Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü

Basım, H. Nejat; Samanci, Simge

doi:10.20409/berj.2018.110

Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü

Simge SAMANCI, (Hacettepe Üniversitesi)

H. Nejat BASIM (Başkent Üniversitesi)

Business and Economics Research Journal

6 1

Yıl: 2018 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 363 - 380 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20409/berj.2018.110 İndeks Tarihi: 15-01-2020

Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü

Öz:

Yükseköğretim kurumlarının temel hedefi, sahip oldukları güçlü akademik kadro ile yeterli bilgi vebeceriye sahip, iş hayatında yüksek talep görecek bireyleri iş hayatına kazandırmaktır. Bu sebepleülkelerinin geleceği için tek umut olan öğrencilerin üniversitelerden gerekli donanım ve bilgiye sahipolarak mezun olmaları büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma, örgütsel vatandaşlık davranışları ileörgütsel adalet algısı arasındaki ilişkide psikolojik sermayenin aracılık rolünü, yapısal eşitlik modeliyardımıyla belirlemeye yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda “rastlantısal örnekleme”yöntemi ile Türkiye’deki 190 üniversitede görev yapan 6.643 akademisyene gönderilen anketlere yanıtveren 611 kişiden elde edilen verilerden yararlanılmıştır. Verilerin analizi sonrasında elde edilen bulgularçerçevesinde örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışlarını kısmen etkilediği sonucuna ulaşılırken,benzer şekilde psikolojik sermayenin de örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde kısmen etkiye sahipolduğu ortaya çıkarılmıştır. Diğer taraftan, psikolojik sermayenin modelde kısmen aracılık etkisine sahipolduğu sonucuna ulaşılmıştır. Literatür incelemesi yapıldığında psikolojik sermayenin aracı değişkenolabileceğine ilişkin çalışmaların oldukça kısıtlı olduğu görülmüştür. Bu bağlamda yapılan bu çalışmanınyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim İşletme Davranış Bilimleri

Academic Staff’s Perceived Organizational Justice and Their Organizational Citizenship Behaviors: The Mediating Role of Psychological Capital

Öz:

The main goal of the universities is to train individuals who have sufficient knowledge and skills and who will receive high demand in business life with their strong academic staff. For this reason, it is very important that graduates with the necessary equipment and knowledge from the universities of the students who are the only hope for the future of the countries. This study explores the mediating role of psychological capital between organizational citizenship behavior and perceived organizational justice with the help of the structural equation model. In this respect, 6,643 questionnaires were sent to the academic staffs from 190 selected universities in the Republic of Turkey with random sampling method and the data were collected from 611 respondents. After analysis of data it has been found that organizational justice partially affects organizational citizenship behaviors and similarly it is found that psychological capital has partial influence on organizational citizenship behaviors. On the other hand, the result is that the psychological capital has a partial mediating effect on the model. It has been found that studies on the possibility that the psychological capital can be an intermediary variable are very limited. In this context, it is thought that this study can contribute to the literature.

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim İşletme Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akyüz, Ü., Demirkasımoğlu, N., & Erdoğan, Ç. (2013). Milli eğitim bakanlığı merkez örgütündeki yöneticilerin örgütsel adalet algıları. Eğitim ve Bilim, 38 (167), 273-288.
Al-Zu’bi, H. A. (2011). Organizational citizenship behavior and impacts on knowledge sharing: An empirical study. International Business Research, 4(3), 221-227.
Aryee, S., Budhwar, P. S., & Chen, Z. X. (2002). Trust as a mediator of the relationship between organizational justice and work outcomes: Test of a social exchange model. Journal of Organizational Behavior, 23(3), 267-285.
Avey, J. B., Wernsing, T. S., & Luthans, F. (2008). Can positive employees help positive organizational change? Impact of psychological capital and emotions on relevant attitudes and behaviors. The Journal of Applied Behavioral Science, 44(1), 48-70.
Avey, J.B., Reichard, R.J., Luthans, F., & Mhatre K.H. (2011). Meta-analysis of the impact of positive psychological capital on employee attitudes, behaviors, and performance. Human Resource Development Quarterly, 22(2), 127–152.
Badu, C. A., & Asumeng, M. (2013). Perceived organizational justice and employees' organizational citizenship behaviour in Ghana. European Journal of Business and Management, 5(19), 144-150.
Bakri, N., & Ali, N. (2015). Relationship between organizational justice, psychological capital and job burnout: Empirical evidence from health care sector. Asian Social Science, 11(25), 84-89.
Baltaş, A. (2002). Ekip çalışması ve liderlik. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator – mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personalitiy and Social Psychology, 51(6), 1173- 1182.
Barroso Castro, C., Martín Armario, E., & Martín Ruiz, D. (2004). The influence of employee organizational citizenship behavior on customer loyalty. International Journal of Service Industry Management, 15(1), 27-53.
Basım, H. N., & Şeşen, H. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 6(4), 83-101.
Bateman, T. S., & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee “citizenship”. Academy of Management Journal, 26(4), 587-595.
Begenirbaş, M., & Meydan, C. H. (2012). Duygusal emeğin örgütsel vatandaşlık davranışıyla ilişkisi: Öğretmenler üzerinde bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 1-24.
Bitmiş, M. G., Sökmen, S., & Turgut, H. (2014). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği: Geçerlilik ve güvenirliğinin yeniden değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14.
Büyükyılmaz, O., & Tunçbiz, B. (2016). Örgütsel adaletin örgütsel bağlılığa etkisi: Akademik personel üzerinde bir araştırma. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 89-114.
Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validationa of a measure. Journal of Applied Psychology, 86(3), 386-400.
Cropanzano, R., Prehar, C. A., & Chen, P. Y., (2002). Using social exchange theory to distinguish procedural from interactional justice. Group and Organizational Management, 27(3), 324-351.
Çağlar, C. (2013). Okulların akademik iyimserlik düzeyinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığı üzerindeki etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 260-273.
Çalışkan, S. C. (2014). Pozitif örgütsel davranış değişkenleri ile yeni araştırma modelleri geliştirme arayışları: Pozitif örgütsel davranış değişkenlerinin işe adanmışlık, tükenmişlik ve sinizm üzerine etkileri ve bu etkileşimde örgütsel adalet algısının aracılık rolü üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 363- 382.
Çankır, B. (2016). Geri bildirimin araştırma görevlilerinin öz-yeterlilikleri üzerindeki etkisi. İş ve İnsan Dergisi, 3(1), 21-30.
Çelik, M., Turunç, Ö., & Bilgin, N. (2014). Çalışanların örgütsel adalet algılarının psikolojik sermaye üzerine etkisi: Çalışanların iyilik halinin düzenleyici rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 559- 585.
Çetin, F., & Basım, H. N. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: Bir ölçek uyarlama çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
Çetin, F., Şeşen, H. & Basım, H. N. (2013). Örgütsel psikolojik sermayenin tükenmişlik sürecine etkileri: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 95-108.
Çoban, A. (2013). Psikolojik sermayenin örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerindeki rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(2), 17-33.
Deluga, R. J. (1994). Supervisor trust building, leader-member exchange and organizational citizenship behaviour. Journal of Organizational Psychology, 67(4), 315-326.
Ellis, K. M., Reus, T. H., & Lamont, B. T. (2009). The effects of procedural and informational justice in the integration of related acquisitions. Strategic Management Journal, 30, 137-161.
Erdem, H., Gökmen, Y., & Türen, U. (2015). Psikolojik sermayenin örgütsel özdeşleşme üzerine etkisinde algılanan örgütsel desteğin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 38-62.
Fehr, B. (1996). Friendship processes. Newbury Park, CA: Sage
Greenberg, J. (1987). A Taxonomy of organizational justice theories. Academy of Management Review, 12(1), 9-22.
Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
Greenberg, J. & McCarty, C. (1990). The interpersonal aspects of procedural justice: A new perspective on pay fairness. Labor Law Journal, 41(8), 580-586.
Gupta, M., Shaheen, M., & Reddy, P. K. (2017). Impact of psychological capital on organizational citizenship behavior: mediation by work engagement. Journal of Management Development, 36(7), 973-983.
Hassan, S., & Hassan M. U. (2015). Testing the mediating role of perceived organiational support between leadership styles, organizational justice and employees’ behavioral outcomes. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 9(1), 131-158.
Hendriks, P. (1999). Why share knowledge? The influence of ict on the motivation for knowledge sharing. Knowledge and Process Management, 6(2), 91-100.
İlhan, M., & Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 26- 42.
Jafari, P., & Bidarian, S. (2012). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. Procedia-Social and Behavioral Science, 47, 1815-1820. Karacelil, S. (2013). Ailede adalet eğitimi. The Journal of Academic Social Studies, 6(8), 253-278.
Karriker, J. H., & Williams, M. L. (2009). Organizaitonal justice and organizational citizenship behavior: A mediated multifoci model. Journal of Management, 35(1), 112-135.
Kappagoda, S., Othman, P., Fithri, H. Z., & Alwis, G. D. (2014). Pychological capital and job performance: The mediating role of work attitudes. Journal of Human Resource and Sustainability Studies. 2, 102-116.
Korkmaz, H. T. (2014). Çalışanların günlük duygu durumu ve üretim karşıtı davranışları arasındaki ilişki: Genel örgütsel adalet algısının düzenleyici rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 17(33), 77-87.
Korkut, K., & Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları. Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 269-282.
Kutanis, Ö.R., & Oruç, E. (2015). The views of academic staff on psychological capital: A qualiative study in the Turkey. International Journal of Scientific Research and Innovative Technology, 2(5), 1-9.
Lee, J., & Peccei, R. (2007). Perceived organizational support and affective commitment: The mediating role of organization-based self-esteem in the context of job insecurity. Journal of Organizational Behavior, 28, 661-685.
LePine, J. A., Erez, A., & Johnson, D. E. (2002). The nature and dimensionality of organizational citizenship behavior: A critical review and metaanalysis. Journal of Applied Psychology, 87(1), 52-65.
Lilly, J., Virick, M., & Wipawayangkool, K. (2015). Recency effects in justice and organizational citizenship behavior: The impact of coping style. Journal of Business Strategies, 32(2), 71-109.
Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60, 541-572.
Luthans, F., Avey, J. B., Avolio, B. J., & Peterson, S. J. (2010). The development and resulting performance impact of positive psychological capital. Human Resource Development Quarterly, 21(1), 41-67.
Meydan, C. H., Şeşen, H., & Basım, H. N. (2011). Adalet algısı ve tükenmişliğin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki öncüllük rolü. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(2), 41-62.
Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship?. Journal of Applied Pschology, 76(6), 845-855.
Nandan, T., & Azim, A. M. M. (2015). Organizational justice and organizational citizenship behavior. mediating role of psychological capital. American International Journal of Social Science, 4,(6), 148-156.
Norman, S. M., Avey, J. B., Nimnicht, J. L., & Pigeon, N. G. (2010). The interactive effects of psychological capital and organizational citizenship and deviance behavior. Leadership & Organizational Studies, 17(4), 380-391.
Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA, England: Lexington Books.
Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: It's construct clean-up time. Human Performance, 10(2), 85-97.
Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. (1.Ed.). Eskişehir: Nisan Kitabevi Yayınları.
Özer, P. S., & Urtekin, G. E. (2007). Örgütsel adalet algısı boyutları ve iş doyumu ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (28), 107-125.
Özmen, Ö.N., Arbak, Y., & Özer P. S. (2007). Adalete verilen değerin adalet algıları üzerindeki etkisinin sorgulanmasına ilişkin bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 7(1), 17-33.
Pfeffer, J., & Langton, N. (1993). The effect of wage dispersion on satisfaction, production, and working collaboratively: evidence from college and university faculty. Administrative Science Quarterly, 38(3), 382-407.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
Polat, S., & Ceep C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (54), 307-331.
Poyraz, K., Kara, H., & Çetin, S. A. (2009). Örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 71-91.
Pradhan, R. K. Jena, L. K., & Bhattacharya, P. (2016). Impact of psychological capital on organizational citizenship behavior: Moderating role of emotional intelligence. Cogent Business & Management, 3(1), 1-16.
Randhawa, G., & Kaur, K. (2015). An empirical assessment of impact of organizational climate on organizational citizenship behaviour. Paradigm, 19(1), 65-78.
Skarlicki, D. P., & Folger, R. (1997). Relationship in the workplace: the role of distributive, procedural and interractional justice. Journal of Aplied Psycology, 82(3), 434-443.
Snyder, C. R., Irving, L., & Anderson, J. (1991a). Hope and health: Measuring the will and the ways. In C. R. Snyder and D. R. Forsyth (Ed.), Handbook of Social and Clinical Psychology: The Health Perspective, Elmsford. New York: Pergamon, 285-305.
Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., &
Harney, P. (1991b). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585.
Stajkovic, A. D., & Luthans, F. (1998). Social cognitive theory and self efficacy: Going beyond traditional motivational and behavioral approaches. Organizational Dynamics, 26, 62–74.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.
Turgut, T., & Agun, H. (2016). The relationship between organizational justice and organizational cynicism: The mediating role of psychological capital and employee voice. Journal of Behavior at Work, 1(1), 15-26.
Uysal, İ. (2013). Akademisyenlerin genel öz-yeterlik inançları: AİBÜ eğitim fakültesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 144-151.
Vey, M. A. & Campbell, J. P. (2004). ln-role or extra-role organizational citizenship behavior: Which are we measuring?. Human Performance, 17(1), 119-135.
Walker, H. J., Helmuth, C. A., Feild, H. S., & Bauer, T. N. (2015). Watch what you say: Job applicants’ justice perceptions from initial organizational correspondence. Human Resource Management, 54(6), 999-1011.
Williams, L. J., & Anderson, S. E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behaviors. Journal of Managment, 17(3), 601-617.
Williams, S., & Shiaw, W. T. (1999), Mood and organizational citizenship behavior: The effects of positive affect on employee OCB intentions. The Journal of Psychology, 133(6), 656- 668.
Yıldırım, F. (2007). İş doyumu ile örgütsel adalet ilişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 253-278.
Yıldız, S. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde iş tatminin aracı rolü. Ege Akademik Bakış, 14(2), 199-210.
Youssef, C. M., & Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism, and resilience. Journal of Management, 33(5), 774-800.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı. (2016). https://istatistik.yok.gov.tr (Erişim tarihi, 20.04.2016).
Zubair, A., & Kamal, A. (2015). Work related flow, psychological capital, and creativity among employees of software houses. Psychological Studies, 60(3), 321-331.

APA	Samanci S, Basım H (2018). Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. , 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
Chicago	Samanci Simge,Basım H. Nejat Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. (2018): 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
MLA	Samanci Simge,Basım H. Nejat Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. , 2018, ss.363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
AMA	Samanci S,Basım H Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. . 2018; 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
Vancouver	Samanci S,Basım H Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. . 2018; 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
IEEE	Samanci S,Basım H "Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü." , ss.363 - 380, 2018. 10.20409/berj.2018.110
ISNAD	Samanci, Simge - Basım, H. Nejat. "Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü". (2018), 363-380. https://doi.org/10.20409/berj.2018.110

APA	Samanci S, Basım H (2018). Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. Business and Economics Research Journal, 9(2), 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
Chicago	Samanci Simge,Basım H. Nejat Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. Business and Economics Research Journal 9, no.2 (2018): 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
MLA	Samanci Simge,Basım H. Nejat Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. Business and Economics Research Journal, vol.9, no.2, 2018, ss.363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
AMA	Samanci S,Basım H Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. Business and Economics Research Journal. 2018; 9(2): 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
Vancouver	Samanci S,Basım H Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü. Business and Economics Research Journal. 2018; 9(2): 363 - 380. 10.20409/berj.2018.110
IEEE	Samanci S,Basım H "Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü." Business and Economics Research Journal, 9, ss.363 - 380, 2018. 10.20409/berj.2018.110
ISNAD	Samanci, Simge - Basım, H. Nejat. "Akademisyenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü". Business and Economics Research Journal 9/2 (2018), 363-380. https://doi.org/10.20409/berj.2018.110