SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU
Yıl: 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 880 - 895 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.24315/tred.943021 İndeks Tarihi: 05-09-2022
SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU
Öz: Sağlık konusu tıbbın konusu gibi görünse de sosyal bilimlerin de incelediği konular arasında yer almaktadır. Çünkü sağlık; toplumsal ve bireysel hayatın en önemli olgusudur. Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler ders kitaplarında sağlık ile ilgili içeriklere yer verilme durumunun incelenerek tespit edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda, 2019- 2020 eğitim-öğretim yılında kullanılan 4, 5, 6, ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programı veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Verilerin analizinde doküman ve betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Ders kitaplarında sağlık ile ilgili içerik ve temalar belirlenerek, öğrenme alanlarına göre analiz edilerek tablolar halinde düzenlenmiştir. Sonuç olarak her sınıf düzeyinde sağlık ile ilgili içeriklere rastlanmıştır fakat konuların öğrenme alanları ve sınıf düzeylerine göre eşit dağılmadığı, özellikle 7. sınıf düzeyinde daha az yer verildiği görülmüştür. Bu durum özellikle günümüzde yaşanan sağlık sorunları ve Covid-19 pandemi süreci de göz önünde bulundurularak, toplumsal hayata hazırlayan bir ders olma özelliği ile sosyal bilgilerde sağlık ile ilgili içerik ve konuların daha fazla yer verilme durumunun gerekliliğini ortaya çıkartmaktadır.
Anahtar Kelime: THE INCLUSION OF HEALTH RELATED TOPICS IN SOCIAL STUDIES TEXTBOOKS
Öz: Health is primarily the subject of medicine, nevertheless it is also studied by other disciplines including inter alia social sciences. As a reason, health is the most important phenomenon of both individual and social life. Accordingly, the objective of this study is to investigate and assess the healthrelated content in social studies textbooks. In line with the objective of the study, social studies textbooks published by Ministry of National Education of Republic of Turkey to be taught in the 4th grade of elementary schools and in the 5th, 6th and 7th grades of the middle schools as well as the respective social studies curricula used in the 2019-2020 academic year were used as the data source. Documentary and descriptive analyses were used in the analysis of the research data. Health-related content and themes in the textbooks were determined, analyzed according to learning fields (theme) and arranged in tables. In conclusion, it was determined that health-related content is included in the teaching materials of all four grade levels analyzed within the scope of this study. It was also determined however that the health-related content was not evenly distributed according to learning fields and grade levels, and that there was less health-related content in teaching materials of 7th grade compared to other grade levels. These findings indicate that it is necessary to include more health-related content in social studies courses, taking into consideration that social studies course aim to prepare the students for social life and given the health problems experienced today and the ongoing COVID-19 pandemic process
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abide, Ö. F. & Gelişli, Y. (2020). Sosyal Bilgiler ders kitaplarının ve öğretim programlarının çocukların güvenli internet kullanımları açısından incelenmesi. JRES, 7 (1), 248-269.
- Aktın, K. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında okul dışı öğrenme ortamları ve bu ortamlarda kazandırılabilecek beceriler. International Social Sciences Studies Journal, 6 (64), 2505-2522.
- Alu, A. (2017). Sağlığın temel kavramları. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1 (2), 32-41.
- Aytaç, Ö. & Kurtdaş, M. Ç. (2015). Hastalığın toplumsal kökenleri ve sağlık sosyolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25 (1), 231-250.
- Balcı, A. (2020). COVID-19 özelinde salgınların eğitime etkileri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3 (3), 75-85.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 368-388.
- Baş, K. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sanat kavramının ve sanat içerikli konuların yeri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14 (31), 668-691.
- Bröder, J., Okan, O. & Bauer, U. (2017). Health literacy in childhood and youth: a systematic review of definitions and models. BMC Public Health, 17 (361), 2-25.
- Çınar, S, Ay, A. & Boztepe, H. (2018). Çocuk sağlığı ve sağlık okuryazarlığı. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 14 (2), 25-39.
- Çoban, T. & Özcebe (2019). Çocuklarda sağlığın geliştirilmesinde sağlık okulyazalılığının rolü. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 17 (3), 337-349.
- Demirkaya Gedik, H. (2008). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konular. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (1), 117-134.
- Dere, İ. & Uçar, A. (2020). Küresel bağlantılar öğrenme alanının sosyal bilgiler ders kitaplarına yansımalarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34 (2),212-240.
- Gömleksiz, M. N. & Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının toplumsal ihtiyaçları karşılama düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim, 190, 145-166.
- Gülersoy, A.E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2 (1), 8-26.
- Güngör, S. & Erdem, R. (2019). Sağlıklı yaşam sendromuna dair kavramsal bir inceleme. G.Ü. İslahiye İİBF Uluslararası E-Dergi, 3 (3), 121-131.
- Güzel, D. & Şimşek, A. (2012). Milli Eğitim Şûralarında ders kitapları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 172-216.
- Hagell, A., Rigby, E. & Perrow, F. (2015). Promoting health literacy in secondary schools: A review. British Journal of School Nursing, 10 (2), 82-87.
- İnel, Y. & Urhan, E. (2018). Model analizi etkinliği: Ortaokul öğrencileri hangi değerleri, kimden öğreniyor? Gelecek Vizyonlar Dergisi, 2 (1), 44- 51.
- Jourdan, D. (2011). Health education in schools: The challenge of teacher training. Saint Denis: Inpes.
- Kaya, E. (2020). Hayat bilgisi, sosyal bilgiler ve fen bilgisi derslerinin temeli: Toplu öğretim sistemi. Ankara: Pegem Akademi.
- Kaymakçı, S. (2012) Sosyal bilgiler programında ilişkilendirmeler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (2), 273-304.
- Kılcan, B., Seyhan, O. & Güneş, G. (2020). Sağlık okuryazarlığı ve sosyal bilgiler. R. Turan ve H. Akdağ (Ed.) Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar- IV (s. 204-225). Ankara: Pegem Akademi.
- Kickbusch, I.S. (2001). Healty literacy: Addressing the health and education divide. Health Promotion International, 16 (3), 289-298.
- Kurtdaş, M. (2016). “Sağlıklı yaşam!” Sloganı etrafında şekillenen yeni tüketim biçimleri. Sosyolojik Düşün, 1 (1), 1- 10.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (6. ve 7. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2013). İlköğretim 4 sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: MEB.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. snıflar). Ankara: MEB.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2019a). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 6 ders kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2019b). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 7 ders kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf (Erişim Tarihi:20/04/2021)
- Öztürk, T. & Veziroğlu, K. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel olayların durumu. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 180-193.
- Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
- Pelitoğlu, F., Çıldır Pelitoğlu, F. & Özgür, S. (2013). İlköğretim öğrencileri için sağlık tutum ölçeği geliştirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7 (1), 32-56.
- Sağlam, M., Vural, L. & Akdeniz, C. (2011). Küreselleşmenin Türkiye’deki ilköğretim sosyal bilgiler ve ders kitaplarında görülen yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (35), 01-15. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70238 (Erişim Tarihi:20/04/2021)
- Sönmez, S. (2015). Ortaöğretimde sağlık okuryazarlığı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Sönmez, S. & Bilir Seyhan, G. (2016). MEB 2013 okul öncesi eğitim programının sağlık kavramı açısından incelenmesi. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7 (1), 146-174.
- Şanlı, C. (2020). The analysis of spatial thinking skills in the questions included within social sciences coursebooks. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 118-132.
- Şahin, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu sosyal bilgiler 5 ders kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık.
- Şahin, İ. & Özata, E. (2009). Türkiye'deki sağlık eğitiminin Finlandiya, Amerika (New Jersey ve Massachusetts), Kanada (Saskatchewan) sağlık eğitimleriyle karşılaştırılması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 606-623.
- Taşkın, A. & Memişoğlu, H. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konulara yer verilme durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27 (2), 599-610.
- Turan, R. (2018). 2017 İlkokul ve ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı üzerine genel bir değerlendirme. Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 295-328.
- Türk Dil Kurumu-TDK (2021). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi:15/04/2021)
- Tüysüz, S. (2019). İlkokul sosyal bilgiler 4 ders kitabı. Ankara: Tuna Matbaacılık.
- Wach, E. (2013). Learning about qualitatice documet analysis. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%2013%20QDA%2 0FINAL2.pdf?sequence=4. (Erişim Tarihi. 05/04/2201)
- Winkelman TN, Caldwell MT, Bertram B, & Davis, M.M. (2016). Promoting health literacy for children and adolescents. Pediatrics. 138 (6), 1-3.
- World Health Organization (1946) “Constitution of the World Health Organization”. https://www.who.int/about/whowe-are/constitution (Erişim Tarihi:10/04/2021)
- World Health Organization (2012). Health education: Theoretical concepts, effective strategies and core competencies. WHO Regional Office for the Eastern Mediterranean. https://apps.who.int/iris/handle/10665/119953 (Erişim Tarihi:31/03/2021)
- Yapıcı, M. (2004). İlköğretim 1. kademe ders kitaplarının öğrenci düzeyine uygunluğu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 121-130.
- Yıldırım, A. & Şimşek, Y. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
- Yılmazel, G. & Çetinkaya, F. (2016). Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Prev Med Bull, 15 (1), 69-74.
APA | USTAOGLU ÇELIK A, Kozaner Yenigül Ç (2022). SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. , 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
Chicago | USTAOGLU ÇELIK AYDAN,Kozaner Yenigül Çiğdem SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. (2022): 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
MLA | USTAOGLU ÇELIK AYDAN,Kozaner Yenigül Çiğdem SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. , 2022, ss.880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
AMA | USTAOGLU ÇELIK A,Kozaner Yenigül Ç SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. . 2022; 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
Vancouver | USTAOGLU ÇELIK A,Kozaner Yenigül Ç SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. . 2022; 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
IEEE | USTAOGLU ÇELIK A,Kozaner Yenigül Ç "SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU." , ss.880 - 895, 2022. 10.24315/tred.943021 |
ISNAD | USTAOGLU ÇELIK, AYDAN - Kozaner Yenigül, Çiğdem. "SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU". (2022), 880-895. https://doi.org/10.24315/tred.943021 |
APA | USTAOGLU ÇELIK A, Kozaner Yenigül Ç (2022). SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
Chicago | USTAOGLU ÇELIK AYDAN,Kozaner Yenigül Çiğdem SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. Trakya Eğitim Dergisi 12, no.2 (2022): 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
MLA | USTAOGLU ÇELIK AYDAN,Kozaner Yenigül Çiğdem SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. Trakya Eğitim Dergisi, vol.12, no.2, 2022, ss.880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
AMA | USTAOGLU ÇELIK A,Kozaner Yenigül Ç SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. Trakya Eğitim Dergisi. 2022; 12(2): 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
Vancouver | USTAOGLU ÇELIK A,Kozaner Yenigül Ç SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU. Trakya Eğitim Dergisi. 2022; 12(2): 880 - 895. 10.24315/tred.943021 |
IEEE | USTAOGLU ÇELIK A,Kozaner Yenigül Ç "SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU." Trakya Eğitim Dergisi, 12, ss.880 - 895, 2022. 10.24315/tred.943021 |
ISNAD | USTAOGLU ÇELIK, AYDAN - Kozaner Yenigül, Çiğdem. "SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU". Trakya Eğitim Dergisi 12/2 (2022), 880-895. https://doi.org/10.24315/tred.943021 |