Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği)

ORHAN, Asil; Hoşgörür, Vural

Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği)

Vural HOŞGÖRÜR, (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Muğla, Türkiye,)

Asil ORHAN (*** MEB, Muğla İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Muğla, Türkiye, asilorhan@mynet.com)

BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ

165 20

Yıl: 2017 Cilt: 12 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 859 - 880 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği)

Öz:

Bu çalışmanın amacı, ilkokul, ortaokul ve lisede görev yapan okul yöneticilerinin okulda şiddet ve zorbalığı önleme yönetimi konusundaki görüşlerini değerlendirmek ve çözüm önerileri oluşturmaktır. Araştırmaya 33 okul yöneticisi katılmıştır. Bu yöneticilerden 12'si (%36) ilkokul, 8'i (%25) ortaokul ve 13'ü (%39) lise okul müdürüdür. Çalışmada, araştırmanın kantitatif kısmında anket, niceliksel kısmında olgu bilim yöntemi kullanılmıştır. Sonuçlara göre; okullarda yaşanan zorbalık ve şiddet olaylarının itme-kakma, kavga, arkadaşını aşağılama, çeteleşme, zorla bir şey kabul ettirmeye çalışma gibi davranışlardan oluştuğu anlaşılmıştır. Okul müdürlerinin görüşlerine göre bu tür davranışların nedenlerinin; ailenin çocuğu yetiştirme tarzından, aile içi şiddetten, öğrencinin içinde bulunduğu çevreden, görsel medyadaki şiddet içeren yapımlardan, öğrencinin akademik başarısızlığından kaynaklanabileceği bilgisine ulaşılmıştır. Okul müdürlerinin okulda şiddeti ve zorbalığı önlemek amacıyla gerçekleştirdikleri etkinliklerden bazılarının; öğretmenleri bilgilendirme, öğrencilerle birlikte kurallar belirleme, riskli alanları denetim altında tutma ve öğrenci velileri ile iletişim kurma olduğu anlaşılmıştır

Anahtar Kelime:

The Causes of Bullying and Violence at Schools and Managing the Prevention of It (The Sample of Muğla Province)

Öz:

The purpose of this study is to evaluate the opinions of school administrators working in primary, secondary and high schools regarding the prevention of bullying and violence at schools and to develop solution offers about this subject matter. The participants of the study consisted of 33 school administrators working in the central district of Muğla province. 12 (%36) of these administrators were working at primary schools, 8 (%25) of them were working at secondary schools and 13 (%39) of them were working at high schools. In the study, survey model was used in the quantitative part of the study whereas case study method was applied in the qualitative part of the study. According to the results of the study, it was found out that bullying and violence behaviors at schools mostly consisted of such behaviors as pushing and jostling, fighting, humiliating other friends, getting ganged and imposing something by force. Additionally, it was seen that activities such as informing teachers, stating rules together with the students, keeping risky areas of school under control and keeping in contact with parents are some of the activities conducted by school administrators with the purpose of preventing bullying and violence at schools

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aksu, A. (2002). Lise öğrencilerinde psikoaktif madde kullanımı ve şiddet davranışı (Yayınlanmamış uzmanlık tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Alikaşifoğlu, M., Erginoz, E., Ercan, O., Uysal, O., Kaymak, D.A., & Ilter, O. (2004). Violent behaviors among correlates of physical fighting. European Journal of Public Health, 14, 173-177.
Atik, G. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalık davranışını yordamada denetim odağı, benlik saygısı, aile stili, yalnızlık ve akademik başarının rolü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Avcı, R. (2006). Şiddet davranışı gösteren ve göstermeyen ergenlerin ailelerinin aile işlevleri, öfke ve öfke ifade tarzları açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Ayas, T. (2008). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8(-), 206-214.
Baykal, T. (2008). Ailede kadına yönelik fiziksel şiddet, bu şiddete ilişkin tutumlar ve kişinin şiddet yaşantısı (Yayınlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
Besag, V.E. (1989). Bullying and victimization in schools. UK: Open University Press.
Buluç, B. (2005). Televizyonlarda yer alan şiddet içeren programların okulda şiddete etkisi ve şiddet önleme amacıyla okul yöneticilerinin alabileceği önlemler. Mesleki Eğitim Dergisi, 7(14), 44-73.
Craig, W.M., Henderson, K., & Murphy, J.G. (2000). Prospective teachers' attitudes toward bullying and victimization. School Psychology International, 21(-), 5-21.
Çetinkaya Yıldız, E. ve Hatipoğlu Sümer, Z. (2010). Saldırgan davranışlarını yordamada çevresel risk, çevresel güvenlik ve okul iklimi algısı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 161-173.
Çınkır, Ş. ve Karaman-Kepenekçi, Y. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 236-253.
Donat B.S. ve Özdemir, Y. (2012). İlköğretim öğrencilerinin saldırgan davranışları ile yaş, cinsiyet, başarı durumu ve öfke arasındaki ilişkiler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 169-187.
Efilti, E. (2006). Orta öğretim kurumlarında okuyan örgencilerin saldırganlık, denetim odağı ve kişilik özelliklerinin karsılaştırmalı olarak incelenmesi (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
Eisenbraun, K.D. (2007). Violence in schools: Prevalence, prediction and prevention. Aggression & Violent Behavior, 12(4), 459-469.
Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
Ersanlı, K. (2005). Davranışlarımız gelişim ve öğrenme. Samsun: Eser Yayıncılık.
Ersanlı, K. (2007). Çocuğun davranışlarının biçimlenmesinde rol model davranışların etkisi okullarda şiddet ve çocuk suçluluğu. Ankara: Hegem.
Farrıngton, D.P. (1993). Understanding and preventing bullying. Chicago Journals, 17(1), 381- 458.
Flannery, D.J., Vazsonyi, A.T., Liau, A.K., Guo, S., Powel, K.E., Atha, H., Vesterdal,W., & Embry, D. (2003). Initial behavior outcomes for the peace builders universal school-based violence prevention program. Developmental Psychology, 39(2), 292-308.
Furlong, M.J., & Morrison, G. (2000). The school in school violence: Definitions and facts. Journal of Emotional & Behavioral Disorders, 8(2), 71-82.
Furnıss, C. (2000). Bullying in schools: It’s not a crime - is it. Education and The Law, 12(1), 9-29.
Genç, G. (2007). Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Gökler R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511- 537.
Güçlü, N.(2000). Okula dayalı yönetim. Milli Eğitim Dergisi, 148(-), 23-29.
Gür, K. ve Küçük, L. (2010). Ruh sağlığı sorunu: okullarda zorbalık. Sted Dergisi, 19(2), 85- 89.
Işık, H. (2009). Okul güvenliğinin boyutlarına ilişkin kavramsal bir analiz. İlköğretmen Dergisi, 25(1), 26-31
Kapcı, E.G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının, depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13
Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık
Kepenekçi, Y. & Çınkır, S. (2006). Bullying among Turkish high school students. Child Abuse & Neglect. 30(2),193-204.
Kılıç, N. (2009). İlköğretim 6, 7, 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması (Konya ili Cihanbeyli ilçesi ilçe Merkez Örneği) (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kızmaz., Z. (2006). Okullardaki şiddet davranışının kaynakları üzerine kuramsal bir yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(11), 47-70
Krug, Etienne G., Linda L. Dahlberg, James A. Mercy, Anthony B. Zwi & Rafael Lozano (Eds.) (2002). World Report on Violence and Health. Ceneva: World Health Organization.
Levendosky A.A., Huth-Bocks A., & Semel M.A. (2002). Adolescent peer relationships and mental health functioning in families with domestic violence. J Clin Child Adolesc Psychol, 31(-), 60-265.
MEB, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2008). Öğrencilerin şiddet algısı. Ankara. www.meb.gov.tr
MEB. (2006). Özel Eğitim rehberlik ve danışma hizmetleri genel müdürlüğü okullarda şiddetin önlenmesi. Genelge No: 2006/26
MEB. (2015). Çocuğa yönelik şiddetin önlenmesi teknik destek projesi: revize erken uyarı uygulamaları (Faaliyet 1.2.4).Ankara: Proje ofisi.
Miles, M.B., & Huberman, M.A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Londra: Sage.
Neuman, W.L. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar. İstanbul: Yayın Odası Yayıncılık Hizmetleri.
Olweus, D. (1993). Bullying at school: what we know and what we can do. Cambridge, MA: Blackwell. ED 384-437.
Olweus, D. (1995). Bullying or peer abuse at school: Facts and intervetion. Current Directions in Psychological Science, 4(6), 196-200.
Ovacık, A.C. (2008). Aile içi şiddetin erkek çocuğunun şiddet içeren suç işleme davranışına etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Ögel, K., Tarı, I. ve Yılmazçetin, C. (2006). Okullarda suç şiddeti önleme. İstanbul: Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği. s.9. http://www.yeniden.org.tr/dokuman/vio14.pdf
Öğülmüş, S. (2006). Okullarda şiddet ve alınabilecek önlemler. Eğitime Bakış, 2(7), 16-24.
Öz, S.E. (2007). İlköğretim 1. kademe 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
Özcebe, H., Üner, S. ve Çetik, H. (2006). Adolesanlarda şiddet davranışları (Üç Lise, Ankara, 2004). I. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Unicef Uluslararası Katılımlı Sempozyumu, 29-30 Mart 2006, Bildiri Özetleri. s.27, İstanbul: Duman.
Özonur, Ç.D. (2010). Televizyon mesih mi şeytan mı?. Ankara: Ütopya.
Perry, B. (2001). School violence. Scholastic Scope, 49(15), 20-21.
Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Educational Sciences: Theory & Practice), 2(2), 531-562.
Pişkin, M. (2006) “Akran Zorbalığı Olgusunun İlköğretim Öğrencileri Arasındaki Yaygınlığının İncelenmesi” I. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu, 28- 31 Mart 2006, MEB VE UNICEF Bildiri Özetleri, İstanbul, http://iogm.meb.gov.tr/siddetveokul/index.
Postema, K.J. (2006). School-based social competence program: A grant proposal Project (Unpublished master’s thesis). California State University, CA.
Rossman, G., & Rallis, S.F. (1998). Learning in the field: An introduction to qualitative research. California: Sage.
Scruggs, T.E., Mastropieri, M.A., & McDuffie, K.A. (2007). Co-teaching in ınclusive classrooms: A metasynthesis of qualitative research. Exceptional Children, 73(4), 392-416.
Smokowski, P.R., & Kopasz K.H. (2005). Bullying in school: An overview of types, effects, family characteristics and ıntervention strategies. Children & Schools, 27(2), 101-110.
Sukut, Ö. (2009). Lise öğrencilerinde akran istismarı (Yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
Şahan, M. (2007). Lise öğrencilerinde saldırganlığı yordayan bazı değişkenlerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara
Terzi, Ş. (2007). Okullarda yaşanan şiddeti önleyici bir yaklaşım: Kendini toparlama gücü. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(12), 73-82.
Tezcan, M. (1994). Eğitim Sosyolojisi (9.Baskı). Ankara: Zirve.
Tezcan, M. (1996). Bir şiddet ortamı olarak okul. Cogito, 6(7),105-108.
Tural, K.N. (2006). Okul kültürü içinde şiddet. Toplumsal Bir Sorun Olarak Şiddet Sempozyumu, 20-21 Mayıs 2006, Eğitim Sen Yayınları, 237-239, Ankara.
Uysal, A. ve Temel, A.B. (2009). Şiddet karşıtı eğitim programının öğrencilerin çatışma çözüm, şiddet eğitimi ve şiddet davranışlarına yansıması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 20-30.
Uzuner, Y. (1997). Niteliksel araştırma yöntemlerinin özellikleri. IV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. 10-12 Eylül 1997. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Webster-Stratton, C. (1999). How to promote children’s social and emotional competence. London: Paul Chapman Publishing.
Williams, K.R., & Guerra,N.G. (2007). Prevalence and predictors of internet bullying. Journal of Adolescent Health, 41(6), 14-21.
Yaşankul, N.(2007). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri ile eğitim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yin, R.K. (2003). Case study research. design and methods (3. Baskı). Thousand Oaks, CA.: Sage.
Yurtal, F. ve Cenkseven, F. (2006). İlköğretim okullarında zorbalığın incelenmesi. I. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu, 28-31 Mart 2006, MEB VE UNICEF Bildiri Özetleri: İstanbul.

APA	Hoşgörür V, ORHAN A (2017). Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). , 859 - 880.
Chicago	Hoşgörür Vural,ORHAN Asil Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). (2017): 859 - 880.
MLA	Hoşgörür Vural,ORHAN Asil Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). , 2017, ss.859 - 880.
AMA	Hoşgörür V,ORHAN A Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). . 2017; 859 - 880.
Vancouver	Hoşgörür V,ORHAN A Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). . 2017; 859 - 880.
IEEE	Hoşgörür V,ORHAN A "Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği)." , ss.859 - 880, 2017.
ISNAD	Hoşgörür, Vural - ORHAN, Asil. "Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği)". (2017), 859-880.

APA	Hoşgörür V, ORHAN A (2017). Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ, 12(24), 859 - 880.
Chicago	Hoşgörür Vural,ORHAN Asil Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ 12, no.24 (2017): 859 - 880.
MLA	Hoşgörür Vural,ORHAN Asil Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.12, no.24, 2017, ss.859 - 880.
AMA	Hoşgörür V,ORHAN A Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2017; 12(24): 859 - 880.
Vancouver	Hoşgörür V,ORHAN A Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2017; 12(24): 859 - 880.
IEEE	Hoşgörür V,ORHAN A "Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği)." BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ, 12, ss.859 - 880, 2017.
ISNAD	Hoşgörür, Vural - ORHAN, Asil. "Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği)". BAYBURT EĞİTİM FAKÜLTESİ DERGİSİ 12/24 (2017), 859-880.