Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi
Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 14 Sayfa Aralığı: 137 - 166 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26466/opus.378956 İndeks Tarihi: 03-03-2020
Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi
Öz: Okul öncesi yıllar, diğer gelişim alanlarında olduğu gibi ahlaki ve sosyal gelişim için de kritik bir öneme sahiptir. Çocuklar bu dönemde, bir yandan biliş ve dil alanlarında gelişme gösterirken bir yandan da ahlaki ve sosyal davranış özelliklerini geliştirirler. Bu çalışmada, okul öncesi dönem çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubunu, okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 123’ü kız, 104’ü erkek olmak üzere 227 çocuk oluşturmuştur. Araştırmada çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin değerlendirilmesinde Smetana (1981) tarafından geliştirilen, Seçer ve Sarı (2006) tarafından Türk kültürüne uyarlanan “Ahlaki ve Sosyal Kural Algısı Ölçeği” (Preschool Children's Conceptions of Moral and Social Rules) kullanılmıştır. Elde edilen veriler, bilgisayar ortamında SPSS 20 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak; Çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin cinsiyet değişkenine göre farklılaşmadığı, babaları üniversite mezunu ve profesyonel bir meslek grubunda çalışan çocukların, sosyal kural bilgilerinin diğerlerine göre daha iyi düzeyde olduğu saptanmıştır. Okul öncesi çocukların ahlaki kural bilgi düzeyleri ile sosyal kural bilgi düzeyleri arasında pozitif yönlü bir korelasyon olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgular, alan yazınla desteklenerek tartışılmıştır.
Anahtar Kelime: A Study on Pre-School Children’s Knowledge of Moral and Social Rules
Öz: Pre-school years have a considerable significance for the moral and social development as in other areas of development. In this period, children develop their cognitive and language skills, as well as their moral and social behavioral characteristics. This study aims to examine preschool children's knowledge of moral and social rules with respect to certain variables. The study group consisted of a total of 227 children, of whom 123 were girls and 104 were boys, attending a preschool education institution.In the reseach, to evaluate the children’s moral and social knowledge, a scale “Preschool Children's Conceptions of Moral and Social Rules” developed by Smenta (1981) and adapted to Turkish culture by Seçer and Sarı (2006) was used. The obtained data were analyzed by SPSS 20 packet program. The results showed that children's knowledge on moral and social rules didn’t vary with respect to their gender. The children whose fathers are university graduates and have a professional job have considerable knowledge of social rules when compared to the others. A positive correlation was found between pre-school children's knowledge on moral and social rules. Ob-tained findings were discussedwith supporting field literature.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ağır, M. (2014). Sosyal öğrenme kuramı. B. Aydın. (Ed.), Eğitim psikolojisi (gelişim ve öğrenme)(3. baskı) içinde (ss. 229-257). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Akman, B. (1994). Okul öncesi dönemde ahlak (moral) gelişimi. Ş. Bilir. (Ed.), Okul öncesi eğitimcileri için el kitabı içinde (ss. 10-15). İstanul: Ya-Pa Yayınları.
- Aral, N. ve Durualp E. (2011). Oyun temelli sosyal beceri eğitimi. Ankara: Vize Yayıncılık.
- Aral, N., Gürsoy, F. ve Köksal A. (2001). Okul öncesi eğitimde oyun. İstan-bul: Ya-Pa Yayınları.
- Atay, M. (2011). Erken çocukluk döneminde gelişim-2. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Aydın, A. (2014). Eğitim psikolojisi gelişim-öğrenme-öğretim (13. baskı). An-kara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Aydın, M. Z. (2011). Okulda ahlak eğitimi ve ahlak öğretiminde örnek olay incelemesi yöntemi (4. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık .
- Baç Uslu, B. (2005). Alt sosyo-kültürel özellikler, annenin eğitim durumu, kardeş sayısı ve cinsiyetin çocukların ahlak ve sosyal bilgilerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Bedard, K. ve Dhuey, E. (2006). The persistence of early childhood ma-turity: ınternational evidence of long-run age effects. The Quarter-ly Journal of Economics, 121(4), 1437-1472.
- Bee, H. ve Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. O. Gündüz. (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınlar. Berry, D. ve O'Connor, E. (2010). Behavioral risk, teacher–child relation-ships and social skill development across middle childhood: A child-by-environment analysis of change. Journal of Applied Devel-opmental Psychology, 31(1), 1-14.
- Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (9. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Cabrera, N.J., Shannon, J D. ve LeMonda, C.T. (2007). Fathers’ influence on their children’s cognitive and emotional development: From toddlers to pre-k, Applied Development Science, 11(4), 208–213.
- Can, G. (2015). Kişilik gelişimi.B. Yeşilyaprak. (Ed.), Eğitim psikolojisi gelişim-öğrenme-öğretim (14. baskı) içinde (ss. 125-163). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Cora-Waters, A. C. (2004). Exploring the effects of teaching the character trait of respect to students in grades 4 and the impact it has on behavior dur-ing recess. (Masters thesis) Theses and Dissertations. 1131. http://rdw.rowan.edu/etd/1131
- Creswell, J. W. (2016) Research design qualitative, qantitative and mixed methods approaches (4. baskıdan çeviri). S.B. Demir. (Çev. Ed.). An-kara: Eğiten Kitap.
- Çağdaş, A. ve Arı, R. (1999). “Anne-çocuk iletişim dili eğitim”inin 4-5 yaş çocuklarının sosyal gelişimine olan etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 391- 408.
- Çam, Z., Çavdar, D., Seydooğulları, S. ve Çok, F. (2012). Ahlak gelişimi-ne klasik ve yeni kuramsal yaklaşımlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi,12(2), 1211-1225.
- Çeliköz, N., Seçer, Z., Çetin, Ş. ve Demir Şen, H. Ş. (2008). Çocuk yuvası ve ailesiyle yaşayan çocukların ahlâki ve sosyal kural an-layışlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 23,1-13.
- Çiftçi, Arıdağ, N. (2015). Ahlâk gelişimi. A.Kaya. (Ed.) Eğitim Psikolojisi içinden (ss. 149-191). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Çiftçi, N. (2003). Kohlberg’in bilişsel ahlak gelişimi teorisi: Ahlak ve demokrasi eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-77.
- Danovitch, J.H. ve Keil, F.C. (2007). Choosing between hearts and minds: Children’s understanding of moral advisors,Cognitive Develop-ment, 22, 110-123.
- Dinç, B. (2002). Okulöncesi eğitimin 4-5 yaş çocuğunun sosyal gelişimine etkileri konusunda öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Gander, M.J. ve Gardiner, H.W. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi (6. baskı). B. Onur. (Çev Ed.). Ankara: İmge Kitapevi Yayıncılık.
- Geçtan,E.(1999). İnsan olmak. (20. Baskı), İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Giren, Y.S. (2008). Kendini kontrol eğitiminin okulöncesi çocukların ahlaki ve sosyal kural algıları ile bilişsel tempolarına etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Girgin, A., Kurnaz A. & Zobu O. (2011). “Erken çocukluk eğitimi ve aile eğitiminin önemi”, I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yetişkin Bil-dirileri Kitabı-1, (ss. 66-74). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- Güler, E. D. (2006). Ortaöğretim kurumlarında beden eğitimi dersinin çocuğun ahlak gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Güler, S. (2015). Sosyal oyunun 48–69 aylık çocukların ahlaki ve sosyal kural algılarına etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans te-zi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Günindi, Y. (2010). Anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarına uygulanan sosyal uyum beceri eğitimi programının çocukların sosyal uyum beceri-lerinin gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Günindi,N. ve Kandır, A. (2012).Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının sosyal uyum becerileri ile anne-baba- larının empatik becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. IIB In-ternational Refereed Academic Social Sciences Journal, 3(5), 35-46.
- Hatunoğlu, A., Halmatov, M. ve Hatunoğlu, B.Y. (2012). Ailelerin sosyo-ekonomik düzeylerine göre okul öncesi dönemdeki çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 32, 1-15.
- Kağıtcıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2014). Günümüzde insan ve insanlar-sosyal psikolojiye giriş. (16. baskı), İstanbul: Evrim Yayınevi. Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. (27. baskı).Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Koçak, N. ve Tepeli, K. (2006). Dört-beş yaş çocuklarında sosyal ilişkiler ve işbirliği davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelen-mesi. I. Uluslararası Okulöncesi Eğitim Kongresi/1st International PreSchool Education Conference. II. Cilt, (ss: 9-22). İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
- Kuruçırak, Ş. (2010). 4-12 aylık bebeği olan babaların, babalık rolü algısı ile be- bek bakımına katılımı arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek li-sans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
- Nisan, M. ve Kohlberg, L. (1982). Universality and variations in moral judgment: a longitudinal and cross-sectional study in Turkey. Child Development,53(4), 865-876.
- Nobes, G. ve Pawson, C. (2003). Children's understanding of social rules and social status. Merrill-Palmer Quarterly,49(1), 77-99.
- Özgüleç, F. (2001). 7-11 yaşlarındaki çocukların ahlaki yargılarının gelişimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Anka-ra.
- Orçan, M. (2012). Sosyal gelişim. E. Deniz (Ed.), Erken Çocukluk Döne-minde Gelişim, (4. baskı) içinde (ss. 127-181). Ankara: Maya Akad-emi.
- Özgün, Ö. (2012). Ahlak gelişimi. E. Deniz (Ed.), Erken Çocukluk Döne-minde Gelişim, (4.baskı) içinde (ss. 267-285). Ankara: Maya Akad-emi.
- Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2012). Altı yaşında çocuğa sahip annele-rin çocukları ile ilişkilerinin incelenmesi. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal,3(5), 72-86.
- Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2015). Anne-çocuk ilişkisinin ve baba tutumlarının, çocukların ahlâki ve sosyal kural anlayışları üzerine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi,40(177), 161-174.
- San Bayhan, P. ve Artan, İ. ( 2007). Çocuk gelişimi ve eğitimi, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Sarıçam, H. ve Halmatov, M. (2012).Okul Öncesi Eğitime Devam Eden ve Etmeyen 6 Yaş Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Algılama-larının Karşılaştırılması. Akademik Bakış Dergisi, 33, 1-14.
- Seçer, Z. ve Sarı, H. (2006). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden ve etmeyen çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak analizi. Milli Eğitim Dergisi,172, 126-142.
- Seçer, Z., Çağdaş, A. ve Seçer, F. (2006). Çocukların okul ortamındaki ah- laki ve sosyal kuralları ayırtetme becerisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 69-81.
- Seçer, Z., Sarı, H. ve Olcay O. (2006). Anne tutumlarına göre okulöncesi dönemdeki çocukların ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16, 539-557. Sheridan, S.M., Knoche, L.L., Edwards, C.P., Bovaird, J.A. ve Kupzyk K.A. (2010). Parent engagement and school readiness: Effects of the getting ready ıntervention on preschool children’s social-emotional competencies.Early Education and Development, 21(1), 125-156.
- Smetana, J.G. (1981). Preschool children's conceptions of moral and social rules. Child Development, 52, 1333-1336. Smetana, J.G. (1989). Adolescents' and parents' reasoning about actual family conflict. Child Development, 60, 1052-1067.
- Smetana, J.G., Schlagman, N. ve Adams, P. W. (1993). Preschool chil-dren's judgments about hypothetical and actual transgressions. Child Development, 64(1), 202-214.
- Smetana J.G. (1999). The role of parents in moral development: A social domain analysis. Journal of Moral Education,28(3), 311-321.
- Smetana, J.G. (2006). Social-cognitive domain theory: Consistencies and variations in children’s moral and social judgments. M. Killen ve J.G. Smetana (Ed.), Handbook of Moral Development içinde (ss.119-153). New York, NY: Psychology Press.
- TDK. (2016). Genel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 10 Eylül 2016).
- Telli, A. A. (2014). 3-6 yaş grubu çocuğu olan babaların babalık rolü algısı ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans te-zi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Tezel Şahin, F. Ve Özyürek, A. (2010a). Okul öncesi dönem çocuğa sahip ailelerin çocuklarının ahlaki ve sosyal kural anlayışları üzerine etkisi. Türkiye Sosyal Araştırma Dergisi,14(3), 75-90.
- Tezel Şahin, F. ve Özyürek, A. (2010b). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden altı yaş çocuklarının ahlaki ve sosyal kural bilgileri-nin incelenmesi. II. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kong-resi, 869-882.
- Topbaşı, F. (2006). Okul öncesi dönem 6 yaş grubu çocukların törel (ahlâki) gelişiminde dramanın yeri ve önemi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Turiel, E. (2002). The culture of morality: Social development, context, and conflict. Cambridge: University Press.
- Tuzcuoğlu, S. (2014). Kişilik gelişimi. B. Aydın. (Ed.), Eğitim psikolojisi (gelişim ve öğrenme)(3. baskı) içinde (ss. 123-155). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Uyanık Balat, G. (2005). Değerler ve değerler eğitim programları. A. Ok-tay ve Ö. P. Unutkan (Ed.), Okul Öncesi Eğitimde Güncel Konular içinde (ss. 197-212). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Uyanık Balat, G. ve Balaban Dağal, A. (2009). Okul öncesi eğitimde değerler eğitimi etkinlikleri (2.baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
- Uzamaz, F. (2000). Ergenlerde sosyal beceriler ve değerlendirme yöntem-leri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.6(6), 49-58.
- ,Walker, L.J. (1984). Sex differences in the development of moral reason-ing: A critical review. Child Development, 55, 677-691.
- Yapıcı, Ş. ve Yapıcı, M. (2010). Eğitim psikolojisi (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Yapıcı, M. ve Yapıcı, Ş. (2005). Çocukta ahlaki gelişim. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi,5(3). (http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=243/ Erişim tarihi: 19. 07. 2016).
- Yau, J. ve Smetana, G. (2003). Conceptions of moral, social-conventional and personal events among chinese preschoolers in hong kong. Child Development,74(3), 647-658.
- Yavuzer, H. (2009). Çocuk ve suç (12. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yavuzer, H (2012).Çocuk psikolojisi (34. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yavuzer, H. (2015). Çocuğunuzun ilk altı yılı (33. Bask). İstanbul: Remzi Kitabevi. Yurtsever Kılıçgün, M. ( 2016). Sosyal gelişim. Erken çocukluk döneminde gelişim, Ed.: Arslan E. (2. Baskı), Eğiten Kitap, Ankara.
| APA | MERİÇ A, ÖZYÜREK A (2018). Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. , 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| Chicago | MERİÇ AYŞE,ÖZYÜREK Arzu Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. (2018): 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| MLA | MERİÇ AYŞE,ÖZYÜREK Arzu Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. , 2018, ss.137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| AMA | MERİÇ A,ÖZYÜREK A Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. . 2018; 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| Vancouver | MERİÇ A,ÖZYÜREK A Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. . 2018; 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| IEEE | MERİÇ A,ÖZYÜREK A "Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi." , ss.137 - 166, 2018. 10.26466/opus.378956 |
| ISNAD | MERİÇ, AYŞE - ÖZYÜREK, Arzu. "Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi". (2018), 137-166. https://doi.org/10.26466/opus.378956 |
| APA | MERİÇ A, ÖZYÜREK A (2018). Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| Chicago | MERİÇ AYŞE,ÖZYÜREK Arzu Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 8, no.14 (2018): 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| MLA | MERİÇ AYŞE,ÖZYÜREK Arzu Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, vol.8, no.14, 2018, ss.137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| AMA | MERİÇ A,ÖZYÜREK A Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 2018; 8(14): 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| Vancouver | MERİÇ A,ÖZYÜREK A Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 2018; 8(14): 137 - 166. 10.26466/opus.378956 |
| IEEE | MERİÇ A,ÖZYÜREK A "Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi." OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8, ss.137 - 166, 2018. 10.26466/opus.378956 |
| ISNAD | MERİÇ, AYŞE - ÖZYÜREK, Arzu. "Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi". OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 8/14 (2018), 137-166. https://doi.org/10.26466/opus.378956 |
