Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi
Yıl: 2017 Cilt: 16 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1022 - 1035 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17051/ilkonline.2017.330239 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi
Öz: Bu araştırmada, özel gereksinimli çocuğa sahip anne-babaların bazı değişkenlere ve kaygı durumlarına göre umutsuzluk düzeyleri incelenmiştir. Veriler, 2015 yılı içerisinde, Burdur ilinde ikamet edip ulaşılabilen 351 anne-babadan alınmıştır. Verilerin analizinde bağımsız değişkenlerle bağımlı değişkenlerin ilişkisi için F testi ve t testi yapılmıştır. Çıkan farklılığın kaynağına ilişkin Sceheffe Testi uygulanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak özel gereksinimli çocuğu olan anne babaların kaygı durumları Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeği TX-1 ve TX-2 (Öner ve Le Compte, 1983), umutsuzluk düzeyleri Beck Umutsuzluk Ölçeği (Seber 1991) kullanılarak belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, araştırmaya katılan ailelerin gelecekle ilgili duygular, beklentiler ve umutsuzluk puan ortalamalarının, yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı, motivasyon kaybı puan ortalamalarının ise anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Herhangi bir işte çalışan ailelerin durumluk kaygı puan ortalamaları, çalışmayanlara göre anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Araştırmada, durumluk ve sürekli kaygı durumunun; gelecekle ilgili duygular, motivasyon kaybı, beklentiler ve umutsuzluk üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Durumluk ve sürekli kaygı, birlikte ele alındığında; gelecekle ilgili duyguların %15'ini, motivasyon kaybının %17'sini, beklentilerin %23'ünü ve umutsuzluğun %27'sini açıkladığı belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre kaygı ile umutsuzluk arasında güçlü bir ilişkinin olduğu söylenebilir
Anahtar Kelime: Konular:
In This research, Hopelessness Levels According To Some Variables And Anxiety States Of Parents Who Have Special Needs Children Were Examined
Öz: In this research, hopelessness levels of parents who have children with special needs were analysed according to several variables and anxiety states. Data were obtained from 351 parents living in the city of Burdur in 2015. In the analysis of data, F test and t Test were used for the relation between the independent variables and the dependent variables. Scheffe’s Test was conducted for the source of the difference. As data collection tools; the State-Trait Anxiety Inventories TX-1 and TX-2 (Oner and Le Compte, 1983) were used for the anxiety states of the parents who have children with special needs, and the Beck Hopelessness Scale (Seber, 1991) was used to determine the hopelessness levels. According to the results, not the mean score of motivation loss, but the mean scores of feelings about the future, expectations, and hopelessness of the parents were found not to differentiate significantly according to age. The mean score of state anxiety of the employed parents was significantly higher than that of the unemployed. Both the state and the trait anxieties were found to have a significant impact on feelings about the future, motivation loss, expectations, and hopelessness. State anxiety and trait anxiety, when considered together, were found to account for 15% of feelings about the future, 17% of motivation loss, 23% of expectations, and 27% of hopelessness. According to these results, it can be said that there is a close relation between anxiety and hopelessness
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akandere, M., Acar, M. ve Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23-32.
- Akkök, F. (2003). Bayan perşembeler, farklı özelliği olan çocuk anneleri ile yapılan psikolojik danışma gruplarının ardından, İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
- Akkök, F., Aşkar, P., Karancı, N.(1992). Özürlü bir çocuğa sahip anne babalardaki stresin yordanması. Özel Eğitim Dergisi. (2), 3-7.
- Akmaniş, B. (2010). Otistik çocuğu olan annelerin algıladıkları sosyal desteğe göre umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Aktürk, Ü. (2012). Engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı düzeyi ve başa çıkma stratejilerinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Ataman, A. (1997). Özel eğitim dergisi, L. Küçükahmet, (Editör). Eğitim bilimlerine giriş, Ankara: Gazi Kitapevi.
- Ataman, A. (2003). Özel eğitime muhtaç olmanın nedenleri. A. Ataman. (Ed.),Özel eğitime giriş içinde (s.9- 50).Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
- Balkanlı, N. (2008). Otistik çocuğu olan ve olmayan annelerde yaşam kalitesi, yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Bilal, E. ve Dağ, İ. (2005). Eğitilebilir zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların annelerinde stresi stresle başa çıkma ve kontrol odağının karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi,12(2), 56-68.
- Bulut, I. (1990). Aile değerlendirme ölçeği (ADÖ) el kitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç E., Akgün E.K., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri, Pegem Akademi, Ankara.
- Byrne, E. A., Cunningham, C.C. (1985). The effects of mentally handicapped children of families-a conceptual review. J. Child Psychol Psyhiatry.26, 847-864.
- Ceylan, R. (2004) Entegre eğitimine katılan ve katılmayan engelli çocukların annelerinin depresyon ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Collados TC, Guillén GV, Beltrán OD.(2005). Influence of maternal anxiety on the frequency of paediatric primary care visits.Atencion Primaria.36(2): 64-80.
- Coşkun, Y., Akkaş, G., (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD).10(1), 36-41.
- Çengelci, B. (2009). Otizm ve down sendromlu çocuğa sahip annelerin kaygı, umutsuzluk ve tükenmişlik duygularının karşılaştırılması. Ege Eğitim Dergisi. 10(2), 1–22.
- Çiftçi, Tekinarslan, İ. Ve Sivrikaya, T. (2013).Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Dergisi, 14(2), 17-29.
- Damiani, B.V. (1999). Responsibility and adjustment in siblings of children with disabilities: update and review. Families in Society. The Journal of Contemporary Human Services, 1, 34-40.
- Danış, M.Z.(2006). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin yaşadığı duygular, çocuklarının geleceğine ilişkin düşünceleri ve umutsuzluk düzeyleri. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, http://www.tsh.hacettepe.edu.tr/2006nisan.html Erişim Tarihi: [15.01.2009].
- Deniz, M. E., Dilmaç, B. ve Arıcak, O.T. (2009). Engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin durumluk- sürekli kaygı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 953-968.
- Deveci, S.E., Ulutaşdemir, N. ve Açık, Y. (2011). Bir mesleki eğitim merkezi öğrencilerinde umutsuzluk düzeyi ve etkileyen faktörler. Dicle Tıp Dergisi,38(3), 312-317.
- Duman, S., Taşğın, Ö., Özdağ, S.(2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu spor yöneticiliği bölümünde okuyan öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 11(3), 27–32.
- Erdoğan, B. (2013). Evde bakım hizmeti alan özürlü bireye sahip ailelerin sosyo ekonomik durumlarının incelenerek, umutsuzluk ve yaşam doyum düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Ergin, D., Şen, N. ve Demet, M. (2007). Yenidoğan ünitesinde tedavi gören bebeklerin ebeveynlerinin anksiyete ve kaygı düzeyleri ve bunları etkileyen etmenler.1. Ulusal Pediatri Hemşireliği Kongresi. Kongre Özet Kitabı, 21-23 Haziran 2007, İzmir. Sayfa:55.
- Eş, A. (2013). Zihinsel engelli bireye sahip annelerin çocuklarının kabullenişleri ile umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi (İstanbul ili-Sancaktepe örneği), (Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Evcimen, E. (1996). Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Hamarta,E., Uslu. M. & Deniz, E. (2002). Engelli çocuğu olan anne-babaların umutsuzluk düzeylerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. XI. Ulusal Özel Eğitim Kongre Bildirileri. Konya.
- Horton, T. V., Wallander, J. L. (2001). Hope and social support as resilience factors against psychological distress of mothers who care for children with cronich physical conditions., Rehabilition Psychology.
- Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayınları, Ankara
- Kermanshahi SM, Vanaki Z, Ahmadi F, Kazemnejad A, Mordoch E, Azadfalah P.(2008). Iranian mothers’ perceptions of their lives with children with mental retardation: A preliminary phenomenological investigation. J Dev Physical Disabil, 20,317-326.
- Küçüker, S. (2001). Erken eğitimin gelişimsel geriliği olan çocukların anne-babalarının stres ve depresyon düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi,3(1),1-11.
- Öner, N. ve Le Compte, A. (1983). Durumluk – sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Öner, N. (1997). Türkiye’de kullanılan psikolojik testler. 3. Basım, İstanbul:Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 584.
- Özdoğan, B. (1997). Çocuk ve oyun, Ankara: Anı Yayıncılık.
- Özyazıcıoğlu, N. Ve Güdücü Tüfekçi, F. (2009). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde bebekleri bakım alan annelerin kaygı ve umutsuzluk düzeylerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(4),66-73.
- Pearce, j. (1996). Çocuklarda büyüme ve gelişme.(Çev. Ayşegül Yeşildağlar), Ankara: Doruk Yayıncılık.
- Sanders, J. L, Morgan, S. B. (1997). Family Stress and adjustment as perceived by parents of children with autism or down syndrome: implicatipns for intervention. Child and Family Behavior Therapy.
- Savaşır, Işık ve Şahin, Nesrin H., (1997), Bilişsel davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara, Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
- Sayın, U. (2007). Zihinsel engelli çocuğa sahip ebeveynler ile normal gelişim gösteren çocuğa sahip ebeveynlerin 7-15 yaş arası çocuklarının toplumsal cinsiyet rollerine yaklaşım ve görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. ve Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: Geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1 (3), 139–142.
- Seligman, M. (1989). Ordinary Families Special Children; Becoming The Parent Of A Disabled Children, Reaction To Frist Information. New York: The Guilford Pres.
- Seltzer, M. M., Heller, T. (1997). Families and caregiving across the life course: research advanceson the influence context. Family Relations.
- Sungur Bozdoğan, B İ. (2011). Zihinsel engelli çocuğa sahip ebeveynlerin algıladıkları sosyal destek yalnızlık puanları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği.http://www.meb.gov.tr.
- Turan, N., Kayıhan, H., Yılmaz, C., Topçu. A. (1991). Ortopedik özürlü çocuklar ve eğitimleri komisyonu raporu. I.Özel Eğitim Konseyi. (sf. 87-119). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Tütüncüoğlu, C. ve Kaya Balkan, İ. (2013). Diyabetli çocuğu olan annelerin aile işlevlerinin ve durumluk sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 33(1), 17-39.
- Uğuz Ş, Toros F, Yazgan İnanç B, Çolakkadıoğlu O.(2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. KlinikPsikiyatri, 7,42-47.
- Varol, N. (2005). Aile eğitimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Whirter, Mc., J. ve Acar, V., N. (2000). Ergen ve çocukla iletişim. Ankara: US-A Yayıncılık.
- Yıldırım, S. (2007). Anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik düzeyi ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
- Yıldırım Doğru, S.S., Arslan, E. (2008). Engelli çocuğu olan annelerin kaygı düzeyleri ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. S Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 543–554.
- Yörükoğlu, A. (1998). Çocuk ruh sağlığı (22. Baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
| APA | AVŞAROĞLU S, GİLİK A (2017). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. , 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| Chicago | AVŞAROĞLU Selahattin,GİLİK Ayşe Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. (2017): 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| MLA | AVŞAROĞLU Selahattin,GİLİK Ayşe Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. , 2017, ss.1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| AMA | AVŞAROĞLU S,GİLİK A Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. . 2017; 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| Vancouver | AVŞAROĞLU S,GİLİK A Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. . 2017; 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| IEEE | AVŞAROĞLU S,GİLİK A "Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi." , ss.1022 - 1035, 2017. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| ISNAD | AVŞAROĞLU, Selahattin - GİLİK, Ayşe. "Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi". (2017), 1022-1035. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| APA | AVŞAROĞLU S, GİLİK A (2017). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik), 16(3), 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| Chicago | AVŞAROĞLU Selahattin,GİLİK Ayşe Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik) 16, no.3 (2017): 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| MLA | AVŞAROĞLU Selahattin,GİLİK Ayşe Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik), vol.16, no.3, 2017, ss.1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| AMA | AVŞAROĞLU S,GİLİK A Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik). 2017; 16(3): 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| Vancouver | AVŞAROĞLU S,GİLİK A Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. İlköğretim Online (elektronik). 2017; 16(3): 1022 - 1035. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| IEEE | AVŞAROĞLU S,GİLİK A "Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi." İlköğretim Online (elektronik), 16, ss.1022 - 1035, 2017. 10.17051/ilkonline.2017.330239 |
| ISNAD | AVŞAROĞLU, Selahattin - GİLİK, Ayşe. "Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi". İlköğretim Online (elektronik) 16/3 (2017), 1022-1035. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330239 |
