ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME

SİYEZ, Diğdem M.; Öztürk, Barışcan; KAĞNICI, D. Yelda; KOÇ, İSMET

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME

Barışcan ÖZTÜRK, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye)

Erol ESEN, (Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Demirci Eğitim Fakültesi, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim dalı, Manisa, Türkiye)

Diğdem M. SİYEZ, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık ABD, İzmir Türkiye.)

D. Yelda KAĞNICI (Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

16 5

Yıl: 2018 Cilt: 1 Sayı: 46 Sayfa Aralığı: 344 - 362 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 28-08-2019

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME

Öz:

Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerine yönelik olarak geliştirilen cinsel sağlık eğitimi programları ve bu programların etkililiğini sistematik bir Şekilde gözden geçirilmesidir. Sistematik gözden geçirme için PRISMA rehberi kullanılırken, EBSCO Host, Science Direct, PubMed, Wiley Online Library ve Ulakbim veri tabanlarında tarama gerçekleştirilmiştir. Tarama Türkçe ve İngilizce dillerinde, yedi anahtar sözcük (“cinsel sağlık”, “üreme sağlığı”, “cinsel eğitim”, “cinsel sağlık eğitimi”, “HIV/AIDS”,“AIDS önleme”, “HIV önleme”) ve kombinasyonları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Seçim ve dışlama kriterleri doğrultusunda altı makale bu çalışmaya dahil edilmiştir. Altı çalıma; araştırma modeli ve grupları; oturum sayıları ve süresi; oturum içerikleri; öğrenme çıktıları, kullanılan öğretim teknikleri; programların etkililiği kriterlerine göre incelenmiştir. Araştırma modeli ve araştırma grupları açısından incelendiğinde; ağırlık olarak ön-test son-test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullandığı ve araştırma gruplarına atamanın tesadüfi olarak yapıldığı görülmektedir. Ele alınan araştırmalar oturum sayıları ve süresi açısından incelendiğinden oturum sayılarının 3 ila 10 arasında değiştiği, oturum sürelerinin 90 ila 180 dakika arasında değiştiği belirlenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen çalışmaların içeriklerinde yer alan ortak temaların; üreme sistemi, CYBH, HIV/AIDS, kondom kullanımı, korunma yöntemleri, riskli cinsel davranışlardan kaçınma olduğu görülmektedir. Sonuç olarak cinsel sağlık eğitimi ile ilgili üniversite öğrencilerine yönelik psiko-eğitim çalışmalarının arttırılması gerektiği; programların içeriklerinin hazırlanırken pilot uygulama sonrasında asıl uygulamaya geçilmesinin programın etkililiğini arttıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Temel Sağlık Hizmetleri

SEXUAL HEALTH EDUCATION PROGRAMS FOR UNIVERSITY STUDENTS: A SYSTEMATIC REVIEW

Öz:

In the present study, sexual health education programs and their effectiveness for university students were systematically reviewed. In the present study for a systematic review, PRISMA guideline was used. The literature was reviewed though EBSCO Host, Science Direct, ProQuest Central, Wiley Online Library and Ulakbim data bases and no restriction was applied in terms of publication date. The review was conducted in Turkish and English and seven key words; “sexual health”, “reproduction health”, sexual education”, sexual health education”, “HIV/AIDS” and “Prevention AIDS” were used. 2984 studies were reached. After the elimination based on selection and exclusion criteria, six studies (1 national and 5 international) were chosen for the present study. When the studies were reviewed it was seen that most of the studies were experimental studies conducted as pre-test/ post-test controlled group design and groups were randomly formed. In five of the studies, follow up studies were conducted. It was found that the number of sessions range between 3 to 10 and the duration of the sessions range between 90 to 180 minutes. The themes examined in the programs were reproduction system, sexually transmitted illnesses, HIV/AIDS, condom usage, protection methods and avoiding risky sexual behaviors. As a result, it is believed that the number of programs about sexual health educations for university students should increase, and pilot studies should be conducted prior to actual programs in order to increase the effectiveness of the programs.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Temel Sağlık Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Artan, M. O., Baykan, Z. (2010). Kayseri'deki Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaİan Hastalıklar Konusundaki Bilgi Düzeyleri ve Bunu Etkileyen Faktörler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 67(3), 127-133.
Aras, İ. S., Günay, T., Orçin, E., Ozan, S. (2005). Lise Öğrencilerinin Cinsel Tutum ve Davranıİ Özellikleri. Türk Pediatri Arİivi, 40(2), 72-82.
Ataman, H. (2014). Alkol-Madde Kullanan Adolesanlara Verilen Cinsel-Üreme Sağlığı Eğitiminin Etkinliği. (Yayımlanmıİ doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Bal Yılmaz, H., Kavlak, O., Ünsal Atan, İ. (2010). Sexual Activity, Knowledge and Contraceptive Usage by Gender Among University Students in Turkey. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, 15(6), 433-440.
Bayhan, P. & Artan, İ. (2004). Çocuk Geliİimi ve Eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Brown, N. W. (2011). Psychoeducational Groups: Process and Practice (3. Baskı). New York: Routledge.
Büyüköztürk, İ., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, İ. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araİtırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Centers for Disease Control and Prevention. (2006). Morbidity and Mortality Weekly Report: Youth Risk Behavior Surveillance-United States, 2005. http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/SS/SS5505.pdf.
CETAD. (2007) Gençlik ve Cinsellik-Bilgilendirme Dosyası 7. http://www.cetad.org.tr/CetadData/Book/32/269201116835-bilgilendirme_dosyasi_7.pdf
Chi, X., Hawk, S.T., Winter, S., Meeus, W. (2015). The Effect of Comprehensive Sexual Education Program on Sexual Health Knowledge and Sexual Attitude Among College Students in Southwest China. Asia Pacific Journal of Public Health, 27(2), 2049-2066.
Civil, B., Yıldız, H. (2010). Erkek öğrencilerin cinsel deneyimleri ve toplumdaki cinsel tabulara yönelik görüİleri. Dokuz Eylül Hemİirelik Yüksek Okulu Elektronik Dergisi, 3(2), 58-64.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2. Baskı). Hillsdale, NJ: Erlbaum
Collins, C., Alagiri, P. & Summers, T. (2002) Abstinence Only vs. Comprehensive Sex Education: What Are the Arguments? What Is the Evidence? San Francisco: University of California AIDS Research Institute.
Gay, L. R., Mills, G. E. & Airasian, P. (2005). Educational Research: Competencies for Analysis and Application (8. Baskı). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
Güler, S., Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlik ve Cinsel Sağlık Eğitimi İle İlgili Grup Rehberliğinin 6.Sınıf Öğrencilerinin Bilgi ve Tutumlarına Etkisi. İlköğretim Online, 6(1), 2-10.
Gürsoy, E., Gençalp, N. S. (2010). Cinsel Sağlık Eğitiminin Önemi. Aile ve Toplum, 6(23), 29-36.
Franklin, C., Corcoran, J. (2000). Preventing Adolescent Pregnancy: A Review of Programs and Practices. Social Work, 45(1), 40-52.
Ibrahim, N., Rampal, L., Jamil, Z., Zain, A. M. (2012). Effectiveness of Peer-Led Education on Knowledge, Attitude and Risk Behavior Practices Related to HIV Among Students at a Malaysian Public University--A Randomized Controlled Trial. Preventive Medicine, 55(5), 505-510.
Jemmott III, J. B., Jemmott, L. S., Fong, G. T. (1998). Abstinence and safer sex HIV risk-reduction interventions for African American adolescents. JAMA, 279(19),1529-1536.
Karasar, N. (2006). Bilimsel Araİtırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 
Kirby, D. (2007). Emerging Answers 2007: Research Findings on Programs to Reduce Teen Pregnancy and Sexually Transmitted Diseases. Washington, DC: National Campaign to Prevent Teen and Unwanted Pregnancy.
Kirby, D., Laris, B. A., Rolleri, L. (2007). The Impact of Sex and HIV Education Programs in Schools and Communities on Sexual Behaviors Among Adolescents and Young Adults. Journal of Adolescent Health, 40, 206- 217.
Kızıltoprak, E. (2007). Gençlerin Cinsel Yolla Bulaİan Hastalıklar ve Güvenli Cinsel Yaİam onusunda Bilgi ve Davranıİlarına Akran Eğitiminin Etkisi. (Yayımlanmamıİ yüksek lisans
tezi). Harran Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İanlıurfa.
Li, X., Stanton, B., Wang, B., Mao, R., Zhang, H., Qu, M., Sun, Z., Wang, J. (2008). Cultural Adaptation of the Focus on Kids Program for College Students in China. AIDS Education and Prevention, 20(1), 1-14.
Moher D., Libertai A., Tetzlaff J., Altman, D. G., PRISMA Group (2009). Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses: The PRISMA Statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264- 269.
Myrick, R. D. (2003). Developmental Guidance and Counseling: A Practical Approach (4. Baskı). Minneapolis: Educational Media Corporation.
Nair, M. K., Paul M. K., Leena, M. L., Thankachi, Y., George, B., Russell, P. S., Pillai, H. V. (2012). Effectiveness of a Reproductive Sexual Health Education Package Among School Going Adolescents. Indian Journal of Pediatrics, 79(1), 64-68.
Öncü, H. (2006). Psikolojik Danıİma Müdahalesi Olarak Büyük Grup Rehberliği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 219-240.
Özcebe, H., Ünalan, T., Türkyılmaz, S. & Coİkun, Y. (2007). 2007 Türkiye Gençlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araİtırması Ana Raporu. Ankara: Damla Matbaacılık.
Öztürk, B., Siyez, D. M. (2015). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerine Yönelik Cinsel Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 30-55.
Pınar, G., Doğan, N., Ökdem, İ., Algıer, L., Öksüz, E. (2009). Özel Bir Üniversitede Okuyan Öğrencilerin Cinsel Sağlıkla İlgili Bilgi Tutum ve Davranıİları. Tıp Araİtırmaları Dergisi, 7(2), 105-13.
Pınar, G., Taİkın, L. (2011). The Efficiency of Sexual Health and Reproductive Health Training Program Developed for University Youth. Gulhane Medical Journal, 53(1), 1-8.
Seymenler, S. (2017). Üniversite Öğrencilerinin İnfertilite ile İlgili Bilgi Düzeyi ve Tutumlarının İncelenmesi. (Yayımlanmamıİ yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Sexuality Information and Education Council of the United States (SIECUS). (2004). Guidelines For Comprehensive Sexuality Education (3. Baskı). New York: SIECUS.
Siyez, D. M., Siyez, E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaİan Hastalıklara İliİkin Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Türk Üroloji Dergisi, 35(1), 49-55.
Siyez, D. M. (2010). Ergenlerde Problem Davranıİlar Okul Temelli Önleme Çalıİmaları İle İlgili Uygulama Örnekleri. Ankara: Pegem Akademi.
Siyez, E., Siyez, D. M. (2007). Ergenlerin Cinsel Yaİam Deneyimlerinin Bazı Psiko-Sosyal Değiİkenler Açısından Değerlendirilmesi. Türk Üroloji Dergisi, 33(1), 56-63.
Taİkın, Ç. İ., Hacıömeroğlu, G. (2010). İlköğretim Bölümü Öğretmen Adaylarının Mesleğe Yönelik Tutumları: Nicel ve Nitel Verilere Dayalı Bir İnceleme. İlköğretim Online, 9(3), 922-933.
Thato, R., Penrose, J. (2013). A Brief, Peer-Led HIV Prevention Program for College Students in Bangkok, Thailand. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, 26(1), 58-65.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2014) İstatistiklerle Gençlik. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18625
UNAIDS. (2009) Monitoring the Declaration of Commitment on HIV/AIDS: Guidelines on Construction of Core İndicators: 2010 Reporting by UNAIDS. http://data.unaids.org/pub/manual/2009/jc1676_core_indicators_2009_en.pdf.
UNAIDS. (2017) UNAIDS Data 2017. http://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/20170720_Data_book_2017_en.pdf
United Nations Population Fund (UNFPA). (2010) Comprehensive Sexuality Education: Advancing Human Rights, Gender Equality and Improved Sexual and Reproductive Health. https://www.unfpa.org/sites/default/files/resourcepdf/Comprehensive%20Sexuality%20Educa tion%20Advancing%20Human%20Rights%20Gender%20Equality%20and%20Improved%2 0SRH-1.pdf
WHO. (2001). The second decade: improving adolescent health and development. Geneva: WHO.
WHO. (2016) Report on global sexually transmitted infection surveillance 2015. Geneva: WHO.
Workowski, K. A., Bolan, G. A. (2015). Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines. Reproductive Endocrinology, (24), 51-56.
Zeren, İ. G. (2007). Üniversite Öğrencileri İçin HIV/AIDS’e Yönelik Önleyici Bir Program: HIV/AIDS’e Yönelik Psiko-Eğitim Programı. Journal of Society & Social Work, 18(1).

APA	Öztürk B, KOÇ İ, SİYEZ D, KAĞNICI D (2018). ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. , 344 - 362.
Chicago	Öztürk Barışcan,KOÇ İSMET,SİYEZ Diğdem M.,KAĞNICI D. Yelda ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. (2018): 344 - 362.
MLA	Öztürk Barışcan,KOÇ İSMET,SİYEZ Diğdem M.,KAĞNICI D. Yelda ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. , 2018, ss.344 - 362.
AMA	Öztürk B,KOÇ İ,SİYEZ D,KAĞNICI D ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. . 2018; 344 - 362.
Vancouver	Öztürk B,KOÇ İ,SİYEZ D,KAĞNICI D ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. . 2018; 344 - 362.
IEEE	Öztürk B,KOÇ İ,SİYEZ D,KAĞNICI D "ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME." , ss.344 - 362, 2018.
ISNAD	Öztürk, Barışcan vd. "ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME". (2018), 344-362.

APA	Öztürk B, KOÇ İ, SİYEZ D, KAĞNICI D (2018). ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(46), 344 - 362.
Chicago	Öztürk Barışcan,KOÇ İSMET,SİYEZ Diğdem M.,KAĞNICI D. Yelda ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1, no.46 (2018): 344 - 362.
MLA	Öztürk Barışcan,KOÇ İSMET,SİYEZ Diğdem M.,KAĞNICI D. Yelda ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.1, no.46, 2018, ss.344 - 362.
AMA	Öztürk B,KOÇ İ,SİYEZ D,KAĞNICI D ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018; 1(46): 344 - 362.
Vancouver	Öztürk B,KOÇ İ,SİYEZ D,KAĞNICI D ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018; 1(46): 344 - 362.
IEEE	Öztürk B,KOÇ İ,SİYEZ D,KAĞNICI D "ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME." Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, ss.344 - 362, 2018.
ISNAD	Öztürk, Barışcan vd. "ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YÖNELİK CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ PROGRAMLARI: SİSTEMATİK GÖZDEN GEÇİRME". Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/46 (2018), 344-362.