Yıl: 2019 Cilt: 33 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 100 - 120 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33308/26674874.201933195 İndeks Tarihi: 09-06-2020

Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi

Öz:
Araştırmanın amacı annelerin çocukları ile birlikte hikâye kitabı okuma davranışlarının incelenmesidir. Betimsel taramamodelinde desenlenen araştırmanın örneklemi çocukları anasınıflarına devam eden 436 anneden oluşmaktadır. Veriler ÇEBOE(Çocuk Ebeveyn Birlikte Okuma Etkinlikleri Ölçeği) ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistiklere ek olarak,Student’s t testi, Mann-Whitney U testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Kruskal-Wallis H testi uygulanmıştır. Yapılananalizler sonucunda annelerin birlikte etkileşimli okuma, birlikte okumaya yönelik görüşler ve okuryazarlığın önemi boyutlarınıher zaman, okuryazarlık öğretimini ara sıra ve okuryazarlığa model olma boyutunu nadiren gerçekleştirdikleri ortaya çıkmıştır.Ayrıca, annelerin çocukları ile birlikte okuma davranışlarının, anne eğitim düzeyi ve sahip olunan çocuk sayısına göre;çocuklarına kitap okuma sıklıklarına, kitap okumaya ayırdıkları zamana, çocuklarıyla birlikte okuyabilecekleri kitap sayısına veçocuklarına ilk kitabı alma yaşına göre anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür.
Anahtar Kelime:

Investigation of Mother-Child Shared Storybook Reading Behaviors in Preschool Period

Öz:
The aim of the research is to investigate mother-child shared storybook reading behaviors. The sample of the research, which is designed in the descriptive survey model, consists of 436 mothers whose children attend to kindergarten. The data were collected using ÇEBOE (Child-Parent Shared Reading Activities Scale). In addition to descriptive statistics, Student’s t test, MannWhitney U test, One-Way Variance Analysis (ANOVA) and Kruskal-Wallis H test were used to analyze the data. As a result of the analyzes, it was found that mothers always participated in interactive reading, opinions of shared reading, and the importance of literacy; they occasionally participated in the dimension of literacy teaching, and rarely participated in the dimension of modeling literacy. In addition, it was found that mothers’ shared reading behaviors were differed in accordance to mothers’ level of education and the number of children they had; the frequency in which they read to their children, the time they spend in reading to their children, the number of books they could read to their children, and the age of the child when mothers bought them their first book.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acat, B., Demiral, H. ve Arın, A. (2008, Mayıs). Okuma alışkanlığı göstergelerine göre ilköğretim öğrencilerinin durumları. Türkçe Öğretimi Kongresi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Akyol, T. (2012). Resimli çocuk kitaplarında yer alan değerlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Aram, D. ve Shapira, R. (2012). Parent-child shared book reading and children’s language, literacy, and empathy development. Rivista Italiana di Educazione Familiare, 7(2), 55-65.
  • Aytaş, G. (2003). Okuma gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 155-160.
  • Baker, L., Scher D. ve Mackler, K. (1997). Home and family influences on motivations for reading. Educational Psychologist, 32, 69-82.
  • Baroody, A. E. ve Diamond, K. E. (2010). Links among home literacy environment, literacy interest, and emergent literacy skills in preschoolers at risk for reading difficulties. Topics in Early Childhood Special, 20, 1–10. doi:10.1177/0271121410392803.
  • Bıçakçı, M.Y., Er, S. ve Aral, N. (2017). Annelerin çocuklarına etkileşimli kitap okuma sürecine ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 42(191), 53-68. Doi:10.15390/EB.2017.7164
  • Bıçakçı, M.Y., Er, S. ve Aral, N. (2018). Etkileşimli öykü okuma sürecinin çocukların dil gelişimi üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 26(1), 201-208.
  • Bojczyk, K. E., Davis, A. E. ve Rana, V. (2016). Mother–child interaction quality in shared book reading: Relation to child vocabulary and readiness to read. Early Childhood Research Quarterly, 36(3), 404–414. doi: 10.1016/j.ecresq.2016.01.006.
  • Bracken, S. S. ve Fischel, J. E. (2008). Family reading behavior and early literacy skills in preschool children from low-income backgrounds. Early Education and Development, 19(1), 45–67.
  • Bus, A. G. ve van IJzendoorn, M.H. (1995). Mothers reading to their 3 year olds: The role of mother-child attachment security in becoming literate. Reading Research Quarterly, 30, 998- 1015.
  • Bus, A.G., van IJzendoorn, M.H. ve Pellegrini, A.D. (1995). Joint book reading makes for success in learning to read: A meta-analysis on intergenerational transmission of literacy. Review of Educational Research, 65, 1-21.
  • Büyüköztürk, Ş. , Kılıç Çakmak, E. , Akgün, Ö.E. , Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Cengiz, Ö. (2013). Türk annelerin çocuklarına kitap okurken kullandıkları dil. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30(1), 97-114.
  • Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2006). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök yayıncılık.
  • Çer, E. (2016). 0-6 yaş çocuk kitaplarında çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik. Ankara: Eğiten Kitap.
  • Demir-Lira, E., Applebaum, L.R., Goldin-Meadow, S. ve Levine, S.C. (2018). Parents’ early book reading to children: Relation to children’s later language and literacy outcomes controlling for other parent language input. Developmental Science, 2019, e12764. doi:10.1111/desc.12764.
  • Deretarla Gül, E. (2015). Okul öncesi çocuklara okuma alışkanlığı kazandırma. M. Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı içinde (305-314). Ankara: Eğiten Kitap.
  • Dixon- Krauss, L., Januszka, C.M. ve Chae, C. (2010). Development of the dialogic reading inventory of parentchild book reading. Journal of Research in Childhood Education 24(3), 266-277. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.1080/02568543.2010.487412
  • Döl, A. (1999). 0-6 yaş çocuk kitapları resimlemeleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Dursunoğlu, H. (2013). Çocuk ve edebiyat. Ö. Yılar ve L. Turan (Ed.), Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı (s. 27- 30) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
  • Duursma, E. (2014). Parental bookreading practices among families in the Netherlands. Journal of Early Childhood Literacy, 14(4), 435-458.
  • Duursma, E. (2016). Who does the reading, who the talking? Low-income fathers and mothers in the US interacting with their young children around a picture book. First Language, 36(5), 465-484. doi: 10.1177/0142723716648849.
  • Er, S. (2016). Okul öncesi dönemde anne babaların etkileşimli hikâye kitabı okumalarının önemi. Başkent Üniversitesi Eğitim Dergisi, 3(2), 156-160.
  • Ergül, C., Akoğlu, G., Sarıca, D., Tufan, M. ve Karaman, G. (2015). Ana sınıflarında gerçekleştirilen birlikte kitap okuma etkinliklerinin “etkileşimli kitap okuma” bağlamında incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 603-619. doi: 10.17860/efd.88429.
  • Ersoy, Ö. ve Bayraktar, V. (2015). Annelerin öğrenim durumlarına göre çocuklarını kitapla buluşturma konusundaki durumlarının incelenmesi (Çalışma Kapsamı: 57 İl). İlköğretim Online, 14(4), 1406-1415. doi: 10.17051/io.2015.42378
  • Gibbs, L. J. ve Earley, E. J. (1994). Using children’s literature to develop core values. (Report No. ISBN-0-87367-362-X). Bloomington, Ind.: Phi Delta Kappa Educational Foundation. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 366992). 26 Şubat 2011 tarihinde https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED366992.pdf adresinden erişildi.
  • Gilkerson, J., Richards, J. A. ve Topping, K. J. (2015). The impact of book reading in the early years on parentchild language interaction. Journal of Early Childhood Literacy, 17(1), 92-110. doi: 10.1177/1468798415608907.
  • Gonzalez, J. E., Taylor, A. B., Davis, M. J. ve Kim, M. (2013). Exploring the underlying factor structure of the Parent Reading Belief Inventory (PRBI): Some caveats. Early Education and Development, 24(2), 123-137.
  • Gönen, M. ve Arı, M. (1989). Anaokuluna giden dört-beş yaş çocuklarına resimli kitaplarla yapılan eğitimin dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 13(72), 21-30.
  • Gönen, M., Durmuşoğlu, M. ve Severcan, S. (2009). Examining the views of the preschool education teachers on the content, illustrations and physical characteristics of the picture story books used in education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 753–759.
  • Hindman, A. H. , Connor, C. M., Jewkes, A. M. ve Morrison, F. J. (2008). Untangling the effects of shared book reading: Multiple factors and their associations with preschool literacy outcomes. Early Childhood Research Quarterly, 23(3), 330–350.
  • Hindman, A. H. , Skibbe, L. E. ve Foster, T. D. (2014). Exploring the variety of parental talk during shared book reading and its contributions to preschool language and literacy: evidence from the Early Childhood Longitudinal Study-Birth Cohort. Reading And Writing, 27(2), 287-313.
  • Husain, F. M., Choo, J. C. S. ve Singh, M. K. M. (2011). Malaysian mothers’ beliefs in developing emergent literacy through reading. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 846–855.
  • Hutton, J. S., Phelan, K., Horowitz‐Kraus, T., Dudley, J., Altaye, M., DeWitt, T. ve Holland, S. K. (2017a). Story time turbocharger? Child engagement during shared reading and cerebellar activation and connectivity in preschool-age children listening to stories. PLoS ONE, 12(5), e0177398. doi: 10.1371/journal.pone.0177398.
  • Hutton, J. S., Phelan, K., Horowitz‐Kraus, T., Dudley, J., Altaye, M., … ve Holland, S. K. (2017b). Shared reading quality and brain activation during story listening in preschool‐age children. Journal of Pediatrics, 191(December 2017), 204–212. doi: 10.1016/j.jpeds.2017.08.037.
  • Işıkoğlu Erdoğan, N. (2016). Erken çocukluk döneminde çocuk-ebeveyn birlikte okuma etkinliklerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1071-1086.
  • İflazoğlu Saban, A. ve Altınkamış, N. F. (2014). Okul öncesi çağda çocuğu olan ebeveynlerin okuma inançlarının incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 11(1), 317-337. doi: 10.14687/ijhs.v11i1.2761.
  • Karakuş, I. Ş. (2006). Çocuk edebiyatı ürünlerinin okuma gelişimine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Kazu, İ.Y. ve Yılmaz, M. (2018). Ükemizdeki okul öncesi eğitimin bazı veriler açısından OECD ve AB üyesi ülkeleri ile karşılaştırılması. Turkish Journal of Educational Studies, 5(2), 64-75. doi: 10.33907/turkjes.404695
  • Kıbrıs, İ. (2000). Uygulamalı çocuk edebiyatı. Ankara: Eylül Yayınevi.
  • Kim, J.E. ve Anderson, J. (2008). Mother‐child shared reading with print and digital texts. Journal of Early Childhood Literacy, 8(2), 213–245.
  • Kolaç, E. , Demir, T. ve Karadağ, R. (2012). Öğretmen adaylarının dil eğitiminde çocuk edebiyatı metinlerinin kullanımına yönelik görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161, 195-213.
  • Kotaman, H. (2007). Turkish parents’ dialogical storybook reading experiences: A phenomenological study. Journal of Instructional Psychology, 34(4), 200-206.
  • Kotaman, H. (2008) Impacts of dialogical storybook reading on young children's reading attitudes and vocabulary development. Reading Improvement, 45(2), 55-61.
  • Kotaman, H. (2009). Ana-babaların hikâye kitabı okumaya ilişkin özyeterlilik ölçeği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 767-780.
  • Kraayenoord, C.E.V. ve Paris S.G. (1996). Story construction from a picture book: an assessment activity for young learners. Early Chilhood Research Quarterly, 11, 41-61.
  • Krcmar, M. ve Cingel, D.P. (2014). Parent-child joint reading in traditional and electronic formats. Media Psychology, 17(3), 262-281, doi: 10.1080/15213269.2013.840243.
  • Kurt, B. (2008). Çocuk edebiyatı ürünlerinin temel dil becerisi olarak dinlemenin gelişimine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Levin, I. ve Aram, D. (2012). Mother–child joint writing and storybook reading and their effects on kindergartners' literacy: An intervention study. Reading and Writing, 25(1), 217–249. doi:10.1007/s11145‐ 010‐9254‐y.
  • Levy, R. Hall, M. ve Preece, J. (2018). Examining the links between parents’ relationships with reading and shared reading with their pre-school children. International Journal of Educational Psychology, 7(2), 123-150. doi:10.17583/ijep.2018.3480.
  • Lin, J., Stephanie, M.R. ve Sabrina, K. (2015). Maternal reading self-efficacy associated with perceived barriers to reading. Child Development Research, 2015, 1–7. doi: 10.1155/2015/218984.
  • Lyytinen, P., Laakso, M.L. ve Poikkeus, A. M. (1998). Parental contribution to child's early language and interest in books. European Journal of Psychology of Education, 13(3), 297–308. doi: 10.1007/BF03172946.
  • Marjanovič-Umek, L., Hacin, K. ve Fekonja, U. (2017). The quality of mother–child shared reading: Its relations to child’s storytelling and home literacy environment. Early Child Development and Care. doi: 10.1080/03004430.2017.1369975.
  • Morrow, L. ve Gambrell, L. (2005). Using children’s literature in preschool: Comprehending and enjoying books. Newark, DE: International Reading Association.
  • Oktay, A. (2000). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon.
  • Özbek Ayaz, C., Güleç, H. ve Şahin, Ç. (2017). Ailelerin, çocuklarıyla birlikte gerçekleştirdikleri okuma aktivitelerinin düzeyini belirleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,18(1), 1-19.
  • Öztürk, G., Hill, S. ve Yates, G. (2016). Family context and five-year-old children's attitudes toward literacy when they are learning to read. Reading Psychology, 37(3), 487–509. doi: 10.1080/02702711.2015.1066909.
  • Raikes, H., Pan, B.A., Luze, G., Tamis-LeMonda, C.S., Brooks-Gunn, J., … ve Rodriguez, E.T. (2006). Motherchild bookreading in low‐income families: Correlates and outcomes during the first three years of life. Child Development, 77(4), 924-953.
  • Revelle, G. ve Bowman, J. (2017, June). Parent-child dialogue with ebooks. In, Proceedings of the 10th International Conference on Interaction Design and Children (pp. 346-351). New York: ACM. Erişim adresi: https://doi.org/10.1145/3078072.3079753
  • Saracho, O.N. (2017). Parents’ shared storybook reading – learning to read. Early Child Development and Care. 187(3-4), 554-567. doi: 10.1080/03004430.2016.1261514.
  • Sever, S. (2017). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Tudem.
  • Shahaeian, A., Wang, C., Tucker-Drob, E., Geiger, V., Bus, A.G. ve Harrison, L.J. (2018). Early shared reading, socioeconomic status, and children’s cognitive and school competencies: Six years of longitudinal evidence. Scientific Studies of Reading, 22(6), 485-502. doi: 10.1080/10888438.2018.1482901.
  • Sınar, A. (2006). Türkiye’de çocuk edebiyatı çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(7), 175-225.
  • Şimşek, T. ve Yakar, Y. M. (2014). Çocuk ve edebiyat. T. Şimşek (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı (s. 13- 44) içinde. Ankara: Grafiker.
  • Şirin, M. R. (2000). 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı.
  • Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. Ankara: Kök Yayıncılık.
  • Temizyürek, F. (2003). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatının önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 2003(13), 161-167.
  • Tercanlı Metin, G. ve Gökçay, G. (2014). Bebeklik ve erken çocukluk döneminde kitap okuma: Çocuk sağlığı izlemlerinde etkili bir gelişim önerisi. Çocuk Dergisi, 14(3), 89-94.
  • Tipton, L. A. (2014). The parent’s role: Shared book reading and the child with asd (Yayımlanmamış doktora tezi). University of California, Riverside.
  • Tür, G. ve Turla, A. (2005). Okul öncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. İstanbul: Yapa.
  • Vandermaas-Peeler, M., Sassine, B., Price, C. ve Brilhart, C. (2011). Mothers ‘and fathers’ guidance behaviours during storybook reading. Journal of Early Childhood Literacy, 12(4), 415–442.
  • Veziroğlu, M. (2009). Resimli çocuk kitaplarının M.E.B. okul öncesi eğitim programındaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Whitehurst, G. J., Falco, F. L., Lonigan, C. J., Fischel, J. E., DeBaryshe, B. D., …ve Caulfield, M. (1988). Accelerating language development through picture book reading. Developmental Psychology, 24(4), 552- 559. doi:10.1037/0012-1649.24.4.552
  • Whitehurst, G. T. ve Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69(3), 848-872.
  • Wu, C.C. ve Honig, A.S. (2010). Taiwanese mothers’ beliefs about reading aloud with preschoolers: findings from the parent reading belief inventory. Early Child Development and Care, 180(5), 647-669, doi: 10.1080/03004430802221449.
  • Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2014). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
  • Yavuzer, H. (1995). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.
  • Yurtseven, L. (2011). Annelerin çocuklarına hikâye okumasının çocukların sosyal beceri gelişimine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
APA ARICI M, Tüfekci A (2019). Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. , 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
Chicago ARICI MÜBERRA,Tüfekci Aysel Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. (2019): 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
MLA ARICI MÜBERRA,Tüfekci Aysel Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. , 2019, ss.100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
AMA ARICI M,Tüfekci A Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. . 2019; 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
Vancouver ARICI M,Tüfekci A Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. . 2019; 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
IEEE ARICI M,Tüfekci A "Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi." , ss.100 - 120, 2019. 10.33308/26674874.201933195
ISNAD ARICI, MÜBERRA - Tüfekci, Aysel. "Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi". (2019), 100-120. https://doi.org/10.33308/26674874.201933195
APA ARICI M, Tüfekci A (2019). Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 33(1), 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
Chicago ARICI MÜBERRA,Tüfekci Aysel Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi 33, no.1 (2019): 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
MLA ARICI MÜBERRA,Tüfekci Aysel Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, vol.33, no.1, 2019, ss.100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
AMA ARICI M,Tüfekci A Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi. 2019; 33(1): 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
Vancouver ARICI M,Tüfekci A Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi. 2019; 33(1): 100 - 120. 10.33308/26674874.201933195
IEEE ARICI M,Tüfekci A "Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi." Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 33, ss.100 - 120, 2019. 10.33308/26674874.201933195
ISNAD ARICI, MÜBERRA - Tüfekci, Aysel. "Okul Öncesi Dönemde Anne-Çocuk Birlikte Hikâye Kitabı Okuma Davranışlarının İncelenmesi". Yaşadıkça Eğitim Dergisi 33/1 (2019), 100-120. https://doi.org/10.33308/26674874.201933195