66768
APA Küçükebe M (2023). Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. Turkish Studies (Elektronik), 18(1), 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
Chicago Küçükebe Murat Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. Turkish Studies (Elektronik) 18, no.1 (2023): 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
MLA Küçükebe Murat Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. Turkish Studies (Elektronik), vol.18, no.1, 2023, ss.181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
AMA Küçükebe M Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. Turkish Studies (Elektronik). 2023; 18(1): 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
Vancouver Küçükebe M Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları. Turkish Studies (Elektronik). 2023; 18(1): 181 - 202. 10.7827/TurkishStudies.66768
IEEE Küçükebe M "Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları." Turkish Studies (Elektronik), 18, ss.181 - 202, 2023. 10.7827/TurkishStudies.66768
ISNAD Küçükebe, Murat. "Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Çalgı Yapım Yarışmaları". Turkish Studies (Elektronik) 18/1 (2023), 181-202. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.66768