Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması

ÇAMURCU, Merve; KIRTAK AD, VAHİDE NİLAY; AZIZOGLU, NURSEN

Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması

Nursen AZİZOĞLU, (Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi, Balıkesir, Türkiye)

Merve ÇAMURCU, (Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir, Türkiye)

Vahide Nilay KIRTAK AD (Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi, Balıkesir, Türkiye)

Journal of Turkish Science Education

14 0

Yıl: 2014 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 39 - 62 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması

Öz:

Bu çalışmanın amacı ortaöğretim fizik dersi programına uygun Milli Eğitim Bakanlığının tavsiyesi ile okutulan 9, 10, 11 ve12. sınıf fizik ders kitaplarında yer alan analojileri belirlemek ve sınıflandırmaktır. Fizik ders kitaplarında yer alan analojileri belirlemek üzere doküman analizi kullanılmıştır. Ders kitaplarının konu içeriklerinde (yazıları ve resimleri kapsayan bütün içerik) analojik ilişkiye işaret eden belirli ifadelerin (analoji, benzetme, benzemektedir, gibi, benzer, v.s.) varlığı incelenmiş, bulunan analojiler önceden belirlenmiş kategoriler altında toplanmıştır. Dokuzuncu sınıf düzeyinde 11 tane, onuncu sınıf düzeyinde 10 tane, on birinci sınıf düzeyinde 11 tane ve on ikinci sınıf düzeyinde 14 tane olmak üzere toplam 46 tane analoji belirlenmiştir. Paylaşılan özellik bakımından yapısal/işlevsel (f=23), sunum şekli bakımından sözel/görsel (f=24), soyutlama düzeyi bakımından somut-somut (f=28), analojik zenginlik durumu bakımından zenginleştirilmiş (f=27), yapaylık bakımından günlük içerik (f=44), "analoji" teriminin kullanımı bakımından kullanılmayan (f=46), sistematiklik bakımından nedensel ilişkileri yüksek (f=43), sınırlılıkları tanımlama bakımından tanımlanmamış (f=41), öğrenci katılımı bakımından öğretmen merkezli (f=43) ve alandaki yeri bakımından alan-içi (f=27) kategorilerinde analojilerin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Sunum şekli bakımından "görsel", analojinin zenginlik durumu bakımından "genişletilmiş" ve "analoji" teriminin kullanımı bakımından "analoji ifadesinin kullanıldığı" kategorilerinde değerlendirilebilecek analojilere fizik ders kitaplarında rastlanmamıştır

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Arnold, M., & Millar, R. (1996). Exploring the use of analogy in the teaching of heat, temperature and thermal equilibrium. In G. Welford, J. Osborne & P. Scott (Ed.), Research in Science Education in Europe (pp. 22-35). London: The Falmer Press.
Atav, E., Erdem, E., Yılmaz, A., & Gücüm, B. (2004). Enzimler konusunun anlamlı öğrenilmesinde analojiler oluşturmanın etkisi. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 21-29.
Aubusson, P. J., Harrison, A. G., & Ritchie, S. M. (2006). Metaphor and analogy: Serious thought in science education. In Aubusson, P. J., Harrison, A. G., & Ritchie, S. M., Metaphor and Analogy in Science Education (pp. 1-9). The Netherlands: Springer.
Aykutlu, I., & Şen, A.İ. (2011). Lise öğrencilerinin elektrik akımı konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesinde ve giderilmesinde analojilerin kullanılması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(2), 221-250.
Bean, T.W., Searles, D., & Cowen, S. (1990). Text-based analogies, Reading Psychology, 11, 323- 333.
Brown, D. E. (1993). Refocusing core intuitions: a concretizing role for analogy in conceptual change. Journal of Research in Science Teaching, 30(10), 1273-1290.
Bryman, A. (2001). Social research methods. New York: Oxford University Press Inc.
Cha, J., Byun, S., & Noh, T. (2004). The analysis of analogies in chemistry content of secondary school science textbooks based on the 7th national curriculum. Journal of The Korean Chemical Society, 48(6), 629-637.
Curtis, R. V., & Reigeluth, C. M. (1984). The use of analogies in written text. Instructional Science, 13(2), 99-117.
Çalık, M., & Kaya, E. (2012). Examining analogies in science and technology textbooks and science and technology curriculum. Elementary Education Online, 11(4), 856-868.
Çamurcu, M., Kırtak Ad, V. N., & Azizoğlu, N. (2012, May). Ortaöğretim fizik ders kitaplarında yer alan analojilerin incelenmesi. Paper presented at The Fourth International Congress of Educational Research: "Education for Active Ageing and Active Citizenship", Istanbul, Turkey.
Demirci Güler, M.P. (2007). Fen öğretiminde kullanılan analojiler, analoji kullanımının öğrenci başarısı, tutumu ve bilginin kalıcılığına etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Duit, R. (1991). On the role of analogies and metaphors in learning science. Science Education, 75, 649-672.
Duit, R., & Glynn, S. (1996). Mental modelling. In G. Welford, J. Osborne & P. Scott (Ed.), Research in Science Education in Europe (pp. 166-176). London: The Falmer Press.
Durmuş, A. (2013). Öğrenme nesneleri kavramına ilişkin geliştirilen örnek analojiler. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 371-384.
Ford, D. J. (2002). More than the facts: reviewing science books. The Horn Book Magazine, 78(3), 265.
Gentner, D., & HolYoak, K. J. (1997). Reasoning and learning analogy. American Psychologist, 52(1), 32-34.
Gentner, D., & Toupin, C. (1986). Systematicity and surface similarity in the development of analogy. Cognitive Science, 10, 277-300.
Glynn, S. M., & Takahashi, T. (1998). Learning from analogy-enhanced science text. Journal of Research in Science Teaching, 35(10), 1129-1149.
Glynn, S.M. (1991). Explaining science concepts: A Teaching-with-Analogies Model. In S.M. Glynn, R.H. Yeany & B.K. Britton (Eds.), The Psychology of Learning Science (pp. 219-240). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Güler, P., & Yağbasan, R. (2008). Fen ve teknoloji ders kitaplarında kullanılan analojilerin ve analojilere ilişkin sorunların betimlenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 105-122.
Günay Bilaloğlu, R. (2005). Erken çocukluk döneminde fen öğretiminde analoji tekniği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(30), 72-77.
Haglund, J., & Jeppsson, F. (2012). Using self-generated analogies in teaching of thermodynamics. Journal of Research in Science Teaching, 49(7), 898-921.
Hutchison, C.B., & Padgett, B.L. (2007). How to create and use analogies effectively in the teaching of science concepts. Science Activities, 44(2), 69-72.
Kayhan, E. (2009). Sekizinci sınıf fen bilgisi dersi maddedeki değişim ve enerji ünitesinde analoji yöntemine dayalı öğretimin öğrencilerin akademik başarılarına ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Keller, J. M. (1983). Motivational design of instruction. In C.M. Reigeluth (Ed.), Instructional design theories and models: An overview of their current status(pp. 383- 436). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Kılıç, D. (2007). Analojilerle öğretim modelinin 9. sınıf öğrencilerinin kimyasal bağlar konusundaki yanlış kavramalarının giderilmesi üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kobak, R. (2013). Ortaöğretim kimya ders kitaplarında yer alan analojilerin analog-hedef haritalama yapılarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
Kuş, E. (2006). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Moğol, S., Bağı, N., & Gülçiçek, Ç., (2003). Öğrencilerin atom yapısı-güneş sistemi pedagojik benzeştirme (analoji) modelini analiz yeterlilikleri. Milli Eğitim Dergisi, 159.
Newton, L. D. (2003). The occurence of analogies in elementary school science books. Instructional Science, 31,353-375.
Oliva, J.M., Azcárate, P., & Navarrete, A. (2007). Teaching models in the use of analogies as a resource in the science classroom. International Journal of Science Education, 29(1), 45-66.
Orgill, M., & Bodner, G. M. (2006). An analysis of the effectiveness of analogy use in college-level biochemistry textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 43(10), 1040-1060.
Orgill, M.,& Bodner, G. (2003). What research tells us about using analogies to teach chemistry. Chemistry Education: Research and Practice, 5(1), 15-32.
Paris, N.A., & Glynn, S.M. (2004). Elaborate analogies in science text: Tools for enhancing pre-service Psychology, 29(3), 230-247. knowledge and
attitudes. Contemporary Educational
Schmidt, G. L., Cardillo, E. R., Kranjec, A., Lehet, M., Widick, P., & Chatterjee, A. (2012). Not all analogies are created equal: Associative and categorical analogy processing following brain damage. Neuropsychologia, 50(7), 1372- 1379.
Serin Ergin, Ö. (2009). Öğrenci ve öğretmenlerin 11. sınıf kimya konuları ile ilişkili analojilerdeki benzerlik ve farklılıkları belirleme düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Şendur, G., Toprak, M. & Şahin-Pekmez, E. (2011). An analysis of analogies used in secondary chemistry textbooks. Procedia Computer Science, 3, 307-311.
Thiele, R.B. (1991, October). Analogies in secondary chemistry education textbooks: the authors' views. Paper presented at the Annual Meeting of the Western Australian Science Education Association, Perth, Western Australia.
Thiele, R.B., & Treagust, D.F. (1991, July). Using analogies to aid understanding in secondary chemistry education. Paper presented at the Royal Australian Chemical Institute Conference on Chemical Education, Perth, Western Australia.
Thiele, R.B., & Treagust, D.F. (1994). The nature and extent of analogies in secondary chemistry textbooks. Instructional Science, 22(1), 61-74.
Thiele, R.B., Venville, G.J., & Treagust, D.F. (1995). A comparative analysis of analogies in secondary biology and chemistry textbooks used in Australian schools, Research in Science Education, 25, 221-230.
Yener, D. (2012). A study on analogies presented in high school physics textbooks, Asia- Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 13(1), Article 5.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (5.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zook, K. B. (1991). Effects of analogical processes on learning and misrepresentation. Educational Psychology Review, 3(1), 41-71.

APA	AZIZOGLU N, ÇAMURCU M, KIRTAK AD V (2014). Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. , 39 - 62.
Chicago	AZIZOGLU NURSEN,ÇAMURCU Merve,KIRTAK AD VAHİDE NİLAY Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. (2014): 39 - 62.
MLA	AZIZOGLU NURSEN,ÇAMURCU Merve,KIRTAK AD VAHİDE NİLAY Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. , 2014, ss.39 - 62.
AMA	AZIZOGLU N,ÇAMURCU M,KIRTAK AD V Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. . 2014; 39 - 62.
Vancouver	AZIZOGLU N,ÇAMURCU M,KIRTAK AD V Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. . 2014; 39 - 62.
IEEE	AZIZOGLU N,ÇAMURCU M,KIRTAK AD V "Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması." , ss.39 - 62, 2014.
ISNAD	AZIZOGLU, NURSEN vd. "Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması". (2014), 39-62.

APA	AZIZOGLU N, ÇAMURCU M, KIRTAK AD V (2014). Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. Journal of Turkish Science Education, 11(2), 39 - 62.
Chicago	AZIZOGLU NURSEN,ÇAMURCU Merve,KIRTAK AD VAHİDE NİLAY Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. Journal of Turkish Science Education 11, no.2 (2014): 39 - 62.
MLA	AZIZOGLU NURSEN,ÇAMURCU Merve,KIRTAK AD VAHİDE NİLAY Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. Journal of Turkish Science Education, vol.11, no.2, 2014, ss.39 - 62.
AMA	AZIZOGLU N,ÇAMURCU M,KIRTAK AD V Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. Journal of Turkish Science Education. 2014; 11(2): 39 - 62.
Vancouver	AZIZOGLU N,ÇAMURCU M,KIRTAK AD V Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması. Journal of Turkish Science Education. 2014; 11(2): 39 - 62.
IEEE	AZIZOGLU N,ÇAMURCU M,KIRTAK AD V "Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması." Journal of Turkish Science Education, 11, ss.39 - 62, 2014.
ISNAD	AZIZOGLU, NURSEN vd. "Ortaöğretim Fizik Ders Kitaplarında Analojilerin Kullanımı: Belirleme ve Sınıflandırma Çalışması". Journal of Turkish Science Education 11/2 (2014), 39-62.