Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması

Fuat TANHAN, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı, Van, Türkiye)
Murat KAYRİ (Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretim Bölümü, Muş, Türkiye)
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri
461 0
Yıl: 2013 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1013 - 1025 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması

Öz:
Deprem Sonrası Travma Düzeyini Belirleme Ölçeğinin (DSTDBÖ) geliştirilmesi amacıyla planlanan bu araştırmanın çalışma evreni, 2012 yılında Van depreminden etkilenen alanlarda yaşayan bireylerden oluşmaktadır. Amaçlı örneklem olarak belirlenen araştırma grubunda, 401i kadın, 1104ü erkek olmak üzere toplam 1505 gönüllü birey yer almıştır. Bireylerin yaş aralığı 15 ile 86 arasında değişmektedir. Verilerin analizlere uygunluğu sınandıktan sonra gerçekleştirilen açımlayıcı faktör analizi sonucunda, ölçek 20 maddeden oluşan beş boyutlu bir yapı sergilemiştir. Ölçeği oluşturan faktörler birlikte varyansın %54.29unu açıklamaktadır. Ölçeğin alt boyutları, travma sonrası ortaya çıkan davranış grubuna dayalı olarak seslendirilmiştir. Elde edilen modelin uygunluğu RMSEA için 0,000; NFI için 0,88; GFI için 0,94, RMR için 0,080 ve AGFI için ise 0,92 olarak bulunmuştur. Ölçekle ilgili olarak yapılan güvenirlik analizleri sonucunda ölçeğin iç tutarlık katsayısı (Cronbach alfa) ise 0,87 olarak belirlenmiştir. DSTDBÖinden alınan puanlar Two Step Cluster (iki aşamalı kümeleme) analizi ile ayrıntılı bir incelemeye tabi tutulmuş ve araştırma grubunda yer alan bireylerin deprem sonrasındaki travma puanları belirlenmiştir. Ölçekten alınacak 52,385±5,051 puan aralığı bireylerin travmatize oldukları eşik bir değere işaret etmektedir. Bu eşik değerin üstü ve altı travmatize olmada düşük ve yüksek düzeyini göstermektedir. Geliştirilen bu ölçeğin, eğitsel amaçlı çalışmalara bir araç olarak destek sağlayacağı düşünülmekte ve depreme ilişkin travmanın eğitsel değişkenlerle olan ilişkisi üzerine farklı araştırmaların yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

The validity and reliability work of the scale that determines the level of the trauma after the earthquake

Öz:
In this study, it was aimed to develop a short, comprehensible, easy, applicable, and appropriate for cultural characteristics scale that can be evaluated in mental traumas concerning earthquake. The universe of the research consisted of all individuals living under the effects of the earthquakes which occurred in Tabanlı Village on 23.10.2011 and in Van, Edremit on 09.11.2011. The intensity of these earthquakes were 7,2 and 5,6 respectively according to the Richter scale. The sample of the research was determined according to the simple random and purposeful methods in this universe. 1505 individuals (401 females, 1104 males) were determined according to this generated the sample of the research. The age range of these individuals was between 15 and 86. According to Exploratory Factor Analysis, the scale was constituted of five sub-factors. Thus, the first factor is Behavior Problems ; the second factor is Emotive Limitedness ; the third factor is Affective ; the fourth factor is Cognitive Structures and the fifth factor is Sleep Problems . Also Confirmatory Factor Analysis confirmed the construction of the scale which was constituted by Exploratory Factor Analysis. The reliability finding showed sufficient and appropriate level that Cronbach Alfa Reliability Coefficient was used to determine it. After all, it can be said that the Scale That Determines the Level of the Trauma after the earthquake is a measurement tool which has the validity and reliability values used for the aim of screening after earthquake, of measuring the level of trauma after earthquake.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Acierno, R., Ruggiero, K. J., Galea, S., Resnick, H. S., Koenen, K., Roitzsch, J. et al. (2007). Psychological sequelae resulting from the 2004 Florida hurricanes: Implications for postdisaster intervention. Americal Journal of Public Health, 97 (Suppl 1), 103-118.
  • Aker, T. (2006). 1999 Marmara depremi: Epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 17 (3), 204-212.
  • Aker, T., Hamzaoğlu, O. ve Boşgelmez, Ş. (2007). Kocaeli- ruhsal travma kısa tarama ölçeğinin geçerliği (Koceeli- Kısa). Düşünen Adam, 20 (4), 172-178.
  • Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness- of-nt indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychametrika, 49, 155-173.
  • Arıkan, R. (2004). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama. Ankara: Asil Yayın.
  • Aydemir, Ö. (2006). Psikiyatride değerlendirme araçları: Özellikleri, türleri, kullanımı. Ö. Aydemir, E. Köroğlu (Ed.), Psikiyatride kullanılan klinik ölçekler içinde (s. 26). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
  • Başoğlu, M., Şalcıoğlu, E., & Livanou, M. (2002). Traumatic stres responses in earthquake survivors in Turkey. Journal of Trauma Stress, 15, 269-276.
  • Bramsen, I., & Van der Ploeg, H. M. (1999). Fifty years later: The long-term psychological adjustment of ageing World War II survivors. Acta Psychiatr Scand, 100, 350- 358.
  • Breslau, N., Kessler, R. C., Chilcoat, H. D., Schultz, L. R., Davis, G. C., & Andreski, P. (1998). Trauma and posttraumatic stress disorder in the community: The 1996 Detroit Area Survey of Trauma. Archives of General Psychiatry, 55, 626–632.
  • Bulut, S. (2009). Depremden sonra çocuklarda görülen travma sonrası stres tepkilerinin yaş ve cinsiyetler açısından karşılaştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (31), 43-51.
  • Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (7. bs.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Cohn, J., Danielsen, L., Holzer, K. I., Koch, L., Severin, B., Thogersen, S. et al. (1985). A study of Chilean refugee children in Denmark. Lancet, 24 (2), 437-438.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli SPSS ve LİSREL uygulamaları (2. bs). Pegem Akademi Yayınları.
  • Davitson, J. R. T., John, M. D., & Fairbank, A. (1993). The Epidemiology of posttraumatic stres disorder. In R. T. D. Jonathan, & B. Edna (Eds.), Posttraumatic stres disorder: DSM IV and Beyond (pp. 147-173). American Psychiatric Pub.
  • DSM-IV. (1995). Amerikan Psikiyatri Birliği: Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı (çev. E. Köroğlu, 4. bs). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
  • Erkan, S. (2010). Depresyon yaşayan ve yaşamayan okulöncesi çocukların davranışsal/duyusal sorunlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (2) 55-66.
  • Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
  • Galea, S., Nandi, A., & Vlahov, D. (2005). The epidemiology of post-traumatic stress disorder after disasters. Epidemiol Review, 27, 78-91.
  • Goenjian, A. K., Najarian, L. M., Pynoos, R. S., Steinberg, A. M., Manoukian, G., Tavosian, A. et al. (1994). Posttraumatic stress disorder in elderly and younger adults after the 1988 earthquake in Armenia. American Journal Psychiatry, 151, 895-901.
  • Hagh-Shenas, H., Goodarzi, M. A., Farajpoor, M., & Zamyad, A. (2006). Post-traumatic stress disorder among survivors of Bam earthquake 40 days after the event. East Mediterr Health Journal, 12 (Suppl 2), 118-25.
  • Hammond, K. W., Scurfield, R. M., & Risse, S. C. (1993). Post-Traumatic stress disorder. In D. L. Dunner (Ed.), Current psychiatric therapy (pp. 288-295). Philadelphia, W.B. Sounders Company.
  • Helzer, J. E., Robins, L. N., & McEvoy, L. (1987). Posttraumatic stress disorder in the general population. Findings of the epidemiologic catchment area survey. The New England Journal of Medicine, 24 (317), 1630-1634.
  • Hyer, L., Davis, H., Woods, G., Albrecht, J. W., & Boudewyns, P. (1992). Relationship between the Millon Clinical Multiaxial Inventory and the Millon-II: Value of scales for aggressive and self-defeating personalities in posttraumatic stress disorder. Psychological Reports, 71, 867-879.
  • Kaplan, H. I., & Sadock, B. J. (1998). Anxiety disorders. In H. I. Kaplan & B. J. (Eds.), Sadock’s Synopsis of psychiatry (pp.581-628). Egypt: Mass Publishing Co.
  • Kaptan, S. (1983). Bilimsel araştırma teknikleri ve istatistik yöntemleri. Ankara: Tekışık Matbaası.
  • Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kayri, M. (2009). İnternet Bağımlılık Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42 (1), 157-175.
  • Kokai, M., Fujui, S., Shinfuku, N., & Edwards, G. (2004). Natural disaster and mental health in Asia. Japan Psychiatry and Clinical Neurosciences, 58, 110–116.
  • Marsh, H. W., Balla, J. R., & McDonald, R. P. (1988). Goodness of fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, 103, 391-410.
  • Maruyama, G. M. (1998). Basic of structual equation modeling. California: Sage.
  • McFarlane, A. C. (1988). The phenomenology of posttraumatic stress disorders following a natural disaster. Journal of Nervous Mental Disease, 176, 22-29.
  • McMillan, J. C., North, C. S., & Smith, E. M. (2000). What parts of PTSD are normal: Intrusion, avoidance or arousal? [Data from the Northridge, California, Earthquake]. Journal Trauma Stress, 13, 57–75.
  • Özçetin, A., Maraş, A., Ataoğlu, A. ve İçmeli, C. (2008). Deprem sonucu gelişen travma sonrası stres bozukluğu ile kişilik bozuklukları arasındaki ilişki. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 2, 8-18.
  • Özgen, F. ve Aydın, H. (1999). Travma sonrası stres bozukluğu. Klinik Psikiyatri, 1, 34-41.
  • Perkonigg, A., Kessler, R. C., Storz, S., & Wittchen, H. U. (2000). Traumatic events and post-traumatic stres disorder in the community: Prevalence, risk factors and comorbidity. Acta Psychiatrica Scandinavica, 101, 46-59.
  • Resnick, H. S., Foy, D. W., Donahoe, C. P., & Miller, E. N. (1989). Antisocial behavior and posttraumatic stress disorder in Vietnam veterans. Journal of Clinical Psycholog, 45, 860-866.
  • Rubonis, A. V., & Bickman, L. (1991). Psychological impairment in the wake of disaster: The disaster psychopathology relationship. Psychological Bulletin, 109, 384-399.
  • Sabuncuoğlu, O., Çevikaslan, A. ve Berkem, M. (2003). Deprem sonucu gelişen travma sonrası stres bozukluğu ile kişilik bozuklukları arasında ilişki. Klinik Psikiyatri, 6, 189-197.
  • Schermelleh-Engel, K., Keith, N., Moosbrugger, H., & Hodapp, V. (2004). Decomposing person and occasion-specific effects: An extension of latent state-trait theory to hierarchical LST models. Psychological Methods, 9, 198-219.
  • Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Test of significance and descriptive goodness-of-fit measures [Online]. Methods of Psychological Research-Online, 8 (2), 23–74.
  • Southwick, S. M., Yehuda, R., & Giller, E. L. Jr. (1993). Personality disorders in treatment-seeking combat veterans with posttraumatic stres disorder. American Journal Psychiatry, 150, 1020-1023.
  • Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-74.
  • Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ankara: Ekinoks.
  • Tabachnick, G. B., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed.). USA: Allyon and Bacon Press.
  • Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın.
  • Weyermann, A. G., Norris, F. H., & Hyer, L. A. (1996). Examining co morbidity and posttraumatic stress disorder in a Vietnam veteran population using the MMPI-2. Journal of Trauma Stress, 9, 353-360.
APA TANHAN F, KAYRI M (2013). Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. , 1013 - 1025.
Chicago TANHAN FUAT,KAYRI MURAT Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. (2013): 1013 - 1025.
MLA TANHAN FUAT,KAYRI MURAT Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. , 2013, ss.1013 - 1025.
AMA TANHAN F,KAYRI M Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. . 2013; 1013 - 1025.
Vancouver TANHAN F,KAYRI M Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. . 2013; 1013 - 1025.
IEEE TANHAN F,KAYRI M "Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması." , ss.1013 - 1025, 2013.
ISNAD TANHAN, FUAT - KAYRI, MURAT. "Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması". (2013), 1013-1025.
APA TANHAN F, KAYRI M (2013). Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1013 - 1025.
Chicago TANHAN FUAT,KAYRI MURAT Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13, no.2 (2013): 1013 - 1025.
MLA TANHAN FUAT,KAYRI MURAT Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.13, no.2, 2013, ss.1013 - 1025.
AMA TANHAN F,KAYRI M Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(2): 1013 - 1025.
Vancouver TANHAN F,KAYRI M Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2013; 13(2): 1013 - 1025.
IEEE TANHAN F,KAYRI M "Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13, ss.1013 - 1025, 2013.
ISNAD TANHAN, FUAT - KAYRI, MURAT. "Deprem sonrası travma düzeyini belirleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13/2 (2013), 1013-1025.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 18:56

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları