Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem

Cihat ÇELİK, (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)
İbrahim YİĞİT, (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)
Hatice Gülsen ERDEN (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)
Türk Psikoloji Yazıları
23 3
Yıl: 2015 Cilt: 18 Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 21 - 32 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem

Öz:
Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formu (WÇZÖ-R), ülkemizde uzun yıllardır zihinsel değerlendirmede yaygın olarak kullanılan ölçeklerden biridir. 1995 yılında norm çalışması yapıldıktan sonra, bu ölçeğin yapı geçerliliğini test etmeye yönelik ülkemizde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın amacı, normal zihinsel gelişim gösteren çocukların WÇZÖ-R puanları üzerinden Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yaparak ölçeğin yapı geçerliğini incelemektir. Araştırmanın örneklemi, Genel Zeka Bölümü (ZB) 80-120 arası olan 932 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada, WÇZÖ-Rın Zeka Bölümü ve 10 temel alt test puanları kullanılmıştır. Araştırmada, katılımcıların yaş ortalaması 10.97 ± 2.78, Genel ZB ortalaması ise 101.93 ± 9.88 olarak bulunmuştur. Tek faktörlü model (g) ve iki faktörlü model (sözel ve performans) oluşturularak test edilmiş ve iki faktörlü modelin uyum indeksi değerlerinin [χ2 (32, N = 932) = 132.05, χ2 /sd = 4.12, GFI = .97, AGFI = .95, CFI = .88, RMSEA = .05], tek faktörlü modelin uyum indeksi değerlerine [χ2 (33, N = 932) = 141.10, χ2 /sd = 4.27, GFI = .97, AGFI = .95, CFI = .86, RMSEA = .06] göre daha iyi olduğu bulunmuştur. Araştırmanın bulguları, WÇZÖ-R yapısında var olan Wechslerin bildirdiği iki faktörlü modelin bu çalışmanın örnekleminde de desteklendiğini göstermiştir. WÇZÖ-Rın hem klinikte hem de eğitim alanlarında yaygın kullanımı göz önünde bulundurulduğunda, iki faktörlü modelden elde edilen puanların normal zihinsel gelişim gösteren bireylerde kullanımının daha yararlı bilgiler vereceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji

Confirmatory Factor Analysis of Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised: A Sample of Children with Normal Intellectual Development

Öz:
Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised (WISC-R) is one of scales commonly used in intellectual assessment in our country for many years. There hasn t been any research aimed at testing construct validity of this scale after its norm study was conducted in 1995. The aim of this study is to test construct validity of the scale by performing confirmatory factor analysis for WISC-R scores of children who has intellectually normal development. The sample of the research consisted of 932 children whose General Intelligence Quantity (IQ) ranged between 80-120. In the research, WISC-R s IQ s and scores of 10 main subtests were used. In the research, mean age of the children is 10.97 ± 2.78 and General IQ is 101.93 ± 9.88. One-factor model (g factor) and two-factor model (verbal and performance) was tested and it was found that fit index values of two-factor model [χ2 (32, N = 932) = 132.05, χ2 /sd = 4.12, GFI = .97, AGFI = .95, CFI = .88, RMSEA = .05] was better than one-factor model [χ2 (33, N = 932) = 141.10, χ2 /sd = 4.27, GFI = .97, AGFI = .95, CFI = .86, RMSEA = .06]. The research findings suggested that the two-factor model existed in structure of the WISC-R presented by Wechsler was supported in this sample. Given WISC-R is commonly used in both clinical and educational fields; it is considered that two-factor model can give more useful information about individuals with normal intellectual development than one-factor model.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anderson, T. ve Dixon E. W. Jr. (1995). Confirmatory factor analysis of the Wechsler Intelligence Scale for ChildrenRevised with normal and psychiatric adolescents. Journal of Research on Adolescence, 5(3), 319-332.
  • Bentler, P. M. ve Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588.
  • Byrne, B. M. (1998). Structural equation modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: Basic concepts, applications, and programming. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS. Basic concepts, applications, and programming. Mahwah, NJ: Erlbaum.
  • Chan, D. W. (1984). Factor analysis of the HK-WISC at 11 age levels between 5 and 15 years. Journal of consulting and clinical psychology, 52(3), 482.
  • Chan, D. W. ve Lin, W. Y. (1996). The two-and three-dimensional models of the HK-WISC: A confirmatory factor analysis. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 28(4), 191-99.
  • Çakır, P., Erden, G., Akgiray, A. ve Demir, J. (2006). Wechsler intelligence scale for children – revised form of Turkish version: the current patterns of the responses. International Testing Conference, 6-8 Temmuz 2006, Brüksel.
  • Demir, J., Erden, G. ve Adalı, N. (2006). Wechsler intelligence scale for children – revised form of Turkish version: the order of the item difficulty. International Testing Conference, 6-8 Temmuz 2006, Brüksel.
  • Donders, J. (1993). Factor structure of the WISC-R in children with traumatic brain injury. Journal of Clinical Psychology, 49, 255-260.
  • Erdoğan-Bakar, E., Soysal, A. Ş., Kiriş, N, Işık Taner, Y. ve Karakaş, S. (2011). Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği Yeniden Gözden Geçirilmiş Formu’nun dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda ölçtüğü özellikler. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(3), 155-174.
  • Erdoğan-Bakar, E., Soysal, A. Ş., Kiriş, N., Şahin, A. ve Karakaş, S. (2005). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun değerlendirilmesinde Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formu’nun yeri. Klinik Psikiyatri, 8(1), 5-17.
  • Evinç, G. Ş. ve Gençöz, T. (2007). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocukların WISC-R profillerinin, farklı bir psikiyatrik tanı alan ve herhangi bir tanısı olmayan çocuklarla karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 109-117.
  • Geary, D. C. ve Whitworth, R. H. (1988). Is the factor structure of the WISC-R different for Anglo-and Mexican-American children? Journal of Psychoeducational Assessment, 6(3), 253-260.
  • Hill, T. D., Reddon, J. R. ve Jackson, D. N. (1985). The factor structure of the Wechsler scales: A brief review. Clinical Psychology Review, 5(4), 287-306.
  • Hodges, K. (1982). Factor structure of the WISC-R for a psychiatric sample. Journal of consulting and clinical psychology, 50(1), 141.
  • Horn, J. L. (1989). Measurement of intellectual capabilities: A review of theory. K. S. McGrew, J. K. Werder ve R. W. Woodcock, (Ed.), WJ-R technical manual içinde (197- 245). Chicago, IL: Riverside.
  • Hu, L. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55.
  • Kaufman, A. S. (1975). Factor analsis of the WISC-R at age levels between 6.5 and 16.5. Journal of Consulting and Cinical Psychology, 43, 135-147.
  • Kaufman, A. S. (1979). Intelligent testing: WISC-R. New York: Wiley-Interscience.
  • Kelloway E. K. (1998). Assessing model fit. Using Lisrel for Structural Equation Modeling: A researcher’s guide (3. baskı) içinde (23-40). USA:Sage Publications.
  • Kiriş, N. ve Karakaş, S. (2004). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun zeka testlerinden ve ilgili diğer nöropsikolojik araçlardan yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi, 7(3),139-152.
  • Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2. baskı). New York: Guilford Press.
  • Lee, L. M. P. ve Lam, Y. R. (1988). Confirmatory factor analyses of the Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised and the Hong Kong-Wechsler Intelligence Scale for Children. Educational and psychological measurement, 48(4), 895-903.
  • McMahon, R. C. ve Kunce, J. T. (1981). A comparison of the factor structure of the WISC and WISC-R in normal and exceptional groups. Journal of Clinical Psychology, 37(2), 408-410.
  • Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi, AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Naglieri, J. A. (1981). Factor structure of the WISC-R for children identified as learning disabled. Psychological Reports, 49(3), 891-895.
  • O’Grady, K. E. (1989). Factor structure of the WISC-R. Multivariate Behavioral Research, 24(2), 177-193.
  • Petersen, C. R. ve Hart, D. H. (1979). Factor structure of the WISC-R for a clinic-referred population and specific subgroups. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 47(3), 643.
  • Prifitera, A., Saklofske, D. H. ve Weiss, L. G. (Ed.). (2005). WISC–IV clinical use and interpretation: Scientist practitioner perspectives. New York: Academic Press.
  • Ramanaiah, N. V., O’Donnell, J. P. ve Ribich, F. (1976). Multiple-group factor analysis of the Wechsler Intelligence Scale for Children. Journal of Clinical Psychology, 32(4), 829-831.
  • Savaşır, I. ve Şahin, N. (1995). Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği uygulama kitapçığı. (I. Savaşır ve N. Şahin, Çev.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
  • Silverstein, A. B. (1982). Alternative multiple-group solutions for the WISC and the WISC-R. Journal of Clinical Psychology, 38(1), 166-168.
  • Spearman, C. (1904). “General Intelligence” objectively determined and measured. The American Journal of Psychology, 15(2), 201-292.
  • Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
  • Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine giriş, temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4. baskı). Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
  • Tingstrom, D. H. ve Pfeiffer, S. I. (1988). WISC-R factor structure in a referred pediatric population. Journal of Clinical Psychology, 44(5), 799-802.
  • Uluç, S., Öktem, F., Erden, G., Gençöz, T. ve Sezgin, N. (2011). Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-IV: Klinik bağlamda zekanın değerlendirilmesinde Türkiye için yeni bir dö- nem. Türk Psikoloji Yazıları, 14(28), 49-57.
  • Wechsler, D. (1974). WISC-R manual for the Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised. New York. Psychological Corporation.
  • Witta, E. L. ve Keith, T. Z. (1994). Multi-Sample hierarchical confirmatory factor analysis of the WISC-R: An old problem revisited. The Annual Meeting of the Mid-South Educational Research Association, 9-11 Kasım, Nashville, TN.
APA ÇELİK C, yigit i, ERDEN H (2015). Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. , 21 - 32.
Chicago ÇELİK CİHAT,yigit ibrahim,ERDEN Hatice Gülsen Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. (2015): 21 - 32.
MLA ÇELİK CİHAT,yigit ibrahim,ERDEN Hatice Gülsen Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. , 2015, ss.21 - 32.
AMA ÇELİK C,yigit i,ERDEN H Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. . 2015; 21 - 32.
Vancouver ÇELİK C,yigit i,ERDEN H Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. . 2015; 21 - 32.
IEEE ÇELİK C,yigit i,ERDEN H "Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem." , ss.21 - 32, 2015.
ISNAD ÇELİK, CİHAT vd. "Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem". (2015), 21-32.
APA ÇELİK C, yigit i, ERDEN H (2015). Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. Türk Psikoloji Yazıları, 18(35), 21 - 32.
Chicago ÇELİK CİHAT,yigit ibrahim,ERDEN Hatice Gülsen Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. Türk Psikoloji Yazıları 18, no.35 (2015): 21 - 32.
MLA ÇELİK CİHAT,yigit ibrahim,ERDEN Hatice Gülsen Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. Türk Psikoloji Yazıları, vol.18, no.35, 2015, ss.21 - 32.
AMA ÇELİK C,yigit i,ERDEN H Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. Türk Psikoloji Yazıları. 2015; 18(35): 21 - 32.
Vancouver ÇELİK C,yigit i,ERDEN H Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem. Türk Psikoloji Yazıları. 2015; 18(35): 21 - 32.
IEEE ÇELİK C,yigit i,ERDEN H "Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem." Türk Psikoloji Yazıları, 18, ss.21 - 32, 2015.
ISNAD ÇELİK, CİHAT vd. "Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Doğrulayıcı Faktör Analizi: Normal Zihinsel Gelişim Gösteren Çocukların Oluşturduğu Bir Örneklem". Türk Psikoloji Yazıları 18/35 (2015), 21-32.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 21:28

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları