Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme

Gülay ASLAN (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Tokat, Türkiye)
Eğitim ve Bilim
4 1
Yıl: 2015 Cilt: 40 Sayı: 181 Sayfa Aralığı: 363 - 384 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme

Öz:
Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının kadın ve erkeğe ilişkin ürettiği metaforlar üzerinden, toplumsal cinsiyet algılarını ortaya koymaktır. Araştırma nitel bir çalışma olup, içerik analizi yapılmıştır. Veriler, Gaziosmanpaşa Üniversitesi son sınıf öğrencileri ile aynı üniversitede öğretmenlik sertifika programına devam eden toplam 510 öğretmen adayı üzerinden yarı yapılandırılmış bir anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Çalışma, öğretmen adaylarının ataerkil yapıyı destekleyen, toplumsal cinsiyet ön yargılarına sahip olduğunu göstermiştir. Öğretmen Eadaylarının yaklaşık yarısı kadınları, kadınların zayıf, hassas ve ilgiyemuhtaçolduğunuvurgulayanmetaforlarla tanımlamışlardır. Burada en fazla kullanılan metafor çiçek tir. Öğretmenlerin dörtte birinden fazlası (%31,2) ise erkekleri,erkelerin kaba, sert ve duygusuz olduğunu vurgulayan metaforlarla tanımlamışlardır. Burada en fazla kullanılan metaforodun dur. Ayrıca her iki cinsin kendilerine ilişkin algıları büyük oranda olumluyken, karşı cinse ilişkin algılarının büyük oranda olumsuz olduğu görülmüştür. Eğitim fakültelerinden başlayarak, toplumun tüm kesimlerinde toplumsal cinsiyet duyarlığı oluşturulmalı ve eşitliğe yönelik politikalar geliştirilmelidir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, F., Ayata, A. G. ve Varoğlu, D. (1999). Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık: Türkiye’de Eğitim Sektörü. Ankara: Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
  • Adıgüzel, H. Ö. (2009). Metafor (benzetme) yöntemi ile Türkiye ve Almanya örneklemindeki katılımcıların yaratıcı drama’ya ilişkin algılarının belirlenmesi ve karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 34(153), 25-37.
  • Adler, S. (2008). The Education of Social Studies Teachers. Linda S. Levstik ve Cynthia A. Tyson (Ed.), Handbook of Research in Social Studies Education içinde (s. 329-351). New York: Routledge.
  • Akan, D., Yalçın, S. ve Yıldırım, İ. (2014). “Okul müdürü” kavramına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. İlköğretim Online, 13(1), 169‐179, [Çevrimiçi]: http://ilkogretim‐online.org.tr adresinden erişildi.
  • Aktekin, N. Ç. (2013). İngilizce öğretmenlerinin ve yabancı dil öğrenen öğrencilerin tutum ve inançlarının metafor yoluyla ortaya çıkarılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(2), 405-422.
  • Altun, S. A. ve Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının “eğitim” kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 19(3), 331-354.
  • American Association of Women (AAUW). (1995). How Schools Short-Change Girls. Washington DC.
  • Arslan, Ş. A. (2000). Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik. Ankara: Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
  • Asan, H. T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması, Fe Dergisi, 2(2), 65-74.
  • Aslan, G. (2011). Gender perceptions of preservice teachers. International Journal of Social Sciences Humanity Studies, 3(2), 241-254.
  • Aydın İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 5(3), 818-842.
  • Balcı, F. A. (2011). Metaphorical ımages of school: school perception of primary education superrvisors, Eurasian Journal of Educational Research, 44(Summer), 51-57.
  • Barker, L. J. ve Aspray, W. (2006). The state of research on girls and IT. J. M. Cohoon ve W. Aspray (Eds.), Women and information technology içinde (s. 3-54). Cambridge: MIT. Berliner, D. C. (1990). If the metaphor fits, why not wear it? The teacher as executive. Theory into Practice, 29, 85-93.
  • Borich, G. D. (2014). Etkili Öğretim Yöntemleri Araştırma Temelli Uygulama. M. Bahaddin Acat (çev.). Ankara: Nobel yayınevi. Caldarella, P., Shatzer R. H., Richardson, M. J. Shen, J., Zhang, N. ve Zhang, C. (2009). The impact of gender on chinese elementary school teachers’ perceptions of student behavior problems. New Horizons in Education, 57(2), 17-31.
  • Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
  • Chapman, A. (2002). Gender biases in education. http://www. edchange.org/multicultural/papers/genderbias.html adresinden erişildi. Chronaki, A. (2012). Disrupting ‘Development’ as the Quality/Equity Discourse: Cyborgs and Subalterns in School Technoscience. G. Katsiampoura ve A. Vogt (Ed.), Gender Studies and Science içinde (s. 11-29). Athens, Greece: Nissos Publications. Collins, E. C. ve Green J. L. (1990). Metaphors: the construction of a perspective. Theory into Practic. 29(2), 71-77.
  • Culley, L. (1988). Girls, boys and computers. Educational Studies, 14, 3-8. doi:10.1080/0305569880140101 Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-283
  • Dickman, C. B. (1993). Gender differences and ınstructional discrimination in the classroom. Journal of Invitational Theory and Practice, http://www.invitationaleducation.net/publications/journal/v21p35.htm adresinden erişildi. Dikmeyer, N. (1989). Metaphor, model, and teory in education research. Teachers College Record, 91(2), 151-160.
  • Dökmen, Z. Y. (2000). Kendi cinsiyetindekilere ve diğer cinsiyettekilere ilişkin algı, cinsiyet rolleri ve depresyon ilişkisi. Kriz Dergisi, 9(1), 9-19.
  • Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 607-629. Duffy, J., Warren K. ve Walsh, W. (2001). Classroom interactions: gender of teacher, gender of student, and classroom subject. Sex Roles, 45, 579-593.
  • Erbaş, S. (1995). Öğretmenlerin öğrencilere ilişkin cinsiyet rolleri ile ilgili kalıp yargılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Esen, Y. (2007). Sexism in school testbooks prepared under education reform in Turkey. Journal of Critical Education Political Studies, 5(2), 466-493.
  • Esen, Y. ve Bağlı, M.T, (2003). İlköğretim ders kitaplarındaki kadın ve erkek resimlerine ilişkin bir inceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35, 143-154.
  • Gümüşoğlu, F. (2000). Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze ders kitaplarında toplumsal cinsiyet 1928-2000. http://www.tusiad.org/yayin/gorus/44/16.pdf adresinden erişildi. Gürkan, T. ve Hazır, F. (1997). İlkokul ders kitaplarının cinsiyet rollerine ilişkin kalıp yargılar yönünden analizi. Yaşadıkça Eğitim, 52, 25-31.
  • Hausmann, R., Tyson, L. D. ve Zahidi, S. (2012). The Global Gender Gap Report 2012. World Economic Forum, Geneva. Helvacıoğlu, F. (1996). Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik: 1928-1995. İstanbul: Kaynak yayınları. Helwig, R., Anderson, L. ve Tındal, G. (2001). Gender on teachers’ perceptions of mathematics achievement. The Journal of Educational Research, 95(2), 93-102.
  • Hoyle, E. ve Wallace, M., (2007). Beyond metaphors of management: The case for metaphoric re- description in education. British Journal of Educational Studies, 55(4), 426-442.
  • İnal, K. (1996). Eğitimde İdeolojik Boyut Ankara: Doruk Yayıncılık.
  • Kabira, W. M. ve Masinjila, M. (1997). ABC of gender analysis. http://www.fawe.Org/publications/Manuals/abcgenderanalysis.pdf adresinden erişildi. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM). (2009). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Ankara: Başbakanlık KSGM yayınları.
  • Kergoat, D. (2000). Cinsiyete dayalı işbölümü ve cinsiyetin toplumsal ilişkileri. Z.
  • Kıvılcım (çev.), Praksis. 20, 9-6. Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72. doi:10.17679/iuefd.79408 Kokkinos, C. M., Panayiotou, G. ve Davazoglou, A. M. (2004). Perceived seriousness of pupils’ undesirable behaviours: the student teachers’ perspective. Educational Psychology, 24, 109-120.
  • Martin, C. L. ve Halverson, C. F. (1981). A schematic processing model of sextyping and stereotyping in children. Child Development, 52, 1119-1134.
  • Mayring. (2000). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. A. Gümüş ve M. S. Durgun (çev.). Adana: Baki kitapevi. McLaren, P. (2011). Okullarda Yaşam Eleştirel Pedagojiye Giriş. M. Y. Eryaman ve H. Arslan (çev.). Ankara: Anı yayıncılık. Mid-Atlantic Equity Center. (1993). Beyond Title IX: Gender Equity Issues in Schools. http://www.maec.Org/beyond.html. Adresinden erişildi.
  • Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). An Expanded Sourcebook Qualitative Data Analysis. California: Sage Publications. Morgan, G. (1980). Paradigms, metaphors, and puzzle solving in organizational analysis. Administrative Science Quarterly, 25, 606-622.
  • Morgan, G. (1998). Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor. İstanbul: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (Yayın No. 280). Munby, H. (1986). Metaphor in the thinking of teachers: an exploratory study. Journal of Curriculum Studies, 18, 197-209.
  • Navaro, L. (2003). Rekabet dünyasında kadınlar ve erkekler. http://www.insankaynaklari.com/cn/ContentBody.asp?BodyID=103 adresinden erişildi. Nichols, J. D. ve Nichols, G.W. (2014). Perceptions of school leaders: exploring school climate data based on principal gender and student achievement. Advancing Women in Leadership, 34, 28-37. http://advancingwomen.com/awl/awl_wordpress/ adresinden erişildi. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2012). Education at a Glance, OECD Indicators. Fransa: Paris. Örücü, D. (2014). Öğretmen adaylarının okul, okul yönetimi ve Türk eğitim sistemine yönelik metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(3), 327-358. doi:10.14527/kuey.2014.014
  • Özabacı, N., Başak E. B. (2013). Öğretmenlerin öğrenme yetersizliği olan öğrencileri ile ilgili algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1),269-280.
  • Özbaş, B. Ç., Aktekin, S. (2013). Tarih öğretmen adaylarının tarih öğretmenliğine ilişkin inançlarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 211-228.
  • Özdemir S. ve Akkaya E. (2013). Genel lise öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(2), 295-322.
  • Perry, C. ve M. Cooper., 2001. Metaphors are good mirrors: Reflecting on change for teacher educators. Reflective Practice, 2, 41-52.
  • Poladian, L. (2004). Gender and Education. http://www.maths.usyd.edu.au:8000/u/leonp/Social1.html adresinden erişildi.
  • Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “Öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
  • Şaban, A., Koçbeker, B. N. ve Şaban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 461-522.
  • Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
  • Sancar, S. (2011). Erkeklik: İmkansız iktidar, İstanbul: Metis Yayınları. Sarıtaş, E. ve Çelik, K. (2013). İlkokul öğrencilerinin sınıf kavramına ilişkin metaforik algıları. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1185-1201.
  • Sayer, H. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitliğine erkeklerin katılımı (Uzmanlık tezi). Başbakanlık KSGM, Ankara. Sayılan, F. (2012). Toplumsal cinsiyet ve yetişkin okuma yazma eğitimi: ders kitaplarının eleştirel analizi. F. Sayılan (Der.), Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim içinde (s. 77-102). Ankara: Dipnot yayınları. Sayılan, F. ve Özkazanç, A. (2012). İktidar ve direniş bağlamında toplumsal cinsiyet. F. Sayılan (Der.), Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim içinde (s. 103-142). Ankara: Dipnot yayınları.
  • Schwartz, C. S. ve Sinicrope, R. (2013). Prospective elementary teachers’ perceptions of gender differences in children’s attitudes toward mathematics. School Science and Mathematics, 113(8), 410-416.
  • Schwartz, W. ve Hanson, K. (1992). Equal Mathematics Education for Female Students. ERIC/CUE Digest veri tabanından erişildi (Number 78). http://www.ericdigests. org/1992-4/equal.htm. adresinden erişildi.
  • Seferoğlu, G., Korkmazgil, S. ve Ölçü, Z. (2009). Gaining insights into teachers’ ways of thinking via metaphors, Educational Studies, 3, 323-335.
  • Slater, M. L. (2003). Gender bias in elementary schools: an examination of teachers attitudes (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Miami University, Department of Educational Pschology. Shepardson, D. P. ve Pizzini, E. L. (1992). Gender bias in female elementary teachers’ perceptions of the scientific ability of students, Science Education, 76, 147-153.
  • Stromquist, N. P. (2006). Gender, education and possibility of transformative knowledge. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 36(2), 145-161.
  • Şenel, T. ve Aslan, O. (2014) Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95. Tan, M. (2008). “Eğitim”. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri içinde (s. 27-112). İstanbul: TÜSİAD-KAGİDER. Tan, M., Ecevit Y. ve Üşür, S. S. (2000). Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset. İstanbul: TÜSİAD.
  • Tanrıöver, H. U. (2003). Ders kitaplarında cinsiyet ayrımcılığı. B. Çotuksöken (Der.) Ders Kitaplarının İnsan Hakları: Tarama Sonuçları içinde. (s. 106-122). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Tatar, M. ve Emmanuel, G. (2001). Teachers’ perceptions of their students’ gender roles. The Journal of Educational Research, 94(4), 215-224.
  • Tobin, K. (1990). Changing metaphors and beliefs: A master switch for teaching? Theory into Practice, 29, 122-127.
  • Tobin, R. ve Ulerick, S. U. (1995). Relationships between metaphors, beliefs, and actions in a context of science curriculum change. Journal of Research in Science Teaching, 32, 225-242.
  • Topçuoğlu, R. A. (2009). Kadın emeği nasıl değersizleşir? Praksis, 20, 87-104. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2010). Kazanç Yapısı Araştırması 2010. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Yayınları.
  • TÜİK. (2014). Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni (Sayı. 18619). Ankara. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2007). Education for all by 2015: Will we make it? Paris: UNESCO.
  • Yalçınkaya, E. (2013). Tarih kavramına yönelik sınıf öğretmeni adaylarının ürettikleri metaforların incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 5(3), 95-113. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
APA Aslan G (2015). Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. , 363 - 384.
Chicago Aslan Gülay Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. (2015): 363 - 384.
MLA Aslan Gülay Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. , 2015, ss.363 - 384.
AMA Aslan G Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. . 2015; 363 - 384.
Vancouver Aslan G Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. . 2015; 363 - 384.
IEEE Aslan G "Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme." , ss.363 - 384, 2015.
ISNAD Aslan, Gülay. "Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme". (2015), 363-384.
APA Aslan G (2015). Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. Eğitim ve Bilim, 40(181), 363 - 384.
Chicago Aslan Gülay Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. Eğitim ve Bilim 40, no.181 (2015): 363 - 384.
MLA Aslan Gülay Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. Eğitim ve Bilim, vol.40, no.181, 2015, ss.363 - 384.
AMA Aslan G Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. Eğitim ve Bilim. 2015; 40(181): 363 - 384.
Vancouver Aslan G Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. Eğitim ve Bilim. 2015; 40(181): 363 - 384.
IEEE Aslan G "Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme." Eğitim ve Bilim, 40, ss.363 - 384, 2015.
ISNAD Aslan, Gülay. "Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme". Eğitim ve Bilim 40/181 (2015), 363-384.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 21:50

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları