AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması

Tayyar, Nezih; DURMUŞ, Mert

AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması

Mert DURMUŞ, (Arş. Gör., Uşak Üniversitesi İİBF, İşletme Bölümü.)

Nezih TAYYAR (Doç. Dr., Uşak Üniversitesi İİBF, İşletme Bölümü.)

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi

88 15

Yıl: 2017 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 65 - 80 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması

Öz:

Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) problemlerinde kriter ağırlıkları ve kullanılan yöntem problemin çözümüne doğrudan etki eder. Bu çalışmada AHP ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak karar verici görüşlerine en yakın sonuçları veren yöntemlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Online alışveriş siteleri, internet kullanımının artmasıyla oldukça popüler bir hale gelmiştir. Buradan hareketle çalışmada kullanılmak üzere Türkiye'nin en bilinen online alışveriş sitelerinden üç tanesi alternatif olarak belirlenmiştir. Çalışmada güvenilirlik/gizlilik, ödeme kolaylığı, ürün bilgisi ve çeşitliliği ile web sitesi performansı olmak üzere dört kriter kullanılmıştır. AHP ve TOPSIS yöntemlerinin kriter ağırlıkları belirlenirken İkili Karşılaştırma yöntemi dışında Max100 ve SWARA yöntemlerinin de kullanılması çalışmayı daha önce yapılanlardan ayıran önemli bir özelliktir. Yapılan çalışma sonucunda en önemli kriterin Güvenilirlik/Gizlilik, en az önemli kriterin ise Web Sitesi Performansı olduğu görülmüştür. Aynı zamanda belirlenen kriterlere göre hepsiburada.com sitesinin katılımcıların gözünde en iyi online alışveriş sitesi olduğu sonucuna varılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında kriter ağırlıklandırma yöntemlerinde Max100 ve SWARA yöntemlerinin İkili Karşılaştırma yöntemine göre, ÇKKV yöntemlerin de ise AHP'nin TOPSIS'e göre Karar Vericinin görüşlerine daha yakın sonuçlar verdiği görülmüştür

Anahtar Kelime:

Konular: Endüstri Mühendisliği

Usage of Different Criterion Weighting Methods with AHP and TOPSIS and Comparison with Decision Makers’ Opinions

Öz:

Criteria weights and the method used in the Multi Criteria Decision Making (MCDM) problems have a direct impact on the solution of the problem. In this study, it is aimed to determine the methods which give the closest results to the decision makers' opinions using AHP and TOPSIS methods. Online shopping sites have become very popular with the increase in internet usage. Three of Turkey's best-known online shopping sites have been identified as alternatives to be used in this study. Reliability / privacy, ease of payment, product information and variety, and website performance are the four criteria used in this study. The use of Max100 and SWARA methods apart from the Pairwise Comparison method is an important feature that separates the study from the previous studies while determining the criteria weights of the AHP and TOPSIS methods. The results indicate that the most important criterion in the study is reliability / privacy, and the least important criterion is Web Site Performance. At the same time, according to the criteria determined, hepsiburada.com site was the best online shopping site in the eyes of the participants. In the light of findings Max100 and SWARA methods provide closer results to decision makers’ opinions than Pairwise Comparison in criteria weighting methods and AHP gives closer results to decision makers’ opinions than TOPSIS in the methods of MCDM

Anahtar Kelime:

Konular: Endüstri Mühendisliği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahn, B. S. (2011). Compatible weighting method with rank order centroid: Maximum entropy ordered weighted averaging approach. European Journal of Operational Research, 212(3), 552-559.
Aksoy, R., ve Sever, H. (2012). Elektronik pazarlarlarda güven problemi ve kriminal faaliyetler. EJOVOC: Electronic Journal of Vocational Colleges, 2(1), 154-164.
Barron, F. H., ve Barrett, B. E. (1996a). Decision quality using ranked attribute weights. Management science, 42(11), 1515-1523.
Barron, F. H., ve Barrett, B. E. (1996b). The efficacy of SMARTER—Simple multi-attribute rating technique extended to ranking. Acta Psychologica, 93(1), 23-36.
Bhutia, P. W., ve Phipon, R. (2012). Appication of ahp and topsis method for supplier selection problem. IOSR Journal of Engineering (IOSRJEN) Volume, 2, 43-50.
Bottomley, P. A., & Doyle, J. R. (2001). A comparison of three weight elicitation methods: Good, better, and best. Omega. 29, 553-560.
Cavlak, E. (2012). Onlıne alışveriş sitesi tercihinde etkili olan kriterlerin belirlenmesine ve önceliklendirilmesine yönelik bir karar modeli. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi.
Cevher, E. (2014). İnternette girişimciliğin yeni boyutu: Alışveriş kulüpleri siteleri ve bu siteler üzerine bir araştırma. Manas Journal of Social Studies, 3(3), 47-60.
Cheng, E. W. L. & Li, H. (2004). Contractor selection using the analytic network process. Construction Management and Economics, 22, 1021- 1032.
Dağdeviren, M., Yavuz, S., ve Kılınç, N. (2009). Weapon selection using the AHP and TOPSIS methods under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 36(4), 8143-8151.
Dündar, S., Ecer, F., ve Özdemir, Ş. (2007). FuzzyTOPSİS yöntemi ile sanal mağazaların web sitelerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 287-305.
Eckenrode, R. T. (1965). Weighting multiple criteria. Management science, 12(3), 180-192.
Fischer, G. W. (1995). Range sensitivity of attribute weights in multiattribute value models. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 62(3), 252-266.
Forman, E. H., ve Selly, M. A. (2001). Decision by objectives: how to convince others that you are right: World Scientific.
Hajkowicz, S. A., McDonald, G. T., ve Smith, P. N. (2000). An evaluation of multiple objective decision support weighting techniques in natural resource management. Journal of Environmental Planning and Management, 43(4), 505-518.
Hwang, C. L., ve Yoon, K. (1981). Multiple attribute decision making: Methods and applications a state-of-the-art survey: Springer Berlin Heidelberg.
Iwaro, J., Mwasha, A., Williams, R. G., ve Zico, R. (2014). An Integrated Criteria Weighting Framework for the sustainable performance assessment and design of building envelope. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 29, 417- 434.
Kakiashvili, T., Koczkodaj W. W. & Woodbury Smith, M. (2012). Improving the medical scale predictability by the pairwise comparisons method: Evidence from a clinical data study. Computer Methods and Programs im Biomedicine, 105(3), 210-216.
Kaya, İ., ve Özen, H. (2012). Geleneksel mağazalar ile internetten alışverişte değer algısı ve satınalma niyeti: Bir karşı- laştırma. Journal of the School of Business Administration, Istanbul University, 41(1), 13-30.
Keršuliene, V., Zavadskas, E. K., ve Turskis, Z. (2010). Selection of rational dispute resolution method by applying new step-wise weight assessment ratio analysis (SWARA). Journal of Business Economics and Management, 11(2), 243- 258.
Koczkodaj, W. W. (1993). A new definition of consistency of pairwise comparisons. Mathematical and computer modelling, 18(7), 79-84.
Kurttila, M., Pesonen, M., Kangas, J., & Kajanus, M. (2000). Utilizing the analytic hierarchy process (AHP) in SWOT analysis—a hybrid method and its application to a forest-certification case. Forest policy and economics, 1(1), 41-52.
Leon, O. G. (1997). On the death of SMART and the birth of GRAPA. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 71(3), 249-262.
Li, N., ve Zhang, P. (2002). Consumer online shopping attitudes and behavior: An assessment of research. AMCIS 2002 Proceedings, 508-517.
Lin, M. C., Wang, C. C., Chen, M. S., ve Chang, C. A. (2008). Using AHP and TOPSIS approaches in customer-driven product design process. Computers in industry, 59(1), 17-31.
Mahmoodzadeh, S., Shahrabi, J., Pariazar, M., ve Zaeri, M. (2007). Project selection by using fuzzy AHP and TOPSIS technique. World Academy of Science, Engineering and Technology, 30, 333-338.
Malczewski, J. (1999). GIS and multicriteria decision analysis: John Wiley & Sons. Marangoz, M., Yeşildağ, B., ve Saltık, I. A. (2012). E-ticaret işletmelerinin web ve sosyal ağ sitelerinin İçerik Analizi yöntemiyle incelenmesi. Journal of Internet Applications & Management/İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 3(2), 53-78.
Özgüven, N. (2012). Promethee sıralama yöntemi ile özel alisveris siteleri üzerine bir arastirma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(27), 195-201.
Öztürk, D., ve Batuk, F. (2007). Criterion weighting in multicriteria decision making. Journal of Engineering and.
Pöyhönen, M., ve Hämäläinen, R. P. (2001). On the convergence of multiattribute weighting methods. European Journal of Operational Research, 129(3), 569-585.
Riabacke, M., Danielson, M., ve Ekenberg, L. (2012). State-of-the-art prescriptive criteria weight elicitation. Advances in Decision Sciences, 2012.
Saaty, T. L. (1977). A scaling method for priorities in hierarchical structures. Journal of Mathematical Psychology, 15, 234-281.
Saaty, T.L. (1980) The Analytic Hierarchy Process, New York: McGraw Hill. International, Translated to Russian, Portuguese, and Chinese, Revised editions, Paperback (1996, 2000), Pittsburgh: RWS Publications.
Saydan, R. (2008). Tüketicilerin online alışverişe yönelik risk ve fayda algılamaları: Geleneksel ve online tüketicilerin karşılaştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(23).
Schoemaker, P. J., ve Waid, C. C. (1982). An experimental comparison of different approaches to determining weights in additive utility models. Management science, 28(2), 182-196.
Tadić, D., Arsovski, S., Stefanovic, M., ve Aleksic, A. (2010). A fuzzy AHP and TOPSIS for ELV dismantling selection. International Journal for quality research, 4(2).
Tayyar, N. ve Durmuş, M. (2017). Comparison of max100, SWARA and pairwise weight elicitation methods. International Journal of Engineering Research and Applications (IJERA), 7(2), 67-78.
Triantaphyllou, E. (2000). Multi-criteria decision making methods Multi-criteria Decision Making Methods: A Comparative Study (pp. 5-21): Springer.
Turan, A. H. (2008). İnternet alışverişi tüketici davranışını belirleyen etmenler: geliştirilmiş Teknoloji Kabul Modeli (ETAM) ile bir model önerisi. Akademik Bilişim, 723-731.
Tzeng, G. H. & Huang, J. J. (2011). Multi Attribute Decision Making: Methods and Applications. CRC Press, USA.
Vinodh, S., Prasanna, M., ve Prakash, N. H. (2014). Integrated fuzzy AHP–TOPSIS for selecting the best plastic recycling method: a case study. Applied Mathematical Modelling, 38(19), 4662-4672.
Wang, J. J., Jing, Y. Y., Zhang, C. F., ve Zhao, J. H. (2009). Review on multi-criteria decision analysis aid in sustainable energy decision-making. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13(9), 2263-2278.
Yılmaz, C., ve Tümtürk, A. (2015). İnternet üzerinden alışveriş niyetini etkileyen faktörlerin genişletilmiş teknoloji kabul modeli kullanarak incelenmesi ve bir model önerisi. Journal of Management & Economics, 22(2).
Zardari, N. H., Ahmed, K., Shirazi, S. M., ve Yusop, Z. B. (2014). Weighting methods and their effects on multi-criteria decision making model outcomes in water resources management: Springer.
Zolfani, S. H., Aghdaie, H. M., Derakhti, A., Zavadskas, E. K. & Varzandeh, M. H. M. (2013). Decision making on business issues with foresight perspective; an application of new hybrid MCDM model in shopping mall locating. Expert Systems with Applications, 40, 7111-7121.
Zolfani, S. H. & Bahrami, M. (2014). Investment prioritizing in high tech industries based on SWARA-CORPAS approach. Technological and Economic Development of Economy, 20(3), 534-553.

APA	DURMUŞ M, Tayyar N (2017). AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. , 65 - 80.
Chicago	DURMUŞ Mert,Tayyar Nezih AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. (2017): 65 - 80.
MLA	DURMUŞ Mert,Tayyar Nezih AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. , 2017, ss.65 - 80.
AMA	DURMUŞ M,Tayyar N AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. . 2017; 65 - 80.
Vancouver	DURMUŞ M,Tayyar N AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. . 2017; 65 - 80.
IEEE	DURMUŞ M,Tayyar N "AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması." , ss.65 - 80, 2017.
ISNAD	DURMUŞ, Mert - Tayyar, Nezih. "AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması". (2017), 65-80.

APA	DURMUŞ M, Tayyar N (2017). AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(3), 65 - 80.
Chicago	DURMUŞ Mert,Tayyar Nezih AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 12, no.3 (2017): 65 - 80.
MLA	DURMUŞ Mert,Tayyar Nezih AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, vol.12, no.3, 2017, ss.65 - 80.
AMA	DURMUŞ M,Tayyar N AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2017; 12(3): 65 - 80.
Vancouver	DURMUŞ M,Tayyar N AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2017; 12(3): 65 - 80.
IEEE	DURMUŞ M,Tayyar N "AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması." Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12, ss.65 - 80, 2017.
ISNAD	DURMUŞ, Mert - Tayyar, Nezih. "AHP ve TOPSIS ile Farklı Kriter Ağırlıklandırma Yöntemlerinin Kullanılması ve Karar Verici Görüşleriyle Karşılaştırılması". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 12/3 (2017), 65-80.