Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?
Yıl: 2023 Cilt: 73 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 359 - 383 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/ISTJECON2022-1210198 İndeks Tarihi: 20-07-2023
Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?
Öz: Bu çalışma, Türkiye’de döviz kuru geçişkenliğinin genel ve ana harcama tüketici fiyatları üzerindeki etkilerinin zaman içinde değişip değişmediğini incelemektedir. Çalışma, zamanla-değişen Granger nedensellik (TVGC) testini kullanarak, 1986M01- 2022M06 döneminde ABD doları ile Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) arasındaki nedensellik ilişkisini ve ardından 2003M01-2022M06 döneminde sepet kur (ABD doları ve Avro) ile 12 ana harcama grubu arasındaki nedensellik ilişkisini incelemektedir. Bulgulara göre, Türkiye’de uygulanan dalgalı döviz kuru ve açık enflasyon hedeflemesi rejimine bağlı olarak döviz kuru geçişkenliğinin (ERPT) TÜFE ve ana harcama grupları üzerindeki etkileri azalmıştır. TVGC testi ile elde edilen bulgular, ABD doları ile TÜFE arasında çift yönlü Granger nedensellik ve sepet kurdan ana harcama gruplarına doğru tek yönlü Granger nedensellik olduğunu göstermiştir. Ayrıca elde edilen bulgular, TÜFE’ye ilişkin ERPT’nin ulusal ve uluslararası krizlerde daha belirgin hale geldiğini ve TÜFE beklentilerindeki bozulma nedeniyle yüksek ve kalıcı seyrettiğini göstermektedir.
Anahtar Kelime: Does Exchange Rate Pass-Through Change Over Time in Türkiye?
Öz: This paper investigates whether the effects of exchange rate pass-through on general and disaggregated consumer prices change over time in Türkiye. Using the time-varying Granger causality (TVGC) test, the study examines the causality relationship between the US dollar and the consumer price index (CPI) over the 1986M01-2022M06 period and then the causality relationship between a US dollar and Euro currency basket and 12 main expenditure groups over the 2003M01- 2022M06 period. According to the findings, the effects of exchange rate pass-through (ERPT) on the CPI and major groups of consumer expenditures decreased based on the floating exchange rate and explicit inflation-targeting regime in Türkiye. The findings obtained from the TVGC test showed a bidirectional Granger causality between the US dollar and CPI and a unidirectional Granger causality from the currency basket to the indexes for the major groups of consumer expenditures. Moreover, the findings show the ERPT on the CPI to become more pronounced during national and international crises and to remain high and persistent due to the deterioration in CPI expectations.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alptekin, V., Yılmaz, K. Ç., & Taş, T. (2016). Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 1-9.
- Arora, V., & Shi, S. (2016). Energy consumption and economic growth in the United States. Applied Economics 48 (39), 3763–3773.
- Baş, G., & Kara, M. (2020). Exchange rate pass-through on the domestic prices: Evidence from the Turkish economy. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8(2), 115-125.
- Berument, H. (2002). Döviz kuru hareketleri ve enflasyon dinamiği: Türkiye örneği. Bilkent University Department of Economics Working Paper No. 02-02, 2002.
- Çatık, A. N. & Güçlü, M. (2012) Measuring exchange rate pass-through under structural changes: The case of Turkey, International Journal of Statistics and Economics, 8, S12, 21-42.
- Damar, A. O. (2010). Türkiye’de döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisinin incelenmesi. TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü Uzmanlık Yeterlik Tezi (ss. 1 – 80).
- Darvas, Z. (2001). Exchange rate pass-through and real exchange rate in EU candidate countries. Economic Research Centre of the Deutsche Bundesbank Discussion Paper No. 10/01, 2001.
- Devereux, M.B., & J. Yetman. (2003). Price-setting and exchange rate pass-through: Theory and evidence. Paper presented at the Price Adjustments and Monetary Policy Conference, Bank of Canada, Ottawa, Ontario, November.
- Dickey, D.A., & Fuller, W.A., (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root author. Econometrica 49, 1057–1072.
- Doğan, B. Ş. (2013). Asymmetric behavior of the exchange rate pass-through to manufacturing prices in Turkey. Emerging Markets Finance & Trade, 49(3), 35-47. https://doi.org/10.2753/ REE1540-496X490303
- Emek, Ö., Düşünceli, F., & Doru, Ö. (2021). Türkiye’de yurt içi üretici ve tüketici fiyatları üzerindeki döviz kuru geçişkenliğinin incelenmesi. İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 163-190.
- Ersel, H., & Özatay, F. (2008). Fiscal dominance and inflation targeting: Lessons from Turkey. Emerging Markets Finance & Trade, 44(6), 38-51. https://doi.org/10.2753/REE1540-496X440603
- Feldkircher, M., & Siklos, P. L. (2019). Global inflation dynamics and inflation expectations. International Review of Economics & Finance, 64, 217-241. https://doi.org/10.1016/J. IREF.2019.06.004
- Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37(3), 424. https://doi.org/10.2307/1912791
- Granger, C. W. J. (1988). Some recent development in a concept of causality. Journal of Econometrics, 39(1-2), 199-211. https://doi.org/10.1016/0304-4076(88)90045-0
- Gül, E., & Ekinci, A. (2006). The causal relationship between exchange rates and inflation in Turkey:1984-2003. Anadolu University Journal of Social Sciences, 6(1), 91-106.
- Ha, J., Marc Stocker, M., & Yilmazkuday, H. (2020). Inflation and exchange rate pass-through. Journal of International Money and Finance, 105, 102187. https://doi.org/10.1016/J. JIMONFIN.2020.102187
- Jiang, J., & Kim, D. (2013). Exchange rate pass-through to inflation in China. Economic Modelling, 33, 900-912. https://doi.org/10.1016/J.ECONMOD.2013.05.021
- Jiménez-Rodríguez, R., & Morales-Zumaquero, A. (2020). BRICS: How important is the exchange rate pass-through? The World Economy, 43(3), 781-793.
- Kara, H., Küçük-Tuğer, H., Özlale, Ü., Tuğer, B., & Yücel, E. M. (2007). Exchange rate regimes and passthrough: Evidence from the Turkish economy. Contemporary Economic Policy, 25(2), 206-225.
- Kara, H., & Öğünç, F. (2008). Inflation targeting and exchange rate pass- through: The Turkish experience. Emerging Markets Finance and Trade, 44(6), 52-66. https://doi.org/10.2753/ REE1540-496X440604
- Kara, H., & Öğünç, F. (2011). Döviz kuru ve ithalat fiyatlarının enflasyona etkisi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları (C. 14).
- Korkmaz, S., & Bayır, M. (2015). Döviz kuru dalgalanmalarının yurtiçi fiyatlara etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 13-29.
- Kwapil, C., & Scharler, J. (2010). Interest rate pass-through, monetary policy rules and macroeconomic stability. Journal of International Money and Finance, 29(2), 236-251.
- Leigh, D., & Rossi, M. (2002). Exchange rate pass-through in Turkey. IMF Working Papers (C. 02, Issue 204, s. 1).
- McFarlane, L. (2002). Consumer price inflation and exchange rate pass through in Jamaica. Bank of Jamaica. Erişim:21 Kasım 2022
- Nogueira, R.P., Jr. (2006). Inflation targeting and the role of exchange rate pass-through. University of Kent Discussion Paper 0602, Kent.
- Özata, E. (2019). Türkiye’de döviz kuru geçişkenliğinin asimetrik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 213-232. https://doi.org/10.17494/ogusbd.672820
- Philips, P.C.B., & Perron, P., (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika Trust 75, 335–346. https://doi.org/10.1093/poq/nf1045.
- Phillips, P. C. B., Shi, S., & Yu, J. (2015). Testing for multiple bubbles: Historical episodes of exuberance and collapse in the S&P 500. International Economic Review, 56(4), 1043-1078.
- Rittenberg, L. (2007). Exchange rate policy and price level changes: Casualty tests for Turkey in the post liberalisation period. The Journal of Development Studies, 29(2), 245-259.
- Saiki, A. (2004). The Change in inflation persistence and exchange rate pass-through for inflation targeting countries. Ph.D. dissertation, International Business School, Brandeis University, Waltham, MA.
- Shi, S., Hurn, S., & Phillips, P. C. B. (2020). Causal change detection in possibly integrated systems: Revisiting the money–income relationship. Journal of Financial Econometrics, 18(1), 158-180.
- Shi, S., Phillips, P. C. B., & Hurn, S. (2018). Change detection and the causal impact of the Yield Curve. Journal of Time Series Analysis, 39(6), 966-987. https://doi.org/10.1111/JTSA.12427
- Soybilgen, B., & Yazgan, E. (2017). An evaluation of inflation expectations in Turkey. Central Bank Review, 17(1), 31-38. https://doi.org/10.1016/J.CBREV.2017.01.001
- Swanson, N. R. (1998). Money and output viewed through a rolling window. Journal of Monetary Economics, 41(3), 455-474.
- Şeker, H. (2022). Türkiye’de kur- enflasyon geçişkenliği üzerine ekonometrik bir analiz. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 131-142.
- Thoma, M. A. (1994). Subsample instability and asymmetries in money-income causality. Journal of Econometrics, 64(1-2), 279-306. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)90066-3
- Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250. https://doi.org/10.1016/0304- 4076(94)01616-8
- TÜİK (2022). Tüketici Fiyat Endeksi, Haziran 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=tuketicifiyat- endeksi-haziran-2022-45795&dil=1
- Tümtürk, O. (2017). Türkiye’de döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi ve enflasyon hedeflemesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(3), 837-855. https://doi.org/10.18657/yonveek.371996
- Türk, E., & Çetinkaya, A. T. (2015). Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisinin Granger nedensellik testi ile incelenmesi “Türkiye Örneği”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 27-38. https:// dergipark.org.tr/tr/pub/kusbd/issue/19380/205605
- Turna, Y., Eşmen, S., & Turna, B. (2022). Türkiye’de döviz kurunun enflasyon etkisi ve fiyat yapışkanlıkları: NARDL yaklaşımı. İzmir İktisat Dergisi, 37(2), 522-535. https://doi.org/10.24988/ ije.
- Yanar, R. & Berk, E. (2023). Döviz kurundaki değişimlerin yurtiçi üretici ve tüketici fiyatlarına geçiş etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 22 (1), 223- 238. DOI: 10.21547/jss.1187052
- Yılmaz, M. & Uysal, D. (2019). Türkiye’de dolarizasyon ve enflasyon ilişkisi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 4 (10), 286-306. DOI: 10.25204/iktisad.543482
- Yilmazkuday, H. (2022). Drivers of Turkish inflation. The Quarterly Review of Economics and Finance, 84, 315-323.
- Yüncüler, C. (2011). Pass-through of external factors into price indicators in Turkey. Central Bank Review, 11(2), 71-84. https://ideas.repec.org/a/tcb/cebare/v11y2011i2p71-84.html
| APA | Çakır M, KAYA A (2023). Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. , 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| Chicago | Çakır Mustafa,KAYA AHMET EKREM Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. (2023): 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| MLA | Çakır Mustafa,KAYA AHMET EKREM Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. , 2023, ss.359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| AMA | Çakır M,KAYA A Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. . 2023; 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| Vancouver | Çakır M,KAYA A Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. . 2023; 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| IEEE | Çakır M,KAYA A "Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?." , ss.359 - 383, 2023. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| ISNAD | Çakır, Mustafa - KAYA, AHMET EKREM. "Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?". (2023), 359-383. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| APA | Çakır M, KAYA A (2023). Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. İstanbul İktisat Dergisi, 73(1), 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| Chicago | Çakır Mustafa,KAYA AHMET EKREM Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. İstanbul İktisat Dergisi 73, no.1 (2023): 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| MLA | Çakır Mustafa,KAYA AHMET EKREM Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. İstanbul İktisat Dergisi, vol.73, no.1, 2023, ss.359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| AMA | Çakır M,KAYA A Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. İstanbul İktisat Dergisi. 2023; 73(1): 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| Vancouver | Çakır M,KAYA A Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?. İstanbul İktisat Dergisi. 2023; 73(1): 359 - 383. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| IEEE | Çakır M,KAYA A "Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?." İstanbul İktisat Dergisi, 73, ss.359 - 383, 2023. 10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
| ISNAD | Çakır, Mustafa - KAYA, AHMET EKREM. "Türkiye’de Döviz Kuru Geçişkenliği Zamanla Değişiyor mu?". İstanbul İktisat Dergisi 73/1 (2023), 359-383. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2022-1210198 |
