Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi

AYAZ ALKAYA, SULTAN; Avsar, Fatma

Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi

Sultan Ayaz ALKAYA, (Gazi Üniversitesi)

Fatma AVŞAR (Gazi Üniversitesi)

Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma

49 13

Yıl: 2017 Cilt: 14 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 185 - 191 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi

Öz:

Amaç: Bu araştırma okul çağı çocuklarının akran zorbalığı durumları ile atılganlık düzeylerini ve ilişkili faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma tanımlayıcı ve kesitsel tipte yapılmıştır. Araştırma örneklemine 5. ve 6. sınıfl arda öğrenim gören ve gönüllü olan 1509 öğrenci alınmıştır. Verilerin toplanmasında anket formu, Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği ve Atılganlık Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzdelik, ortalama, standart sapma, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis H testi, korelasyon analizi kullanılmıştır.Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalamasının 11.4±0.7 olduğu, %56.2'sinin 6. sınıf, %53.4'ünün erkek öğrenci olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin %58.5'i okul başarısını; %84.6'sı okuldaki arkadaşları ile ilişkilerini, %69'u kardeşi ile, %94.3'ü anne-babası ile ilişkilerinin iyi olduğunu belirtmiştir. Öğrencilerinin akran zorbalığı belirleme ölçeği kurban boyutu ortalama puanının 7.7±10.1; zorba boyutunun 3.0±6.4; Atılganlık Envanteri ortalama puanının 34.4±7.3 olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin atılganlık düzeyi ile akran zorbalığı kurbanı ve zorba olma arasında negatif yönde anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir (sırasıyla r=0.229, p<0.05; r=0.146, p<0.05).Sonuç: Öğrencilerin zorbalık yapma ve zorbalığa maruz kalma durumlarının düşük, atılganlık düzeyinin iyi düzeyde olduğu; cinsiyet ve sosyal ilişkiler (arkadaş, kardeş, anne-baba) gibi faktörlerin öğrencilerin zorba ya da akran kurbanı olma durumlarını ve atılganlık düzeylerini etkilediği belirlenmiştir. Öğrencilerin atılganlık düzeyi yükseldikçe kurban ve zorba olma durumlarının azaldığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik Aile Çalışmaları

An Investigation of Peer Bullying and Assertiveness Levels among School-Aged Children and Related Factors

Öz:

Aim: The study was conducted to determine peer bullying and assertiveness levels of school-aged children and related factors.Methods: This study was conducted in a descriptive and crosssectional design. The sample of the study comprised 1509 Ş fth- and sixth-grade students who agreed to participate in the study. Data were collected by means of a questionnaire, the Assertiveness Scale and the Multidimensional Peer-Victimization Scale. Data were analyzed with frequency, percentage, mean, standard deviation, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis H test and correlational analysis. Results: The mean age of the students participating in the study was 11.4±0.7; 53.4% of the students were boys and 56.2% of them were in grade six. About half of the students (58.5%) reported their success in school as good, and also reported peer relations at school (84.6%), relations with their siblings (69%), and relations with their parents (94.3%) as good. It was determined that the Peer Victimization Scale's victim dimension mean score of the students was 7.7±10.1; the bullying dimension was 3.0±6.4, and the Assertiveness Scale's mean score was 34.4±7.3. It was determined that there was a signiŞ cant negative correlation between assertiveness level and being bullies and victims (r=0.229, p<0.05; r= 0.146, p<0.05, respectively).Conclusion: It was determined that students' being bullies or victims was low and the assertiveness level was good. Gender and social relationships (friends, siblings, parents) affected peer bullying and assertiveness. It was concluded that as the students' levels of assertiveness increased, bullying conditions decreased.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Hemşirelik Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1 . Robers S, Kemp J, Truman J, Synder DT. Indicators of School Crime and Safety: 2012. National Center for Education Statistics. 1st ed. Washington DC: Department of Justice; 2013.
2 . Pişkin M. Okul zorbalığı tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2002; 2(2):531-562. http://www.kuyeb.com/tr/makale. asp?ID=193&act=detay
3 . Sangalang CC, Tran AG, Ayers SL, Marsiglia FF. Bullying among urban Mexican-Heritage Youth: exploring risk for substance use by status as a bully, victim, and bully-victim. CYSR. 2016; 61(1): 216-221. doi:10.1016/j.childyouth.2015.12.019
4 . Gültekin Z, Sayıl M. Akran Zorbalığını Belirleme Ölçeği geliştirme çalışması. Türk Psikoloji Yazıları. 2005; 8(15):47-61. http://www. turkpsikolojidergisi.com/PDF/TPY/15/47-61.pdf
5 . Özkan Y, Çifçi EG. Peer bullying in primary schools in low socioeconomic level. Elementary Education Online. 2010; 9(2): 576-586. http://ilkogretim-online.org.tr
6 . Yeager DS, Fong CJ, Lee HY, Espelage, DL. Declines ineffi cacy of antibullying programs among older adolescents: theory and a three-level meta-analysis. J Appl Dev Psychol. 2015; 37 (March-April):36-51. doi:10.1016/j.appdev.2014.11.005
7 . Abdirahman H, Fleming LC, Jacobsen KH. Parental involvement and bullying among middle school students in North Africa. East Mediterr Health J. 2013; 19(3):227-233. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/23879073
8 . Elame E. Discriminatory Bullying a New Intercultural Challenge. 1st ed. Venice: Daphne; 2013.
9 . Geel M, Goemans A, Vedder PH. The relation between peer victimization and sleeping problems: a meta-analysis. Sleep Med Rev. 2016; 27(June):89-95. doi:10.1016/j.smrv.2015.05.004. Epub 2015 Jun 2.
10 . Twemlow SW, Sacco FC. Preventing Bullying and School Violence. 1st ed. Washington: American Psychiatric Publishing; 2012.
11 . Arslan S. Savaşer S. İnsan hakları ve çocuk hakları bağlamında okulda zorbalık. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008; 16(61):65-70. http://www.journals. istanbul.edu.tr/iufnhy/article/view/5000069523.
12 . Carter S. The bully at school: an ınterdisciplinary approach. Issues C o m p r P e d i a t r N u r s . 2 0 1 2 ; 3 5 ( 3 - 4 ) : 1 5 3 - 1 6 2 . doi:10.3109/01460862.2012.708215.
13 . Eslami AA, Rabiei L, Afzali SM, Hamidizadeh, S, Masoudi R. The effectiveness of assertiveness training on the levels of stress, anxiety, and depression of high school students. Iranian Red Crescent Med J. 2016. 18:e21096. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4752719/.
14 . Mynard H, Joseph S, Alexander J. Peer Victimisation and posttraumatic stress in adolescents. Personal Individ Dif. 2000; 29(5):815-821. doi:10.1016/S0191-8869(99)00234-2.
15 . Topukçu H. Atılganlık eğitiminin ilkokul çocuklarının atılganlık düzeyine etkisi. Ankara Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yükseklisans Tezi. Ankara: 1982.
16 . Vaughn MG, Delisi M, Matto HC. Human Behavior: A Cell to Society Approach. 2st ed. Somerset: John Wiley Sons; 2013.
17 . Akduman GG. 7-14 yaş grubu çocuklarda akran istismarı ve kendi çözüm önerileri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi. 2010; 3(2):33-41. https://www.keg.aku.edu.tr
18 . O'Moore M, Stephan JM. Dealing with Bullying in Schools: A Training Manual for Teachers, Parents and Other Professionals. 1st ed. US: SAGE Publications; 2011.
19 . Burnukara P, Uçanok Z. Okul ortamı ve sanal ortamda meydana gelen akran zorbalığı ne ölçüde örtüşüyor?. Türk Psikoloji Dergisi. 2012; 27(69):81-100. https://www.turkpsikolojiyazilari.com/PDF/TPD/69/06. pdf
20 . Özdemir M, Akar F. Lise Öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2011; 4(4):605-626. http://dergipark. ulakbim.gov.tr/kuey/article/view/5000050515.
21 . Yen CF, Huang MF, Kim YS, Wang PW, Tang TC, Yeh YC, et al. Association between types of involvement in school bullying and different dimensions of anxiety symptoms and the moderating effects of age and gender in Taiwanese Adolescents. Child Abuse Negl. 2013; 37(4):263-272. doi:10.1016/j.chiabu.2013.01.004. Epub 2013 Feb 26.
22 . Lereya ST, Copeland WE, Costello EJ, Wolke D. Adult mental health consequences of peer bullying and maltreatment in childhood: two cohorts in two countries. Lancet Psychiatry. 2015; 2(6):524-531. doi:10.1016/S2215-0366(15)00165-0. Epub 2015 May 27.
23 . Vavrichek S. Guide to Compassionate Assertiveness: How to Express Your Needs and Deal with Confl ict While Keeping a Kind Heart. 1st ed. Oakland: Harbinger Publications; 2012.
24 . Uz Baş A. Sınıf-temelli bir sosyal beceri eğitimi programının ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin güvengenlik ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2010; 7(2):731- 747. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/ viewFile/1264/616.
25 . Erdoğan Ö, Uçukoğlu H. İlköğretim okulu öğrencilerinin anne-baba tutumu algıları ile atılganlık ve olumsuz değerlendirilmekten korkma düzeyleri arasındaki ilişkiler. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2011; 19(1):51-72. https://www.kefdergi.com/pdf/19_1/19_1_5.pdf
26 . Tavakoli P, Setoodeh G, Dashtbozorgi B, et al. The influence of assertiveness training on self-esteem in female students of government high-schools of Shiraz, Iran: A randomized controlled trial. Nursing Practice Today. 2014; 1(1):17-23. http://npt.tums.ac.ir/index.php/npt/ article/view/4
27 . Çolakoğlu FF, Solak N. ortaöğretim öğrencilerinin cinsiyet ve okul türüne göre saldırganlık düzeyleri ile empatik eğilim düzeylerinin incelenmesi [Çorum İli Örneği]. The Journal of Academic Social Science Studies. 2014; 26(Summer 2):57-66. doi:10.9761/JASSS2392.
28 . Hasta D, Güler ME. Saldırganlık: kişilerarası ilişki tarzları ve empati açısından bir inceleme. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2013; 4(1):64-104. https://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/49/1775/18772.pdf
29 . Koparan Ş, Öztürk F, Özkılıç R, Şenışık Y. An investigation of social self-effi cacy expectations and assertiveness in multi-program high school students. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2009;1(1):623-629. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2009.01.111
30 . Niusha B, Farghadani A, Safari N. Effects of assertiveness training on test anxiety of girl students in fi rst grade of guidance school. ProcediaSocial and Behavioral Sciences. 2012; 46(Feb):1385-1389. doi:10.1016/ j.sbspro.2012.05.307.
31 . Puri A, Luqman N. Assertiveness as a road to mental well being: case study of an adolescent. International Journal of Multidisciplinary and Current Research. 2015; 3(Jan-Feb):73-75. http://ijmcr.com/ assertiveness-as-a-road-to-mental-well-being-case-study-of-an-adolescent/
32 . Avşar F, Ayaz Alkaya S. The effectiveness of assertiveness training for school-aged children on bullying and assertiveness. J Pediatr Nurs. 2017; 36(5):186-190. doi:10.1016/j.pedn.2017.06.020
33 . Alberti R, Emmons M. Atılganlık Hakkınızı Kullanın. Çeviri, S. Katlan. Ankara: HYB Yayıncılık; 2002.
34 . Shetgiri R. Bullying and victimization among children. Advances in Pediatrics. 2013; 60(1):33-51. doi:10.1016/j.yapd.2013.04.004
35 . Chaux E, Molano A, Podlesky P. Socio-Economic, socio-political and socio-emotional variables explaining school bullying: a country-wide multilevel analysis. Aggressive Behavior 2009; 35:520-529. doi:10.1002/ ab.20320.

APA	AYAZ ALKAYA S, Avsar F (2017). Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. , 185 - 191.
Chicago	AYAZ ALKAYA SULTAN,Avsar Fatma Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. (2017): 185 - 191.
MLA	AYAZ ALKAYA SULTAN,Avsar Fatma Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. , 2017, ss.185 - 191.
AMA	AYAZ ALKAYA S,Avsar F Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. . 2017; 185 - 191.
Vancouver	AYAZ ALKAYA S,Avsar F Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. . 2017; 185 - 191.
IEEE	AYAZ ALKAYA S,Avsar F "Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi." , ss.185 - 191, 2017.
ISNAD	AYAZ ALKAYA, SULTAN - Avsar, Fatma. "Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi". (2017), 185-191.

APA	AYAZ ALKAYA S, Avsar F (2017). Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 14(3), 185 - 191.
Chicago	AYAZ ALKAYA SULTAN,Avsar Fatma Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 14, no.3 (2017): 185 - 191.
MLA	AYAZ ALKAYA SULTAN,Avsar Fatma Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, vol.14, no.3, 2017, ss.185 - 191.
AMA	AYAZ ALKAYA S,Avsar F Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2017; 14(3): 185 - 191.
Vancouver	AYAZ ALKAYA S,Avsar F Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma. 2017; 14(3): 185 - 191.
IEEE	AYAZ ALKAYA S,Avsar F "Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi." Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 14, ss.185 - 191, 2017.
ISNAD	AYAZ ALKAYA, SULTAN - Avsar, Fatma. "Okul Çağı Çocuklarının Akran Zorbalığı Durumları ile Atılganlık Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi". Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma 14/3 (2017), 185-191.