Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi

ŞIPKIN, SEVİNÇ; keskin, gülseren; BABACAN GÜMÜŞ, AYSUN

Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi

AYSUN BABACAN GÜMÜŞ, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Çanakkale, Türkiye)

Sevinç ŞIPKIN, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Çanakkale, Türkiye)

Gülseren KESKİN (Ege Üniversitesi Atatürk Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu, İzmir, Türkiye)

Psikiyatri Hemşireliği Dergisi

8 1

Yıl: 2012 Cilt: 3 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 13 - 21 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi

Öz:

Amaç: Bu çalışma Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma Çanakkale Çakader Daniş Huzurevinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini 66 yaşlı oluşturmuştur. Veriler Tanıtıcı Bilgi Formu, NANDA- Taksonomi II- Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Altında Gruplanmış Hemşirelik Tanıları Listesi ve Standardize Mini Mental Test kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde sayı-yüzde dağılımı kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan yaşlıların yaş ortalaması 76.35 (SS= 9.94), %56.1i kadın, %93.9u dul, %48.5i ilkokul mezunudur. Yaşlıların %80.3ü huzurevinde isteyerek kalmakta, %59.1inin ziyaretçisi gelmekte, %31.8i ziyarete gidebilmektedir. Yaşlıların %74.2sinin sağlık güvencesi mevcuttur. Yaşlılarda Standardize Mini Mental Test puanı ortalaması 23.38 (SS=5.47) olarak saptanmıştır. Belirlenen hemşirelik tanılarına göre, yaşlılarda en sık görülen sorunlar, uyku örüntüsünde rahatsızlık (%60.6), sosyal etkileşimde bozulma (%60.6), yorgunluk (%54.5), yalnızlık riski (%53), ağrı (%50), özbakım eksikliği sendromu (%50), anksiyete (%40.9), etkisiz bireysel baş etme (%36.4), aktivite intoleransı/aktivite intoleransı riski (%33.3), yaralanma riski (%33.3) ve bellekte bozulma (%30.3) olarak belirlenmiştir. Sonuç: Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeline göre, yaşlılarda en fazla sorun saptanan alanlar, Aktivite-Dinlenme, Baş etme-Stres toleransı, Bilişsel-Algısal, Güvenlik-Korunma ve Kendini algılamadır. Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde ve hemşirelik girişimlerinin uygulanmasında kolay ve kullanışlı bir model olarak kullanılabilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Geriatri ve Gerontoloji Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik

Determining the care needs of elderly individuals who live in a nursing home according to the functional health patterns model

Öz:

Objectives: This study was conducted to determine the care needs of elderly individuals who live in a nursing home according to the Functional Health Patterns Model. Methods: This study was conducted in the Çanakkale Çakader Daniş Nursing Home with 66 elderly patients. Data were collected with an Introductory Information Form, a NANDA- Taxonomy II-Nursing Diagnosis List grouped under Functional Health Patterns, and a Standardized Short Mental Test. In the assessment of the data, number-percent distributions were used. Results: The mean age of the elderly was 76.35 years (SD=9.94). 56.1% of the elderly people were female, 93.9% of them were widows. The highest education level was primary school for 48.5% of them. 80.3% of the elderly live in the nursing home willingly, 59.1% of them have visitors, and 31.8% of them can go for visiting. 74.2% of the elderly have health insurance. The mean score of the Standardized Short Mental Test was 23.38 (SD=5.47). According to the nursing diagnosis, the most common problems in the elderly were sleep pattern disturbance (60.6%), impairment in social interaction (60.6%), fatigue (54.5%), loneliness (53%), pain (50%), self-care deficiency syndrome (50%), anxiety (40.9%), ineffective individual coping (36.4%), activity intolerance / the risk of activity intolerance (33.3%), risk of injury (33.3%), and memory impairment (30.3%). Conclusion: According to the Functional Health Pattern Model, the most common problem areas in the elderly were Activity-Rest, Coping-Stress tolerance, Cognitive-Perceptual, Security-Protection, and Self-perception. The Model of Functional Health Patterns can be used as an easy and convenient model for determining health care requirements and implementing nursing interventions for elderly people in nursing homes.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Geriatri ve Gerontoloji Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Aylaz R, Güneş G, Karaoğlu L. Huzurevinde yaşayan yaşlıların sosyal, sağlık durumları ve günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2005;12:177-83.
2. Bölükbaş N, Arslan H. Huzurevinde kalan yaşlıların psikososyal yönlerinin incelenmesi. Düşünen Adam 2003;16:235-39.
3. Katula JA, Rejeski WJ, Marsh AP. Enhancing quality of life in older adults: A comparison of muscular strength and power training. Health Qual Life Outcomes 2008;6:45-51.
4. Ün Yıldırım N, Özengin N, Çınar Özdemir Ö, Gökdoğan F. Yaşlı bireylerde fonksiyonellik, performans ve reaksiyon zamanı ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Türk Geriatri Dergisi 2011;14: 68-74.
5. Erel S, Uygur F. Toplumda ve huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin fiziksel performans ve yaşam kalitelerinin karşılaştırılması. Fizyoterapi Rehabilitasyon 2010;21:35-42.
6. Cangöz B. 50 Yaş ve üstü yetişkinlerde günlük hayat aktiviteleri ile bazı psikolojik /bilişsel faktörlerin ilişkisi. GeroBilim 2007;1:61-74.
7. Güneş G, Demircioğlu N, Karaoğlu L. Malatya şehir merkezinde yaşayan yaşlı kadınların günlük yaşam aktiviteleri, sosyal ve psikolojik fonksiyon düzeyleri. Türk Geriatri Dergisi 2005;8:78-83.
8. European Year for Active Ageing and Solidarity between Generations 2012. (Erişim tarihi: 6 Ağustos 2012) http://europa.eu/ey2012/ey- 2012main.jsp?catId=971&langId=en.
9. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. (Ekim - Aralık 2008). 17 Temmuz 2012, http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2008/data/TNSA-2008_ana_ Rapor-tr.pdf.
10. Kulakçı H, Emiroğlu ON. Huzurevinde yaşayan yaşlıların bakımında Omaha sisteminin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2011;4: 25-33.
11. Müller-Staub M. Evaluation of the implementation of nursing diagnoses, interventions, and outcomes. Int J Nurs Terminol Classif 2009;20:9-15.
12. Sakano LM, Yoshitome AY. Diagnosis and nursing interventions on elderly inpatients. Acta Paul Enferm 2007;20:495-8.
13. Marin MJS, Rodrigues LCR, Druzian S, Cecilio LCO. Nursing diagnoses of elderly patients using multiple drugs. Rev Esc Enferm USP 2010;44:46-51.
14. Carpenito-Moyet JL. Hemşirelik tanıları el kitabı. Erdemir F (Çeviri Editörü), Türkçeleştirilmiş İkinci Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2005.
15. Yılmaz M, Çifçi ES. Açık kalp ameliyatı geçirmiş bireylerin evde bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde bir model: Fonksiyonel sağlık örüntüleri. Turkish J Thorac Cardiovasc Surg 2010;18:183-9.
16. Sabancıoğulları S, Ata E, Kelleci M, Doğan S. Bir psikiyatri kliniğinde hemşireler tarafından yapılan hasta bakım planlarının Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli ve NANDA tanılarına göre değerlendirilmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011;2:117-22.
17. Gürler H, Yılmaz M. Rektum kanserli bir olgunun standart hemşirelik bakımının planlanmasında bir model: Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri. Fırat Tıp Dergisi 2011;16:141-6.
18. Aydemir Ö, Köroğlu E, (Editörler). Psikiyatride kullanılan klinik ölçekler. Hekimler Yayın Birliği; 2006.
19. Birol L. Hemşirelik süreci. 3. Baskı, İzmir: 1997.
20. Kaya N. NANDA hemşirelik tanıları, hemşirelik bakımının sonuçları (NOC) ve hemşirelik girişimleri (NIC) sınıflama sistemlerinin ilişkilendirilmesi. İstanbul Üniversitesi FNHYO Hemşirelik Dergisi 2004;13:121-32.
21. Killen MB, King IM. Viewpoint: Use of Kings conceptual system, nursing informatics, and nursing classification systems for global communication. International Journal of Nursing Terminologies and Classifications 2007;18:51-7.
22. Hakverdioğlu Yönt G, Khorshid Eşer I. Examination of nursing diagnoses used by nursing students and their opinions about nursing diagnoses. International Journal of Nursing Terminologies and Classifications 2009;20:162-8.
23. Brody EM, Kleban MH. Day-to-day mental and physical health symptoms of older people: A report on health logs. Gerontologist 1983;23:75-85.
24. Bahat Öztürk G, Karan MA. Yaşlıda ağrıya yaklaşım. Akad Geriatri 2009;1:31-44.
25. Karslı B, Akdeniz M. Birinci basamakta yaşlı hastalarda ağrı yönetimi. Türkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2011;2:48-56.
26. Durmuş D, Bölükbaşı N. Kronik yorgunluk sendromuna güncel bir bakış. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 2007;53:69-73.
27. Tuncel D, Orhan FÖ. Geriatric problems: sleep disorders. GeroFam 2010;1:1-24.
28. Ünalan D, Şenol V, Öztürk A. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin öz-bakım gücü düzeylerinin belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2006;13:95-102.
29. Ünsal Avdal E, Kızılcı S. Diyabet ve özbakım eksikliği hemşirelik teorisinin kavram Analizi. DEUHYO ED 2010;3:164-8.
30. Orem DE. Nursing: concepts of practice. 5th ed. St. Louis: Mosby; 1995.
31. Karaca Saydam B, Demirel Bozkurt Ö, Pelik Hadımlı A, Öztürk H, ve ark. Riskli gebelerde öz-bakım gücünün sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisinin incelenmesi. Perinatoloji Dergisi 2007;15: 131-139.
32. Altay B, Aydın Avcı İ. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda özbakım gücü ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Dicle Tıp Derg 2009;36:275-82.
33. Kocabaşoğlu N, Doksat MK, Doğangün B. Anksiyete ve depresyonun çok yönlü ilişkisi. Yeni Symposium 2004;42:168-76.
34. Bahar A, Tutkun H, Sertbaş G. Huzurevinde yaşayan yaşlıların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005;6:227-39.
35. van Balkom AJ, Beekman AT, de Beurs E, Deeg DJ, et al. Comorbidity of the anxiety disorders in a community-based older population in The Netherlands. Acta Psychiatr Scand 2000;101:37-45.
36. Hacihasanoğlu A, Yıldırım P, Karakurt P. Loneliness in elderly individuals, level of dependence in activities of daily living (ADL) and influential factors. Arch Gerontol Geriatr 2011;41:223-33.
37. Ünal G, Bilge A. İleri yaş grubunda yalnızlık, depresyon ve kognitif fonksiyonların incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2005;8:89-3.
38. Arslantaş H, Ergin F. 50-65 yaş arasındaki bireylerde yalnızlık, depresyon, sosyal destek ve etki eden faktörler. Turkish Journal of Geriatrics 2011;14:135-44.
39. Carstensen LL, Pasupathi M, Mayr U, Nesselroade J. Emotional experience in everyday life across the adult life span. Journal of Personality and Social Psychology 2000;79:644-55.
40. John OP, Gross JJ. Healthy and unhealthy emotion regulation personality processes, individual differences, and life span development. J Pers 2004;72:1301-33.
41. Korkmaz Aslan G. Klinik bakım sınıflama sisteminin huzurevinde yaşayan yaşlıların bakımında uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi] Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010.
42. Haklı G, Çakıroğlu FP. Kalp hastası kadın ve erkek yaşlıların beslenme alışkanlıkları ve kan bulgularının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2011;14:54-62.
43. Saka B, Özkulluk H. İç hastalıkları polikliniğine başvuran yaşlı hastalarda nütrisyonel durumun değerlendirilmesi ve malnütrisyonun diğer geriatrik sendromlarla ilişkisi. Gülhane Tıp Dergisi 2008;50:151-7.
44. Ekçi B, Aktaş C, Eren ŞH, Sarıkaya S. 65 yaş ve üzeri ile altı hastalarda düşük enerjili düşmelerin etkileri. Turkish Journal of Geriatrics 2010;13:185-90.
45. Yılmaz B, Eskioğlu F. Yaşlanma ile birlikte deride gözlenen makroskopik ve histopatolojik değişiklikler. T Kin J Kozmetoloji 1998;1:4-9.
46. Demirseren DD, Emre S, Ateşkan Ü, Metin A. Geriatri poliklinik hastalarında saptanan deri bulgularının prospektif analizi. Turkish Journal of Geriatrics 2010;13:87-91.

APA	BABACAN GÜMÜŞ A, ŞIPKIN S, keskin g (2012). Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. , 13 - 21.
Chicago	BABACAN GÜMÜŞ AYSUN,ŞIPKIN SEVİNÇ,keskin gülseren Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. (2012): 13 - 21.
MLA	BABACAN GÜMÜŞ AYSUN,ŞIPKIN SEVİNÇ,keskin gülseren Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. , 2012, ss.13 - 21.
AMA	BABACAN GÜMÜŞ A,ŞIPKIN S,keskin g Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. . 2012; 13 - 21.
Vancouver	BABACAN GÜMÜŞ A,ŞIPKIN S,keskin g Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. . 2012; 13 - 21.
IEEE	BABACAN GÜMÜŞ A,ŞIPKIN S,keskin g "Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi." , ss.13 - 21, 2012.
ISNAD	BABACAN GÜMÜŞ, AYSUN vd. "Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi". (2012), 13-21.

APA	BABACAN GÜMÜŞ A, ŞIPKIN S, keskin g (2012). Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 3(1), 13 - 21.
Chicago	BABACAN GÜMÜŞ AYSUN,ŞIPKIN SEVİNÇ,keskin gülseren Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 3, no.1 (2012): 13 - 21.
MLA	BABACAN GÜMÜŞ AYSUN,ŞIPKIN SEVİNÇ,keskin gülseren Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, vol.3, no.1, 2012, ss.13 - 21.
AMA	BABACAN GÜMÜŞ A,ŞIPKIN S,keskin g Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2012; 3(1): 13 - 21.
Vancouver	BABACAN GÜMÜŞ A,ŞIPKIN S,keskin g Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2012; 3(1): 13 - 21.
IEEE	BABACAN GÜMÜŞ A,ŞIPKIN S,keskin g "Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi." Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 3, ss.13 - 21, 2012.
ISNAD	BABACAN GÜMÜŞ, AYSUN vd. "Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli ile bir huzurevinde yaşayan yaşlıların bakım gereksinimlerinin belirlenmesi". Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 3/1 (2012), 13-21.