KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME

Yıl: 2021 Cilt: 47 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 541 - 580 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 19-05-2022

KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME

Öz:
Ülkemizde yaygın olarak kullanılan ve her ne kadar kanun koyucu tarafından bir ödeme aracı olarak tasarlansa da adeta bir “kredi aracı olarak” tedavül gören çek, teknolojinin gelişmesi ve ticaretin hızlanmasıyla birlikte ihtiyaçlara cevap veremez hale gelmiştir. İleri düzenlenme tarihli çekler başta olmak üzere, çekin keşide edilmesi, saklanması, devri ve çekten cayma gibi konularda birçok problem yaşanmaktadır. Söz konusu problemlerin tamamının tek bir dokunuşla düzeleceğini beklemek gerçekçi olmasa da elektronik çeklerin hayatımıza girmesi, çözüme yönelik atılacak önemli adımların başında gelecektir. Nitekim ülkemizde de bu alanda önemli gelişmeler yaşanmış ve Ticaret Bakanlığı tarafından “Elektronik Çek ve Bono Kanunu Taslağı” hazırlanmıştır. Alman Maliye Bakanlığı (Das Bundesministerium für Finanzen - BMF) ve Adalet ve Tüketicinin Korunması Bakanlığı (Das Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz) da kambiyo senetlerini modernleştirmek ve hükümetin ticaret alanındaki stratejileriyle uyumlu olarak blockchain teknolojisine ticari hayat içerisinde yer vermek amacıyla, 11/08/2020 tarihinde Alman Elektronik Kıymetli Evrak Kanunu Taslağı’nı (eWpG-E) hazırlamış, söz konusu taslak 16/12/2020 tarihinde son şeklini alarak Alman Hükümeti’nin kanun tasarısı olarak meclise sunulmuştur. Bu tasarıyla birlikte, güvenli, şeffaf, işlevsel, denetim kabiliyeti ve işlevselliği yüksek, ayrıca yatırımcıları koruyan ve finans alanındaki yeniliklere uyum sağlayan bir düzenlemenin hayata geçirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızda öncelikle Alman Maliye Bakanlığı’nın kanun tasarısı değerlendirilmiş, ardından da Türk Hukuku’nun temel prensipleri ışığında bir model önerisinde bulunulmuştur.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ayli, Ali / Yardımcıoğlu, Didem: “Çekte Düzenleme Tarihi ve Önemi” (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı (Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan) Y.2014, s.3195-3239).
  • Bahtiyar, Mehmet: “5941 Sayılı Çek Kanunu Açısından İleri Tarihli Çek” (Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Aralık 2013, s. 47-58).
  • Bärtschi, Harald, Die rechtliche Umsetzung des Bucheffektengesetzes, AJP/PJA 2009, s.1071-1088.
  • Baumbach, Adolf / Hefermehl, Wolfgang, Wechselgesetz und Scheckgesetz, 22.Bası, München 2000.
  • Baytemür, Deniz: Elektronik Kambiyo Senetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, (YÖK Tez No:631855).
  • Beck Online Grosskommentar BGB. (Kısaca: BeckOGK BGB/Yazar).
  • Bozer, Ali / Göle, Celal: Kıymetli Evrak Hukuku, 8.Bası, Ankara 2018.
  • Casper, Matthias, “Elektronische Schuldverschreibung: es ist Zeit für einen grundlegenden gesetzlichen Neustart - Anmerkungen zum Eckpunktepapier des BMJV und des BMF”, BKR 2019, s.209-217.
  • Demirci, Serdar: Türk Hukukunda Elektronik Çeke Doğru, Dünü ve Bugünüyle “Çek” (Ankara Barosu Dergisi, Y.2020, C.78 , S.3, s.1-47).
  • Domaniç, Hayri: Karşılıksız Çek, İstanbul 1975.
  • Ebenroth, Carsten / Boujong, Karlheinz / Joost, Detlev / Strohn, Lutz, Handelsgesetzbuch, 3. Bası 2015.
  • Erdem, Nuri: Kambiyo Senetlerinde Senet Metninde Değişiklikler (Tahrifat), İstanbul 2008.
  • Erturgut, Mine: Medeni Usul Hukukunda Elektronik İmzalı Belgelerin Delil Niteliği, Ankara 2004.
  • Gençtürk, Muharrem: “Çek Kanunu'nda Düzenlenen Yeni Sisteme Göre İleri Tarihli Çekler Üzerine Bir Değerlendirme” (EÜHFD, C.XV, S.1-2, Y.2011, s.119-159).
  • Heppekausen, Ulf, “Blockchain, Wertpapierprospektrecht und das übrige Aufsichtsrecht - Keineswegs kann neue Technik das geltende Recht ersetzen”, BKR 2020, s.10-18.
  • Karabıyık, Ayşegül: “Alternatif Ödeme Aracı Olarak: Elektronik Çek Sistemi (E-Çek) – 1” (Muhasebe ve Finansman Dergisi, Y.2008, S.38, s. 80 – 94. (Kısaca: Çek-1)).
  • Karabıyık, Ayşegül: “Alternatif Ödeme Aracı Olarak: Elektronik Çek Sistemi (E-Çek) – 2” (Muhasebe ve Finansman Dergisi, Y.2008, S.39, s.155 – 166. (Kısaca: Çek-2)).
  • Kayar, İsmail: Ticaret Hukuku, 5.Bası, İstanbul 2018.
  • Kayıhan, Şaban: Kıymetli Evrak Hukuku, 7.Bası, Ankara 2020.
  • Kendigelen, Abuzer: Çek Hukuku, 5.Bası, İstanbul 2019.
  • Kumpan, Christoph, Die Regulierung außerbörslicher Wertpapierhandelssysteme im deutschen, europäischen und USamerikanischen Recht, Berlin 2006.
  • Langenbucher, Katja / Bliesener, Dirk / Spindler, Gerald, Bankrechts- Kommentar, 2. Bası 2016. (Kısaca: Yazar, içinde: Langenbucher/ Bliesener/Spindler).
  • Lehmann, Matthias, “Zeitenwende im Wertpapierrecht - Der Referentenentwurf für ein Gesetz über elektronische Wertpapiere (eWpG)”, BKR 2020, s.431-438.
  • Meier-Hayoz, Arthur / von der Crone, Hans Caspar, Wertpapierrecht, 2.Bası, 2000.
  • Münchener Kommentar zum HGB, 4. Bası, Münih 2019. (Kısaca: Yazar, içinde: MüKoHGB).
  • Narbay, Şafak: “Çekte İbraz Sürelerinin Belirlenmesinde Ölçü Alınan “Yer” Kavramına “De Lege Lata” ve “De Lege Ferenda” Çözüm Önerileri”, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’e Armağan, C.1, İstanbul 2003, s.793-821.
  • Öztan, Fırat: Kıymetli Evrak Hukuku, 21.Bası, Ankara 2017.
  • Paslı, Ali: “Sahte ve Tahrif Edilmiş Çek”, İstanbul Barosu Dergisi, C.74, S.7-8-9, Y.2000, s.635-672.
  • Paulus, David, “Was ist eigentlich … eine Blockchain?”, JuS 2019, s.1049-1050.
  • Poroy, Reha: “Fransız Çek Hukukunda Son Gelişmeler” (Batider 1981, C.11, S.2, s.9-32).
  • Preuße, Thomas / Wöckener, Karsten / Gillenkirch, Daniel, “Der Gesetzesentwurf zur Einführung elektronischer Wertpapiere”, BKR 2020, s.551-559.
  • Pulaşlı, Hasan, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 7.Bası, Ankara 2019.
  • Reisoğlu, Seza: Çek Hukuku, Ankara 2011. (Kısaca: Çek Hukuku).
  • Reisoğlu, Seza: Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Çek, Tıpkı Basım, Evrim Basım, İstanbul 1989. (Kısaca: Bankacılık Uygulamasında Çek).
  • Saive, David, “Blockchain-Traditionspapiere” Transportrecht (TranspR) 2018, s.234-238. (Kısaca: TranspR).
  • Saive, David, “Einführung elektronischer Wertpapiere”, ZRP 2020, s.219-222. (Kısaca: ZRP 2020).
  • Saive, David, Das elektronische Konnossement - Umsetzung der Anforderungen aus § 516 Abs. 2 HGB durch funktionsäquivalente Blockchain-Token, Mohr Siebeck 2020. (Kısaca: Das elektronische Konnossement).
  • Schrey, Joachim / Thalhofer, Thomas, “Rechtliche Aspekte der Blockchain”, NJW 2017, s.1431-1436.
  • Staudinger/Marburger, Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, de Gruyter 2015.
  • Şenocak, Zarife: “Dijital İmza ve Dijital İmzanın Borçlar Kanunu Hükümleri Açısından Ele Alınması” (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.2001, C.50, S.2, s.97-135).
  • Teoman, Ömer: “Çekte İbraz Süresinin Hesaplanmasında Keşide Gününün Önemi”, Prof.Dr.Reha Poroy’a Armağan, İstanbul 1995, s.426-435. (Otuz Yıl Ticaret Hukuku – Tüm Makalelerim, Cilt II, 1982-2001, İstanbul 2001, s.309-317).
  • Turanboy, Asuman: 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununa 4487 Sayılı Kanunla Eklenen 10/A Maddesine Göre Kaydî Değer Düzenlemesi (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.1999, C.48 , S.1, s.39-55. (Kısaca: Kaydi Değer))
  • Turanboy, Asuman: Varakasız Kıymetli Evrak, Ankara 1998. (Kısaca: Varakasız)
  • Tüzemen Atik, Ebru: Açık Kambiyo Senetleri, 2.Bası, Ankara 2019.
  • Ulusoy, Yasin: “Beyaza İmza” (Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi (Yeni Adıyla: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi), Y.2004, C.VIII, S.3-4, s.471-499).
  • Ülgen, Hüseyin / Helvacı, Mehmet / Kaya, Arslan / Nomer Ertan, Füsun: Kıymetli Evrak Hukuku, 12.Bası, İstanbul 2019.
  • Zöllner, Wolfgang, “Die Zurückdrängung des Verkörperungselements bei den Wertpapieren”, Festschrift Fritz Baur, Tübingen 1974.
  • (Kısaca: Yazar, FS Fritz Baur).Schrey, Joachim / Thalhofer, Thomas, “Rechtliche Aspekte der Blockchain”, NJW 2017, s.1431-1436.
  • Staudinger/Marburger, Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, de Gruyter 2015.
  • Şenocak, Zarife: “Dijital İmza ve Dijital İmzanın Borçlar Kanunu Hükümleri Açısından Ele Alınması” (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.2001, C.50, S.2, s.97-135).
  • Teoman, Ömer: “Çekte İbraz Süresinin Hesaplanmasında Keşide Gününün Önemi”, Prof.Dr.Reha Poroy’a Armağan, İstanbul 1995, s.426-435. (Otuz Yıl Ticaret Hukuku – Tüm Makalelerim, Cilt II, 1982-2001, İstanbul 2001, s.309-317).
  • Turanboy, Asuman: 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununa 4487 Sayılı Kanunla Eklenen 10/A Maddesine Göre Kaydî Değer Düzenlemesi (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.1999, C.48 , S.1, s.39-55. (Kısaca: Kaydi Değer))
  • Turanboy, Asuman: Varakasız Kıymetli Evrak, Ankara 1998. (Kısaca: Varakasız)
  • Tüzemen Atik, Ebru: Açık Kambiyo Senetleri, 2.Bası, Ankara 2019.
  • Ulusoy, Yasin: “Beyaza İmza” (Atatürk Üniversitesi Erzincan
  • Hukuk Fakültesi Dergisi (Yeni Adıyla: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi), Y.2004, C.VIII, S.3-4, s.471-499).
  • Ülgen, Hüseyin / Helvacı, Mehmet / Kaya, Arslan / Nomer Ertan, Füsun: Kıymetli Evrak Hukuku, 12.Bası, İstanbul 2019.
  • Zöllner, Wolfgang, “Die Zurückdrängung des Verkörperungselements bei den Wertpapieren”, Festschrift Fritz Baur, Tübingen 1974.
  • (Kısaca: Yazar, FS Fritz Baur).Schrey, Joachim / Thalhofer, Thomas, “Rechtliche Aspekte der Blockchain”, NJW 2017, s.1431-1436.
  • Staudinger/Marburger, Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, de Gruyter 2015.
  • Şenocak, Zarife: “Dijital İmza ve Dijital İmzanın Borçlar Kanunu Hükümleri Açısından Ele Alınması” (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.2001, C.50, S.2, s.97-135).
  • Teoman, Ömer: “Çekte İbraz Süresinin Hesaplanmasında Keşide Gününün Önemi”, Prof.Dr.Reha Poroy’a Armağan, İstanbul 1995, s.426-435. (Otuz Yıl Ticaret Hukuku – Tüm Makalelerim, Cilt II, 1982-2001, İstanbul 2001, s.309-317).
  • Turanboy, Asuman: 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununa 4487 Sayılı Kanunla Eklenen 10/A Maddesine Göre Kaydî Değer Düzenlemesi (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.1999, C.48 , S.1, s.39-55. (Kısaca: Kaydi Değer))
  • Turanboy, Asuman: Varakasız Kıymetli Evrak, Ankara 1998. (Kısaca: Varakasız)
  • Tüzemen Atik, Ebru: Açık Kambiyo Senetleri, 2.Bası, Ankara 2019.
  • Ulusoy, Yasin: “Beyaza İmza” (Atatürk Üniversitesi Erzincan
  • Hukuk Fakültesi Dergisi (Yeni Adıyla: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
  • Hukuk Fakültesi Dergisi), Y.2004, C.VIII, S.3-4, s.471-499).
  • Ülgen, Hüseyin / Helvacı, Mehmet / Kaya, Arslan / Nomer Ertan,
  • Füsun: Kıymetli Evrak Hukuku, 12.Bası, İstanbul 2019.
  • Zöllner, Wolfgang, “Die Zurückdrängung des Verkörperungselements bei den Wertpapieren”, Festschrift Fritz Baur, Tübingen 1974. (Kısaca: Yazar, FS Fritz Baur).
APA Atakan M (2021). KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. , 541 - 580.
Chicago Atakan Murat Can KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. (2021): 541 - 580.
MLA Atakan Murat Can KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. , 2021, ss.541 - 580.
AMA Atakan M KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. . 2021; 541 - 580.
Vancouver Atakan M KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. . 2021; 541 - 580.
IEEE Atakan M "KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME." , ss.541 - 580, 2021.
ISNAD Atakan, Murat Can. "KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME". (2021), 541-580.
APA Atakan M (2021). KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. Yargıtay Dergisi, 47(2), 541 - 580.
Chicago Atakan Murat Can KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. Yargıtay Dergisi 47, no.2 (2021): 541 - 580.
MLA Atakan Murat Can KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. Yargıtay Dergisi, vol.47, no.2, 2021, ss.541 - 580.
AMA Atakan M KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. Yargıtay Dergisi. 2021; 47(2): 541 - 580.
Vancouver Atakan M KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME. Yargıtay Dergisi. 2021; 47(2): 541 - 580.
IEEE Atakan M "KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME." Yargıtay Dergisi, 47, ss.541 - 580, 2021.
ISNAD Atakan, Murat Can. "KIYMETLİ EVRAK HUKUKU’NDA YENİ BİR ÖNERİ: ELEKTRONİK ÇEK. ALMAN ELEKTRONİK KIYMETLİ EVRAK KANUNU TASARISI (EWPG-E) IŞIĞINDA BİR İNCELEME". Yargıtay Dergisi 47/2 (2021), 541-580.