Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi
Yıl: 2019 Cilt: 49 Sayı: 49 Sayfa Aralığı: 1 - 16 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15285/maruaebd.525250 İndeks Tarihi: 01-04-2021
Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi
Öz: Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının gösterdikleri örgütsel vatandaşlık davranışı algıları üzerindeki etkisini belirlemeyi amaçlayan bu araştırma, ilişkisel tarama modelinde tasarlanmış nicel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemi, Mersin ili dört merkez ilçesinde bulunan 65 lisede görev yapan 357 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla, Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçekleri ile Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma sonuçları; öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık davranışı algı düzeylerinin yüksek olduğunu göstermektedir. Mesleki kıdem değişkeni öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı algısında anlamlı farklılaşmaya neden olurken diğer demografik değişkenler her iki değişkende de anlamlı farklılaşmaya neden olmamıştır. Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık davranışı algıları anlamlı, pozitif yönlü ve orta düzeyde ilişkili bulunmuştur. Örgütsel adalet algısının öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı göstermesinin belirleyicisi olup olmadığını belirlemek için yapılan regresyon analizinde; örgütsel vatandaşlık davranışında açıklanan toplam varyansın %18’inin örgütsel adalet algılarından kaynaklı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: The Effect of Teachers’ Perceptions of Organizational Justice on Organizational Citizenship Behavior
Öz: The purpose of this research is to determine the effect of teachers’ perceptions of organizational justice on the perceptions of organizational citizenship behavior, The model used for the research is relational survey model. The sample of the study consisted of 357 teachers working in the 65 high schools in in four central district of Mersin province. In order to collect the research data, Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior Scales were used with Personal Information Form. In the study; teachers’ perception of organizational justice and organizational citizenship behavior was found to be out high. In terms of vocational seniority, there has been found a meaningful difference in perception of organizational citizenship behavior, other demographic variables did not cause meaningful difference in both variables.There was no statistically significant difference between the two groups with respect to other demographic variables. Teachers’ perceptions of organizational justice and organizational citizenship behavior were found to be meaningful, positively and moderately related. In the regression analysis to determine whether organizational justice perception is a determinant of organizational citizenship behavior; it was concluded that 18% of the total variance explained in the organizational citizenship behavior was related to the perceptions of organizational justice.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Açıkgöz, A. (2009). Okul yöneticilerinin çatışma yönetim stilleri ile öğretmenlerin örgütsel adalet algısı arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
- Alanoğlu, M. (2014). Ortaöğretim kurumlarının örgütsel öğrenme düzeylerinin okul etkililiği ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
- Alizadeh, Z., Darvishi, S., Nazari, K. ve Emami, M.(2012). Antecedents Consequences of Organisational Citizenship Behaivour. Interdiciplinary Journal of Contemporary Research in Business. 3(9) 494-505.
- Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2010). Değerlere göre yönetim ve örgütsel adalet ilişkisinin ortaöğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 16(4), 463-485.
- Babaoğlan, E., & Ertürk, E. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet algısı ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 87-101.
- Baş, G., & Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Educational Administration: Theory and Practice, 17 (1), 29-62.
- Bateman, T. S., & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of Management Journal, 26, 587-595.
- Bobocel, D. R., & Hafer, C. L. (2007). Justice motive theory and the study of justice in work organizations: A conceptual integration. European Psychologist, 12, 283-289.
- Bolak, H., Öztürk, M., & Işık, M. (2017). Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaöğretim kurumlarında örgütsel adalet ve çatışma yönetimi ilişkisi (Denizli örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 69-93.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
- Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure. Journal of Applied Psychology, 86, 386-400.
- Çağlayan, .E. (2014). Öğretim elemanlarının örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Educational Administration: Theory and Practice, 20(4), 421-452.
- Çelik, O. T., & Gürsel, M. (2017). The relationship between elementary school teachers’ perceptions of organizational justice and job satisfaction. Inonu University Journal of the Graduate School of Education, 4 (7) 47-56.
- DiPaola, M. F., & Hoy, W. K. (2005). School organizational citizenship behavior. Retrieved from http:// waynekhoy.com/pdfs/ocb-scale.pdf (Acces: 08.05.2018).
- Eren, E. (2015). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
- Folger, R., & Konovsky, M. A. (1989). Effects of procedural and distributive justice on reactions to pay raise decisions. Academy of Management Journal, 32, 115-130.
- Greenberg, J. (1987). A Taxonomy of Organizational Justice Theories. Academy of Management Review, 12,1, 9-22.
- Greenberg, J. (1990). Organizational justice: yesterday, today and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399-432.
- Hodson, R. (2002). Management citizenship behavior and its consequences. Work and Occupations, 29(1), 64-96. Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: no justice without trust. International
- Journal of Educational Management, 18 (4), 250–259.
- Ismail, H. (2014). Organizational justice and citizenship behavior, the mediating role of trust. International Journal of Human Resource Studies, 5, 1, 86-96. Doi:10.5296/ijhrsv5i1.6757.
- Jafari, P, & Bidaria, S. (2012). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 47, 1815 – 1820.
- Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Lee, U. H., Kim, H. K., & Kim, Y. H. (2013). Determinants of organizational citizenship behavior and its outcome. global business and management research: An International Journal, 5(1), 54-65.
- Loi, R., Yang, J., & Diefendorf, J. M. (2009). Four-factor justice and daily job satisfaction: A multi-level investigation. Journal of Applied Psychology, 94, 770-781.
- Masterson, S. S., Lewis-Mcclear, K., Goldman, B. M., & Taylor, S. M. (2000). Integrating justice and social exchange: The differing effects of fair procedures and treatment on work relationships. Academy of Management Journal, 43, 738–748.
- Mete, Y. A., & Serin, H. (2015). Okul yöneticilerinin babacan liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık ve örgütsel sinizm davranışları arasındaki ilişki. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 147-159.
- Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship?. Journal of Applied Psychology, 76(6), 845-855.
- Moorman, R. H., Organ, D. W., & Niehoff, B. P. (1991). Do fairness perception influence employee citizenship) A report of two studies on the relationship between three dimensions of organizational justice and organizational citizenship behavior. Paper presented at the annual meeting of the Academy of Management, Miami Beach.
- Musringudin, M., Akbar, M, & Karnati, N. (2017). The effect of organizational justice, job satisfaction, and organizational commitment on organizational citizenship behavior (OCB) of the principles. Indonesian Journal of Educational Review, 4(2), 155-165.
- Niehoff, B. P., & Moorman, W. V. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36, 527-556.
- Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: It’s construct clean-up time. Human Performance, 10(2), 85-97.
- Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A meta-analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. Personal Psychology, 48, 775-802.
- Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile üniversite öğrencilerinin bazı demografik özellikleri ve akademik başarıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 117-135.
- Polat, S. (2007. Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri, örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
- Polat, S., & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Educational Administration: Theory and Practice, 54, 307-331.
- Roch, S. G., & Shanock, L. R. (2006). Organizational justice in an exchange framework: Clarifying organizational justice distinctions. Journal of management, 32(2), 299-322.
- Saifi, I. A., & Shahzad, K. (2017). The mediating role of job satisfaction in the relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 11(1), 125-145.
- Sezgin, F. (2005). Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25, 1, 317-339.
- Somech, A., & Drach-Zahavy, A. (2000). Understanding extra-role behavior in schools: the relationships between job satisfaction, sense of efficacy, and teachers’ extra-role behavior. Teaching and Teacher Education, 16, 649-659.
- Sökmen, A., Şahal, S., & Söylemez, M. (2015). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: savunma sektöründe bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4), 66-91.
- Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson
- Tahseen, N., & Akhtar, M. S. (2016). Impact of organizational justice on citizenship behavior: mediating role of faculty trust. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 10 (1), 104-121.
- Taşdan, M., & Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. Eğitim ve Bilim, 33(150), 87-96.
- Terzi, A. R., Dülker, A. P., Altın, F., Çelik, F., Dalkıran, M., Yulcu, N. T., Tekin, S.,& Deniz, Ü. (2017). An analysis of organizational justice and organizational identification relation based on teachers’ perceptions. Universal Journal of Educational Research, 5(3), 488-495, DOI: 10.13189/ujer.2017.050320.
- Tziner, A., & Sharoni, G. (2014). Organizational citizenship behavior, organizational justice, job stress, and work-family conflict: Examination of their interrelationships with respondents from a non – Western culture. Journal of Work and Organizational Psychology, 30, 35-42.
- Van Dyne, L., Graham, J. W. Dienesch, R. M. (1994). Organizational citizenship behavior: Construct redefinition, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 37(4), 765-802.
- Yorulmaz, A., & Çelik, S. (2016). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılık, örgütsel sinizm ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 161-193.
- Yürür, Ş. (2005). Ödüllendirme sistemleri ile örgütsel adalet arasındaki ilişkilerin analizi ve bir uygulama (Yayınlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
| APA | ALANOĞLU M, Demirtaş Z (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. , 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| Chicago | ALANOĞLU Müslim,Demirtaş Zülfü Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. (2019): 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| MLA | ALANOĞLU Müslim,Demirtaş Zülfü Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. , 2019, ss.1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| AMA | ALANOĞLU M,Demirtaş Z Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. . 2019; 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| Vancouver | ALANOĞLU M,Demirtaş Z Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. . 2019; 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| IEEE | ALANOĞLU M,Demirtaş Z "Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi." , ss.1 - 16, 2019. 10.15285/maruaebd.525250 |
| ISNAD | ALANOĞLU, Müslim - Demirtaş, Zülfü. "Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi". (2019), 1-16. https://doi.org/10.15285/maruaebd.525250 |
| APA | ALANOĞLU M, Demirtaş Z (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49(49), 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| Chicago | ALANOĞLU Müslim,Demirtaş Zülfü Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 49, no.49 (2019): 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| MLA | ALANOĞLU Müslim,Demirtaş Zülfü Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, vol.49, no.49, 2019, ss.1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| AMA | ALANOĞLU M,Demirtaş Z Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 2019; 49(49): 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| Vancouver | ALANOĞLU M,Demirtaş Z Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 2019; 49(49): 1 - 16. 10.15285/maruaebd.525250 |
| IEEE | ALANOĞLU M,Demirtaş Z "Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi." Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49, ss.1 - 16, 2019. 10.15285/maruaebd.525250 |
| ISNAD | ALANOĞLU, Müslim - Demirtaş, Zülfü. "Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi". Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 49/49 (2019), 1-16. https://doi.org/10.15285/maruaebd.525250 |
