AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ
Yıl: 2021 Cilt: 11 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 307 - 330 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 08-12-2021
AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ
Öz: Medenî usûl hukuku teorisinde çifte karakterli bir işlem olarak tanımlanan sulh, kabul ve feragat maddi hukuk açısından bir hukuki işlem niteliğinde olduğundan irade bozukluğu sebepleriyle geçersiz hâle gelebilmektedir. Bu işlemler arasındaki sulh, sözleşme niteliğinde olduğundan aynı zamanda aşırı yararlanma hükümlerine de tabidir. Bu sebeple 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’da sulhün irade bozuklukları ve aşırı yararlanma sebebiyle iptal edilebileceği düzenlenmiştir. Öte yandan bir sözleşmede aşırı yararlanmanın mevcut olduğu durumda sömürülen tarafın elindeki imkânlar sadece iptal hakkı ile sınırlı değildir. Sömürülen taraf aynı zamanda edimler arası orantısızlığın giderilmesini de talep edebilir. Böylece her ne kadar HMK m. 315/2 sadece iptal hakkından bahsetmişse de sulhte de edimler arası orantısızlığın giderilmesi söz konusu olabilecektir. Bununla beraber sulhe ilişkin aşırı yararlanmadan kaynaklı taleplerin ileri sürülmesi usûlü, sulhün usûli işlem yönü sebebiyle diğer maddi hukuk sözleşmelerine nazaran kısıtlanmış bulunmaktadır.
Anahtar Kelime: THE EFFECT OF LESION ON THE SETTLEMENT
Öz: The settlement, the acquiescence, and the waive which are defined as the transactions with double nature under civil procedural law theory, are subject to become invalid due to defect of consent considering that these actions have the characteristic of legal transaction from the perspective of material law. As the settlement which is counted among these transactions is an agreement, it is also subject to the provisions of lesion. Consequently, it is provided under the Civil Procedural Law that the settlement is entitled to be cancelled due to defect of consent as well as lesion. Moreover, the opportunities of the exploited party are not restricted to the cancellation right. The exploited party may request the removal of the disproportion between the deeds of the contractual parties. Accordingly, the removal of the disproportion may be alleged for the settlement even though Article 315/2 of CPL simply provides the right to cancel to the exploited party. On the other hand, the manner of the lesion allegation within the settlement is restricted as compared with the remaining material law contracts due to procedural characteristic of the first.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acabey, Beşir, “Aşırı Yararlanma”, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Legal Yayıncılık, İstanbul 2012, s. 109 – 119.
- Akyol Aslan, Leyla, Medeni Usul Hukukunda Davadan Feragat, Yetkin Yayınları, Ankara 2011.
- Ansay, Sabri Şakir, “Sulh”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1944/2, s. 200 – 209
- Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema, Medeni Usul Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
- Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin, Medeni Usul Hukuku, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
- Baysal, Başak, Sözleşmenin Uyarlanması, 4. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2020.
- Buz, Vedat, “Gabin Halinde Edimler Arasındaki Aşırı Oransızlığın Giderilerek Sözleşmenin Ayakta Tutulması”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 1998/4, s. 53 – 82 (Gabin).
- Buz, Vedat, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, Ankara 2005 (Yenilik Doğuran Haklar).
- Büyük, Elif Irmak, Medeni Usul Hukukunda İnşai Dava ve İnşai Hüküm, On İki Levha, İstanbul, 2021.
- Çavdar, Pelin, “İsviçre Borçlar Kanunu 2020 Tasarısı’nda Aşırı Yararlanma ve İrade Sakatlığı Hükümlerinin Düzenlenişi ve Türk Borçlar Kanunu ile Karşılaştırılması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2019/1, s. 434 – 449.
- Elbir, Halit Kemal, “Gabinin Müddeti ve Hükümleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1951/1-2, s. 196 – 206 (Gabinin Müddeti).
- Elbir, Halit Kemal, Türk Pozitif Hukukunda Gabin, İstanbul 1951 (Gabin).
- Engel, Pierre, Traité Des Obligations En Droit Suisse, Stämpfli Verlag, 1997.
- Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
- Ermenek, İbrahim, Medeni Usul Hukukunda Davayı Kabul, Adalet Yayınevi, Ankara 2009.
- Ernst, Wolfgang, Schweizer Obligationenrecht 2020, Entwurf Für Einen Neuen Allgemeinen Teil, Herausgeber: HUGUENIN, Claire/ HILTY, Reto, Schulthess, 2013
- Gül, İbrahim İrade Bozukluğunun Sonucu Olarak İptal Edilebilirlik, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
- İyilikli, Ahmet Cahit, Hukuk Yargılamasında Kesin Hüküm, Yetkin Yayınları, Ankara 2016.
- Kalkan, Burcu, Türk Hukukunda Gabin, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2004.
- Karahasan, M. Reşit, Türk Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 1. Cilt, Beta Yayınları, 2003.
- Karslı, Abdurrahim, Medeni Usul Hukukunda Usuli İşlemler, İstanbul 2001.
- Kocayusufpaşaoğlu, Necip, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, Filiz Kitabevi, İstanbul 2014.
- Koç, Evren, Usuli İşlemlerde İrade Sakatlıkları (Medeni Usul Hukukunda), İstanbul 2010.
- Koltaş, Harika, Sulhte Yargısal Yükümlülük ve Sorumluluk, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2017.
- Kurşat, Zekeriya, Borçlar Hukuku Alanında ile Kavramı, Kazancı, İstanbul 2003
- Kurşun, Ali Suphi, “Aşırı Yararlanma ve Ahlaka Aykırılıkta Taleplerin Yarışması”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016/2, s. 189 – 213.
- Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü C.IV, 6. Bası, Demir Demir, İstanbul 2001.
- Kuru, Baki/Budak, Ali Cem, Tespit Davaları, 2. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2010.
- Nomer, Haluk Nami, “Aşırı Yararlanma (Gabin) Halinde Sömürülen, Kendisine Tanına Haklardan Dilediğini Seçmekte Tamamen Serbest Midir?”, Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan, Der Yayınları, İstanbul 2015, s. 637 – s. 649.
- Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt – 1; 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
- Okumuş, Selmani, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı Yararlanma (Gabin), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2014.
- Önen, Ergun, Medeni Yargılama Hukukunda Sulh, Ankara 1972.
- Özkaya, Erarslan, Aşırı Yararlanma (Gabin) Davaları, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, İstanbul 2015.
- Reverchon-Billot, Morgane, Transaction”, Dalloz Repertoire de Droit Civil, Octobre 2020.
- Sarı, Suat, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Aşırı Yararlanma (Gabin) Hükümlerinde Gerçekleştirdiği Değişiklikler”, Mustafa Dural’a Armağan, İstanbul 2013, s. 1026 – 1041.
- Serozan, Rona, “Karşılıklı Sözleşmelerde Baştan Dayatılmış veya Sonradan Oluşmuş Edimler Arası Dengesizliğin Uyarlama Yoluyla Düzeltilmesi”, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, Beta Yayınları, İstanbul 2000, s. 1013 – 1030.
- Soy, Ayşe, Türk Medeni Yargılama Hukukunda Sulh, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
- Şahan, Seçkin, Medeni Usul Hukukunda Sulh, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
- Tanrıver, Süha, Medeni Usul Hukuku Cilt I, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
- Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
- Tercier, Pierre/Pichonnaz, Pascal/Develioğlu, H. Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2016.
- Thibierge, Louis, “Transaction”, Dalloz Repertoire de Droit Civil, Octobre 2020.
- Ulusan, İlhan, “Maddi Hukuk ve Usul Hukuku Bakımından Sulh Sözleşmesi”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, 1971/7, s. 125 – 203.
- Üstündağ, Saim, Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul 2000.
- Yavuz, Nihat, Borçlar Hukuku El Kitabı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
| APA | KOÇ E (2021). AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. , 307 - 330. |
| Chicago | KOÇ Evren AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. (2021): 307 - 330. |
| MLA | KOÇ Evren AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. , 2021, ss.307 - 330. |
| AMA | KOÇ E AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. . 2021; 307 - 330. |
| Vancouver | KOÇ E AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. . 2021; 307 - 330. |
| IEEE | KOÇ E "AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ." , ss.307 - 330, 2021. |
| ISNAD | KOÇ, Evren. "AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ". (2021), 307-330. |
| APA | KOÇ E (2021). AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ, 11(1), 307 - 330. |
| Chicago | KOÇ Evren AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ 11, no.1 (2021): 307 - 330. |
| MLA | KOÇ Evren AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.11, no.1, 2021, ss.307 - 330. |
| AMA | KOÇ E AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 11(1): 307 - 330. |
| Vancouver | KOÇ E AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 11(1): 307 - 330. |
| IEEE | KOÇ E "AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ." SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ, 11, ss.307 - 330, 2021. |
| ISNAD | KOÇ, Evren. "AŞIRI YARARLANMANIN SULHE ETKİSİ". SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ 11/1 (2021), 307-330. |
