KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ

DEMİR GÖL, Nilay; HACIHASANOĞLU AŞILAR, RABİA

KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ

Nilay DEMİR GÖL, (Mersin Devlet Hastanesi)

Rabia HACIHASANOĞLU AŞILAR (Erzincan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü)

Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

39 7

Yıl: 2017 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 29 - 39 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 11-10-2018

KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ

Öz:

Bu araştırma kemoterapi alan kanserli hastalarda depresyon ve yaşam kalitesini belirlemek amacıyla yapıldı. Tanımlayıcı-kesitsel özellikteki araştırmanın evrenini Erzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi ayaktan kemoterapi ünitesinde kemoterapi alan 140 hasta oluşturdu. Örneklem seçimine gidilmeyerek araştırma kapsamına alınma kriterlerini karşılayan 130 hasta birey araştırma kapsamına alındı. Veriler Ocak-Nisan 2011 tarihleri arasında tanımlayıcı form, Beck Depresyon Envanteri ve Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu-36 kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemi ile toplandı. Hasta bireylerin % 83,1’inde depresyon saptandı. Ayrıca hastaların sosyo-demografik ve hastalığa ilişkin bazı özellikleri ile Beck Depresyon Envanteri ve Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu-36 özet değer puan ortalamaları arasında önemli bir fark belirlendi. Beck Depresyon Envanteri ve Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu-36 özet değer puan ortalamaları arasında yapılan korelasyon analizi sonucunda orta düzeyde negatif yönde bir ilişki saptandı. Bu sonuçlar doğrultusunda kemoterapi alan kanserli hastaların depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlere yönelik hastaların, ailelerinin ve sağlık çalışanlarının farkındalığının arttırılması ve bu yönde eğitimlerin verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji

ASSESSMENT OF DEPRESSION AND QUALITY OF LIFE IN CANCER PATIENTS RECEIVING CHEMOTHERAPY

Öz:

This research was conducted to evaluate depression, quality of life in patients with cancer who received chemotherapy. The research in the form of a descriptive-cross-sectional study population consisted of 140 patients who received chemotherapy at the outpatient chemotherapy unit of Erzurum Regional Training and Research Hospital. No sampling was attempted and 130 patients who met the inclusion criteria were included in the study. The study data were collected between January and April 2011 through face-to-face interviews using a descriptive form, the Beck Depression Inventory and the Quality of Life Scale Short Form-36. It was found that 83.1% of the patients had depression. Further, a significant difference was found among the patients’ certain socio-demographic and illness-related characteristics and the mean scores of Beck Depression Inventory and Quality of Life Scale Short Form-36 summary values. The correlation analysis suggested a moderate negative correlation between the mean scores of Beck Depression Inventory and Quality of Life Scale Short Form-36 summary values. In the light of these results, we recommend that awareness should be raised in patients, their families and health professionals about the factors that influence depression and quality of life in patients receiving chemotherapy and they should be given training on these issues.

Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Gültekin Z, Pınar G, Pınar T, Kızıltan G, Doğa N, Algier L, Bulu I ve Özyılkan Ö. (2008). “Akciğer Kanserli Hastaların Yaşam Kaliteleri ve Sağlık Bakım Hizmet Beklentileri”. Uluslararası Hematoloji Onkoloji Dergisi, 2 (18): 99-106.
Massie MJ. (2004). “Prevalence of Depression in Patients with Cancer”. Journal of the National Cancer Institute Monographs, 32: 57-71.
Reis N, Coşkun A ve Beji NK. (2006). “Jinekolojik Kanserlerde Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörler”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9 (2): 25-35.
Göktalay T, Akın M ve Aydemir Ö. (2002). “Akciğer Kanserli Hastalarda Yaşam Kalitesi Değerlendirilmesi”. Solunum Hastalıkları Dergisi,13: 265-270.
Yıldırım Usta Y. (2012). “Importance of Social Support in Cancer Patients”. Asian Pacific Organization for Cancer Prevention, 13: 3569-3572.
Peppone LJ, Mustian KM, Morrow GR, Dozier AM, Ossip DJ, Janelsins MC, Sprod LK ve McIntosh S. (2011). “The Effect of Cigarette Smoking on Cancer Treatment–Related Side Effects”. Oncologist, 16(12):1784-92.
Sütcü GG. (2010). “Tanı-Ameliyat Süreci Yakın Zamanlı Olan Meme Kanserli Hastaların Öfke, Depresyon, Stresle Başa Çıkma ve Sosyal Destek Değişkenleri Açısından İncelenmesi”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Bölümü Uygulamalı Psikoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Ateşci FÇ, Oğuzhanoğlu NK, Baltalarlı B, Karadağ F, Özdel O ve Karagöz N. (2003). “Kanser Hastalarında Psikiyatrik Bozukluklar ve İlişkili Etmenler”. Türk Psikiyatri Dergisi, 14(2): 145-152.
Dehkordi A, Heydarnejad MS ve Fatehi D. (2009). “Quality of Life in Cancer Patients Undergoing Chemotherapy”. Oman Medical Journal, 24(3): 204-207.
Özkan S ve Alçalar N. (2009). “Meme Kanserinin Cerrahi Tedavisine Psikolojik Tepkiler”. Meme Sağlığı Dergisi,5 (2): 60-64.
Kim SH, Son BH, Hwang SY, Han W, Yang JH, Lee S ve Yun YH. (2008). “Fatigue and Depression in Disease-Free Breast Cancer Survivors: Prevalence, Correlates, and Association With Quality of Life”. Journal of Pain and Symptom Management, 35 (6): 644-655.
Güngörmüş Z ve Erdem ÖB. (2014). “Kanser Hastalarında Yaşam Kalitesi ve Oral Mukozit”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5 (1): 24-30.
Atay İM, Kaya V, Yalçın AY ve Ünal GÖ. (2015). “Meme Kanseri Olgularında Aile İşlevleri ve Depresyon İlişkisinin Değerlendirilmesi”. Journal of Clinical and Analytical Medicine, 6 (5): 612-615.
Ardahan M ve Temel AB. (2006) “Prostat Kanserli Hastalarda Yaşam Kalitesi ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışı İlişkisi”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 22 (2): 1-14.
Kutlu R, Çivi S, Börüban MC ve Demir A. (2011). “Kanserli Hastalarda Depresyon ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler”. Selçuk Üniversitesi Tıp Dergisi, 27 (3): 149-153.
Özkan S, Öğce F ve Koca AK. (2007) “Meme ve Gastrointestinal Sistem Kanserli Hastaların Depresyon, Anksiyete ve Yetiyitimi Durumlarının Belirlenmesi”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 23(2): 69-80.
Savcı AB. (2006). “Kanserli Hastalarda Yaşam Kalitesini ve Sosyal Destek Düzeyini Etkileyen Faktörler”. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Altıparmak S, Fadıloğlu Ç, Gürsoy ST ve Altıparmak O. (2011). “Kemoterapi Tedavisi Alan Akciğer Kanserli Hastalarda Öz Bakım Gücü ve Yasam Kalitesi İlişkisi” Ege Tıp Dergisi, 50(2): 95-102.
Ertem G, Kalkım A, Bulut S ve Sevil Ü. (2009). “Radyoterapi Alan Hastaların Evde Bakım Gereksinimleri ve Yaşam Kaliteleri.” Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2 (2): 4-12.
Arslan S, Çelebioğlu A ve Tezel A. (2008). “Kemoterapi Alan Kanserli Hastalarda Depresyon ve Yaşam Doyumunun Belirlenmesi”. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 28: 628-634.
Aydoğan Ü, Doğaner YÇ, Borazan E, Kömürcü Ş, Koçak N, Öztürk B, Özet A ve Sağlam K. (2012). “Kanser Hastalarında Depresyon ve Anksiyete Düzeyleri ve Hastalıkla Başa Çıkma Tutumlarının İlişkisi”. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 16(2):55-60.
Ciamerella A ve Poli P. (2001).”Assessment of Depression Among Cancer Patients: The Role of Pain, Cancer Type and Treatment”. Psycho-Oncology, 10(2): 156-165.
Tavoli A, Mohagheghi MA, Montazeri A, Roshan R, Tavoli Z ve Omidvari S. (2007). “Anxiety And Depression in Patients with Gastrointestinal Cancer: Does Knowledge of Cancer Diagnosis Matter?.” BMC Gastroenterolog, 7 (28): 1-6.
Tokgöz G, Yaluğ İ, Özdemir S, Yazıcı A, Uygun K ve Aker T. (2008) “Kanser Hastalarında Majör Depresyon Yaygınlığı ve İlişkili Etkenler”. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9: 59-66.
Selvi Öz Z. (2006). “Kemoterapi Alan Hematolojik Malignansili Hastalarda Yaşam Kalitesi”. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Yeşilbalkan ÖU, Akyol AD, Çetinkaya Y, Altın T ve Ünlü D. (2005). “Kemoterapi Tedavisi Alan Hastaların Tedaviye Bağlı Yaşadıkları Semptomlar ve Yaşam Kalitesine Olan Etkisinin İncelenmesi”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 21(1): 13-31.
Kızılcı S. (1999).” Kemoterapi Alan Kanserli Hastalar ve Yakınlarının Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler”. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3(2): 18-26.
Yan H ve Sellick K. (2004). “Quality of Life of Chinese Patients Newly Diagnosed with Gastrointestinal Cancer: A Longitudinal Study”. International Journal of Nursing Studies, 41(3): 309-319.
Güren E, Tekgül, S, Bilaçeroğlu S, Arslan S, Çimen P, Taşdöğen N ve Özden EP. (2005). “Akciğer Kanserli Hastalarda Anksiyete Ve Depresyon Düzeylerindeki Değişimler”. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, 19 (3): 83-91.
Pınar R, Salepci T ve Afşar F. (2003). “Assessment of Quality Of Life in Turkish Patients With Cancer”. Turkish Journal of Cancer, 33(2): 96-101.
Pınar G, Algier L, Çolak M ve Ayhan A. (2008). “Jinekolojik Kanserli Hastalarda Yaşam Kalitesi”. Uluslararası Hemotoloji Onkoloji Dergisi, 3 (18): 141-149.
Demiral Y. (2001). “Çalışanlarda ve İşsizlerde Yasam Kalitesine Etki Eden Etmenler ve Yaşam Kalitesi Düzeylerinin Karşılaştırılması”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İzmir.
Ware JE. (2000). “SF-36 Health Survey Update”. Spine, 25(24): 3130-3139.
Ware JE, Kosinski M ve Keller SD. (1994). “SF-36 Physical And Mental Health Summary Scales: A User’s Manual”. Boston, MA: The Health Institute. Health Assessment Lab, New England Medical Center.
Aydemir Ö. (1999). “Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisinde Yaşam Kalitesi Ölçümü: Kısa Form-36 (SF-36)”. İlaç ve Tedavi Dergisi, 14-22.
Koçyiğit H, Aydemir Ö, Ölmez N ve Memiş A. (1999). “Kısa Form-36 (KF-36)’nın Türkçe Versiyonunun Güvenilirliği ve Geçerliliği”. İlaç ve Tedavi Dergisi, 12: 102-6.
Ware JE ve Sherbourne CD. (1992). “The MOS 36-Item ShortForm Health Survey (SF-36). I. Conceptual Framework and Item Selection”. Medical Care, 30 (6): 473-8.
Savaşır I ve Şahin NH. (1997). “Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme”: Sık kullanılan Ölçekler (ss:29-32). Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Ankara.
Hisli N. (1988). “Beck Depresyon Envanteri’nin Geçerligi Üzerine Bir Çalışma”. Psikoloji Dergisi, 6(22): 118-126.
Beck AT, Ward CH, Mendelson M, Mock J. and Erbaugh J. (1961). “An Inventory for Measuring Depression”. Archives of General Psychiatry, 4, 561-571.
Kostak M.A. (2007). “Hemşirelik Bakımının Spiritüel Boyutu”. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(6): 105-115.
Pinquart M ve Duberstein PR. (2010). “Depression and Cancer Mortality: A Meta-Analysis”. Psychological Medicine, 40(11): 1797-1810.
Brown LF, Kroenke K, Theobald DE, Wu J ve Tu W. (2010). “The Association of Depression and Anxiety with HealthRelated Quality of Life in Cancer Patients with Depression and/or Pain”. Psychooncology, 19 (7): 734-41.
Naughton MJ, Weaver KE. (2014). “Physical and Mental Health Among Cancer Survivors: Considerations for LongTerm Care and Quality of Life”. North Carolina Medical Journal, 75(4): 283-6.
Heydarnejad MS, Hassanpour Dehkordi A ve Solati Dehkordi K. (2011). “Factors Affecting Quality of Life in Cancer Patients Undergoing Chemotherapy”. African Health Sciences, 11 (2): 266-270.
Elbi H. (2001). “Kanser ve Depresyon”. Psikiyatri Dünyası, 5: 5-10.
Reis N. (2006). “Jinekolojik Kanserli Hastaların Bakım ve Rehabilitasyonunda Hemşirenin Rolü”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9 (3): 88-97.
World Health Organization. Media Center. Cancer. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs297/en/( erişim tarihi: 19/07.2016).
T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2011). “Türkiye’de Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Risk Faktörleri ile Mücadele Politikaları”. Ankara. Yayın No: 809.
World Health Organization (2013). Global Action Plan for the prevention and control of noncommunicable diseases, 2013- 2020. Geneva, Switzerland.
Karadeniz G, Dedeli Ö, Gökdere, H, Aslan GG, İstek E, Ayaz TA ve Tosun B. (2008). “Onkoloji Hemşireliği”. (Karadeniz G, Ed.). İç Hastalıkları Hemşireliğinde Teoriden Uygulamaya Temel Yaklaşımlar. (s:139-171). Manisa: Göktuğ Yayıncılık.

APA	DEMİR GÖL N, HACIHASANOĞLU AŞILAR R (2017). KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. , 29 - 39.
Chicago	DEMİR GÖL Nilay,HACIHASANOĞLU AŞILAR RABİA KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. (2017): 29 - 39.
MLA	DEMİR GÖL Nilay,HACIHASANOĞLU AŞILAR RABİA KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. , 2017, ss.29 - 39.
AMA	DEMİR GÖL N,HACIHASANOĞLU AŞILAR R KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. . 2017; 29 - 39.
Vancouver	DEMİR GÖL N,HACIHASANOĞLU AŞILAR R KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. . 2017; 29 - 39.
IEEE	DEMİR GÖL N,HACIHASANOĞLU AŞILAR R "KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ." , ss.29 - 39, 2017.
ISNAD	DEMİR GÖL, Nilay - HACIHASANOĞLU AŞILAR, RABİA. "KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ". (2017), 29-39.

APA	DEMİR GÖL N, HACIHASANOĞLU AŞILAR R (2017). KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 29 - 39.
Chicago	DEMİR GÖL Nilay,HACIHASANOĞLU AŞILAR RABİA KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 6, no.1 (2017): 29 - 39.
MLA	DEMİR GÖL Nilay,HACIHASANOĞLU AŞILAR RABİA KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.6, no.1, 2017, ss.29 - 39.
AMA	DEMİR GÖL N,HACIHASANOĞLU AŞILAR R KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 6(1): 29 - 39.
Vancouver	DEMİR GÖL N,HACIHASANOĞLU AŞILAR R KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 6(1): 29 - 39.
IEEE	DEMİR GÖL N,HACIHASANOĞLU AŞILAR R "KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ." Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6, ss.29 - 39, 2017.
ISNAD	DEMİR GÖL, Nilay - HACIHASANOĞLU AŞILAR, RABİA. "KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALARDA DEPRESYON VE YAŞAM KALİTESİNİN BELİRLENMESİ". Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 6/1 (2017), 29-39.