Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü
Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 244 - 264 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.21325/jotags.2019.362 İndeks Tarihi: 17-06-2020
Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü
Öz: Bu çalışma ile örgütsel vatandaşlık davranışının örgütsel bağlılık ile iş tatmini ve ayrıcaişten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide herhangi bir aracılık etkisine sahip olup olmadığınıortaya koymak amaçlanmıştır. Bu kapsamda, öncelikli olarak araştırma konusu kavramlarteorik bir çerçevede ele alınmıştır. Sonrasında, kamu sektöründe görev yapmakta olan 764katılımcıdan elde edilen verilere ve regresyon analizi sonuçlarına göre değerlendirmeleryapılmış; örgütsel bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini üzerinde pozitifyönlü ve istatistiksel olarak anlamlı, örgütsel vatandaşlık davranışının, iş tatmini üzerindepozitif yönlü ve anlamlı bir etkisinin bulunduğu; aracılık etkisinin sınanması için yapılananaliz sonuçlarına göre örgütsel vatandaşlık davranışının örgütsel bağlılık ile iş tatminiilişkisinde kısmi aracılık etkisine sahip olduğu anlaşılmıştır. Örgütsel vatandaşlıkdavranışının örgütsel bağlılık ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkideki aracılık rolü içinyapılan analizler sonucunda ise, örgütsel vatandaşlık davranışının örgütsel bağlılık veboyutları ile işten ayrılma niyeti ilişkisinde herhangi bir aracılık etkisinin bulunmadığıgörülmüştür.
Anahtar Kelime: The Mediating Affect of Organizational Citizenship Behavior on the Relationship between Organizational Commitment, Job Satisfaction, and Turnover Intention
Öz: The aim of this study is to examine the mediating role of organizational citizenship behavior on both organizational commitment and job satisfaction, and turnover intention relationships. Initially, the concepts are defined in a theorical framework. By gathering data from 764 officers working in public sector and according to regression analyzes evaluations; the findings show that organizational commitment positively and significantly effects organizational citizenship behavior and job satisfaction, also negatively and significantly effects turnover intention. On the other hand, organizational citizenship behavior effects job satisfaction positively and significantly, but has negative and unsignificant effect on turnover intention. Finally, analyzes to investigate the mediating effect reveale that organizational citizenship behaviour is considered to be a partial mediator in the relationship between organizational commitment and job satisfaction. The study also demonstrates that, organizational citizensip behaviour has no mediating effect on the relationship between organizational commitment and turnover intention.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acar, Z., (2006). “Örgütsel yurttaşlık davranışı: kavramsal gelişimi ile kişisel ve örgütsel etkileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt.7, No.1.
- Ahmad, S., Shahzad, K., Rehman, S., Khan, N. A., Shad, I. U., (2010). “Impact of organizational commitment and organizational citizenship behavior on turnover intentions of call center personnel in Pakistan”, European Journal of Social Sciences, Volume 17, Number 4, 585-591.
- Allen, N. J., Meyer, J. P. (1990). “Organizational socialization tactics: a longitudinal analysis of links to newcomers' commitment and role orientation”, Academy of Management Journal, Vol:33, No:4, 847-858.
- Allen, N. J., Meyer, J. P., (1996). “Affective, continuance, and normative commitment to the organization: an examination of construct validity”, Journal of Vocational Behavior, Volume:49, Issue:3, 252-276.
- Angle, H. L., Perry, J. L., (1981). “An empirical assessment of organizational commitment and organizational effectiveness”, Administrative Science Quarterly, 26, 1-14.
- Arnold, H. J., Feldman, D. C., (1982). “A multivariate analysis of the determinants of job turnover”, Journal of Applied Psychology, Vol:67, No:3,350-360.
- Bakan, İ., (2011). Örgütsel stratejilerin temeli örgütsel bağlılık, kavram, kuram, sebep ve sonuçlar, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Balay, R., (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
- Baron, R. M., Kenny, D. A., (1986). “The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: conceptual, strategic, and statistical considerations”, Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173- 1182.
- Basım, H. N., Şeşen, H., (2006). “Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
- Batman, T. S., Strasser, S., (1984). “A longitudinal analysis of the antecedents of organizational commitment”, Academy of Management Journal, 27(4), 95-112.
- Bitmiş, M. G., Sökmen, A., Turgut H., (2014). “Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği: geçerlilik ve güvenilirliğin yeniden değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14.
- Bluedorni A. C., (1982). “A unified model of turnover from organizations”, Human Relations, Vol:35, No:2, 135- 153.
- Bogler, R., Somech, A., (2004). “Influence of teacher empowerment on teachers organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools”. Teaching and Teacher Education, 20, 277-289.
- Clugston, M., (2000). “The mediating effects of multidimensional commitment on job satisfaction and intend to leave”, Journal of Organizational Behavior, 21, 477-486.
- Cranny, C. L., Smith, P., Stone, F. F., (1992). Job satisfaction: how people feel about their job and how it affects their performance, Lexingon Books, New York.
- Çekmecelioğlu, H. G., (2006). “İş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarının işten ayrılma Niyeti ve verimlilik üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi: bir araştırma”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, sayı: 8 (2), 153-168.
- Çelen, Ö., Teke, A., Cihangiroğlu N., (2013). “Örgütsel bağlılığın iş tatmini üzerine etkisi: Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesinde bir araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:18, Sayı:3, 399-410.
- Çelik, M., Çıra,A.,(2013). “Örgütsel vatandaşlık davranışının iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde aşırı iş yükünün aracılık rolü”, Ege Akademik Bakış, Cilt:13, Sayı:1, 11-20.
- Demirel, Y., Özçınar, M. F., (2009). “Örgütsel vatandaşlık davranışının iş tatmini üzerine etkisi: farklı sektörlere yönelik bir araştırma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 23 Sayı: 1, 129-145.
- Din, S., Ishfaq, M., Adeel M., (2016). “Investigating the relationship of organizational citizenship behavior with job satisfaction, organizational commitment and turnover intention: evidence from the banking sector of Pakistan”, Global Journal of Management and Business Research: A Administration and Management, Volume 16, Issue 9, 5-12.
- Frazier, P. A., Tix, A. P., Baron, K. E., (2004). “Testing moderator and mediator effects in counseling psychology research”, Journal of Counseling Psychology, 51(1), 115-34.
- Gürbüz, S., Özgür, A., Sert, M., (Kasım 2014). “Örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Türkiye’de yapılan çalışmalar üzerine bir meta analizi”, İş ve İnsan Dergisi, Cilt 1, 3-20.
- Hanisch, K. A., Hulin, C. L., (1990). “Job attitudes and organizational withdrawal: an examination of retirement and other voluntary withdrawal behaviors”, Journal of Vocational Behavior, 37, 60-78.
- Hoş, C., Oksay, A., (2015). “Hemşirelerde örgütsel bağlılık ile iş tatmini ilişkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:20, S:4, 1-24.
- Izgar, H., (2008). “Okul yöneticilerinde iş doyumu ve örgütsel bağlılık”, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:25, 317-334.
- Jaros, S. J., (1997). “An assessment of Meyer and Allen's (1991) three-component model of organizational commitment and turnover intentions”, Journal of vocational behavior, 51(3), 319-337.
- Kaplan, İ., (2011). “Örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini ilişkisi: Konya Emniyet Teşkilatı üzerinde bir uygulama”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış doktora tezi, Konya.
- Locke, E. A., (1968). “What is job satisfaction?”, American Psychological Association, Washington, DC, http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED023138.pdf
- Locke, E. A., (1976). “The nature and causes of job satisfaction”, Handbook of Industrial and Organizational Psychology, 1, 1297-1343.
- MacKeinzce, B. S., Podsakoff, M, P., Ahearne, M., (1998). “Some possible antecedents and consequences of in-role and extra-role salesperson performance”, Journal of Marketing, 62, 87-98.
- Mete, E. S., Sökmen, A., (2017). “Exploring the relationship between job satisfaction and turnover intention among employees in hospitality industry: the moderating role of gender”, International Review of Management and Business Research, Vol.6, Issue.3, 1287-1298.
- Meydan, C. H., Basım, H. N., (2015). “Örgütsel vatandaşlık davranışında kontrol odağı, örgütsel adalet algısı ve örgütsel bağlılığın etkisi”, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:15, Sayı:1, 99-116.
- Meyer, J. P., Allen, N. J., (1991). “A three-component conceptualization of organizational commitment”, Human Resources Management Review, Volume:1, Issue:1, 61-89.
- Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch, L., Topolnytsky, L., (2002). “Affective, continuance, and normative commitment to the organization: a meta-analysis of antecedents, correlates, and consequences”, Journal of Vocational Behavior, 61, 20–52.
- Miner, J. B., (1992). Industrial-organizational psychology, Mcgraw-Hill Inc., Singapore.
- Morrow, P. C., (1983). “Concept redundancy in organizational research: the case of work commitment”, Academy of Management Review, 8(3).
- Mowday, R. T., Porter, L. W., Steers, R. M., (1982). Employee-Organization Linkage, The Pyschology of Commitment, Absenteeism and Turnover, Academic Press.
- O’Reilly, C. A., Chatman, J., (1986), “Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior”, Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
- Organ, D., Konovsky, M., (1989). “Cognitive versus affective determinants of organizational citizenship behavior”, Journal of Applied Psychology, 74(1): 157-164.
- Organ, D. W., Ryan, K., (1995). “A meta-analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior”, Personnel Psychology, Volume:48, Issue:4, 747-1002.
- Paillé, P., Grima, F., (2011). “Citizenship and withdrawal in the workplace: relationship between organizational citizenship behavior, intention to leave current job and intention to leave the organization”, The Journal of Social Psychology, 151(4), 478–493.
- Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., Bachrach, D. G., (2000). “Organizational citizenship behaviors: a critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research”, Journal of Management, Vol.26, No.3, 513-563.
- Schappe, P., (1998). “The influence of job satisfaction, organizational commitment, and fairness perceptions on organizational citizenship behavior”, The Journal of Psychology, 132(3), 277-290.
- Shore, L. M., Martin, H. J., (1989). “Job satisfaction and organizational commitment in relation to work performance and turnover intentions”, Human Relations, Volume:42, Number:7, 625-638.
- Sığrı, Ü., Basım, N., (2006). “İşgörenlerin iş doyumu ile örgütsel bağlılık düzeylerinin analizi: kamu ve özel sektörde karşılaştırmalı bir araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6 (12), 131-154.
- Sipahi, B., Yurtkoru, E. S., Çinko, M., (2008). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi, Beta Yayınları: İstanbul.
- Sökmen, A., Bıyık, Y., (2016). “Örgütsel bağlılık, örgütsel özdeşleşme, kişi-örgüt uyumu ve iş tatmini ilişkisi: bilişim uzmanlarına yönelik bir araştırma”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, Cilt:9, Sayı:2, 221-227.
- Sökmen, A., Ekmekçioğlu, E. B., (2016a). “Algılanan örgütsel desteğin duygusal bağlılıkla ilişkisinde iş tatmininin aracılık rolü: kamu sektöründe bir araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt.8, No.2, 118- 133.
- Sökmen, A., Ekmekçioğlu, E. B., (2016b). “The relationship between organizational justice, organizational commitment and intention to leave: investigating gender difference”, International Journal of Business and Management Invention, Volume 5, Issue 12, 27-31.
- Sökmen, A., Sezgin, A. C., (2017). “İş tatmini ve işten ayrılma niyetinin değerlendirilmesi: otel işletmeleri sınır birim çalışanları üzerine bir araştırma”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Vol.5, Issue.2, 237-250.
- Sökmen, A., Şimşek, T., (2016). “Örgütsel bağlılık, örgütle özdeşleşme, stres ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: bir kamu kurumunda araştırma”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18/3, 606-620.
- Şeşen, H., Basım, N. H., (2012). “Impact of satisfaction and commitment on teachers’ organizational citizenship”, Educational Psychology, Volume:32, Issue:4, 475-491.
- Tekingündüz, S. , Tengilimoğlu, D. (2013). “Hastane çalışanlarının iş tatmini, örgütsel bağlılık ve örgütsel güven düzeylerinin belirlenmesi”, Sayıştay Dergisi, Sayı 91, 77-103.
- Tett, R. P., Meyer, J. P., (1993). “Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: path analyses based on meta-analytic finding”, Personnel Psychology, 46, 259-293.
- Ulutaş, M., (2018). “İş doyumu ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi üzerine bir alan araştırması”, Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 22, 66-77.
- Ülbeği, İ. D., Yalçın, A., (2016). “Örgütsel bağlılık ve iş doyumu ilişkisinin meta analiz yöntemiyle incelenmesi”, Türk Psikoloji Dergisi, 31 (77), 80-98.
- Varol, F., (2017). “Çalışanların örgütsel bağlılık ile iş tatminlerinin işten ayrılma niyetlerine olan etkisi: ilaç sektörü örneği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 200-208.
- Yazıcıoğlu, İ., (2009). “Konaklama işletmelerinde işgörenlerin örgütsel güven duyguları ile iş tatmini ve işten ayrılma niyetleri üzerine bir alan araştırması”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.8, S.30, 235-249.
- Yazıcıoğlu, İ., Sökmen, A., (2007). “Otel işletmelerinin yiyecek-içecek departmanlarında görev yapan işgörenlerin iş tatmin düzeylerinin değerlendirilmesi: Adana’da bir uygulama”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, (18),73-95.
- Yeniçeri, Ö., Demirel, Y., (2011). Yönetimde birey ve örgüt odaklı davranışlar, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
- Yenihan, B., (2014). “Örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişki”, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:4, Sayı:2, 170-178.
| APA | Erdoğdu F, SÖKMEN A (2019). Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. , 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| Chicago | Erdoğdu Fatma Burcu,SÖKMEN Alptekin Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. (2019): 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| MLA | Erdoğdu Fatma Burcu,SÖKMEN Alptekin Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. , 2019, ss.244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| AMA | Erdoğdu F,SÖKMEN A Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. . 2019; 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| Vancouver | Erdoğdu F,SÖKMEN A Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. . 2019; 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| IEEE | Erdoğdu F,SÖKMEN A "Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü." , ss.244 - 264, 2019. 10.21325/jotags.2019.362 |
| ISNAD | Erdoğdu, Fatma Burcu - SÖKMEN, Alptekin. "Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü". (2019), 244-264. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.362 |
| APA | Erdoğdu F, SÖKMEN A (2019). Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(1), 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| Chicago | Erdoğdu Fatma Burcu,SÖKMEN Alptekin Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 7, no.1 (2019): 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| MLA | Erdoğdu Fatma Burcu,SÖKMEN Alptekin Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, vol.7, no.1, 2019, ss.244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| AMA | Erdoğdu F,SÖKMEN A Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2019; 7(1): 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| Vancouver | Erdoğdu F,SÖKMEN A Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2019; 7(1): 244 - 264. 10.21325/jotags.2019.362 |
| IEEE | Erdoğdu F,SÖKMEN A "Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü." Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7, ss.244 - 264, 2019. 10.21325/jotags.2019.362 |
| ISNAD | Erdoğdu, Fatma Burcu - SÖKMEN, Alptekin. "Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü". Journal of Tourism and Gastronomy Studies 7/1 (2019), 244-264. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.362 |
