Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler
Yıl: 2023 Cilt: 32 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 81 - 92 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17942/sted.1063601 İndeks Tarihi: 12-06-2023
Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler
Öz: Amaç: Bu çalışma yaşlılarda ölüm kaygısı ile hastalık özellikleri, yalnızlık ve sosyal destek arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı olan çalışma Çanakkale’de Mayıs-Eylül 2019 tarihleri arasında 170 yaşlı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Anket Formu, Ölüm Kaygısı Ölçeği, Yaşlılar İçin Yalnızlık Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler SPSS 21.00 paket programına aktarılmış ve istatistik değerlendirmede ortalama, yüzdelik dağılım, ANOVA, t testi, Kruskal Wallis testi ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan yaşlıların yaş ortalaması 73.80±6.80 bulunmuştur. Katılımcıların %52.40’ı kadın, %47.60’ı erkektir. Yaşlıların %39.04’ünün ölüm kaygısı düzeyi yüksek olarak belirlenmiştir. Yaşlılardaölüm kaygısı ile sosyal yalnızlık (r=0.28, p<0.01) ve duygusal yalnızlık (r=0.24, p<0.01) arasında pozitif yönde zayıf düzeyde korelasyon olduğu belirlenmiştir. Ölüm kaygısı ile çok boyutlu algılanan sosyal destek (r=-0.25, p<0.01), özel bir insan desteği (r=-0.21, p<0.01), aile desteği (r=-0.24, p<0.01) ve arkadaş desteği (r=-0.18, p<0.01) arasında negatif yönlü düşük korelasyon olduğu bulunmuştur. Sonuçlar: Yaşlılarda ölüm kaygısının bazı hastalıklara göre farklılık gösterdiği, yalnızlık ve sosyal destek ile ilişkili olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: Relationships Between Death Anxiety and Disease Features, Lonely and Social Support in the Elderly
Öz: Aim: This study was conducted to determine the relationship between death anxiety and disease characteristics, loneliness and social support in elders. Methods: This descriptive study was carried out with 170 elders in Çanakkale between May - September 2019. The data was obtained using Survey Form, Death Anxiety Scale, Loneliness Scale for Elderly, and Multidimensional Scale of Perceived Social Support. The data was assessed by using SPSS 21 program and mean, percentages, ANOVA, t test, Kruskal Wallis, Pearson correlation analysis have been used. Results: The average age of the elders participating in the study was 73.80±6.80 years. 52.40% of the participants were women and 47.60% were man. In the study 39.04% of elders’ death anxiety results has been found as high level. It was determined that there was a weak positive correlation between death anxiety and social loneliness (r=0.28, p<0.01) and emotional loneliness in the elders (r=0.24, p<0.01). Multidimensional perceived social support with death anxiety (r=-0.25, p<0.01), special human support (r=-0.21, p<0.01), family support (r=-0.24, p<0.01) and friend support (r=-0.18, p<0.01) low negative correlation was found between death anxiety. Conclusion: It has been found that death anxiety in the elders differed according to some diseases and wa associated with loneliness and social support.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Şahin S, Tosun Taşar P, Baybaş BK, Özgür Ö, Tenli E, Ülgen M, Tufan İ, Şenuzun Aykar F, Akçiçek F. Kapsamlı Geriatrik Değerlendirmede İnterdisipliner ve Multidisipliner Ekip Kavramları. 1. Baskı. Yavuz BB, editör. Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. p.8-11.
- 2. Höbek-Akarsu ÜR, Kuş B, Doğan A, Rathfisch G. Yaşlı kadınlarda sık görülen sağlık sorunları ve hemşirelik yaklaşımı. İçinde: Yaşlılık ve Kadın Sağlığı, Büyükkayacı Duman N, editör. 1. Baskı. Ankara; 2019. s.1-7.
- 3. Eyüboğlu E, Şişli Z, Kartal M. Yaşam döngüsünde yaşlılığın psikolojik boyutu. Turkish Family Physician. 2012;3(1):18-22.
- 4. Yelboğa N. Death anxiety in the old age. Journal of Current Researches on Health Sector. 2017;7(2):53-68. doi: 10.26579/ jocrehes_7.2.5.
- 5. Çınar M. Tanrı’ya bağlanma tarzı ve ölüm kaygısı ilişkisi üzerine bir araştırma. İlahiyat Tetkikleri Dergisi. 2016;1(45):313-38.
- 6. Keser Özcan N. Ölüm ve ölümü yaklaşan bireyin bakımı.Temel Hemşirelik Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar içinde. Akça Ay F, editör. 1. Baskı. İstanbul. İstanbul Medikal Yayıncılık; 2008. s.119-25.
- 7. Erciş A, Kotan G, Türk B. Ölüm kaygısının tüketici tutumları üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.2016;1(23):117-34.
- 8. Cicirelli VG. Fear of death in older adults: Predictions from terror management theory. Journal of Gerontology. 2002; 4:358–66.
- 9. Kula T, Erden M. Varoluşsal kaygı ve din. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 2017:17(2):21-41
- 10. Cengiz Z, Yıldırım H, Gürdap Z. Yaşamın anlamlandırılması ve ölüm kaygısı. Van Tıp Dergisi. 2021;28(3): 348-53. DOI: 10.5505/ vtd.2021. 43650.
- 11. Arpacı F, Avdaş E, Doğruöz Ö, Sarıdoğan T. Yaşlılarda ölüm kaygısının incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2011;1(2):53-66.
- 12. Öztürk MO, Uluşahin A. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. 1. Baskı. İstanbul. Nobel Tıp Kitapları; 201. s.103-7.
- 13. Magrebi KT, Akçay S. Huzurevinde kalan yaşlıların ölüm kaygısı ve ölüme ilişkin depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2020; 19(76):2100-18. DOI:10.17755/ esosder.631336
- 14. Softa KH, Uçukoğlu H, Karaahmetoğlu UG, Esen D. Yaşlılarda ölüm kaygısı düzeyini etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2011;1(2):67-79.
- 15. Kuru N, Zorba BP, Emiroğlı ON. The preliminary effects of laugh tertherapy on loneliness and death anxiety among older adults living in nursing homes: A pilot study international congress on multidisciplinary approach to elderly health and care. International Journal Older People Nursing. 2018;13(4).
- 16. Tufan İ, Kılavuz A, Özgür Ö, Ayan S, Yaşar GF, Engin B. Türkiye’de gerontoloji atlası: Yaşlı yoksulluğu ve yalnızlık üzerine bulgular. Geriatrik Bilimler Dergisi. 2019;2(1):1-7. doi: 10.13140/RG.2.2.14441.54887.
- 17. Akgül H, Yeşilyaprak B. Yalnızlığı azaltma psiko-eğitim programının yaşlıların yalnızlık düzeyine etkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 2018;8(14):11-52. doi: 10.26466/opus.401331.
- 18. Kim KB, Choi YJ. Effects of family support, age is mexperience, loneliness and powerlessness on death anxiety in elders. Korean J Adult Nursing. 2014;26(5):584-91.
- 19. Ron P. Depression, homelessness and suicidal idea tionamongthe elderly: A comparis on between men and women living in nursing homes and in the community. Journal Gerontol Social Work. 2004;2(3):97-116. doi: 10.7475/kjan.2014.26.5.584.
- 20. Örsal Ö, Yenilmez Ç, Çelik N, Işıklı B. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda ölüm anksiyetesi ve sosyal destek arasındaki ilişki. Turkish Journal of Geriatrics. 2012;15(3):332-8.
- 21. Aras A, Tel H. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastalarda algılanan sosyal destek ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Türk Toraks Dergisi. 2009; 10:63-80.
- 22. Özvurmaz S. Yaşlı bireylerin yalnızlık düzeyleri ve sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2018;2(3):118-25.
- 23. Polat Ü, Kahraman B. Yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki. Fırat Tıp Dergisi.2013;18(4):213-8.
- 24. Kızılkaya M, Koştu N. Yaşlılıkta ölüm kavramı ve hemşirelik yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2006;9(4):69-74.
- 25. Akça F, Köse İA. Ölüm Kaygısı Ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Klinik Psikiyatri. 2008;11:7-16.
- 26. Akgül H, Yeşilyaprak, B. Yaşlılar İçin Yalnızlık Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlaması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2015;8(1):34-45.
- 27. Eker D. ve Arkar H. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1995;10(34):45-55.
- 28. Köklü N, Büyüköztürk Ş, Coklu Ö. Sosyal Bilimler İçin İstatistik. 22. Baskı. Ankara. Pegem Akademi Yayıncılık; 2006. s. 97-9.
- 29. Sinoff, G. Thanatophobia (deathanxiety) in the elderly: The problem of the child’s in ability to assess their own parent’s. Death Anxiety State. 2017;4(11).
- 30. Özen D. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda ölüm kaygısının günlük yaşam işlevlerine etkisi. 2008, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 77 sayfa İstanbul, (Yrd. Doç. Dr. ÖZLEM IŞIL).
- 31. Öztürk Z, Karakuş G, Tamam L. Yaşlı Bireylerde Ölüm Kaygısı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2011;12(1):37-43.
- 32. Fortner BV, Neimeyer RA. Death anxiety in older adults: A quantitative review. Death Study 1999;23:387-411.
- 33. Kubat Bakır G, Akın S. Yaşlılıkta kronik hastalıkların yönetimi ile ilişkili faktörler. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2019; 29(2):17-25. doi: 10.5543/tkda.2017.67909.
- 34. Yalçın A. Yaşlıda Hastaneye Yatışların Epidemiyolojisi ve Maliyeti. Naharcı Mİ, editör. Yaşlının Hastanedeki Serüveni. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019: s.1-6.
- 35. Tel Aydın H, Tok Yıldız F, Karagözoğlu Ş, Özden D. Hastaların bakış açısıyla kronik obstrüktif akciğer hastalığı ile yaşamak: Fenomenolojik çalışma. İ.Ü.F.N. Hemşirelik Dergisi. 2012;20(3): 177-83.
- 36. Toğluk S. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerde ölüm anksiyetesinin psikososyal uyum üzerine etkisi. 2017, Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 96 sayfa, Gaziantep (Yrd. Doç. Dr. Döndü ÇUHADAR).
- 37. Neimeyer RA, Wittkowski J, Moserç RP. Psychological research on death attitudes: An over view and evaluation. Death Studies. 2004; 28:309-40. doi: 10.1080/07481180490432324.
- 38. Abdel-Khalek MA, Kuwait A. Death anxiety in clinical and non-clinicalgroup. Death Studies. 2005; 29:251-9. doi: 10.1080/07481180590916371.
- 39. Öngider N, Eyüboğlu ÖS. Depresyon tanısı almış hastalarda ölüm kaygısının araştırılması. Klinik Psikiyatri.2013;16(1):34-46. 40. Pinson MW. Effect of loneliness on older adult’s death anxiety. North Texas; 2010.
- 41. Tagaya A, Okuno S, Tamura M, Davis AJ. Social support and end–of-life issues for small town Japanese elderly. Nursing and Health Sciences. 2000;2(3):131-7. doi: 10.1046/j.1442-2018.2000.00049.x
- 42. Çevik AR, Adıbelli D, Erdem N, Kırağ N, Aktaş B, Karadakovan A. Huzurevinde kalan yaşlılarda yalnızlık ve algılanan sosyal destek ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;21(1):33-41.
| APA | Gündoğan S, babacan gümüş a (2023). Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. , 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| Chicago | Gündoğan Serpil,babacan gümüş aysun Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. (2023): 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| MLA | Gündoğan Serpil,babacan gümüş aysun Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. , 2023, ss.81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| AMA | Gündoğan S,babacan gümüş a Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. . 2023; 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| Vancouver | Gündoğan S,babacan gümüş a Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. . 2023; 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| IEEE | Gündoğan S,babacan gümüş a "Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler." , ss.81 - 92, 2023. 10.17942/sted.1063601 |
| ISNAD | Gündoğan, Serpil - babacan gümüş, aysun. "Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler". (2023), 81-92. https://doi.org/10.17942/sted.1063601 |
| APA | Gündoğan S, babacan gümüş a (2023). Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32(2), 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| Chicago | Gündoğan Serpil,babacan gümüş aysun Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 32, no.2 (2023): 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| MLA | Gündoğan Serpil,babacan gümüş aysun Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, vol.32, no.2, 2023, ss.81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| AMA | Gündoğan S,babacan gümüş a Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2023; 32(2): 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| Vancouver | Gündoğan S,babacan gümüş a Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2023; 32(2): 81 - 92. 10.17942/sted.1063601 |
| IEEE | Gündoğan S,babacan gümüş a "Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler." STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32, ss.81 - 92, 2023. 10.17942/sted.1063601 |
| ISNAD | Gündoğan, Serpil - babacan gümüş, aysun. "Yaşlılarda Ölüm Kaygısı ile Hastalık Özellikleri, Yalnızlık ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler". STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 32/2 (2023), 81-92. https://doi.org/10.17942/sted.1063601 |
