Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz

NAZLI AYŞE AYYILDIZ ÜNNÜ (Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, İzmir, Türkiye)
Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi
16 0
Yıl: 2014 Cilt: 0 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 91 - 116 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz

Öz:
Türkiyedeki çalışmalar irdelendiğinde Örgütsel bağlamda karar verici olan bireylerinrasyonaliteye ilişkin bakış açılarını anlamaya yönelik bir araştırmaya rastlanamamaktadır. Halbukikarar verme üzerine çalışmaya başlayan araştırmacıların büyük çoğunlu ğu kavramı ve kavramailişkin gelişmeleri rasyonalite ve rasyonel paradigma bağlamında değerlendirmekte, daha sonra diğerbakış açılarına yönelebilmektedir. Nitekim bu çalışma ile karar vericilerin rasyonel karar ve kararverme sürecine ilişkin görüşleriaçığa çıkarılmıştır. Buna paralel olarak rasyonalist görüşe göre kararverme sürecinde var olan temel adımlardan hangilerinin karar vericiler tarafından gerçektenuygulandığı tespit edilmiştir. Görüşme tekniğinden yararlanılan çalışmada yarı yapılandırılmışsorular aracılığı ile örgütsel bağlamda bilfiil karar verici konumunda olan 37kişi ile görüşülmüş veelde edilen veriler QSR NVivo 8 programı içerik analizine tabi tutulmuştur. Bulgular genel olarakdeğerlendirildiğinde; karar vericilerin rasyonel karar kavramına olumlu özellikler atfettikleri tespitedilmiştir. Rasyonel karar verme sürecinde ifade edilen tüm adımların gerçek yaşamda uygulamaalanı bulamadığı ortaya konmuş ve bunun altında yatan nedenler detayları ile açığa çıkarılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: İş Eğitim, Eğitim Araştırmaları İşletme Endüstri Mühendisliği

Decision making act in the light of rational perspective: A qualitative analysis

Öz:
When the studies held in Turkey are analyzed, it is seen that there is no research providingbasis for perspectives of decision makers regarding rationality in the organizational context. However, the researchers, who start to study on decision making,mostly and primarily evaluatedecisionmaking in the light of rationality and rational paradigm. Then they direct their attention toother perspectives. Thus, we analyzed the views of decision makers regarding rational decisions anddecision making process in the context of this study. Besides we found out which steps, mentioned inrational decision making process, arectually applied by decisionmakers. In this context, weconducted in- depth interviews with 37 decision makers. The data, gained via semi- structured interviewquestions, are anlyzed by content analysis via QSR NVivo 8 program. When the findings are evaluated in general, it is seen that decision makers attribute positive meanings rational decision concept.Besides, it is found out that all of the stages,mentioned in rational decision making process, are notcarried out in real life, and there a sonsunderlying that finding are specified in details.
Anahtar Kelime:

Konular: İş Eğitim, Eğitim Araştırmaları İşletme Endüstri Mühendisliği
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akıntuğ Y. ve Birol C. (2011) “ Lise Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Ve Karar Verme Stratejilerine Yönelik Karşılaştırmalı Analiz”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41: 1 - 12.
  • Alver B. (2003) “Çeş itli Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışanların Empatik Becerileri, Karar Stratejileri ve Psikolojik Belirtileri Arasındaki İlişkiler, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Atsan, N. (2007) “ Farklı Kültürlerde Karar Verme Davranışı: Türk ve Japon Yöneticiler Arasında Bir Karşılaştırma”, 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Augier M. ve Kreiner K. (2000) “Rationality, ImaginationandIntelligence: SomeBoundaries in Human Decision-making”, IndustrialandCorporateChange, 9(4): 659 -681.
  • Avşaroğlu S. (2007) “Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Özsaygı, Karar Verme ve Stresle Başa çıkma Stillerinin Benlik Saygısı Ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Bardone E. ve Secchi D. (2005) “ExtendingtheBoundedRationality Model, The Distributed CognitionApproach”, Working Paper,.9, UniversitàdegliStudidell'InsubriamViaRavasi 2, Varese.
  • Basi, Raghbir S. (1998) “Administrativedecisionmaking: a contextualanalysis, Management Decision”, 36(4): 232 - 240.
  • Berridge, K. C. (2002). “Irrationalpursuit: Hyper - incentivesfrom a visceralbrain” içinde I. Brocas ve Carrillo J. D. (eds.), Thepsychology of economicdecisions (17–40). Oxford, Oxford UniversityPress.
  • Brunsson, N. (1985) “The irrational organization: Irrationality as a basis for organizational action and change”, Chichester: John Wiley&Sons.
  • Cabanac, M. ve Bonniot -Cabanac, M. - C. (2007) “Decision making: rational or hedonic?” Behavioraland Brain Functions, 3: 1 –45.
  • Can Ö. (2009) “Üniversite Öğrencilerinin Akılcı Olmayan İnançları Ve Karar Verme Stillerinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Candangil S.Ö. ve Ceyhan A. A. (2006) “Denetim Odakları Farklı Lise Öğrencilerinin Bazı Kişisel Özelliklerine Göre Karar Vermede Öz-Saygı ve Stres Düzeyleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 2: 71 - 88.
  • Çolakkadıoğlu, O. (2010) “Çatışma Kuramına Dayalı Olarak Geliştirilen Karar Verme Beceri Eğiti mi Grup Uygulamalarının Ergenlerin Karar Verme Stillerine Etkisi”, Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Chen, C. ve Chien, C. (2009), “Whatconstitutes a qualitydecision?”, Journal of Quality, 16(2): 87 -94.
  • Cooksey R. W. ( 2000) “MappingtheTexture of ManagerialDecisionMaking: A ComplexDynamicDecisionPerspective”, Emergence, 2(2): 102 –122.
  • Cyert, R. M. ve March, J.G (1963) “A behavioraltheory of thefirm”, EnglewoodCliffs, PrenticeHall.
  • Damasio A.R. (1999) “TheFeeling of WhatHappens: Body andEmotion in theMaking of Consciousness”, London: Vintage.
  • Damasio, AR, Tranel, D. ve Damasio, H. (1990) “Individualswithsociopathicbehaviorcausedbyfrontaldamage fail torespondautonomicallytosocialstirnuli”, Behavioral Brain Research, 41: 81 -94.
  • Dane E. ve Pratt M. G. (2007) “ExploringIntuitionAndIts Role InManagerialDecisionMaking”, Academy of Management Review, 32(1): 33 –54.
  • Davis, S. H. ve Davis, P. B. (2003) “Theintuitivedimensions of administrativedecisionmaking”, Oxford: Scarecrow.
  • Erözkan (2011) “Üniversite Öğrencilerinin Bağlanma Stilleri ve Karar Stratejileri”, Uluslar arası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3): 60 -74.
  • Ersever, Ö.H. (1996) “Karar Verme Becerileri Kazandırma Programının ve Etkileşim Grubu Deneyiminin Üniversite Öğrenci lerinin Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkileri”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Eskiocak S. (2005) “SınıfÖğretmenlerininÖğretimi Planlama Aşamasında Karar Verme Sürecine Etki Eden Etmenlerin Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Foka- Kavalieraki Y. ve Hatzis A. N. (2011) “RationalAfterAll: Toward an Improved Model of Rationality in Economics”, Revue de PhilosophieEconomique, 12 (1): 1 - 36.
  • Ford C.M. ve Gioia D.A. (2000) “FactorsInfluencingCreativity in the Domain of ManagerialDecisionMaking”, Joumal of Management, 26(4): 705- 732.
  • Gigerenzer, G. (2008) “ Whyheuristicswork”, Perspectives on PsychologicalScience, 3 (1): 20 - 29.
  • Gigerenzer, G. ve Goldstein, D. (1996) “Reasoningthefastandfrugalway: Models of boundedrationality”, PsychologicalReview, 103: 650–669.
  • Hanoch, Y.,Wood, S. ve Rice, T. (2007) “Boundedrationality, emotionsandolderadultdecisionmaking: Not sofastand yet sofrugal”, Human Development, 50: 333- 358.
  • Harriso n E.F. (1993) “Inter - disciplinaryModels of DecisionMaking”, Management Decision, 31(8): 27- 33.
  • Heracleous, L. Th. (1994) “RationalDecisionMaking: MythorReality?", Management Development Review, 7(4): 16- 23.
  • Hickson, D.J.,Butler, R.J., Cray, D., Mallory, G. ve Wilson, D.C. (1986) “Top Decisions: Strategic DecisionMaking in Organizations”, Jossey- Bass, San Francisco, CA.
  • Hodgkinson,G. P.,Langan-Fox, J. ve Sadler - Smith, E. (2008) “Intuition: a fundamentalbridgingconstruct in thebehaviouralsciences”, British Jo urnal of Psychology, 99: 1 – 27.
  • Hogarth, R. M. (2001) “EducatingIntuition”, Chicago: TheUniversity of Chicago Press.
  • Huber G. P. (1981) “The Nature of OrganizationalDecisionMakingandthe Design of DecisionSupportSystems”, MIS Quarterly, June: 1 - 10.
  • Kahneman D.(2003) “A Perspective on JudgmentandChoice, MappingBoundedRationality”, AmericanPsychologist, September: 697 - 720.
  • Kazı, S.(2009) “ManagerialDecision- MakingBehaviorandImpact of Culture”, AcademicDissertation, Tampere University, Finland.
  • Khatri, N. ve Ng, H. A. (2000) “The role of intuition in strategicdecisionmaking”, Human Relations, 53: 57–86.
  • Klein, G. (1998) “Sources of Power: How People MakeDecisions”, Cambridge, MA: MIT Press.
  • Kökdemir D.(2003) “Belirsizlik Durumlarında Karar Verme Ve Problem Çözme”, Doktora Tezi Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Köksal A. (2003) “Ergenlerde Duygusal Zeka İle Karar Verme Stratejileri Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Kriger, M. P. ve Barnes, L. B. (1992) “Organizationaldecision- making as hierarchicallevels of drama’, Journal of Management Studies, 29: 439- 450.
  • March J.G. (1994) “A Primer on Decisionmaking”, FreePress: New York.
  • March, J.G. ve Simon H. (1958) “Organizations”, New York, John Wiley.
  • Mil, B. (2007) “Nitel Araştırma Tekniği Olarak Görüşme içinde Nitel Araştırma: Neden, Nasıl, Niçin (ed.) “ Yüksel A., Mil, B. ve Bilim, Y. Detay Yayıncılık, (3- 26), Ankara.
  • Miller S, Hickson D.J. ve Wilson D.C. (2002) “ Decision- making in organizations”, içinde G. Salaman G. (Eds.) Decision-makingfor Business, (74- 92), London: Sage Publications.
  • Mintzberg, H. (1973) “The Nature of ManagerialWork”, New York: Harper&Row.
  • Mintzberg, H.,Raisinghani, D. ve Theoret, A, (1976) “TheStructure of 'Unstructured' DecisionProcess”, AdministrativeScienceQuarterly, 21(2): 246 -275.
  • Nas S. (2006) “Gemi Operasyonlarının Yönetiminde Kaptanın Bireysel Karar Verme Süreci Analizi Ve Bütünleşik Bir Model Uygulaması”, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Nilsson, M. ve H Dalkmann (2001) “Decisionmakingandstrategicenvironmentalassessment”, Journal of EnvironmentalAssessmentPolicyand Management, 3(3): 305–327.
  • Pavic, I. (2008) “Nature of ManagerialDecisionMakingAlongtheContinuum of theDecisionMakingPyramid”, The Business Review, 10(2): 199 -206.
  • Robbins S.P. ve Coulter M. (2005) “ Management”, International – 8th Edition, PrenticeHall. Sauter V. L. (1999) “IntuitiveDecision- Making”, Communıcatıons of TheAcm, 42(6): 109 -115.
  • Shapira, Z. (1997) “OrganizationalDecisionMaking”, Cambridge Series on JudgmentandDecisionMaking, Cambridge UniversityPress, The Edinburgh Building, Cambridge.
  • Schwarz, N. ve Clore, G. L. (1983) “Mood, misattribution, andjudgments of well - being: Informat iveanddirectivefunctions of affectivestates” Journal of PersonalityandSocialPsychology, 45: 513–523.
  • Secchi D. (2011) “ExtendableRationality, UnderstandingDecisionMaking in Organizations”, Springer New York Dordrecht HeidelbergLondon.
  • Simon H. A. (1947) “AdministrativeBehavior”, New York: MacMillan.
  • Simon, H.A. (1959) “Theories of decision- making in Economicsandbehavioralscience”, TheAmericanEconomicReview, 49(3): 253- 283.
  • Simon, H. A.(1960) “The New Science of Management Decision”, Prentice -Hall, Inc, New Jersey.
  • Simon, H. A. (1976) “Fromsubstantivetoproceduralrationality’ içinde Methodandappraisal in economics. S. J. Latsis (eds.). 129–148. Cambridge, UK: Cambridge UniversityPress.
  • Simon, H. A. (1979) “RationalDecisionMaking in Business Organizations”, TheAmericanEconomicReview, 69(4): 493- 513.
  • Simon, H. A. (1982) “Models of boundedrationality”, Cambridge, MA: MIT Press.
  • Simon, H.A. (1987) “Makingmanagementdecisions: The role of intuitionandemotion” Academy of Management Executive, 57- 64.
  • Simon, H.A. (1997) “AdministrativeBehavior: a Study of DecisionMakingProcesses in AdministrativeOrganizations”, New York: TheFreePress.
  • Sinangil, H.K. (1992) “Yönetici Adaylarında Karar Verme ile Kaygı İlişkileri”, VII. Ulusal Psikoloji Bilimsel. Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği, Ankara.
  • Stewart, R. (1967) “ManagersandtheirJobs”, London: Macmillan.
  • Stewart, R. (1976) “Contrasts in Management: A Study of DifferentTypes of Managers' Jobs; TheirDemandsandChoices”, Maidenhead: McGraw- Hill.
  • Tekin M.,Özmutlu İ., Erhan S.E. (2009) “Özel Yetenek Sınavlarına Katılan Öğrencilerin Karar Verme Ve Düşünme Stillerinin İncelenmesi, Atabesbd, 11(3): 42- 56.
  • Uzunoğlu Ö. U., Şahin M. ve Fişekçioğlu İ. B. (2009) “Türk Futbol Hakemlerinin Karar Verme Stillerinin Klasmanlarına Ve Bazı Değiş kenlere Göre İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 11 (1): 32–36.
  • Weber J.,Kopelman S. ve Messick D.M. (2004) “A ConceptualReview of DecisionMaking in SocialDilemmas: Applying a Logic of Appropriateness”, PersonalityandSoci alPsychologyReview, 8(3): 281 - 307.
  • Zajonc, RB (1984) “On theprimacy of affect, AmericanPsychologist”, 39: 117- 123.
APA AYYILDIZ ÜNNÜ N (2014). Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. , 91 - 116.
Chicago AYYILDIZ ÜNNÜ NAZLI AYŞE Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. (2014): 91 - 116.
MLA AYYILDIZ ÜNNÜ NAZLI AYŞE Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. , 2014, ss.91 - 116.
AMA AYYILDIZ ÜNNÜ N Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. . 2014; 91 - 116.
Vancouver AYYILDIZ ÜNNÜ N Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. . 2014; 91 - 116.
IEEE AYYILDIZ ÜNNÜ N "Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz." , ss.91 - 116, 2014.
ISNAD AYYILDIZ ÜNNÜ, NAZLI AYŞE. "Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz". (2014), 91-116.
APA AYYILDIZ ÜNNÜ N (2014). Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 0(24), 91 - 116.
Chicago AYYILDIZ ÜNNÜ NAZLI AYŞE Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 0, no.24 (2014): 91 - 116.
MLA AYYILDIZ ÜNNÜ NAZLI AYŞE Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.24, 2014, ss.91 - 116.
AMA AYYILDIZ ÜNNÜ N Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2014; 0(24): 91 - 116.
Vancouver AYYILDIZ ÜNNÜ N Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2014; 0(24): 91 - 116.
IEEE AYYILDIZ ÜNNÜ N "Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz." Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 0, ss.91 - 116, 2014.
ISNAD AYYILDIZ ÜNNÜ, NAZLI AYŞE. "Rasyonel perspektif ışığında karar verme eylemi: Nitel bir analiz". Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 24 (2014), 91-116.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 20:55

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları