Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi
Yıl: 2022 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 157 - 177 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-12-2023
Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi
Öz: Çalışmada Borsa İstanbul’da işlem gören turizm şirketlerinin piyasa çarpanlarıyla performansları incelenmek istenmiştir. Bu amaçla 2014-2021 yılları arasında sekizer yıllık kesintisiz veriye sahip Borsa İstanbul’da işlem gören Kuştur Turizm, Martı Otel, Merit Turizm Yatırım, Pegasus, Tek-Art Turizm, Türkiye Hava Yolları, Ulaşlar Turizm, Utopya Turizm İnşaat, Yayla Enerji Üretim Turizm şirketlerinin hisse senedi fiyatları ve KAP(Kamuyu Aydınlatma Platformu)’taki mali tablolarından yararlanılarak fiyat/ kazanç oranı, şirket değeri/FAVÖK oranı, piyasa değeri/defter değeri oranı, Tobin q oranı, fiyat/satışlar oranı, şirket değeri/satışlar oranları hesaplanmıştır. Çalışmada şirketlerin negatif fiyat/kazanç oranı ve şirket değeri/FAVÖK oranlarına rastlandığından bu oranlar istatistiksel analizlerden çıkarılmış, kalan 4 oranın önem ağırlıkları çok kriterli karar verme yöntemlerinden Entropi metoduyla, performanslar ise MOORA-Oran yöntemiyle incelenmiştir. Sonuçlar; fiyat/satışlar oranı ve şirket değeri/satışlar oranın önem ağırlığının yüksek, incelenen tüm yıllarda Tek-Art Turizm ve Kuştur Turizm şirketlerinin performanslarının diğerlerinden iyi olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelime: Performance Analysis with Market Multipliers: Examination of Tourism Companies Traded in Borsa Istanbul by Entropy and MOORA-Ratio Methods
Öz: In this study, it is aimed to examine the performances of tourism companies traded in Borsa Istanbul with market multipliers. For this purpose, Kustur Turizm, Martı Hotel, Merit Turizm Yatirim, Pegasus, Tek-Art Tourism, Turkish Airlines, Ulaslar Tourism, Utopya Turizm İnşaat, Yayla Energy, traded on Borsa Istanbul with 8 years of uninterrupted data between 2014-2021. Price/earnings ratio, firm value/EBITDA ratio, market value/book value ratio, Tobin’s Q ratio, price/sales ratio, firm value/sales ratios were calculated by using the stock prices of Production Tourism companies and their financial statements in the Public Disclosure Platform. Since the companies found negative price/earnings ratio and company value/EBITDA ratios in the study, these ratios were excluded from the statistical analysis, and the importance weights of the remaining 4 ratios were examined by the Entropy method, one of the multi- criteria decision-making methods, and the performances by the MOORA-Ratio method. The results show that the price/sales ratio and company value/sales ratio have a high importance, and Tek-Art Turizm and Kustur Turizm companies’ performances are better than the others in all the years examined.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arslankaya, S. & Göraltay, K. (2019), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinde Güncel Yaklaşımlar, İksad Yayınevi, Ankara.
- Arsu, T. & Ayçin, E. (2020), BIST Lokanta ve Oteller Sektöründeki Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarının MACBETH ve EDAS Yöntemleri ile İncelenmesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(Özel Sayı), 156-178.
- Bakır, M. & Atalık, Ö. (2018), Entropi ve Aras Yöntemleriyle Havayolu İşletmelerinde Hizmet Kalitesinin Değerlendirilmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 617- 638, DOI: 10.20491/isarder.2018.410
- Brauers, W. K. & Zavadskas, E. K. (2006). The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy, Control and Cybernetics, 35 (2), 445-469.
- Brealey, R. A. Myers, S. C. & Marcus, A. J. (2007). İşletme Finansının Temelleri (Çev: Ü. Bozkurt, T. Arıkan, H. Doğukanlı) (5. Baskı). Literatür Yayıncılık, İstanbul.
- Čabinová, V. Gallo, P., Pártlová, P., Dobrovič, J. & Stoch, M. (2021), Evaluating Business Performance and Efficiency in the Medical Tourism:A Multi-criteria Approach, Journal of Tourism and Services, 12(22), 1804-5650. DOI: 10.29036/jots.v12i22.247
- Ceyhan, İ. F. & Demirci, F. (2017), MULTIMOORA Yöntemiyle Finansal Performans Ölçümü: Leasing Şirketlerinde Bir Uygulama, Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8(15), 277-296.
- Chambers, N. (2009), Firma Değerlemesi, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş, İstanbul.
- Ecer, F. (2020), Çok Kriterli Karar Verme, Seçkin Akademik e Mesleki Yayınlar, Ankara.
- Ecer, F. & Günay, F. (2014), Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Ölçülmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 35-48, DOI: 10.17123/atad.vol25iss195016
- Ercan, M. K. & Ban, Ü. (2018), Finansal Yönetim, 10. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Erdoğan, M. & Yamaltdınova, A. (2018). Borsa İstanbul’a Kayıtlı Turizm Şirketlerinin 2011-2015 Dönemi Finansal Performanslarının TOPSİS ile Analizi, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 19-36.
- Ergül, N. (2014), BİST- Turizm Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performans Analizi, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 325-340
- Fu, H. P., Chu, K.K., Chao, P., Lee, H. H. & Liao, Y.C. (2011), Using fuzzy AHP and VIKOR for Benchmarking Analysis in the Hotel Industry, The Service Industries Journal, 31(14), 2373–2389
- Gürbüz, O. & Ergincan, Y. (2008), Şirket Değerlemesi, Literatür Yayıncılık Dağıtım, İstanbul.
- Kahiloğulları, S. & Karadeniz, E. (2015), Halka Açık Konaklama Şirketlerinin Finansal Yapılarının Analizi: Uluslararası Bir Karşılaştırma, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 531-548. DOI: 10.18074/cnuiibf.227
- Karakaş, A. & Öztel, A. (2020), BİST’de Yer Alan Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarının Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemi ile Belirlenmesi: Bir Python Uygulaması, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 543-562
- Ömürbek, N. & Özcan, A. (2016), BIST’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin MULTIMOORA Yöntemiyle Performans Ölçümü, Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 1(2), 64-75
- Ömürbek, N., Eren, H. & Dağ, O. (2017), Entropi-Aras ve Entropi-Moora Yöntemleri ile Yaşam Kalitesi Açısından AB Ülkelerinin Değerlendirilmesi, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 29-48
- Ömürbek, V. & Kınay, B. (2013), Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSİS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(3), 343-363
- Özçelik, H. & Kandemir, B. (2015), BIST’de İşlem Gören Turizm İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), 97-114.
- Öztürk, H. (2009), Şirket Değerlemesinin Esasları, Türkmen Kitabevi, İstanbul. Paça, M. & Karabulut, M. T. (2019), Finansal Rasyolar ile Finansal Performans: BİST ve Turizm, Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 53-65.
- Pala, O. (2021), BIST Turizm Endeksinde Yer Alan Firmaların CILOS ve MAIRCA Tabanlı Finansal Performans Analizi, ASBİ Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 163-185.
- Purwomarwanto, Y. L. & Ramachandran, J. (2015), Performance of Tourism Sector with Regard to the Global Crisis - a Comparative Study Between Indonesia, Malaysia and Singapore, The Journal of Developing Areas, 49(4), 325-339. DOI: 10.1353/jda.2015.0149
- Sakarya, Ş. (2008), Hissedar Değeri ve Hesaplanması Üzerine Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 40, 175-184.
- Sipahi, B. Yanık, S. & Aytürk, Y. (2016), Şirket Değerleme Yaklaşımları, 2. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara.
- Süslü, C., Öztürk, F.B & Gök, M. A. (2019), Türkiye’ de Turizm Şirketlerinin Finansal Performansının İncelenmesi, VIII. Ulusal IV. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyum Bildiriler Kitabı, 19-20 Nisan 2019 Anamur-Mersin-Türkiye.
- Tütüncü, Ö. (2001), Turizm İşletmelerinde Maliyet Muhasebesi, Turhan Kitabevi, Ankara.
- Ünlü, U. & Saygın, O. (2014), Arındırılmış Ekonomik Katma Değer (REVA) Yöntemiyle Performans Ölçümü: Turizm Sektörü Uygulaması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (63), 139-150.
- Üreten, A. & Ercan, M. K. (2000), Firma Değerinin Tespiti ve Yönetimi, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Yalçın, H. (2014), Şirket Değerlemesi, Uygulama Yayıncılık ve Eğitim Hizmetleri A.Ş., İstanbul.
- Yiğitoğlu, V. & Tetik, G. N. (2020), Finansal ve Finansal Olmayan Verilerle Menü Performansının Değerlendirilmesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 31(2), 183 – 192, https://doi.org/10.17123/atad.777539
APA | Coşkun A, ÇETINER H (2022). Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. , 157 - 177. |
Chicago | Coşkun Aykan,ÇETINER HAKAN Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. (2022): 157 - 177. |
MLA | Coşkun Aykan,ÇETINER HAKAN Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. , 2022, ss.157 - 177. |
AMA | Coşkun A,ÇETINER H Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. . 2022; 157 - 177. |
Vancouver | Coşkun A,ÇETINER H Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. . 2022; 157 - 177. |
IEEE | Coşkun A,ÇETINER H "Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi." , ss.157 - 177, 2022. |
ISNAD | Coşkun, Aykan - ÇETINER, HAKAN. "Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi". (2022), 157-177. |
APA | Coşkun A, ÇETINER H (2022). Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 9(1), 157 - 177. |
Chicago | Coşkun Aykan,ÇETINER HAKAN Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. Turizm Akademik Dergisi 9, no.1 (2022): 157 - 177. |
MLA | Coşkun Aykan,ÇETINER HAKAN Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, vol.9, no.1, 2022, ss.157 - 177. |
AMA | Coşkun A,ÇETINER H Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. Turizm Akademik Dergisi. 2022; 9(1): 157 - 177. |
Vancouver | Coşkun A,ÇETINER H Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi. Turizm Akademik Dergisi. 2022; 9(1): 157 - 177. |
IEEE | Coşkun A,ÇETINER H "Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi." Turizm Akademik Dergisi, 9, ss.157 - 177, 2022. |
ISNAD | Coşkun, Aykan - ÇETINER, HAKAN. "Piyasa Çarpanlarıyla Performans Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran Yöntemleriyle İncelenmesi". Turizm Akademik Dergisi 9/1 (2022), 157-177. |