İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği
Yıl: 2019 Cilt: 23 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 265 - 287 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-12-2019
İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği
Öz: Bu araştırmanın amacı, ilkokul öğrencilerinin değer yönelimlerini ahlaki ikilem hikayeleri kullanarak incelemektir. Araştırmada sorumluluk değerinin, yardımseverlik, adalet, sevgi, işbirliği ve paylaşma değerleriyle karşılaştırıldığı beş ikilem hikayesi kullanılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Durum çalışması desenlerinden, çoklu durum araştırması deseni kullanılmıştır. Araştırmaya 100 ilkokul öğrencisi katılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, Nvivo11 nitel veri analiz programı ile içerik analizi tekniği kullanılarak incelenmiştir. Verilerin incelenmesi sonucunda öğrencilerin değer tercihlerinin; kişisel çıkarlarından, yakın çevrelerinden (anne-baba, öğretmen, arkadaş vb.) toplumsal ve evrensel ahlak ilkelerinden etkilenebileceği sonucuna varılmıştır. Öğrenciler, kişisel çıkarları söz konusu olmadığında sorumluluk değeri yerine paylaşma, yardımseverlik ve adalet değerlerini tercih etmişlerdir. Ancak kişisel çıkarları söz konusu olduğunda sevgi ve işbirliği değerlerine karşı sorumluluk değerini tercih etmişlerdir. Sorumluluk değerinin tercih edildiği ikilem durumlarında anne faktörünün de ciddi oranda etkili olduğu görülmüştür. Sonuç olarak; değer öğretimi sürecinde çocukların çevrelerinden ciddi anlamda etkilendiği söylenebilir. Bu bağlamda; değer öğretiminde okul-aile-çevre işbirliğinin istenen sonuçları verebileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Examining The Value Orientations of Primary School StudentsWith Moral Dilemma Stories: The Case of Value of Responsibility
Öz: The purpose of the present study was to examine the value orientations of primary school students by using moral dilemma stories. In the present study, five dilemma stories in which the value of responsibility was compared with help fulness, justice, love, cooperation and sharing values were used. The QualitativeResearch Method was preferred in the study. The Multiple Case Research Design, which is one of the case study designs, was sed in the study. A total of 100 primary school students participated in the study. The data that were obtained in the present study were analyzed with the Nvivo11 Qualitative Data Analysis Program by using the Content Analysis Technique. As a result of the evaluation of the data, it was concluded that the value preferences of the students could be influenced by personal interests, their immediate social circles (parents, teachers, friends, etc.),social and universal moral principles. Students preferred the sharing, helpfulness, and justice values instead of responsibility value when their personal in erests were not in question. However, when their personal interests were in question, they preferred the value of responsibility instead of love and cooperation values. It was seen that the mother factor was effective at a significant level in the dilemma cases where the value of responsibility was preferred. As a result, it may be claimed that children are seriously affected by their immediate social circle in the process of value education. In this context, it is considered thats chool-family-environmentcooperation may give desired results in value education.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademede Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Akbaş, O. (2008). Değerler Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
- Akbaş, O. (2009). İlköğretim Okullarında Görevli Branş Öğretmenlerinin Değer Öğretimi Yaparken Kullandıkları Etkinlikler: 2004 ve 2007 Yıllarına İlişkin Bir Karşılaştırma, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 403-414.
- Althof, W.,&Berkowitz, M. W. (2006). Moral educationandcharactereducation: theirrelationshipandroles in citizenshipeducation. Journal of Moral Education, 35( 4), 495–518.
- Aydın, M. Z. (2008). Okulda Ahlak Eğitimi ve Ahlak Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi Yöntemi(3. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Bloor, M.,&Wood, F. (2006). Keywords in qualitativemethods: A vocabulary of researchconcepts. Sage.
- Bull, N. J. (1969). Moral JudgementfromChildhoodtoAdolescence. London: Routledge. Coombs-Richardson, R. &Toison H. (2005). “A Comparison Of ValuesRankingsForSelectedAmericanAndAustralianTeachers.” Joumal of Research in International Education, 4, 263-277.
- Coşkun, Y.,& Yıldırım, A. (2009). “Üniversite Öğrencilerinin Değer Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. YYÜ. Eğitim Fakültesi Dergisi,6/1) 311-328.
- Çelikkaya, T., ve Seyhan, O. (2016). “Değerlerin Kazanılmasındaki Etkili Faktörler (Öğrenci Görüşleri)”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36), 167-191.
- Dağdelen, Ö. (1999). İlköğretim Öğrencilerinin Sınıf İçi Olumsuz Davranışlarının Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
- Deveci, H., ve Ay Selanik, T. (2009). “İlköğretim Öğrencilerinin Günlüklerine Göre Günlük Yaşamda Değerler”. Journal of International SocialResearch, 1(6). 167-181.
- Doğan, İ.(2007). Türk Eğitim Sisteminde Değer Sorunu. Değerler ve Eğitimi. Kaymakcan, R.,Hökelekli, H., Arslan, Ş., Zengin, M. (Eds). İstanbul: Dem yay. 615– 634.
- Doğanay, A. (2007). Değerler Eğitimi. C. Öztürk (Ed.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. (3.basım). Ankara: PegemA Yayıncılık, 255- 286.
- Gökalp, Z. (1973). Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri (Hazırlayan: Rıza Kardeş), Devlet Kitapları, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Gül, R. (2013). Bir Değer Eğitimi olarak İlköğretim Döneminde Doğruluk Eğitimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çorum: Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Güngör, E. (1993). Değerler Psikolojisi. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yay. No:8
- Harding, C. G. (2010). Intention, ContradictionandtheRecognition of Dilemmas. In C. G. Harding (Ed), Moral DilemmasandEthicalReasoning(pp. 43-55). New BrunswickandLondon: TransactionPublishers.
- Jennifer, M. (2002). Qualitativeresearching. London: Sage, 2nd edition, ISBN 0, 7619(7428), 8.
- Kaf, Ö. (2000). “Hayat Bilgisi Dersinde Bazı Sosyal Becerilerin Kazandırılmasında Yaratıcı Drama Yönteminin Etkisi”. C.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6, 173- 184.
- Karatay, H. (2011). “Karakter Eğitiminde Edebi Eserlerin Kullanımı”, TurkishStudiesInternational PeriodicalfortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 6 (1), 1398-1412.
- Kasapoğlu, H. (2013). “Okulda Değer Eğitimi ve Hikayeler”. Milli Eğitim Dergisi, 198, 97-104.
- Mason, J. 2002. Qualitativeresearching, 2nd, London: Sage Maxwell, J.A. (1992). Understandingandvalidity in qualitativeresearch. Harvard EducationalReview, 62, 979-1000.
- MEB. (2017). Sosyal Bilgiler Dersi 4-5-6-7. Sınıf Öğretim Programı, Ankara: MEB Yayınları.
- Ocakoğlu, Ö.F.(2009). “Prof. Dr. Ahmet İNAM: Değerler Hayatımızın Kendisidir, Değerler Biziz. (Röportaj)”. Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, 2 (5), 82-93.
- Özensel, E. (2003). Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 217-239.
- Power, F. C.,Higgins, A. &Kohlberg L. (1989). Lawrence Kohlberg’sApproachto Moral Education. New York: Columbia UniversityPress.
- Ryan, K. (1993). “MiningTheValues in TheCurriculum”. EducationalLeadership, 51(3),16-18.
- Seefeldt, C.,Castle, S., &Falconer, R. C. (2015). Okul Öncesi/İlkokul Çocukları İçin Sosyal Bilgiler Öğretimi. Sevgi Çoskun-Keskin (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
- Smetana, J. G. (2006). Social-Cognitive Domain Theory: ConsistenciesandVariations in Children’s Moral andSocialJudgments. In M. Killen & J. G. Smetana (Eds.). Handbook of Moral Development. Mahwah, New Jersey: Lawrence ErlbaumAssociates, Publishers.
- Stanley, William B. (1983). Training TeacherstoDealwithValuesEducation : A Critical Look at SocialStudiesMethodsTexts. SocialStudies. 74 (6). 242-246.
- Superka, D.P.,Ahrens,C.,Hedstrom,J,E.,Ford, L. J., ve Johnson,P,L.(1976). Valueseducationsourcebook: conceptualapproaches, materialsanalyses, and an annotatedbibliography. SocialScienceEducationConsortium ERIC ClearinghouseForSocialStudiesSocialScienceEducation
- Tahiroğlu, M., ve Çetin, T. (2012). “İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Sağlıklı Olmaya Önem Verme Değerinin Öğretimine İlişkin Öğrenci Tutumları”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1633-1651.
- Tezcan, M. (1991). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Gelişim Yayınevi.
- Tozlu, N. ve Topsakal, C. (2007). Avrupa Birliği’ne Uyum Çerçevesinde Değerler Eğitimi. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan Ve M. Zengin (Ed.), Değerler Ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri Kitabı İçinde (177-202). İstanbul: DEM Yayınları.
- Ünlüer, G. (2012). “Sosyal Bilgiler Dersinde Sorumluluk Değerinin Kazandırılmasına İlişkin Veli Görüşleri”. Eğitim Ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, (6), 95-116.
- Veugelers, W. &VedderP. (2003). “Values in Teaching”. TeachersandTeaching: TheoryAndPractice, 9, 377-389.
- Yel, S. ve Aladağ, S. (2015). Sosyal Bilgilerde Değerlerin Öğretimi. Mustafa Safran (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi (119-150). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Yeşil, R. (2014). “İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Sorumluluk Eğitimi Stratejilerinin İncelenmesi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-2).
- Yıldırım, A.,ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yüksel, S. (2005). “Kohlberg ve Ahlak Eğitiminde Örtük Program: Yeni İlköğretim Yer Alan Ahlaki Değerleri Kazandırma İçin Bir Açılım”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 329-338.
APA | ÜNLÜ I (2019). İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. , 265 - 287. |
Chicago | ÜNLÜ IHSAN İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. (2019): 265 - 287. |
MLA | ÜNLÜ IHSAN İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. , 2019, ss.265 - 287. |
AMA | ÜNLÜ I İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. . 2019; 265 - 287. |
Vancouver | ÜNLÜ I İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. . 2019; 265 - 287. |
IEEE | ÜNLÜ I "İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği." , ss.265 - 287, 2019. |
ISNAD | ÜNLÜ, IHSAN. "İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği". (2019), 265-287. |
APA | ÜNLÜ I (2019). İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 265 - 287. |
Chicago | ÜNLÜ IHSAN İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23, no.1 (2019): 265 - 287. |
MLA | ÜNLÜ IHSAN İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.23, no.1, 2019, ss.265 - 287. |
AMA | ÜNLÜ I İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 23(1): 265 - 287. |
Vancouver | ÜNLÜ I İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 23(1): 265 - 287. |
IEEE | ÜNLÜ I "İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği." Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, ss.265 - 287, 2019. |
ISNAD | ÜNLÜ, IHSAN. "İlkokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Ahlaki İkilem Hikâyeleriyle İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23/1 (2019), 265-287. |