Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi

AKGÜL, ESRA; AKMAN, Berrin; SÖYLEMEZ, Esra Tuğba Çoban; EZMECİ, Fulya

Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi

Fulya EZMECİ, (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)

Esra Tuğba Çoban SÖYLEMEZ, (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye)

Esra AKGÜL, (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)

Berrin AKMAN (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye)

İleti-ş-im

58 6

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 247 - 279 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi

Öz:

Günümüzde medya eğlendirmenin ötesinde bilgilendirme, pazarlama, satışalgı yönetimi gibi birçok farklı amaçla kullanılmaktadır. Reklamlar medyanın kısa zamanlı fakat etkili kullanılabilen araçlarıdır ve çocuklar da mesaj iletici ya da hedef kitle olarak reklamların içerisinde sıklıkla yer almaktadırlar. Bu çalışma çocukların yer aldığı reklamlarda çocuklara ve çocuklarla ilişkili yetişkinlere verilen rolleri, çocuklara ve çocuklar aracılığı ile yetişkinlere verilen mesajları ve reklamlarda yer alan cinsiyete yönelik ayrımcılık unsurlarını incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu kapsamda en çok televizyon izlenme oranlarına sahip prime time -20.00:22.59 saat diliminde- en yüksek reytingli programlar belirlenmiştir. 21-27 Aralık 2015 tarihleri arasında bu programlar arasında yayınlanan reklam kuşakları içerisinde çocuk öğesini herhangi bir şekilde barındıran reklamlar saptanmış, analiz edilmiş ve nitel araştırma deseninde yorumlanmıştır. Araştırmada, reklamlarda çocukların en çok ailenin bireyi olarak gösterildikleri, ailelerinse ebeveynlik duygularına vurgu yapılarak satın almaya yönlendirildikleri ve çocukların da olumsuz davranışlara özendirildikleri belirlenmiştir. Ayrıca reklamlarda sıklıkla cinsiyete yönelik ayrımcılık unsurlarının bulunduğu da görülmüştür.

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim

The Analysis of Advertisements Give Place to Children inTerms of Messages Given to Children and Adults, Roles and SexBasedDiscrimination Components

Öz:

Nowadays, media is used for many different purposes beyondentertainment, such as information, marketing, sales-perceptionmanagement. The advertisements are short term but very effective toolsof media and children frequently appear in advertisements as messagecarrier or targets of message. This research aimed to examine the rolesof children and adults who related to children; the messages given tochildren and adults by means of children and sex-based discriminationcomponents that are taken part in advertisements. Within this context,TV programs that have the highest ratings in the prime time period- 20.00-22.59 - were determined. In 21-27 December 2015 dates, theadvertisements that take place between these programs and hold childcomponent were determined, analyzed and interpreted with qualitativeresearch design. In the research, it has been determined that children are mostly shown as family members, their families are directed to buy with anemphasis on parenting feelings and children are encouraged to negative behaviorsin the advertisements. It has also been observed that there are frequent sexualdiscrimination components in advertisements.

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksaçlıoğlu, A. G. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 3-28.
Aktaş Arnas, Y. (2006). The effects of television food advertisement on children's food purchasing requests. Pediatrics International, 48(2), 138-145. doi:10.1111/ j.1442-200X.2006.02180.x
Aktaş, H., Özüpek, M. N. ve Altunbaş, H. (2011). Çocukların marka tercihleri ve medya tüketim alışkanlıkları. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(4), 115-125.
Anwar, A., Anwar, F., Joiya, H. U., Ijaz, A., Rashid, H., Javaid, A. ve Mehmood, M. (2010). Prevalence of obesity among the school-going children of lahore and associated factors. Journal of Ayub Medical College, Abbottabad : JAMC, 22(4), 27-32.
Arslan, A. (2004). Bir Sosyolojik Olgu Olarak Televizyon. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1 (1), 1-17
Ateşoğlu, İ. ve Türkkahraman, M. (2009). Çocukların tüketici olarak sosyalleşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3)
Avşar, Z. ve Özenirler, I. (2014). Avrupa Birliği ve Türkiye'de Çocuklara Yönelik Reklam Düzenlemeleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,2014(19).
Babaroglu, A. (2015). Cooperation behavior of preschool children to the influence of TV. Journal of Academic Social Science Studies, (32), 335-355. Baudrillard, J. (2011). Çaresiz Stratejiler, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Bianchi, S. M., Milkie, M. A., Sayer, L. C. ve Robinson, J. P. (2000). Is Anyone Doing the Housework? Trends in the Gender Division of Household Labor. Social Forces, 79(1), 191-228.
Burns, M.C. (1999). TV Turns kids into target market, The Post Standard.
Centerwall, B. S. (1992). Television and violence: the scale of the problem and where to go from here. Jama, 267(22), 3059-3063.
Cesur, S. ve Paker, O. (2007). Televizyon ve Çocuk: Çocukların TV Programlarına İlişkin Tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(19).
Coyne, S. M. ve Whitehead, E. (2008). Indirect aggression in animated disney films. Journal of Communication, 58(2), 382-395. doi:10.1111/j.1460- 2466.2008.00390.x
Cüceloğlu, D. (1990). İnsan ve davranışı: psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi
Çağdaş, A. ve Seçer, Z. (2011). Anne-baba eğitimi. Ankara: Eğiten Kitap.
Chou, S., Rashand, I. ve Grossman, M. (2005). Fast-food Restaurant Advertising On Television and Its Influence On Childhood Obesity. Erişim 15 Mart 2016, http://www.nber.org/papers/w11879
Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. (1994). Erişim 11 Mart 2016, http://www. ombudsman.gov.tr/contents/files/20512--Cocuk-Haklarina-Dair-Sozlesme.pdf
Çocuk Koruma Kanunu (2005).
Demiray, E. ve Dündar, S. (2016). Çocuk kanallarında yayınlanan reklamlar ve toplumsal cinsiyet. 1. Uluslararası İletişim, Edebiyat, Müzik ve Sanat Çalışmalarında Güncel Yaklaşımlar Kongresi, Erişim 26 Mart 2016, http://www. iletisimedebiyatmuzikkongresi.org/bildiri/?sayfa=dergiayrinti&no=62&icerik=coc uk-kanallarinda-yayinlanan-reklamlar-ve-toplumsal-cinsiyet&kategori=iletişim
Deveci, S. E., Gülbayrak, C., Demir, A. F., Karadağ, M. ve Koçdemir, E. (2007). İlköğretim öğrencilerinin cep telefonu, bilgisayar, televizyon gibi elektromanyetik alan oluşturan cihazları kullanım sıklığı. Fırat Tıp Dergisi, 12(4), 279-283.
Dural, A. B. ve Dural, Ş. (2015). Reklam İletileri Çerçevesinde Çocuk Güvenliği- Çocuk Hakları ve Medya Etiği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 186-197.
Engin, H. B. (2013). Çocuk ve Reklam: Çocuklar Olması Gerekenden Erken Büyüyor. Bildiriler Kitabı, 217.
Elden, M. ve Ulukök, Ö. (2006). Çocuklara yönelik reklamlarda denetim ve etik. Küresel İletişim Dergisi, 2, 1-23.
Gigli, S. (2004). Children, youth and media around the world: An overview of trends & issues. 4th World Summit on Media for Children and Adolescents, Rio de Janeiro, Brazil.
Glascock, J. (2013). Prevalence and context of verbal aggression in children's television programming. Communication Studies, 64(3), 259-272. doi:10.1080/1 0510974.2012.755638
Gönül, A. S. (2012). Toplumsal cinsiyet eşitliğinde medyanın rolü konulu komisyon raporu. Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları. Erişim 11 Mart 2016, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/toplumsal_cinsiyet_esitliginde_ medyanin_rolu.pdf
Gülarslan, A. (2011). Tüketici Olarak Çocuk ve Ailenin Satın Alma Kararlarına Etkisi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(4), 126-137.
Gündüz Kalan, Ö. (2010). Reklamda çocuğun toplumsal cinsiyet teorisi bağlamında konumlandırılışı: Kinder reklam filmleri üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 38, 75-89.
Harris, J. L., Bargh, J. A. ve Brownell, K. D. (2009). Priming effects of television food advertising on eating behavior. Health Psychology, 28(4), 404-413. doi:10.1037/a0014399
Hebden, L. A., King, L., Grunseit, A., Kelly, B. ve Chapman, K. (2011). Advertising of fast food to children on australian television: The impact of industry selfregulation. Medical Journal of Australia, 195(1), 20-24.
İnal, E., Baysal, B. ve Baysal, B. (2008). Reklam hukuku ve uygulaması.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1989). Child rearing in Turkey and interventional research. Psychology and Developing Societies, 1(1), 37-52.
Kahraman, A. D. ve Aytaç, T. (2014). Sosyal Medya Çağında Reklamın Eğitim İşlevi Üzerine Bir Çözümleme.
Kaur, P. ve Singh, R. (2006). Children in Family Purchase Decision Making in India and The West: A Review, Academy of Marketing Science Review, 8. Erişim 11 Mart 2016, http://www.amsreview.org/article/kaur08-2006.pdf
Kurt, E. ve Altun, T. (2014). Televizyon Reklamlarının İlkokul Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarına Etkisi Üzerine Bir İnceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(7), 393-408
Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (Çev.
S. Turan). Ankara: Nobel Yayınları.Ng, S. H., Kelly, B., Se, C. H., Sahathevan, S., Chinna, K., Ismail, M. N. ve Karupaiah, T. (2015). Reading the mind of children in response to food advertising: A cross-sectional study of malaysian schoolchildren's attitudes towards food and beverages advertising on television. BMC Public Health, 15(1) doi:10.1186/ s12889-015-2392-z
Oskay, H. A. (2015). Televizyon Reklamlarında Çocuk İmgesinin Göstergebilimsel Analizi1. Academic Journal of Information Technology, 6(4), doi: 10.5824/1309-1581.2015.2.005.x Erişim 11 Mart 2016, http://www.ajit-e. org/?menu=pages&p=details_of_article&id=153
Ozensel, B. (2004). Türk Toplumunda Çocuğun Yetiştirilmesinde Annenin Rolü: Konya İli Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 2 (6), 77-96.
Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. İstanbul: MEB Yayınları.
Önder, A. ve Dağal, A. B. (2015). 3-6 Yaş Grubu Çocukların Ailelerinin Görüşlerine Göre Çocukların Reklamlardan Etkilenme Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere İlişkin Olarak İncelenmesi. International Journal of Social Science, 35, 1-12. doi: 10.9761/JASSS2783.
Prabhakaram, K. S. ve Rao, B. D. (2006). Concept Attainment Model in Mathematics Teaching. New Delhi: Discovery Publishing House.
Pecora, N. O. (2002). The Business of Children's Entertainment, New York: The Guilford Press .
Scully, P., Macken, A., Leddin, D., Cullen, W., Dunne, C., ve Gorman, C. O. (2014). Food and beverage advertising during children's television programming. Irish Journal of Medical Science, 1-6. doi:10.1007/s11845-014-1088-1
Tarhan, N. (2011). Aile Okulu. (14. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
Temizyürek, F. ve Ümran, A. (2014). Çizgi Filmlerdeki Subliminal Mesajların Çocuklar Üzerindeki Etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(3).
Tokgöz, O. (1979). Televizyon reklamları ve çocuklar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 34(01).
Trysinska, M. (2014). Kind and unkind communicative behaviour of cartoon characters as a source of language competence for young children. L1 Educational Studies in Language and Literature, 13-14(1)
Uluyağcı, C. ve Yılmaz, R. A. (2007). Televizyon reklamlarında çocuğa ilişkin toplumsal cinsiyet rollerinin sunumu. Galatasaray Üniversitesi İleti-şi-m Dergisi, 6(6).
UNICEF (2000). Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne Bir Bakış. Hoşgörü: Barışa Açılan Kapı, İlköğretim Okulları İçin Kaynak Kitap, 94-100.
Yazgan, H. İ., Kethüda, Ö. ve Çatı, K. (2014), Tüketici Temelli Marka Değerinin Ağızdan Ağza Pazarlamaya Etkisi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 237-252.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, T. T. (2014). Çocuk İşçiliğinin Yeni Formları: Çocuk Oyuncular.
Yücel, H. ve Kara, B. (2007). Reklamda çocuk imgesinin işlevi: 2006-2007 Türk televizyon reklamlarında çocuk kullanımı. Galatasaray Üniversitesi İleti-ş-im Dergisi, 6, 121-140.
Zilanawala, A. (2016). Women's time poverty and family structure: Differences by parenthood and employment. Journal of Family Issues, 37(3), 369-392. doi:10.1177/0192513X14542432

APA	EZMECİ F, SÖYLEMEZ E, AKGÜL E, AKMAN B (2017). Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. , 247 - 279.
Chicago	EZMECİ Fulya,SÖYLEMEZ Esra Tuğba Çoban,AKGÜL ESRA,AKMAN Berrin Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. (2017): 247 - 279.
MLA	EZMECİ Fulya,SÖYLEMEZ Esra Tuğba Çoban,AKGÜL ESRA,AKMAN Berrin Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. , 2017, ss.247 - 279.
AMA	EZMECİ F,SÖYLEMEZ E,AKGÜL E,AKMAN B Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. . 2017; 247 - 279.
Vancouver	EZMECİ F,SÖYLEMEZ E,AKGÜL E,AKMAN B Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. . 2017; 247 - 279.
IEEE	EZMECİ F,SÖYLEMEZ E,AKGÜL E,AKMAN B "Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi." , ss.247 - 279, 2017.
ISNAD	EZMECİ, Fulya vd. "Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi". (2017), 247-279.

APA	EZMECİ F, SÖYLEMEZ E, AKGÜL E, AKMAN B (2017). Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. İleti-ş-im, 0(26), 247 - 279.
Chicago	EZMECİ Fulya,SÖYLEMEZ Esra Tuğba Çoban,AKGÜL ESRA,AKMAN Berrin Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. İleti-ş-im 0, no.26 (2017): 247 - 279.
MLA	EZMECİ Fulya,SÖYLEMEZ Esra Tuğba Çoban,AKGÜL ESRA,AKMAN Berrin Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. İleti-ş-im, vol.0, no.26, 2017, ss.247 - 279.
AMA	EZMECİ F,SÖYLEMEZ E,AKGÜL E,AKMAN B Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. İleti-ş-im. 2017; 0(26): 247 - 279.
Vancouver	EZMECİ F,SÖYLEMEZ E,AKGÜL E,AKMAN B Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi. İleti-ş-im. 2017; 0(26): 247 - 279.
IEEE	EZMECİ F,SÖYLEMEZ E,AKGÜL E,AKMAN B "Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi." İleti-ş-im, 0, ss.247 - 279, 2017.
ISNAD	EZMECİ, Fulya vd. "Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi". İleti-ş-im 26 (2017), 247-279.