Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik

Bülent GÜNDÜZ (Mersin Üniversitesi, Mersin, Türkiye)
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
21 0
Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1749 - 1767 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik

Öz:
Bu çalışmada, okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik ve tükenmişlik arasındaki ilişki incelenmiş ve yetkinlik inançlarının tükenmişliği yordamadaki katkısı araştırılmıştır. Ayrıca çalışmada danışmanların, yetkinlik ve tükenmişlik düzeylerinin sosyal destek, görev algısı ve öğrenci sayısı değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı da ele alınmıştır. Çalışmaya katılan 194 okul psikolojik danışmanına Maslach Tükenmişlik Envanteri, Mesleki Yetkinlik Ölçeği ve Bilgi Formu uygulanmıştır. Pearson korelasyon katsayısı, regresyon, t ve F testleriyle yapılan analizler sonucunda, okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik inançlarının MTE’nin duyarsızlaşma alt boyut puanları üzerinde negatif, kişisel başarı puanları üzerinde pozitif yordayıcı bir etkisinin bulunduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra sosyal destek alan, görev algısı olumlu olan ve öğrenci sayısı az olan danışmanların daha az tükenmişlik yaşadığı ve yetkinlik inançlarının yüksek olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Davranış Bilimleri

Self-efficacy and burnout in professional school counselors

Öz:
This study investigated the relationships between burnout and self-efficacy among school counselors. Also, the level of their burnout and self-efficacy was examined in terms of the social support, task perception and the number of students. A sample of 194 school counselors filled out the Maslach Burnout Inventory, The School Counselors Self- Efficacy Scale, and Personal Information Sheet. For the analysis of the data, Pearson correlation coefficient, regression, t and F tests were employed. The results of the study revealed that self-efficacy predicted depersonalization and personal accomplishment dimensions of burnout in school counselors. In addition, it was found that the counselors who take social support, have a positive attitude towards their profession and the lower number of students counselor provide service, the lower the burnout and higher the self-efficacy belief.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Abel, M. H., & Sewell, J. (1999). Stress and burnout in rural and urban secondary school teachers. Journal of Educational Research, 92 (5), 287-293.
  • Al-Darmaki, F. R. (2003). Attitudes towards seeking professional psychological help: What really counts for United Arab Emirates university students? Social Behavior and Personality, 31, 497-508.
  • Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8 (3), 709-719.
  • Atken, S. (2007). Rehber öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
  • ASCA. (2004). The role of the professional school counselor, Retrieved August 15, 2011 from http://www.schoolcounselor.org.
  • Ashton, P. T., & Webb, R. B. (1986), Teachers’ sense of efficacy, classroom behavior, and student achievement. In P. T. Ashton & R. B. Webb (Eds.), Teachers’ sense of efficacy and student achievement (pp. 125–144). New York & London: Longman.
  • Bandura, A. (1977a). Social Learning Theory. Prentice-Hall, New York, NY.
  • Bandura, A. (1977b). Self efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.
  • Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
  • Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. In A. Bandura (Ed.), Exercise of personal and collective efficacy in changing societies (pp. 1–45). New York: Cambridge University Press.
  • Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman, New York, NY.
  • Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde tükenmişliğe etki eden faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Benshoff, J. M., & Paisley, P. O. (1996). The structured peer consultation model for school counselors. Journal of Counseling and Development, 74, 314–318.
  • Butler, S. K., & Constantine, M. G. (2005). Collective selfesteem and burnout in professional school counselors. Professional School Counseling, 9 (1), 55-62.
  • Bümen, N. T. (2010). The Relationship between demographics, self efficacy, and burnout among teachers. Eurasian Journal of Educational Research, 40, 17-36.
  • Coladarci, T. (1992). Teachers’ sense of efficacy and commitment to teaching. Journal of Experimental Education, 60, 323–337.
  • Chan, D. W. (2007). Burnout, self-efficacy, and successful intelligence among Chinese prospective and in-service school teachers in Hong Kong. Educational Psychology, 27 (1), 33–49.
  • Cheuk, W. H., & Sai, W. K. (1995). Stress, social support, and teacher burnout in Macau. Current Psychology, 14 (1), 42-46.
  • Crutchfield, L. B., & Borders, L. D. (1997). Impact of two clinical peer supervision models on practicing school counselors. Journal of Counseling and Development, 75, 219-230.
  • Çam, O. (1991). Hemşirelerde tükenmişlik ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
  • Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 33–53.
  • Çelikkaleli, Ö. (2011). Yetişkin eğitimcisi öğretmenlerin tükenmişlik ve mesleki yetkinliklerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (4), 38-53.
  • Çelikkaleli, Ö. ve Akbaş. A. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen bilgisi dersine yönelik tutumlarını yordamada fen bilgisi öğretimi öz-yeterlik inançları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1), 21–34.
  • Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
  • Çoban, A. E. ve Demir A. (2004). Güneydoğu Anadolu bölgesinde görev yapan psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri ve bazı demografik değişkenlerle tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (28), 20-28.
  • Daniels, J. A., & Larson, L. M. (2001). The impact of performance feedback on counseling self-efficacy and counselor anxiety. Counselor Education & Supervision, 41, 120-130.
  • Enochs, L. G., Scharmann, L. C., & Riggs, L. M. (1995). The relationship of pupil control of preservice elementary science teacher self-efficacy and outcome expectancy. Science Education, 79, 63-75.
  • Ergin, C. (1992, Eylül). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanteri’nin uyarlanması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi’nde sunulan bildiri, Ankara.
  • Evers, W. J. G., Brouwers, A., & Tomic, W. (2002). Burnout and self-efficacy: A study on teachers’beliefs when implementing an innovative educational system in the Netherlands. British Journal of Educational Psychology, 72, 227–243.
  • Farber, B. A. (1984). Teacher burnout: Assumptions, myths, and issues. Teachers College Record, 86, 321-338.
  • Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issue, 30, 159-165.
  • Friedlander, M. L., Keller, K. E., Peca-Baker, T. A., & Olk, M. E. (1986). Effects of role conflict on counselor trainees’ selfstatements, anxiety level, and performance. Journal of Counseling Psychology, 33, 73–77.
  • Friedman, A. I. (2003). Self-efficacy and burnout in teaching: the importance of interpersonal-relation efficacy. Social Psychology of Education, 6, 191-215.
  • Gençer, A. (2002). Öğretmenlerin iş doyumu ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
  • Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Gökçakan, Z. ve Özer, R. (1999). Rehber öğretmenlerde tükenmişlik. Rize: Rize Rehberlik Araştırma Merkezi Yayınları.
  • Gözüm, S. (1996). Koruyucu sağlık hizmetlerinde görev yapan hemşire ve ebelerde iş doyumu, tükenmişlik ve işe devamsızlığı etkileyen faktörlerin araştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Gündüz, B. (2000). Hemşirelerde stresle başaçıkma biçimleriyle tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
  • Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 152-166.
  • Gündüz, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2009). Ergen saldırganlığında akademik yetkinlik inancı, akran baskısı ve sürekli kaygının rolü. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2), 19-38.
  • Heppner, M. J., Fuller, B., & Multon, K. J. (1998). The relationship of trainee self-efficacy to the process and outcome of career counseling. Journal of Counseling Psychology, 45, 393–403.
  • Hill, T., Smith, N. D.,& Mann, M. F. (1987). Role of efficacy expectations in predicting the decision to use advanced technologies: the case of computers. Journal of Applied Psychology, 72, 307–313.
  • İkiz, F. E. (2010). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 25-43.
  • Johnson, E., Baker, S. B., Kopala, M., Kiselica, M. S., & Thompson, E. C. (1989). Counseling selfefficacy and counseling competence in prepracticum training. Counselor Education and Supervision, 28, 205-218.
  • Kendrick, R., Chandler, J. M., & Hatcher, W. (1994). Job demands, stressors, and the school counselor. School Counselor, 41, 365-369.
  • Kesler, K. D. (1990), Burnout: A multimodal approach to assessment and resolution. Elementary School Guidance & Counseling, 24, 303-311.
  • Kruger, L, J., Botman, H. I., & Goodenow, C. (1991). An investigation of social support and burnout among residential counselors. Child and Youth Care Forum, 20 (5), 335-352.
  • Koustelios, A. (2001). Organizational factors as predictors of teachers’ burnout. Psychological Reports, 88 (3), 627-634.
  • Larson, L. M., Suzuki, L. A., Gillespie, K. N., Potenza, M. T., Bechtel, M. A. & Toulouse, A. (1992). Development and validation of the counseling self-estimate inventory. Journal of Counseling Psychology, 39, 105–120.
  • Larson, L. M., & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26, 179-218.
  • Lent, R. W., Brown, S. D., & Larkin, K. C. (1987). Comparison of three theoretically derived variables in predicting career and academic behavior: Self-efficacy, interest congruence, and consequence thinking. Journal of Counseling Psychology, 34, 293–298.
  • Maslach, C., & Jackson, S. E. (1986). Maslach Burnout Inventory manual. Palo Alto, CA: Consulting Psychologist Press.
  • Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Reviews of Psychology, 52, 397-422.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2011). Milli Eğitim istatistikleri örgün eğitim. http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/ adresinden 19.09.2011 tarihinde edinilmiştir.
  • Michelle, A. M. S. (2005). Relationships among school counselor self-efficacy, perceived school counselor role and actual practice. Unpublished doctoral dissertation, University of Central Florida Orlando, Florida.
  • Mills, L. B., & Huebner, E. S. (1998). A prospective study of personalitiy characteristic, occupational stressor, and burnout among school psychology practitioners. Journal of School Psychology, 36, 103-120.
  • Nease, A., Mudgett, B., & Quinones, M. (1999). Relationship among feedback sign, self-efficacy, and acceptance of performance feedback. Journal of Applied Psychology, 5, 806–814.
  • Ok, S. (2002). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin iş doyumu, rol çatışması, rol belirsizliği ve bazı bireysel özelliklere göre incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
  • Özgün, M. S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının kişilik özellikleri ile mesleki yetkinlik beklentileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Özyurt, A. (2004). İstanbul hekimlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Page, B. J., Pietrzac, D. R., & Sutton, J. M. (2001). National surver of school counselor supervision. Counselor Education and Supervision, 41, 142-150.
  • Paisley, P. O., & McMahon, G. (2001). School counseling for the 21st century: Challenges and opportunuties. Professional School Counseling, 5 (2), 106-115.
  • Pajares, F. (1997). Current directions in self-efficacy research. In M. Maehr & P.R. Pintrich (Eds.), Advances in motivation and achievement (pp. 1-49). Greenwich, CT: JAI Pres. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
  • Pines, A. (2002). A psychoanalytic-existential approach to burnout demonsrated the cases of a nurse, a teacher, and a manager. Psychotherapy, Theory, Research, Practice, Training, 39 (1), 103-113.
  • Poulin, J., & Walter, C. (1993). Social worker burnout: A longitudinal study. Social Work Research and Abstracts, 29 (4 ), 5-12.
  • Rich, Y., Lev, S., & Fisher, S. (1996). Extending the concept and assessment of teacher efficacy. Educational and Psychological Measurement, 56, 1015-1025.
  • Ross, R. R., Altmaier, E. M., & Russell, D. W. (1989). Job stress, social support, and burnout among counseling center staff. Journal of Counseling Psychology, 36, 464-470.
  • Russel, D. W., Altmaier, E., & Van Velzen, I. D. (1987). Jobrelated stress, social support and burnout among classroom teachers. Journal of Applied Psychology, 72 (2), 269-274.
  • Saks, A. M. (1994). Moderating effects of self-efficacy for the relationship between training method and anxiety and stress reactions of newcomers. Journal of Organizational Behavior, 15, 639–654.
  • Seidman, S. A., & Zager, J. E. (1991). A study of coping behaviors and teacher burnout. Work and Stress, 53, 205-216.
  • Sucuoğlu, B. ve Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (36), 44-60.
  • Schwarzer, R., Schmitz, G. S., & Tang, C. (1999). Teacher burnout in Hog Kong and Germany: A cross-cultural validation of the Maslach Burnout Inventory. Anxiety, Stres, and Coping, 13, 309-326.
  • Sharpley, C. F., & Ridgway, I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of trainees’ counseling skills performance. British Journal of Guidance and Counselling, 21, 73–81.
  • Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99 (3), 611–625.
  • Şanlı, S. (2006). Adana ilinde çalışan polislerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Tang, C. S. K., Au, W.-T., Schwarzer, R., & Schmitz, G. S. (2001). Mental helath outcomes of job stress among Chinese teachers: Role of stress resource factors and burnout. Journal of Organizational Behavior, 22, 887-901.
  • Teltik, H. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki yeterlik algılarının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleriyle ilişkisinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Tschannen-Moran, M., Woolfolk-Hoy, A., & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68, 202-48.
  • Tschannen-Moran, M., & Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783–805.
  • Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik, görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerinin ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çabası. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Yüksel, B. Y., Kaner, S. ve Güzeller, C. O. (2011). Öğretmenlerin mesleki yetkinlik, mesleki sosyal destek ve tükenmişlik ilişkisinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1- 25.
  • Wilkerson, K., & Bellini, J. (2006). Intrapersonal and organizational factors associated with burnout among school counselors. Journal of Counseling & Development, 84, 440-450.
APA Gündüz B (2012). Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. , 1749 - 1767.
Chicago Gündüz Bülent Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. (2012): 1749 - 1767.
MLA Gündüz Bülent Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. , 2012, ss.1749 - 1767.
AMA Gündüz B Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. . 2012; 1749 - 1767.
Vancouver Gündüz B Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. . 2012; 1749 - 1767.
IEEE Gündüz B "Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik." , ss.1749 - 1767, 2012.
ISNAD Gündüz, Bülent. "Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik". (2012), 1749-1767.
APA Gündüz B (2012). Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1749 - 1767.
Chicago Gündüz Bülent Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12, no.3 (2012): 1749 - 1767.
MLA Gündüz Bülent Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.12, no.3, 2012, ss.1749 - 1767.
AMA Gündüz B Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(3): 1749 - 1767.
Vancouver Gündüz B Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(3): 1749 - 1767.
IEEE Gündüz B "Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, ss.1749 - 1767, 2012.
ISNAD Gündüz, Bülent. "Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/3 (2012), 1749-1767.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 18:2

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları